1. Kain kha zeinihdah a ṭhalomi biakhiahnak a tuahter, a phichuak cu zeidah a si?

KAIN cu a biapi tukmi biakhiahnak a tuah a hau. Sual tuah duhnak lungthin kha uk awkah aa thim khawh, cutin aa thim ahcun mah nih thilṭha a chuahter lai. Asiloah a intuarnak ningin a tuah khawh, cutin a tuah ahcun thilṭhalo a chuak lai. Asinain Kain nih a ṭhalomi biakhiahnak a tuah tiah Baibal nih a ti. A biakhiahnak nih a naupa Abel kha a thihter i Sertu he an i pehtlaihnak zong a rawhter.—Gen. 4:3-16.

2. A ṭhami biakhiahnak tuah cu zeicah a biapit?

² Cu bantukin kannih zong kan nunnak ah thimnak le biakhiahnak hna kan tuah a hau ve. Biakhiahnak cheukhat cu an biapi tuk i cheukhat cu an biapi theng lo. Kan tuahmi biakhiahnak tampi nih kan nunnak ah thlennak nganpi a chuahter khawh. A ṭhami biakhiahnak kan tuah ahcun kan nunnak ah buaibainak a tlawm deuh lai i daihnak tam deuh in kan hmu lai. Asinain a ṭhalomi biakhiahnak kan tuah ahcun kan nunnak  ah buaibainak le lungretheihnak in a khat lai.—Ptb. 14:8.

3. (a) A ṭhami biakhiahnak tuah khawh awkah zeidah kan zumh awk a si? (b) Zei biahalnak dah kan i ruah hna lai?

³ A ṭhami biakhiahnak tuah awkah zeinihdah a kan bawmh lai? Pathian cungah zumhnak kan ngeih a hau i bawmh a kan duh ti kha kan zumh ahcun a ṭhami biakhiahnak tuah khawh awkah a herhmi fimnak a kan pek lai. Cun a Bia, Baibal kha kan zumh a hau i a lamhruainak zong kan i bochan a hau. (Jeim 1:5-8 rel.) Jehovah he kan i naih deuhdeuh i a Bia kan sunsak deuhdeuh tikah Jehovah nih kan caah a ṭha bikmi a hngalh ti kha zumh awkah a kan bawmh. Biakhiahnak kan tuah hlanah Baibal ah ruahnak cheuhnak kan kawl lai. Asinain a ṭhami biakhiahnak tuah khawh awkah kan sining kha zeitindah kan ṭhanchoter khawh? Kan tuahmi biakhiahnak hna kha kan thlen awk a si maw?

4. Adam nih zei biakhiahnak tuah awk dah a ngeih, a phichuak cu zeidah a si?

⁴ Minung tuanbia aa thawkin mi nih a biapimi biakhiahnak an tuah a hau. A hmasa mipa Adam nih Sertu, Jehovah bia maw ka ngaih lai asiloah ka nupi, Evi bia dah ka ngaih lai timi biakhiahnak a tuah a hau. Asinain Adam nih a ṭhalo tukmi biakhiahnak tuah awkah a forhtu Evi bia tu kha ngaih awkah a rak i thim. Cucaah Jehovah nih Adam kha Eden dum in a ṭhawl i a hnuah a thi. Adam nih a ṭhalomi biakhiahnak a tuah ruangah tuchan i kannih zong harnak kan tong.

5. Biakhiahnak tuah ding rian kha zeitindah kan hmuh awk a si?

⁵ Mi cheukhat nih biakhiahnak tuah awk kan ngeih lo ahcun kan nunnak cu a fawi deuh lai tiah an ruah. Nang zong cutin na ruah khawh ve men. Asinain Jehovah nih seh in sermi minung bantukin khua a ruat kho lomi asiloah thimnak a tuah kho lomi in a kan ser lo ti i cinken cu kan caah a ṭha. A ṭhami biakhiahnak tuah khawh awkah a kan bawmmi Baibal a kan pek. Jehovah nih biakhiahnak tuahter a kan duh i cutin tuah awk rian kan ngeihmi nih a kan bawmh khawh. A tanglei tahchunhnak hna hi zohhmanh u sih.

