A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

An Kong Ṭialmi

Mifim sinah Kalnak thawngin Ṭhatnak Ka Hmu

Mifim sinah Kalnak thawngin Ṭhatnak Ka Hmu

A LUANCIA kum tampi lioah U.S.A, South Dakota, Brookings khua i a kik tukmi zingkhat kha kaa cinken rih. A rauhhlan ah khuasik thla aa thawk cang lai ti kha ka hngalh. Phu hmete pakhat he a kik tukmi rawlbuk ah kan um i kan dihlak in a therh in a kan therh. A kik tukmi ti in a khatmi tikuang pawngah kan dir hna. Cuka ah kan umnak a ruang nan hngalh khawh nakhnga ka kong tlawmpal in kaan chimh hna lai.

Ka Chungkhar

Ka pa pi Alfred le ka pa

Kei cu 1936, March 7 ah ka chuak. Ka nu le ka pa nih fa pali an kan ngeih i kei cu a hniang bik ka si. South Dakota khua i nichuahlei ah a ummi lo hmete pakhat ah kan um. Kan innchungkhar caah lo rian cu a biapi tukmi a si ko nain a biapi bikmi cu a si lo. Ka nu le ka pa cu 1934 ah Jehovah Tehte in tipil an ing. An nunnak kha Jehovah sin an i pumpek caah a duhnak tuah cu an caah a biapi bikmi a si. Ka pa Clarence le a hnuah ka pa pi Alfred cu South Dakota, Conde i Khrihfabu hmete ah company rianṭuantu (atu ah Khrihfa upa phu i khuakhangtu tiah auhmi) rian an ṭuan.

Kan chungkhar ningin pumhnak ah le Baibal chung i a ṭha tukmi hmailei ruahchannak kong mi sin chim awkah innkhat hnu innkhat phungchimnak ah hmaan tein kan kal peng. Ka nu le ka pa i zohchunh awk ṭha le an kan cawnpiaknak nih Jehovah dawt awkah a kan bawmh. Ka unu Dorothy he kumruk kan si in Pennak thawngthanhtu kan hung si. 1943 i Theocratic Rianṭuannak Sianginn an thawkka in kaa tel colh.

1952 i hmaikal ka ṭuan lio

Kan caah civui cu a biapi tukmi an si. 1949 ah South Dakota, Sioux Falls i tuahmi civui pakhat kha kaa cinken rih. Unaupa Grant Suiter nih “Na Ruahnak Lengin A Tlai Deuh!” timi kong a chim. Aa pumpe cangmi Khrihfa dihlak nih an nunnak kha Pathian Pennak kong thawngṭha chimnak ah an hman a hau tiah a hleiin a langhter. Mah hnuah Jehovah sinah pumpeknak ka tuah ve. 1949, November 12 ah Brookings ah tuahmi peng civui ah tipil ka ing. Cucaah capar a thawknak ah ka chim bantukin a kik tukmi rawlbuk ah ka umnak cu a si. Thir in sermi tikuang nganpi pakhat ah tipil in awkah kan pali in kan hngahmi a si.

Mah hnuah hmaikal ṭuan dingin bia ka khiak. Kum 15 ka si, 1952, January 1 in ka thawk. Baibal nih “mifim mi hna sinah i chawk ve lengmang law na fim lai” tiah a ti. Hmaikal ṭuan ding timi ka biakhiahnak a ka bawmmi a fimmi tampi ka chungkhar ah an um. (Ptb. 13:20) Kum 60 a si cangmi, ka pa pi Julius he phungchimnak ah kan kalṭi tawn. Anih cu keimah nakin a upa deuh tuk ko nain phungchim kan kalṭi tikah kan i nuam tuk. A sinin le a hmuhtonnak hna in tampi ka cawn. Dorothy zong tlawmpal ah hmaikal a hun ṭuan ve.

Peng Zohkhenhtu nih a Ka Bawmh

Ka ngakchiat lioah ka nu le ka pa nih peng zohkhenhtu pawl le an nupile kha kan sinah rak i ṭhumh awkah an sawm tawn hna. Jesse le Lynn Cantwell te nupa cu ka caah bawmtu taktak an si. An ka siaherh tuk i tha an ka pek. Kan umnak in aa naihmi Khrihfabu hna i an tlawn tikah anmah he phungchim kalṭi awkah an ka sawm tawn. Cutin anmah he caan ka hmanṭi tikah kaa nuam tuk. Anmah bantukin Jehovah rian ah rian i tamter in hmaikal ṭuan kha ka duh.

A dang peng zohkhenhtu pakhat cu Bud Miller a si. A nupi Joan he kan Khrihfabu an kan tlawn lioah kum 18 ka si. Mah lio caan ah ralkap tlak awkah a khawmhtu bu nih an ka auh, mah kawmiṭi nih ahodah ralkap tlak ding ti kha biakhiahnak an tuah. Ramkhel lei ah khoikalei hmanh ṭan lo ding timi Jesuh nawl pekmi a ka buarter hngami rian kha ṭuanter an ka duh. Asinain kei cu Pennak kong thawngṭha chim kha ka duh. (Johan 15:19) Cucaah phungchimtu pakhat in cohlan awkah ka nawl hna.

