1-3. Lungthin dihlak in Jehovah biak timi sullam cu zeidah a si? Tahchunhnak pe.

KAN dihlak in mitlinglo kan si i palhnak kan tuah tawn. Asinain lunglawmh awk ngai a simi cu Jehovah nih tlanhnak man a kan timhpiak i kanmah ngaihthiam awkah timhcia tein a um. Cucaah toidor tein kan i ngaihchih ahcun Pathian sinah ngaihthiamnak kan hal khawh. Jehovah nih “hmuh awk kan i tlak ningin dan a kan tat lo” ti kha kan zumh khawh. (Salm 103:10) Asinain “lung ṭengnge lo” tein Jehovah kan biak awk a si. (1 Chan. 28:9) Mitlinglo kan si ko buin cutin zeitindah kan tuah khawh?

² Siangpahrang Asa le Siangpahrang Amaziah kong tahchunhnak in bawmhnak kan hmu kho. An pahnih in mitlinglo an si caah thilṭha an tuah bantukin palhnak zong an rak tuah. Asinain Baibal nih “Asa lungthin cu a chan chung vialte soisel awk um lo a si” tiah a ti. (2 Chan. 15:16, 17; 25: 1, 2; Ptb. 17:3) Jehovah lungton awkah aa zuam peng i “lung ṭengnge lo” tein a biak. (1 Chan. 28:9) Asinain Amaziah nih cun Jehovah kha lungthin dihlak in a bia lo. Pathian a ral pawl kha a tei hna hnuah an pathian pawl kha a rak i phorh i a biak hna.—2 Chan. 25:11-16.

³ Lungthin dihlak in Pathian a biami nih cun Jehovah kha a dawt i a zungzal in biak a duh. Baibal nih “lungthin” timi biafang a hman tikah kan chung muru ah a ummi kha a chimduhmi a si tawn. Mah ah kan ruahmi, kan duhmi le thil pakhatkhat kan tuahnak a ruang hna aa tel. Mitlinglo kan si ko nain Jehovah kha lungthin dihlak in kan biak khawh. Jehovah kan biakmi cu kan biak a hauh ruangah asiloah kan zia a si ruangah si loin biak kan duh taktak ruangah a si.—2 Chan. 19:9.

4. Atu zei kong dah kan i ruah hna lai?

⁴ Asa kong telin zumhfekmi Judah siangpahrang pathum kong ruahnak nih lungthin dihlak in Pathian biak timi sullam fiang tein hngalhthiam awkah a kan bawmh. Mah siangpahrang pathum hna cu Jehoshafat, Hezekiah le Josiah an si. An pali ningin palhnak an tuah ko nain Jehovah mithmai ṭha an hmu. An lungthin dihlak in amah an biakmi kha Jehovah nih a hngalh. Pathian nih zeicah cutin a hmuh hna, zeitindah kan i zohchunh khawh hna?

5. Asa cu siangpahrang a hung si tikah zeidah a tuah?

⁵ Asa cu Israel pennak le Judah pennak tiin aa ṭhen hnuah Judah siangpahrang a pathumnak a si. Asa cu siangpahrang a hung si tikah a hmaan lomi biaknak le fih a nungmi nupa sualnak hna kha a ram in hloh awkah bia a khiah. Mi nih an biakmi siasal kha a hrawh hna i biakinn ah a ummi hlawhhlang pawl kha a ṭhawl hna. A pi nih “fihnung siasal” hna aa ser caah Asa nih ‘siangpahang bawinu sinak in a ngolter.’ (1 Si. 15:11-13) Asa nih a mi pawl cu “Pathian kha kawl awkah le phungbia le nawlbia kha zulh awkah” a forh hna. Midang nih Jehovah an biak khawh nakhnga a si khawh chungin aa zuam.—2 Chan. 14:4.

