1. Mi cheukhat cu thangṭhatnak hmuh awkah zeicah an i tlak, hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

MIDANG kan thangṭhat hna kha zeitindah kan langhter khawh? Lungthin kan pek hnanak thawngin le kan upat hnanak thawngin kan langhter khawh. Thangṭhat awktlak a simi thil pakhatkhat a tuahmi asiloah a reng le a dirhmun a sangmi hna kha kan thangṭhat tawn hna. Hi capar ah ahote dah kan thangṭhat hna awk a si i zeicah kan thangṭhat hna awk a si ti kha kan i ruah hna lai.

2, 3. (a) Jehovah cu a hleiin thangṭhatnak hmuh awkah zeicah aa tlak? (A hramthawknak hmanthlak zoh.) (b) Biathlam 5:13 i Tuufa cu ahodah a si, zeicah kan thangṭhat awk a si?

² Biathlam 5:13 nih “bawiṭhutdan cung i a ṭhumi le tuufa” cu thangṭhatnak hmuh awkah an i tlak tiah a ti. “Bawiṭhutdan cung i a ṭhumi” cu Jehovah kha a si. Biathlam dal 4 ah vancung thilnung hna nih ‘zungzal in zungzal tiang a nungmi’ Jehovah thangṭhat awk a sinak a ruang pakhat kha an kan cawnpiak. Hitin  an ti: “Kan Bawipa le kan Pathian, nangmah cu sunparnak le upatnak le lianhngannak kha hmuh awkah aa tlakmi na si. Zeicahtiah zeizong vialte kha nangmah nih na ser hna i nangmah duhnak bangin annih cu ser an si i nunnak an ngei.”—Biat. 4:9-11.

³ Biathlam 5:13 i “Tuufa” cu Jesuh Khrih kha a si. Zeitindah kan hngalh khawh? Jesuh cu vawleicung a um lioah “Pathian Tuufa, vawlei sualnak a kalpitu” tiah auh a rak si. (Johan 1:29) A ukmi minung caah lungtho tein thih a ngamhmi siangpahrang na hngal bal hna maw? Mah cu Jesuh thangṭhat awktlak a sinak a ruang pakhat a si. Jesuh cu “siangpahrang hna Siangpahrang le bawi vialte hna Bawi a si” caah thangṭhatnak hmuh awkah aa tlak. (1 Tim. 6:14-16) Hitin hla a sami, vangcung thilnung hna bantukin na ruah ve ko lai: “An thahmi tuufa kha Lianhngannak le rumnak le fimnak le ṭhawnnak le upatnak le sunparnak le thangṭhatnak hmuh awkah aa tlak.”—Biat. 5:12.

4. Jehovah le Khrih thangṭhat cu zeicah fim a si?

⁴ Jehovah nih Khrih kha mi vialte biaceihtu ah a ser tiah Johan 5:22, 23 nih a ti. Mah cu Jesuh kan thangṭhat awk a sinak a biapi bikmi a ruang a si. Jesuh kan thangṭhatmi cu Jehovah kan thangṭhatmi zong a si. Jesuh le a Pa kan thangṭhat hnanak thawngin zungzal nunnak kan hmu kho.—Salm 2:11, 12 rel.

5. Zeicah mi vialte cu upatnak le thangṭhatnak hmuh awkah an i tlak?

⁵ Minung cu “Pathian he i lo in” ser kan si. (Gen. 1:27) Mah cu Pathian ngeihmi sining pawl langhter khawhnak kan ngei tinak a si. Tahchunhnak ah, minung nih dawtnak, zaangfahnak le nemnak kan langhter khawh. Mah lengah a ṭhami le a ṭhalomi, a dingmi le a dinglomi, aa tlakmi le aa tlak lomi hngalhnak chiaṭha thleidan khawhnak lungput ngei zongin ser kan si. (Rom 2:14, 15) Mi tampi nih a thiangmi le aa dawhmi thil kha an duh i mi he rem tein um kha an duh. Jehovah cu ningcang tein le dai tein a ummi Pathian a si caah mah cu khuaruahhar awk a si lo. Minung cu lamkhatkhat in Jehovah i zohchunh kho dingin ser kan si ti cu a fiang ko. Mah ruangah upatnak le thangṭhatnak hmuh awkah an i tlak.

6, 7. Midang thangṭhatnak he aa tlaiin Jehovah Tehte Hna cu midang he zeitindah an i thleidan?