Kawmiṭi nih meeting an tuah tikah kaan kalpi lai tiah Unaupa Miller nih a ka ti caah kaa lawm tuk. Anih cu mi ralṭha a si i mi nih fawi tein tlerhkhonh khawh lomi a si. Cun Baibal zong ṭha tein a hngalmi a si. Amah ka sin i a um vemi nih ralṭhatnak a ka ngeihter. Mah meeting i a phichuak cu 1954, ṭhal caan a donghlei ah aa fiang i kawmiṭi nih phungchimtu pakhat in an ka cohlan. Atu cu Jehovah caah zalong tein rian tampi ka ṭuan kho cang.

Bethel ka luhka ah lo i hmanmi mawṭaw he

Mah hnu tlawmpal ah Bethel ah rianṭuan dingin an ka sawm. Mah cu New York, Staten Tikulh ah a ummi Vennak Innsang Lo ah a si. Cuka ah kumthum chung hrawng ka ṭuan. Hmuhtonnak a ngeimi unaunu le unaupa tampi he rian kan ṭuanṭi caah a ṭha tukmi hmuhtonnak tampi ka ngei.

Bethel Rian

WBBR ah Unaupa Franz te he

Staten Tikulh i a ummi lo ah WBBR radio thawngthanhnak zong a um. Mah cu Jehovah Tehte Hna nih 1924 in 1957 tiang an hmanmi a si. Cuka lo ah Bethel chungkharmi 15 in 20 lawng rian pek kan si. Tam deuh cu mino le hmuhtonnak a ngei lomi kan si. Asinain chiti thuh a simi, kum upa unaupa Eldon Woodworth cu kan sinah rian a ṭuan ve. Anih cu kan pa bantuk a si i thil tampi a kan cawnpiak. A caan ah pakhat le pakhat kar i buaibainak a um tikah Unaupa Woodworth nih hitin a chim tawn: “Jehovah nih a hmanmi hna cu mitlinglo an si ko nain Jehovah rianṭuannak cu khuaruahhar a si.”

Harry Peterson cu phungchim rian ah a lung a tho tukmi a si

Unaupa Frederick W. Franz zong kan sinah a um ve i kan caah bawmtu taktak a si. Anih cu mifim a si i Baibal kong ṭha tein a hngalmi a si. Kan dihlak cungah siaherhnak a ngei. Rawl a kan chuanpiaktu cu Harry Peterson a si. A min taktak a simi Papargyropoulos tiah auh nakin a min donghnak in auh kha kan i fawih deuh. Unaupa Peterson cu chiti thuhmi pakhat a si ve i phungchim rian kha a duh tuk. Bethel rian ṭha tein a ṭuan buin phungchimnak rian zong a daihthlanh bal lo. Thla fatin mekazin tampi mi a pek lengmang hna. Cun Baibal ṭha tein a hngalmi a si caah kan halmi biahalnak tampi kha a kan leh khawh.

A Fimmi Unaunu hna Sinin Ka Cawn

Lo ah thingthei le anhnah pawl kha ṭha tein kan timhtuah hna i thawl chungah kan erh hna. Bethel chungkhar caah kumkhat ah thingthei le anhnah pawl kha thawl 42,600 (litre) hrawng kan erh. A fim tukmi unaunu Etta Huth he rian kan ṭuanṭi. Mah unaunu nih thingthei le anhnah pawl timhtuahning kha a ṭial. Cuka khua ah a ummi unaunu pawl cu kan sinah rian an rak ṭuan tawn i Etta nih a tlangtlak hna. Etta nih thingthei erhning kong kha tampi a hngalh ko nain lo i rian a ṭuanmi tlangtlatu unaupa pawl kha upatnak tein a pehtlaih zungzal hna. Anih cu kan caah zohchunh awk ṭha a si.

Angela, keimah le Etta Huth

Lo i rianṭuannak ah a rak kan bawm tawnmi mino unaunu pakhat cu Angela Romano a si. Anih cu biatak hngalh awkah Etta nih a rak bawmhmi a si. 1958, April ah Angie he kan i um i kan pahnih in Jehovah rian kha kum 58 chung kan ṭuan. Kum tampi chungah Angie nih Jehovah cung zumhawktlak tein a ummi nih kan innchungkhar kha a fehter. Anih cu mifim a si i zei bantuk harnak kan ton hmanhah kaa bochan khawh.

Missionary Rian le Khualtlawng Rian

1957 ah unau pawl nih Staten Tikulh ah a ummi WBBR ah hmanmi thilri pawl an zuar tikah Brooklyn Bethel ah chikkhat chung rian ka ṭuan. A hnuah Angie he kan i um i Bethel in ka chuak. Kumthum chung Staten Tikulh ah hmaikal kan ṭuan. Caan caankhat chung cu WPOW tiah auhmi radio thawngthanhnak ah rian ka ṭuan.