6, 7. Israel mi nih zei bantuk biakhiahnak dah tuah awk an ngeih, mah cu an caah zeicah a har? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

⁶ Israel mi cu Biakammi Ram i an um lioah Jehovah maw kan biak lai asiloah pathian dang dah kan biak lai timi biakhiahnak an tuah a hau. (Joshua 24:15 rel.) Mah cu a sawhsawh te a simi biakhiahnak a lo men ko lai. Asinain an i thimnak nih nunnak asiloah thihnak a chuahter khawh. Biaceihtu hna chan ah Israel mi nih a ṭhalomi thimnak kha an rak tuah lengmang. Jehovah biak ti loin a hmaan lomi pathian hna tu kha an biak. (Biac. 2:3, 11-23) A hnu i, profet Elijah chan ah Pathian miphun nih Jehovah maw kan  biak lai asiloah a hmaan lomi pathian Baal dah kan biak lai timi biakhiahnak an tuah a hau. (1 Si. 18:21) Jehovah biak cu a zungzal in a ṭha bikmi a si caah mah kong he aa tlaiin biakhiahnak tuah cu a fawimi a lo men ko lai. A fimmi nih cun nunnak a ngei lomi pathian biak cu an duh lai lo. Asinain cheukhat nih cun biakhiahnak an tuah kho lo. Israel mi cu ‘bei lengmang in ruahnak pahnih he an kal’ tiah Baibal nih a ti. Elijah nih mi pawl kha a hmaanmi Pathian, Jehovah biak awkah i thim dingin a forh hna.

⁷ Israel mi caah a ṭhami biakhiahnak tuah cu zeicah a har? Pakhatnak ah, Jehovah cungah zumhnak an ngei lo i a bia ngaih kha an duh lo. Jehovah kha an i bochan lo caah amah kong le a fimnak kong hna cawnnak caah a caan an pe duh lo. Pathian kong an cawn a si ahcun an hngalhmi nih a ṭhami biakhiahnak tuah awkah a bawmh hna lai. (Salm 25:12) Pahnihnak ah, Israel mi cu miphun dang nih an iap hna. Mah ram dang mi hna cu Israel mi hna ruahnak le biakhiahnak an tuahmi cung hmanhah huham an ngei. Cucaah Israel mi nih ram dang mi hna nawl kha an hun i cawn i a hmaan lomi pathian hmanh an hun biak. Mah kong he aa tlaiin Jehovah nih Israel mi kha a hlan liopi in ralrin a rak pek cang hna.—Ex. 23:2.

8. Israel mi hna sinin zei a biapimi kong dah kan cawn khawh?

⁸ A ṭhami biakhiahnak tuah kan duh ahcun Baibal kan hman awk a si ti kha Israel mi hna kong nih a kan cawnpiak. Pakhat cio nih kanmah tein biakhiahnak tuah awk rian kan ngei ti kha Galati 6:5 nih a kan hngalhter. Kan caah mi pakhatkhat kha biakhiahnak kan tuahter awk a si lo ti cu a fiang ko. Mah canah pakhat cio nih Pathian duhnak kha kan hngalh awk a si i mah ningin tuah awkah kan i thim awk a si.

9. Kan caah midang biakhiahnak tuahter cu zeicah ṭih a nun?

⁹ Kan caah midang kha zeitindah biakhiahnak kan tuahter khawh hna? A ṭhalomi biakhiahnak tuah awkah a kan hnekmi kha kan cohlannak thawngin a si. (Ptb. 1:10, 15) Mah cu ṭih a nung tuk. Cucaah Baibal in cawnpiakmi kan chiaṭha thleidannak lungthin zulh awkah rian kan ngei. Kan caah midang biakhiahnak kan tuahter hna ahcun an hnu a zulmi kan si lai. Mah nih harnak a kan tonter khawh.

10. Paul nih Galati Khrihfa hna kha zei ralrinnak dah a pek hna?

¹⁰ Lamkaltu Paul nih Galati Khrihfa hna kha pumpak biakhiahnak kha midang tuahter lo awkah ralrin a pek hna. (Galati 4:17 rel.) Galati khua i unau cheukhat cu unau dang caah biakhiahnak tuahpiak awkah an i zuam. Cutin tuah awkah zeinihdah a forh hna? Anmah zawn lawng aa ruatmi mah unau hna nih a dang unau pawl kha lamkaltu pawl hnu zulh loin anmah hnu tu zulhter an duh hna. Annih cu toidornak an  ngei lo i unau pawl nih anmah tein biakhiahnak nawl an ngeihmi kha an upat lo.