⁶ Midang kan thangṭhat hna ding a si ti cu kan hngalh, asinain zei bantukin dah kan thangṭhat hna awk a si i zeitluk tiang in dah kan thangṭhat hna awk a si ti hngalh cu a har kho men. Zeicahtiah mitlinglo a simi mi tampi cu hi vawlei lungput nih a kan iap tuk caah a si. Mi tampi nih nu asiloah pa cheukhat kha an pathian ah an ser hna. Jehovah kha upatnak le thangṭhatnak pek loin an uarmi minung tu kha an pathian bantukin an pehtlaih hna i an thangṭhat hna. Ramkhel lei le biaknaklei hruaitu, zaang lentecelh thiammi, fidi le fitlaw, cun a dang a min a thangmi hna i an thilhrukning, an umtuning le an ziaza kha an i zohchunh men hna lai.

⁷ Cu bantuk lam in thangṭhatnak pek cu a palh ti kha a hmaanmi Khrihfa hna nih an hngalh. Vawleicung i a nung balmi lakah Jesuh lawng nih a tlingmi zohchunhawk ṭha a chiah. (1 Pet. 2:21) “Mi vialte cu kan sual dih cio ko i Pathian sunparnak kha kan bau dih cio ko” ti kha kan i cinken awk a si. (Rom 3:23) Minung cu biak awkah aa tlakmi ahohmanh kan um lo. Kan pek hna awk a simi  lengin minung kha thangṭhatnak kan pek hna ahcun Jehovah a ngaih a chia lai.

8, 9. (a) Jehovah Tehte Hna nih cozah lei nawlngeitu kha zeitindah an hmuh hna? (b) Zeitik caan ah dah nawlngeitu pawl an nawl kan ngaih hna awk a si lo?

⁸ An dirhmun ruangah upatnak le thangṭhatnak hmuh awkah aa tlakmi mi cheukhat an um. Tahchunhnak ah, cozahlei nawlngeitu pawl le anmah nih an kan tuahpiakmi kong hna kha ruathmanh. An ram chungmi hna kan him nakhnga an kan bawmh zungzal i kan herhmi zong an kan pek. An rianṭuannak nih kan caah thilṭha tampi a chuahter. Cucaah lamkaltu Paul nih cozah lei nawlngeitu hna kha “ram uktu bawi” bantukin kan hmuh hna ding a si tiah a ti. Cun an sermi phunglam zong zulh awk a si tiah a ti. “Nan pek awk a simi kha va pe hna u, nan pumpak ngunkhuai siseh, nan thilri ngunkhuai siseh pe hna u; hmaizah awk cu hmaizah hna u, upat awk cu upat hna u.”—Rom 13:1, 7.

⁹ Jehovah Tehte Hna nih cozah lei nawlngeitu pawl kan upat hnanak langhter awkah kan si khawh chungin kan i zuam. Ramkhat le ramkhat kan nunphung aa lawh lo caah nawlngeitu pawl nih an kan halmi zong hmunkhat le hmunkhat aa dang ko lai. Nawlngeitu pawl nih an rian an ṭuan tikah an nawl kan ngaih hna. Asinain Jehovah duhnak he aa ralkahmi thil pakhatkhat tuah awk an kan fial ahcun an bia kan ngai hna lai lo. Cu bantuk thil sining ah minung nakin Jehovah nawl kan ngaih deuh lai i kan upat deuh lai.—1 Peter 2:13-17 rel.

10. Hlanlio Jehovah salle cu tuchan kan caah zeitindah zohchunh awk ṭha an si?

¹⁰ Cozah le nawlngeitu pawl cungah upatnak a rak langhtermi hlanlio Jehovah salle sinin kan cawn khawh. Josef le Mary cu zohchunh awk ṭha an si. Rom cozah nih an ram chungah minung zeizat dah an um ti hngalh an duh caah min cazin an lak. Mah lioah Mary cu nau aa ṭhen lai te a si ko nain min cazin pek awkah Josef he Bethlehem khua ah an rak kal. (Luka 2:1-5) Minung uktu pawl cungah upatnak a langhtermi a dang zohchunhawk ṭha pakhat cu lamkaltu Paul a si. Paul cu thilṭhalo a tuah tiin sual an puh tikah Siangpahrang Herod Agrippa le Judea peng uktu Festas sinah upatnak tein amahle amah runvennak bia a chim.—Lam. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Biaknaklei hruaitu pawl kha zeicah a hleiin kan thangṭhat hna lo? (b) Austria i Jehovah Tehte pakhat nih ramkhel lei rianṭuantu sinah upatnak a langhter ruangah zei ṭhatnak dah a chuak?

¹¹ Biaknaklei hruaitu hna tah zeitin? A hleiin kan thangṭhat hna awk a si maw? Midang he aa khat in kan thangṭhat hna ding a si. A hleiin thangṭhatnak hmuh dingin an i ruahchan hmanhah kan thangṭhat hna awk a si lo. Zeicah? A hmaan lomi biaknak nih cun Pathian le Baibal kong biatak kha mi an cawnpiak hna lo caah a si. Jesuh nih a hmaan lomi biaknaklei cawnpiaktu pawl kha a rak soi hna i midepde le hruaitu ṭhalo tiah a rak auh hna. (Matt. 23:23, 24) Asinain cozah lei nawlngeitu pawl cungah a hleiin upatnak le thangṭhatnak kan langhtermi cu a palh lo. Cutin kan tuah ruangah an sinin bawmhnak kan hmuh tawn.