A herhnak hmun paohah zalong tein kan kal khawh nakhnga le Pathian rian kan ṭuan khawh nakhnga Angie he nunning sawhsawh tein kan nung. Cucaah 1961 ah Nebraska, Falls Khua i special hmaikal ṭuan dingin an kan sawmmi kha kan cohlan. Cuka kan phanh hnu tlawmpal ah, New York, South Lansing ah thlakhat chung Pennak Rianṭuannak Tinṭan kai awkah an kan sawm. Tinṭan ah kan hmuhmi cawnpiaknak kha kan duh tuk, tinṭan a dih tikah Nebraska ah kan kir ṭhan lai tiah kan ruah. Cucaah rian thar kan hmuh tikah kan khuaruah a har tuk. Mah cu missionary rian ṭuan awkah Cambodia ah kal ding kha a si. Asia i Nichuah thlanglei ah a ummi, aa dawh tukmi mah ram ah kan hmuhmi, kan theihmi le kan eimi hna cu kan caah thilthar lawngte an si. Cuka mi hna Pennak kong thawngṭha cawnpiak kha kan duh tuk.

1975 ah TV in biahalnak tuah hlanah Angela he

Asinain Cambodia i ramkhel lei thil sining aa thlen ruangah Thlanglei Vietnam ah kan i ṭhial. Kumhnih a rauh hnuah ka zaw tuk i United States ah kan kir ṭhan. Ka dam ṭhan khawh nakhnga a caan pek a hau. Ka hun dam tikah hmaikal kan ṭuan ṭhan.

1965, March in khualtlawng rian kan ṭuan ṭhan. Kum 33 chung Angie he peng le pengkomh zohkhenhnak rian kan ṭuan i civui ah kan bawmh hna. Mah rian kha ka sunsak tuk caah civui cu ka caah a sunglawi tukmi caan a si zungzal. Kum tlawmpal chung New York Khua pawngkam i Khrihfabu hna sin kan tlawn lioah civui tampi kha Yankee Lente celhnak hmun ah kan tuah.

Bethel ah Kir Ṭhannak le Theocratic Sianginn hna

Angie le kei cu kum tampi chungah rianthar tampi kan ṭuan i a harmi rian zong kan ṭuan. 1995 ah Bu Rianṭuantu Tinṭan ah cawnpiak dingin rian an ka pek. Kumthum a rauh hnuah Bethel ah um dingin an kan sawm ṭhan. Kum 40 a rauh hnuah caantling rian ka rak thawknak Bethel ah kan um ṭhan khawh caah kaa nuam tuk. Caan caankhat chung Rianṭuannak Department ah ka ṭuan i tinṭan tampi ah cawnpiaktu ka si. 2007 ah Uktu Bu nih Theocratic Sianginn Department an dirh i mah department nih tinṭan vialte kha an tlangtlak, kum tlawmpal chung mah tlangtlaknak rian ah tinvo sung ka hmu.

Nai kum hna ah Bethel ah tuahmi tinṭan hna ah thlennak tampi a um. Khrihfa Upa ca Tinṭan kha 2008 in an thawk. Mah hnu kumhnih ah Patterson le Brooklyn Bethel ah Khrihfa upa 12,000 leng cu cawnpiak an si. Mah tinṭan cu a dang hmun tampi zongah an tuah cuahmah rih ko. 2010 ah Bu Rianṭuantu Tinṭan kha Nupi a Ngei Lomi Unaupa pawl caah Baibal Tinṭan tiin an thlen i Khrihfa Nuva caah Baibal Tinṭan zong an thawk.

2014, September ah mah tinṭan pahnih kha an fonh i Pennak Kong Chimtu hna caah Tinṭan tiin an auh. Mah tinṭin ah nuva pawl le innchunghawi a ngei lomi unaunu le unaupa pawl zong an kai kho. Vawleicung pumpi ah a ummi unau tampi cu anmahle an ram cio ah mah tinṭan kai khawh a si timi thawng an theih tikah an lung a cawlcang tuk. Mah tinṭan kai awkah caanṭha a hmumi unau an tam chinmi cu lungthawh awk ngai a si. Mah tinṭan kai khawh awkah unau tampi nih an nunning an thlenmi ka hmuh caah kaa lawm tuk.

A kik tukmi rawlbuk i tipil ka in hlanin atu tiang ka nunnak kong ka ruah tikah a fimmi hna he i ton dingin a ka bawmmi Jehovah cungah kaa lawm tuk. Annih nih Jehovah kong ṭha tein hngalh awk le a rian ṭha tein ṭuan khawh awkah an ka bawmh. Cheukhat cu keimah nakin an ngakchia deuh i a cheu cu an upa deuh. An lak i tampi cu keimah he sining le nunphung aa dangmi an si. Asinain an tuahsernak le an lungput in Jehovah an dawt taktakmi kha kan hngalh khawh. Jehovah miphun lakah a fimmi hawi tampi ka ngei i an sinin ka cawn khawh caah kaa lawm tuk.

Vawleicung pumpi i tinṭan a kaimi hna he i ton cu a nuam tuk