6. Ethiopia mi nih Judah ram an rak doh tikah Asa nih zeitindah a rak lehrulh?

⁶ Asa uknak a hmasa kumhra chungah Judah ram ah raldohnak a um lo. A hnuah Ethiopia mi cu Judah ram doh awkah ralkap nuaikhat le rangleng zathum he an i thawh. (2 Chan. 14:1, 6, 9, 10, NW ) Mah tikah Asa nih zeidah a tuah? Jehovah nih a miphun a bawmh khawh hna timi cungah lunghrinnak a ngei lo. Cucaah teinak an hmuh nakhnga rak kan bawm tiah Jehovah sinah thla a rak cam. (2 Chanrelnak 14:11 rel.) Siangpahrang pawl cu a cungah zumhawktlak in an um lo hmanhah Jehovah nih a caan ah an ral pawl tei awkah a rak bawmh tawn hna. Cuticun a hmaanmi Pathian a si kha a rak langhter. (1 Si. 20: 13, 26-30) Asa nih Jehovah aa bochan caah Jehovah nih a rak bawmh hna. Jehovah nih Asa thlacamnak kha a leh i raltuknak ah teinak an hmu. (2 Chan. 14:12, 13) A hnuah Asa nih Jehovah sinah si loin Siria siangpahrang sinah bawmhnak a halnak thawngin sualnak nganpi a rak tuah. (1 Si. 15:16-22) Cutin a tuah ko nain Asa nih a ka dawt ti kha Jehovah nih a hmuh. Asa cu “BAWIPA lei ah a lung dihlak in aa biatak ko.” Asa kha zeitindah kan i zohchunh khawh?—1 Si. 15:14.

7, 8. Asa kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

⁷ Lungthin dihlak in Jehovah kan biak le biak lo kha zeitindah kan hngalh khawh? Hitin kan i hal kho: ‘A har tukmi caan hmanhah Jehovah bia ka ngai maw? Khrihfabu a thian zungzal nakhnga i zuam awkah bia ka khiak maw?’ Asa nih a pi kha siangpahrang bawinu sinak in ṭhumh awkah zeitluk in dah ralṭhatnak a ngeih a herh lai ti kha ruathmanh. Kannih zong Asa bantukin ralṭhatnak kan ngeih a herh caan a um lai. Tahchunhnak ah, kan innchungkhar mi pakhat asiloah kan hawikom pakhat nih sualnak a tuah i aa ngaihchih lo tikah buchung in chuah a hauh ahcun zeitin? Amah he hawikomhnak tuah lo awkah bia na khiak lai maw? Na lungthin nih zei tuah awkah dah aan forh lai?

⁸ Asa bantukin a caan ah mikip nih an kan ralchanh tiah kan ruah men ko lai. Jehovah Tehte na si ruangah na sianginn kaiṭihawi asiloah sayate nih capo ah an in saih men ko lai. Civui zawh awkah na rian in khunh na lak ruang asiloah caanhlei in rian na ṭuan lo ruangah na rian ṭuanṭihawi hna nih mihrut tiah an in ruah men lai. Cu bantuk caan ah Asa bantukin Pathian kha i bochan. Jehovah sinah thlacam, ralṭha tein um law a hmaanmi thil kha tuah zungzal. Pathian nih Asa tha a rak pek bantukin nangmah zong tha aan pek ve lai ti kha i cinken.

9. Phung kan chim tikah Jehovah lung zeitindah kan lawmhter khawh?

⁹ Asa nih amah ca lawng ruat loin midang zong “Pathian kha kawl awkah” a rak forh hna. Kannih zong mi nih Jehovah an biak nakhnga kan bawmh ve hna. A kong mi sin kan chimmi kha Jehovah nih a hngalh. Jehovah kan dawt caah le midang kan siaherh hna caah cutin kan tuahmi kha Jehovah nih a hmuh tikah zeitluk in dah aa nuamh lai.