¹² Cutin a kan bawmmi bawi lak i pakhat cu Austria miphun a simi, ramkhel lei ah a ṭuanmi Dr. Heinrich Gleissner a si. Vawlei Ralpi IInak lioah Nazi nih amah cu an rak tlaih. Rianhrang ṭuannak thonginn leiah tlanglawng in kuat a si lioah a lung a tho tukmi Austria i Jehovah Tehte a simi Leopold Engleitner he an i tong. Unaupa Engleitner  nih a zumhnak kong kha upatnak tein a rak chim tikah Dr. Gleissner nih ṭha tein a rak ngaihpiak. Ral a dih tikah Gleissner nih Austria ram i Jehovah Tehte Hna bawmh awkah a nawlngeihnak kha a rak hman lengmang. Unau pawl nih cozah lei nawlngeitu pawl cungah upatnak an langhter ruangah ṭhatnak a chuak timi kong tampi na hngalh ko lai.

13. Ahote dah a hleiin upatnak le thangṭhatnak hmuh awkah an i tlak, zeicah?

¹³ Unau pawl cu kan sinin upatnak le thangṭhatnak hmuh awkah an i tlak. Khrihfa upa, peng zohkhenhtu, Zung Ṭengnge Kawmiṭi chungtel le Uktu Bu chungtel ti bantuk hruaitu unaupa pawl cu a hleiin upatnak hmuh awkah an i tlak. (1 Timote 5:17 rel.) Baibal nih ‘minung laksawng’ tiah a auhmi Khrihfa upa pawl nih Pathian miphun kha an bawmh hna. (Efe. 4:8) Khrihfa upa pawl kha an miphun, an cataang, an dirhmun asiloah an ngeihmi thilri ruangah kan upatmi hna le kan thangṭhatmi hna a si lo ti cu a fiang ko. A hmasa Khrihfa hna cu kan caah zohchunhawk ṭha an si. Annih nih hruaitu pawl an rak upat hna bantukin kannih zong nih kan upat ve hna. Asinain vancungmi bantukin, phundang cun a hleikhunmi minung bantukin kan pehtlai hna lo. Teima tein rian an ṭuan ca le an i toidor caah kan upatmi le kan thangṭhatmi hna a si.—2 Korin 1:24; Biathlam 19:10 rel.

14, 15. Khrihfa upa pawl cu a dang biaknaklei hruaitu pawl he zeitindah an i thleidan?

¹⁴ Cu bantuk Khrihfa upa hna cu aa toidormi tuukhal bantuk an si. Minthangmi bantukin pehtlaih kha an duh lo. Annih cu Jesuh chan le tuchan i biaknaklei hruaitu pawl he an i dang tuk. Jesuh nih a chan i  biaknaklei hruaitu pawl kong he aa tlaiin hitin a ti: “Rawldanghnak hmun ah upatnak hmun i ṭhut kha an duh i pumhnak inn ah ṭhutnak hampiak kha an ngen. Zatlang lam ah mi nih upatnak in salam kan pe hna seh ti kha an duh.”—Matt. 23:6, 7.

¹⁵ Khrihfa upa pawl nih Jesuh chimmi mah bia hi an zulh: “Nannih cu ‘saya’ ti kha va duh hlah u, zeicahtiah Saya cu pakhat lawng nan ngei i nan dihlak in u le nau nan si. Cun vawleicung ah hin ahohmanh, ‘Ka Pa,’ tiah va ti hna hlah u, zeicahtiah Pa cu pakhat lawnglawng nan ngei i amah cu vancung khua i a ummi a si. ‘Hruaitu’ ti zong duh hlah u, zeicahtiah Messiah lawnglawng hi nan hruaitu cu a si ko. Nan lak i a ngan bik cu nan sal a si awk a si. Mahle mah aa ngantermi cu ṭhumh an si lai i mitoi ah aa dormi cu mingan ah ser an si lai.” (Matt. 23:8-12) Vawleicung pumpi ah a ummi Khrihfa upa hna cu an i toidor i Jesuh nawl an zulh tikah unau pawl nih an dawt hna lai, an upat hna lai i an thangṭhat hna lai.

16. Midang kha zeicah kan thangṭhat zungzal hna awk a si?

¹⁶ Midang zeitindah kan thangṭhat hna lai ti hngalh awkah a caan pek a hau. A hmasa Khrihfa hna zong nih cutin an rak tuah. (Lam. 10:22-26; 3 Johan 9, 10) Cutin an tuahmi cu man a ngei tuk. Jehovah duhmi lam in midang kan thangṭhat hna tikah ṭhatnak tampi kan hmu lai.

