1. Jesuh nih a ngeihmi sining ṭha hna lakah pakhat cu zeidah a si? Fianter.

JESUH nih a ngeihmi sining ṭha hna lakah pakhat cu mitlinglo a simi nih kan tonmi buaibainak hna a hngalhthiam khawhmi hi a si. Vawleicung a um lioah Jesuh cu ‘aa lawmmi sinah aa lawm ve’ i ‘a ṭapmi sinah a ṭap ve.’ (Rom 12:15) Tahchunhnak ah, zultu 70 cu phungchim rian an ṭuan dih hnuah lunglawm tein an rak kirmi kha a hmuh tikah Jesuh cu ‘lawmhnak in a khat.’ (Luka 10:17-21) Mah he i ralkah in Lazaruh a thih lioah Lazaruh a dawtu pawl an ngaih a chiatmi kha a hmuh tikah Jesuh cu “a hnarno a ṭam i a lung a hno.”—Johan 11:33.

2. Midang cungah zaangfahnak langhter awkah Jesuh kha zeinihdah a bawmh?

² Jesuh cu mitling a si ko nain mitlinglo a simi minung cungah zaangfahnak le zawnruahnak a ngei. Cutin tuah awkah zeinihdah a bawmh? Pakhatnak ah, Jesuh nih minung kha a dawt hna. A hmasa capar ah langhter a si bantukin Jesuh ‘aa nuamhnak cu minung hna chungah khan a si.’ (Ptb. 8:31) Minung a dawt hnanak nih an ruahnak kha ṭha tein hngalh awkah a bawmh. Lamkaltu Johan nih hitin a ti: “An lung chungah zeidah a um ti kha amah nih a hngalh dih ko.” (Johan 2:25) Jesuh cu midang cungah zaangfahnak a ngei. Jesuh dawtnak kong kha mi nih an ruah tikah Pennak kong thawngṭha kha ngaih an duh. Mi cungah zaangfahnak tam deuh kan langhter ahcun phungchimnak ah mi kha tam deuh in kan bawmh khawh hna lai.—2 Tim. 4:5.

3-4. (a) Zaangfahnak kan ngeih ahcun phungchimnak kha zeitindah kan hmuh lai? (b) Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

³ Lamkaltu Paul bantukin kannih zong phungchim ding rian kan ngei ti kha kan hngalh. (1 Kor. 9:16) Asinain zaangfahnak kan ngeih ahcun phungchimnak kha ṭuan dingmi rian men  in kan hmu lai lo. Midang cungah zaangfahnak le bawmh duhnak lungthin kan ngeih kha langhter kan duh lai. “Pek leiah hin hmuh lei nakin lunglawmhnak a um deuh” ti kha kan hngalh. (Lam. 20:35) Mi pawl bawmh kan duh hna ca i phung kan chim ahcun phungchimnak ah kan i nuam deuh lai.

⁴ Hi capar ah phungchimnak ah zaangfahnak langhter khawh ning kong kan ruah hna lai. Pakhatnak ah, Jesuh nih mi pawl a pehtlaih hna ningin kan i cawn khawhmi kong kan i ruah hna lai. Cun Jesuh kan i zohchunh khawhnak lam pali kong zong kan i ruah hna lai.—1 Pet. 2:21.

5-6. (a) Jesuh nih ahote sinah dah zaangfahnak a langhter? (b) Isaiah 61:1, 2 ah a chimchung bantukin Jesuh nih phung a chimhmi hna cungah zeicah zaangfahnak a ngeih?

⁵ Jesuh nih zaangfahnak a langhter ning kong kha ruathmanh. I din loin thawngṭha an chim caah Jesuh le a zultu pawl cu an baa tuk. “Rawl einak caan hmanh” an ngei lo. Cucaah Jesuh nih “anmah lawng cun hmunking” ah i “dinh” dingin a kalpi hna. Asinain mibu cu Jesuh le a zultu pawl an phanh hlanah an rak phan hmasa. Jesuh nih mibu kha a hmuh hna tikah zeitindah a um i zeidah a tuah? “A zaang an fak * ngaingai, zeicahtiah khaltu a ngei lomi tuu bantuk kha an si. Cucaah thil tampi a cawnpiak hna.”—Mar. 6:30-34.