11. Midang nih biakhiahnak tuah an herh tikah zeitindah kan bawmh khawh hna?

¹¹ Kan dihlak in lamkaltu Paul sinin kan cawn khawh. Unau pawl nih anmah tein biakhiahnak nawl an ngei ti kha a hngalh i mah kha a upat. (2 Korin 1:24 rel.) Tuchan Khrihfa upa pawl nih pumpak biakhiahnak kong he aa tlaiin ruahnak cheuhnak an pek hna tikah lamkaltu Paul kha an i zohchunh khawh. Unau pawl kha Baibal hmangin lamhruainak an pek hna tikah an i nuam. Asinain unau pakhat nih biakhiahnak a tuah tikah mah ruangah a chuakmi thil kha amah nih a in lai caah Khrihfa upa pawl nih ruahnak an cheuh tikah an i ralring. A biapimi cawn awk a um: Unau pawl nih an sining ah hman awk aa tlakmi Baibal ruahnak cheuhnak an hngalhthiam nakhnga kan bawmh khawh hna. Asinain unau pawl nih pumpak biakhiahnak tuahnak nawl an ngei i an tuah awk zong a si. Anmah tein a ṭhami biakhiahnak an tuah tikah ṭhatnak an hmu. Unau pawl nih an tuah awk a simi biakhiahnak kha tuahpiaknak nawl kan ngei tiah zeitikhmanh ah kan ruah ding a si lo.

12, 13. Kan thin a hun lio asiloah kan lung a dongh lio i biakhiahnak tuah cu zeicah ṭih a nun?

¹² Tuchan i mi tampi nih biakhiahnak an tuah tikah an lungthin hnu kha an zulh. Asinain mah cu ṭih a nung tuk. Baibal nih a tlinglomi kan lungthin asiloah kan intuarnak ningin biakhiahnak tuah lo awkah ralrin a kan pek. (Ptb. 28:26) “Lungthin hi zeizong vialte nakin a zer bik” caah kan lungthin kha kan i bochan awk a si lo. (Jer. 17:9) A tlinglomi lungthin an i bochan ruangah harnak a tongmi hna kong tampi Baibal ah a  um. (1 Si. 11:9; Jer. 3:17; 13:10) Biakhiahnak kan tuah tikah kan lungthin hnu kan zulh ahcun zeidah a cang kho?

¹³ Jehovah nih lungthin dihlak in amah dawt awk le kanmah kan i dawt bantukin kan minunghawi dawt awkah nawlbia a kan pek. (Matt. 22:37-39) Asinain kan i ralrin a hau. Kan ruahnak le kan tuahsernak kha kan intuarnak kan i ukter ahcun ṭih a nung ti kha a hmasa catlangbu i Baibal caang nih a langhter. Tahchunhnak ah, a thin a hungmi pakhat caah a ṭhami biakhiahnak tuah cu a har. (Ptb. 14:17; 29:22) A lung a dongmi pakhat ca zongah a ṭhami biakhiahnak tuah cu a har. (Nam. 32:6-12; Ptb. 24:10) Cucaah kan ruahnak kha Pathian nawlbia lam kan i hruaiter awk a si. (Rom 7:25) A biapimi biakhiahnak kan tuah tikah kan intuarnak kha kan i ukter awk a si lo.

14. Biakhiahnak cheukhat cu thlen a hau ti kha zeitindah kan hngalh khawh?

¹⁴ A ṭhami biakhiahnak kan tuah a hau. Asinain a fimmi nih cun a hlanah a rak tuahmi biakhiahnak kha ruat ṭhan in thlen a hau tiah a ruah caan a um men ko lai. Jehovah nih kan caah zohchunh awk ṭha a chiah. Jonah chan i Nineveh khuami hna caah Jehovah nih a tuahmi kha ruathmanh: “Pathian nih an tuahmi kha a hmuh i an ziaza ṭhalo an hlawt kha a hmuh tikah aa ngaihchih i an cungah ka tlunter lai a timi ṭhatlonak kha a tlunter ṭhan lo.” (Jonah 3:10) Jehovah nih Nineveh khuami hna an i thlenmi le thil ṭhalo tuah an ngolmi kha a hmuh tikah a biakhiahnak kha a thlen. Mah nih Jehovah cu a tlarimi, aa toidormi le zaangfahnak a ngeimi a si kha a langhter. Minung he i lo loin Jehovah nih a thin a hun lio hmanhah khuaruat loin biakhiahnak a tuah lo.