10, 11. Jehoshafat kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

¹⁰ Asa fapa Jehoshafat cu “a pa Asa lam kha a zul i a pialtak lo.” (2 Chan. 20:31, 32) Zeitin in dah? A pa bantukin a mi pawl kha Jehovah biak zungzal awkah a rak forh hna. Jehoshafat nih a mi pawl kha “BAWIPA phungbia cauk” cawnpiak awkah pa pawl kha Judah ram chung khua hna ah a thlah hna. (2 Chan. 17:7-10) Jehoshafat cu Israel pennak chaklei in Efraim tlang ram tiang a kal i a mi pawl kha  “BAWIPA sinah khan a ratpi ṭhan hna.” (2 Chan. 19:4) Jehoshafat cu “BAWIPA kha a lungthin dihlak in a kawltu” siangpahrang pakhat a si.—2 Chan. 22:9.

¹¹ Tuchan ah Jehovah nih vawleicung pumpi ah a ummi hna kha a kong cawnpiak si hna seh ti a duh, cucaah mah rian kha kan dihlak in kan bawmh khawh. Thla fate mah rian ah i tel dingin hmuitinh na ngei maw? Midang nih Jehovah an hun biak ve nakhnga Baibal cawnpiak kha na duh maw? Mah kong he aa tlaiin thla na cam maw? Cutin tuah awkah naa zuam ahcun Jehovah nih Baibal cawnpiaknak ngeih khawh awkah aan bawmh lai. Mi pakhatkhat Baibal cawnpiak awkah na caan cheukhat pek kha na duh maw? Midang nih Jehovah an hun biak ṭhan nakhnga bawmh awkah Jehoshafat aa zuam bantukin kannih zong a cawlcang ti lomi hna bawmh awkah kan i zuam kho. Mah lengah a hlanah an rak tuahmi sualnak ruangah buchung chuah a simi hna sin va len awk le bawmh awkah Khrihfa upa nih an timhtuah.

12, 13. (a) Jehoshafat cu ṭihnak a hun ngeih tikah zeidah a tuah? (b) Jehoshafat kha zeicah kan i zohchunh awk a si?

¹² Ralkapbu nganpi pakhat nih Judah ram doh awk i an rat tikah Jehoshafat cu a pa, Asa bantukin Jehovah kha aa bochan. (2 Chanrelnak 20:2-4 rel.) Anih cu ṭihnak a hun ngei i Jehovah sinah bawmhnak a hal. A thlacamnak ah an ral pawl kha kan tei kho hna lai lo tiah a ti. Cun amah le a mi pawl nih zei tuah awk kan hngal ti lo ti zongin a ti. Jehoshafat cu Jehovah nih a kan bawmh lai ti kha a lung a hring lo. “Kan mit lawng kha na cungah a um ko” tiah a ti.—2 Chan. 20:12.

¹³ Jehoshafat bantukin kan tonmi buaibainak he aa tlaiin a caan ah zei tuah awk hngal loin kan um men lai i ṭihnak hmanh kan hun ngei men lai. (2 Kor. 4:8, 9) Asinain Jehoshafat tuahmi kha i cinken. A mi pawl hmaiah Jehovah sinah thla a cam i zeitluk in dah ṭihnak kan ngeih ti kha a phuan. (2 Chan. 20:5) Chungkharlu pawl nih Jehoshafat kha an i zohchunh khawh. Nangmah le na innchungkhar nih nan tonmi buaibainak kha tei awk le zeidah tuah ding ti hngalh awkah Jehovah sinah bawmhnak hal. Na chungkhar hmaiah cutin thlacam awkah na ningzak hlah. Mah tikah Jehovah zeitluk in dah naa bochan ti kha na chungkharmi nih an hngalh lai. Jehovah nih Jehoshafat a rak bawmh bantukin nang zong aan bawmh ve lai.

14, 15. Hezekiah nih lungthin dihlak in zeitindah Pathian kha aa bochan?

