A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Na Hngal Maw?

Na Hngal Maw?

Kumzabu pakhatnak i Pumhnak Inn: Kumzabu pakhatnak i pumhnak inn an remh ṭhanmi kha Galilee Rili in nichuah chaklei, meng ruk (10 km) hrawng ah a ummi Gamla ah hmuh khawh a si. Mah nih hlanlio pumhnak inn cu zeidah a lawh lai ti kha a kan hngalhter khawh

Pumhnak inn cu zei in dah aa thawk?

“PUMHNAK INN” tiah lehmi Greek biafang i a sullam cu “pumhnak” asiloah “hmunkhat ah i pumhṭi” tinak a si. Pumhnak inn cu hlanlio Judah mi hna nih pumhnak le lamhruainak hmuhnak hmun a si caah mah min cu aa tlakmi a si. Hebru Baibal ah pumhnak inn kong he aa tlaiin fiang tein a langhter lo. Asinain AD kumzabu pakhatnak in cun hmunkhat ah i pumhnak hmun kha a rak um cang caah Khrihfa Greek Baibal nih fiang tein a langhter.

Baibal lei mifim tampi nih pumhnak inn cu Judah mi Babilon ah sal an tan lioin aa thawk tiah an zumh. A ruang kha Encyclopaedia Judaica nih hitin a langhter: “Mah sal tangmi hna cu ramdang ah Biakinn an ngei lo i hnemhnak an herh caah Sabbath ni ah atu le atu an i tong lai i Baibal an rel lai.” Sal tannak in an luat tikah Judah mi hna cu thlacamnak le Baibal relnak caah an i pum lengmang i an phanhnak hmun paohah Biakinn an sak.

AD kumzabu pakhatnak a phanh tikah pumhnak inn cu Judah biaknak ca le Nichuah Laifang, Mediterranean pawngah a ummi le Israel ram i zatlang nun ah a biapi bikmi a hung si. “Mah [pumhnak inn] hmun kha hlathlainak tuahnak, a thiangmi rawl chiahnak, biaceihnak, tangka chiahnak, ramkhel lei le zatlang tonnak caah an hman” tiah Jerusalem i Hebru University ah a ṭuanmi Professor Lee Levine nih a ti. Cun hitin a ti chap: “A biapit biknak cu biaknaklei rianṭuannak ah a si.” Cucaah pumhnak inn ah Jesuh a kal lengmangnak a ruang kha kan hngalh khawh. (Mar. 1:21; 6:2; Luka 4:16) Cuka hmun ah a rami hna kha Jesuh nih a cawnpiak hna, a forh hna i thazaang a pek hna. Khrihfabu dirh a si hnuah lamkaltu Paul zong nih pumhnak inn ah a rak cawnpiak lengmang ve hna. Pathian he pehtlaihnak ṭha ngeih a duhmi hna cu pumhnak inn ah an kal lengmang. Cucaah Paul cu khua chung a luh tikah a hmasa bikah pumhnak inn ah a kal i a cawnpiak hna.—Lam. 17:1, 2; 18:4