15. Kan biakhiahnak cu zeicah thlen a hauh khawh men?

¹⁵ Thil sining aa thlen caan ti bantuk ah kan biakhiahnak ruah ṭhan cu kan caah a ṭha men ko lai. Jehovah nih a caan ah a biakhiahnak a thlen ti kha i cinken. (1 Si. 21:20, 21, 27-29; 2 Si. 20:1-5) Lamhruainak thar kan hmuh caan zongah kan biakhiahnak cu thlen a hau men lai. Siangpahrang David kong hi ruathmanh. Saul a tupa Mefibosheth kong he aa tlaiin a hmaan lomi thawng a theih tikah biakhiahnak a rak tuah. A hnuah David nih a hmaanmi a konglam a theih tikah a biakhiahnak kha a thlen ṭhan. (2 Sam. 19:24-29) A caan ah cu bantukin tuah cu kan caah a ṭha men ko lai.

16. (a) Biakhiahnak tuah tikah zei ruahnak cheuhnak nih dah a kan bawmh? (b) A hlan i kan biakhiahnak kha zeicah kan ruah ṭhan awk a si, cutin zeitindah kan tuah khawh?

¹⁶ A biapimi biakhiahnak tuah tikah khulrang in tuah awk a si lo tiah Baibal nih a ti. (Ptb. 21:5) A ṭhami biakhiahnak kan tuah khawh nakhnga a konglam dihlak kha ṭha tein ruah awkah a caan kan pek ding a si. (1 Thes. 5:21) Biakhiahnak tuah hlanah innchungkhar  lu nih Baibal le Bupi chuahmi cauk pawl hlathlai awkah a caan a pek awk a si. Mah lengah chungkharmi hna i an ruahnak asiloah an hmuhnak ngaihpiak cu a ṭha. Pathian nih Abraham kha a nupi bia ngaih awkah a rak forhmi kha i cinken. (Gen. 21:9-12) Khrihfa upa hna zong nih a caan pek in hlathlainak an tuah a hau. Lamhruainak thar nih a hmasa ah an rak tuahmi biakhiahnak thlen a herh kha a langhter tikah midang sinin upatnak sungh lai kha an ṭih lo. A tlarimi le aa tangdormi Khrihfa upa hna cu a herh tikah an ruahnak le an biakhiahnak thlen awkah timhcia an si awk a si. Khrihfa upa kha kan i zohchunh hna ahcun kan caah a ṭha lai. Mah nih Khrihfabu ah daihnak le lungrualnak a umter khawh.—Lam. 6:1-4.

17. Kan biakhiahnak a hlawh a tlin nakhnga zeinihdah a kan bawmh khawh?

¹⁷ Biakhiahnak cheukhat cu an biapi tuk. Tahchunhnak ah, nupi, va kan ngei lai maw, ngei lai lo asiloah ahodah kan ṭhit lai, kan vat lai timi biakhiahnak cu a biapi tukmi an si. A dang a biapimi biakhiahnak pakhat cu zeitik ah dah caantling in Pathian rian kan ṭuan lai ti kha a si. Cu bantuk a biapimi biakhiahnak hna kan tuah hlanah thil sining kha ṭha tein kan ruah a hau i Jehovah bawmhnak hmuh awkah thla kan cam a hau. Cutin tuah awkah a caan kan pek a hau lai, asinain a ṭhami biakhiahnak tuah kan duh ahcun Jehovah kan i bochan a hau i a lamhruainak zong kan zulh a hau. (Ptb. 1:5) Jehovah nih a Bia Baibal in a ṭha bikmi ruahnak cheuhnak a kan pek. Cucaah hlathlainak tuah in Jehovah lamhruainak hmuh awkah thlacam cu kan caah a biapi tuk. A duh ningin biakhiahnak kan tuah khawh nakhnga a herhmi sining paoh a kan pek khawh. A biapimi biakhiahnak kan tuah hlanah hitin kan i hal awk a si: ‘Ka biakhiahnak nih Jehovah ka dawtnak kha a langhter maw? Mah nih ka innchungkhar ah lawmhnak le daihnak a chuahter lai maw? Cun a lung a saumi le dawtnak a ngeimi ka si kha a langhter lai maw?’

18. Pumpak biakhiahnak tuah awkah Jehovah nih kan sinin zeicah aa ruahchan?

¹⁸ Jehovah nih amah dawt awk le biak awkah a kan hnek lo. Mah canah zalong tein thimnak nawl a kan pek. Amah kan bia lai maw, bia lai lo timi thimnak nawl kan ngeihmi kha a upat. (Josh. 24:15; Pct. 5:4) Asinain a Bia Baibal ah hrambunh in biakhiahnak kan tuah ding kha aa ruahchan. Jehovah lamhruainak kha kan zumh i a phunglam kan zulh tikah a ṭhami biakhiahnak kan tuah khawh. Mah tikah kan nunnak kip ah fek tein kan um kha kan langhter a si lai.—Jeim 1:5-8; 4:8.