¹⁴ Hezekiah cu ‘BAWIPA kha fek tein aa tlaihmi’ siangpahrang pakhat a si. A pa cu zohchunh awk ṭhalo a si i siasal a biami zong a si ko nain Hezekiah nih cutin a rak tuah. “Khuahrumbo kha a hrawh hna i lungphun kha a chimh hna i Asherah kha a hau. Cun Moses nih a rak sermi dar rul kha a den cikcek.” Zeicahtiah Israel mi nih mah dar rul kha biaknak ah an rak hman caah a si. Hezekiah nih a lungthin dihlak in Jehovah kha a rak biak. “BAWIPA nih Moses nawl a pekmi nawlbia kha a zulh hna.”—2 Si. 18:1-6.

 ¹⁵ Hezekiah siangpahrang a ṭuan lioah a ṭhawng tukmi Assiria ralkap nih Judah kha an rak doh i Jerusalem khua kha kan hrawh lai tiah an tlerh hna. Assiria siangpahrang Sennakherib nih Jehovah kha a serhsat i Hezekiah kha a kut tangah i dorter awkah aa zuam. Mah ṭih a nung tukmi caan ah Hezekiah nih Jehovah kha aa bochan i thlacamnak in bawmhnak a rak hal. Pathian cu Assiria mi hna nakin a ṭhawng deuh tuk i a mi pawl a khamh khawh hna ti kha a hngalh. (Isaiah 37:15-20 rel.) Assiria ralkap 185,000 kha thah awkah vancungmi a thlahnak thawngin a thlacamnak kha Pathian nih a rak leh.

16, 17. Hezekiah kha zeitindah naa zohchunh khawh?

¹⁶ A hnuah Hezekiah cu a zaw i a thi dengmang. Mah lio caan ah a zumhfehnak kha i cinkenpiak awk le bawmh awkah Jehovah sinah a rak nawl. (2 Siangpahrang 20:1-3 rel.) Hezekiah thlacamnak kha Jehovah nih a theih i a rak damter. Tuchan ah Pathian nih khuaruahhar lam in a kan damter lai asiloah nun saunak a kan pek lai tiah kan i ruahchan awk a si lo ti kha Baibal in kan hngalh. Asinain Hezekiah bantukin bawmhnak hmuh awkah Jehovah kha kan i bochan khawh. Hitin kan chim khawh: “Maw BAWIPA, zeitindah nangmah hmaiah zumhawktlak le lung cheu bang loin ka kal tawn . . . kha naa cinken nakhnga kaan nawl.” Na zawt tik hmanhah Jehovah nih aan zohkhenh zungzal lai kha na zum maw?—Salm 41:3.

¹⁷ Hezekiah kha zeitindah kan i zohchunh khawh rih? Jehovah he kan i pehtlaihnak a dawnmi thil asiloah amah biaknak in lam a kan pialtermi thil hna caah a caan tam tuk in kan hman men lai. Tahchunhnak ah, tuchan mi tampi nih minung kha an pathian bantukin an pehtlaih hna. Minthangmi le an hngalh lomi midang kha an sunsak tuk hna. Cu bantuk mi hna kong relnak le an hmanthlak zohnak caah an caan tampi an hman. Asiloah midang he pehtlaihnak tuahnak caah Internet kha an hman tawn. Kannih zong Internet in kan innchungkhar mi le kan hawile he pehtlaihnak tuah kha kan duh. Mah tikah cu bantuk caah kan caan tampi kan hman khawh. Internet ah kan taarmi hmanthlak kha mi nih like an pek i ca an ṭial tikah kan hun i uangthlar men lai. Asiloah mi cheukhat nih kan hmanthlak an zoh duh lo ti kan hngalh tikah kan thin hmanh a hung kho men. Cucaah lamkaltu Paul, Akuila le Prisila kha kan i zohchunh khawh hna. Annih nih mi pawl, a hleiin Jehovah a bia lomi nih an tuahmi thil hmetete hngalhnak caah nifate an caan an hman tiah na ruat maw? “Paul nih a caan kha a dihlak in phungchimnak ah khan a hman” tiah Baibal nih a ti. Cun Prisila le Akuila nih ‘Pathian kong hmaan deuh in’ cawnpiaknak le fianternak ah an caan an rak hman. (Lam. 18:4, 5, 26) Hitin kan i hal kho: ‘Minung kha pathian bantukin pehtlaih lo awkah kaa ralring maw? A biapi taktak lomi thil tuahnak caah ka caan tam tuk hman kha ka hrial maw?’—Efesa 5:15, 16 rel.