17. Nawlngeitu pawl cungah upatnak langhter ruangah zei ṭhatnak dah a chuak?

¹⁷ Kan umnak hmun i nawlngeitu hna kha kan upat hna i kan thangṭhat hna ahcun zalong tein phungchim khawh awkah an kan bawmh lai. Phungchim rian cungah a ṭhami hmuhnak hmanh an ngei kho. A luancia kum tampi lioah Germany ram ah cutin a rak si. Hmaikal a ṭuanmi unaunu Birgit cu a fanu sianginn dih puai ah a rak kal. Sayate nih an sianginn ah kum tampi chung Jehovah Tehte siangngakchia pawl an ummi cu a ṭha tuk tiah Birgit kha an ti. Jehovah Tehte siangngakchia pawl nih sianginn kha a ṭha deuhmi hmun an siter tiah an ti. Mah tikah Birgit nih “kan fale cu ziazalei he aa tlaimi Pathian phunglam zulh awkah cawnpiak an si, mah ah sayate upat ding le thangṭhat ding timi aa tel” tiah a ti hna. Saya pakhat nih siangngakchia vialte hi Jehovah Tehte bantuk si hna sehlaw ca chimh hi a fawi deuh tuk lai tiah a ti. Jehovah Tehte a simi siangngakchia pawl cungah a ṭhami hmuhnak an ngeih caah zarh tam nawn a rauh hnuah saya pakhat cu civui ah a rak i pum ve.

18, 19. Khrihfa upa pawl kha kan thangṭhat hna tikah zeidah kan i cinken awk a si?

¹⁸ Khrihfa upa kha zeitindah kan thangṭhat hna awk a si ti hngalhthiam awkah Baibal phunglam nih a kan bawmh. (Hebru 13:7, 17 rel.) An rian ah fakpi in an i zuam caah kan thangṭhat khawh hna i kan thangṭhat hna ding zong a si. An kan pekmi lamhruainak  kan zulh ahcun mah nih an rian kha nuam tein ṭuan awkah a bawmh hna lai. Baibal nih an zumhnak kha i zohchunh u ti zongin a kan forh. Asinain mah cu a min a thangmi Khrihfa upa pakhat i a thilhrukning, a biachimning le a cawnpiakning hna kha a dikthliar in kan i zohchunh awk a si tinak a si lo. Cutin kan tuah ahcun Khrih si loin minung hnu a zulmi bantuk kan si lai. Khrihfa upa pawl cu kanmah bantukin mitlinglo an si ve ti kha kan philh lo awk a si.

¹⁹ Khrihfa upa pawl kha kan upat hna i kan thangṭhat ko hna nain minthangmi bantukin kan pehtlaih hna lo ahcun mah nih a bawmh hna lai. Zeitin in dah? Mah nih toidor tein um zungzal awk le midang nakin kan ṭha deuh timi ruahnak asiloah kan tuahmi poah a hmaan dih timi ruahnak hrial awkah a bawmh hna lai.

20. Midang cungah upatnak langhternak nih zei ṭhatnak dah a chuahter?

²⁰ Midang thangṭhatnak nih mahzawn lawng aa ruatmi si lo awkah a kan bawmh i a hleiin lungthin peknak kan ton hmanhah toidor tein um zungzal awkah a kan bawmh. Mah lengah kan upatmi pakhat nih kan lung a donghtermi thil a tuah tik hmanhah tlukrilh lo dingin a kan bawmh caah mah cu kan caah hupphengtu a si. Cun a dang ṭhatnak pakhat cu Jehovah bupi ah lungrual tein um zungzal awkah a kan bawmhmi hi a si. Bupi nih zumtu an si ah, zumlotu an si ah, zei bantuk minung hmanh kha a hleihluat tuk in thangṭhatnak a pe hna lo.

21. Midang cung upatnak langhternak in kan hmuhmi a biapi bikmi ṭhatnak cu zeidah a si?

²¹ Midang cung upatnak langhternak in kan hmuhmi a biapi bikmi ṭhatnak cu Jehovah lung kan lawmhtermi hi a si. Pathian nih tuahter a kan duhmi kha kan tuah lai i a cungah zumhfek tein kan um zungzal lai. Mah tikah ahohmanh zumhfek tein an um kho lai lo tiah a titu Satan kha Jehovah nih a lehrulh khawh lai. (Ptb. 27:11) Mi tampi nih a hmaanmi lam in midang zeitindah kan thangṭhat khawh hna ti kha an hngal lo. Kannih cu Jehovah duhmi lam in zeitindah kan thangṭhat hna ding a si ti kan hngalh caah kan i lawm tuk.