⁶ Zeicah Jesuh nih mah mibu cungah zaangfahnak le zawnruahnak a langhter ti kha ruathmanh. Jesuh nih mi pawl cu ‘khaltu a ngei lomi tuu bantukin’ a hmuh hna. Jesuh nih an lak i cheukhat cu misifak an si i an chungkhar zohkhenh awkah suimilam tampi rian a ṭuanmi an si kha a hngalh caah a si men lai. Cheukhat cu dawtmi nih thihtaknak a tongmi an si men lai. Cucaah Jesuh nih an sining kha ṭha tein a hngalhthiam. A hmasa capar ah a langhter bantukin Jesuh theng nih mah buaibainak  lak in cheukhat kha a ton ve men lai. Jesuh cu midang cungah zaangfahnak a ngei, mah nih hnemhnak kong thawngṭha chim awkah a forh.—Isaiah 61:1, 2 rel.

7. Jesuh kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

⁷ Jesuh sinin zeidah kan cawn khawh? Jesuh bantukin kannih zong “khaltu a ngei lomi tuu bantuk” a simi hna lakah kan um. Buaibainak tampi an tong. Cucaah Pennak kong thawngṭha kha kan chimh hna a hau. (Biat. 14:6) Kan Bawipa i zohchunh in ‘a dermi le sifakmi cungah zaangfahnak kan ngeih’ caah thawngṭha kan chim. (Salm 72:13) Midang cungah zaangfahnak kan ngeih caah anmah bawmh awkah thil pakhatkhat tuah kan duh.

8. Phungchimnak ah zaangfahnak langhter khawhnak lamkhat cu zeidah a si? Tahchunhnak pe.

⁸ Phung kan chimhmi hna cungah zaangfahnak langhter awkah zeinihdah a kan bawmh khawh? Phungchimnak ah kan tonmi hna dirhmun in kan i umter i rak kan pehtlaih hna seh ti kan duhmi ningin anmah kha pehtlaih kan duh ve hna. * (Matt. 7:12) Cutin tuah khawhnak lam pali kha i ruah hna u sih. Pakhatnak, pakhat cio nih an herhmi kha ruat. Phung kan chim tikah kan tuahmi kha siibawi pakhat nih mizaw bawmh awkah a tuahmi he kan tahchunh khawh. Siibawi ṭha nih cun mizaw pakhat cio i an herhmi kha a ruah. Bia a hal i mizaw nih a sining le a intuarnak kong a chim tikah ṭha tein a ngaihpiak. Sii kha pek hmasa loin mizaw sining kha a caan pe in a zoh i mah hnuah aa tlakmi sii kha a pek. Cu bantukin kannih zong phungchimnak ah kan tonmi hna kip sinah aa khatmi biahram thawknak hman awkah kan i zuam awk a si lo. Mah canah pakhat cio i an sining le an ruahnak kha hngalhthiam awkah kan i zuam awk a si.

9. Zeidah kan hrial awk a si? Fianter.

⁹ Phungchimnak ah mi pakhatkhat he kan i ton tikah a sining asiloah a zumhmi le a zumhnak a ruang cu ka hngalh dih cang timi ruahnak kha kan hrial awk a si. (Ptb. 18:13) Mah canah a kong le a zumhnak kong kha hngalh awkah fimkhur tein biahalnak tuah. (Ptb. 20:5) Nan nunphung he aa tlak ahcun a rian, a chungkhar, a hmuhtonnak le a ruahnak kong kha hal. Biahalnak kan tuah hna tikah thawngṭha chimh an herhnak a ruang kha kan hngalh. Mah kha kan hngalh tikah Jesuh bantukin an herh taktakmi cungah zaangfahnak kan langhter khawh i aa tlak ningin kan lehrulh khawh hna.—1 Korin 9:19-23 he tahchunh.

10-11. 2 Korin 4:7, 8 ningin zaangfahnak langhter khawhnak lam a pahnihnak cu zeidah a si? Tahchunhnak pe.

¹⁰ Pahnihnak, an nunnak cu zeibantuk dah a si ti kha na mitthlam ah cuanter i zuam.  Cutin kan i zuam ahcun an sining kha kan hngalhthiam khawh lai. Kannih zong mitlinglo kan si caah buaibainak kan tong ve. (1 Kor. 10:13) Hi vawlei donghnak caan ah nunnak cu a har chin lai ti kha kan hngalh. Jehovah bawmhnak thawng lawngin harnak hna kha kan inkhawh lai. (2 Korin 4:7, 8 rel.) Jehovah he pehtlaihnak ṭha a ngei lomi hna kong kha ruathmanh. Hi vawlei ah Jehovah bawmhnak tel loin nun cu an caah a har tuk. Jesuh bantukin an cungah zaangfahnak kan ngei i “daihnak thawngṭha” chimh kan duh hna.—Isa. 52:7.