18, 19. Josiah he zeitindah kan i lawh khawh?

¹⁸ Siangpahrang Josiah nih “a lungthin dihlak” in Jehovah nawlbia kha a rak zulh.  (2 Chan. 34:31) Josiah cu Hezekiah i a tupa a si. Kumhra fai a si tikah “a pa David i Pathian kha kawl hram a thawk.” Kum 20 a si tikah Judah ram i siasal pawl kha a hrawh hna. (2 Chanrelnak 34:1-3 rel.) Josiah cu a dang Judah siangpahrang tampi nakin Jehovah lungton awkah fak deuh in aa zuam. Nikhat cu tlangbawi ngan nih biakinn ah Pathian Phungbia cauk kha a hmuh. Mah cauk cu Moses theng nih a rak ṭialmi a si kho men. A cazi pa nih a relpiak tikah lungthin dihlak in Jehovah biak awkah tuah dingmi tampi a um rih ti kha Josiah nih a hun hngalh. Midang zong kha cutin tuah ve awkah a forh hna. Cucaah Josiah a nun chung ahcun Israel mi cu “Pathian zulhnak khan an pial lo.”—2 Chan. 34:27, 33.

¹⁹ Nang cu mino na si ahcun Josiah kha i zohchunh law Jehovah kong tam deuh in hngalh awkah i zuam. A sualnak aa ngaichih i Jehovah nih a rak ngaihthiammi a pu, Siangpahrang Manasseh sinin Josiah nih a rak cawn ko lai. Nang zong kum upa a simi na chungkharmi le Khrihfabu chungmi hna sinin na cawn khawh ve. An caah Jehovah nih a rak tuahmi thilṭha tampi kong kha an in chimh khawh. Cun Cathiang chimmi a hngalh hnuah Josiah cu zeitindah a um ti kha i cinken. Jehovah lungton kha a duh tuk i a herhmi thlennak a rak tuah colh. Baibal relnak thawngin Jehovah nawlngaih lawng si loin tam deuh in tuah a herh kha na hngalh men ko lai. Mah tikah Jehovah he nan i pehtlaihnak cu a fek chinchin lai i naa nuam chinchin lai. Cun mi sinah Jehovah kong chim kha na duh lai. (2 Chanrelnak 34:18, 19 rel.) Baibal na hlathlai tikah Pathian rianṭuannak ah ṭhancho khawhning lam hna kha na hngalh lai. Mah tikah Josiah bantukin a herhmi thlennak tuah awkah i zuam.

20, 21. (a) Kan i ruahmi siangpahrang pali i an i lawhnak cu zeidah a si? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

²⁰ Lungthin dihlak in Jehovah a biami Judah siangpahrang pali sinin zeidah kan cawn khawh? Annih nih Jehovah lungton awk le an nunchung Jehovah biak awkah biakhiahnak an rak tuah. A ṭhawng tukmi an ral pawl nih an rak doh hna tikah Jehovah kha an i bochan. A biapi bikmi cu Jehovah an dawt caah an biakmi hi a si.

²¹ Mah siangpahrang pali cu mitlinglo an si i palhnak an rak tuah ko nain Jehovah mithmai ṭha an hmu. Pathian nih an lungthin chungah a ummi kha a hmuh i amah an dawt taktakmi kha a hngalh. Kannih zong mitlinglo kan si i palhnak kan tuah ve. Asinain lungthin dihlak in amah kan biakmi kha Jehovah nih a hmuh tikah mithmai ṭha a kan pek ve lai. A hnu capar ah mah siangpahrang hna i an palhnak in zeidah kan cawn khawh timi kong kan i ruah hna lai.