¹¹ Sergey timi unaupa kong hi ruathmanh. Biatak kong a cawn hlanah Sergey cu a ningzah a pangmi le a holh a tlawm tukmi a si. Cucaah midang he biaruah kha aa harh tuk. Asinain Baibal cawnpiaknak kha a cohlan. Sergey nih hitin a ti: “Baibal ka cawn tikah Khrihfa hna nih an zumhnak kong kha midang sinah an chim awk a si ti kha ka hun hngalh. Cutin ka tuah kho bal lai lo tiah ka ruah.” Asinain biatak a thei rih lomi hna kong kha a ruah i Jehovah an hngalh lo caah an nunnak cu a har tuk lai ti kha a hngalh. Hitin a ti: “Thil thar kong ka cawnmi nih nuamhnak le lungdaihnak a ka pek. Midang zong nih mah biatak hi an cawn ve a hau ti kha ka hngalh.” Sergey cu zaangfahnak a ngeih deuh caah ralṭha tein phung a hun chim khawh. Sergey nih hitin a ti: “Baibal kong midang chimhnak nih mahle mah zumhnak a ka ngeihter deuh caah ka khuaruah a har tuk. Cun ka zumhnak kong midang sin ka chim tikah ka zumhnak cu a fek chin.” *

12-13. Phungchimnak i kan cawnpiakmi hna cungah zeicah lungsaunak ngeih a herh? Tahchunhnak pe.

¹² Pathumnak, na cawnpiakmi hna cungah na lungsau. Ṭha tein kan hngalhmi Baibal biatak kong cheukhat cu an ruah bal lomi a si kho ti kha i cinken. Cun mi tampi cu an zumhnak aa hruhpimi an si. An biaknak cu an chungkhar, an phunglam le an umnak hmun i mi pawl he pehtlaihnak ah a biapi tukmi a si tiah an ruah khawh men. Zeitindah kan bawmh khawh hna?

 ¹³ Mah tahchunhnak hi ruathmanh: A hlun tuk cangmi hlei pakhat cu a thar sak a hau hei ti u sih. Hlei thar pakhat sak a si lioah hlei hlun cu hman a si rih. Hlei thar an sak dih hnu lawngah hlei hlun cu an hrawh. Cu bantukin mi pawl kha an zumhnak “hlun” hlawt dingin kan bawmh hna tikah ṭha tein an hngalh lomi Baibal biatak “thar” an sunsaknak kha fehter awkah kan bawmh hmasa hna a hau. Mah lawngah an zumhnak hlun kha hlawt awkah timhcia an si kho lai. Cu bantuk thlennak an tuah khawh nakhnga kan bawmh hna tikah a caan lak a hau men lai.—Rom 12:2.

14-15. Vawleicung Paradis zungzal nunnak he aa tlaiin tlawmte lawng a hngalmi asiloah a hngal lomi hna kha zeitindah kan bawmh khawh hna? Tahchunhnak pe.

¹⁴ Phungchimnak ah kan lung a sau ahcun Baibal biatak a voikhatnak an theih in an hngalhthiam colh lai asiloah an cohlan colh lai tiah kan i ruahchan lai lo. Mah canah zaangfahnak nih Baibal chimmi kong ṭha tein an ruah khawh nakhnga a caan pe in duhsah tein bawmh hna awkah a kan forh. Tahchunhnak ah, mi pakhat nih vawlei paradis ah zungzal nunnak ruahchannak kong a hngalhthiam nakhnga zeitindah bawmh khawh a si ti kha ruathmanh. Mah cawnpiaknak kong kha tlawmte lawng a hngalmi asiloah a hngal lomi an si men lai. Thihnak timi cu kan donghnak a si tiah an zumh men lai. Asiloah miṭha vialte cu vancung ah an kai tiah an ruah men lai. Zeitindah kan bawmh khawh hna?

¹⁵ Mah hi unaupa pakhat nih vawleicung ah zungzal nunnak kong he aa tlaiin an hngalhthiam nakhnga mi pawl a bawmh hna ning a si. Hmasa bik ah Genesis 1:28 kha a relpiak hna. Cun inn-ngeitu kha Pathian nih minung hi khoika ah dah um hna sehlaw zei bantuk nunnak dah ngei hna seh ti a kan duh tiah a hal hna. Mi tam deuh nih cun “vawlei ah i nuam hna seh ti a kan duh” tiah an leh. Cun unaupa nih Isaiah 55:11 kha a relpiak ṭhan hna i Pathian tinhnak cu aa thleng kho maw tiah a hal hna. Inn-ngeitu nih aa thleng lo tiah an leh. A donghnak ah Salm 37:10, 11 kha a rel i hmailei nunnak cu zei bantuk dah a si lai tiah a hal hna. Cutin Baibal a hmannak thawngin Pathian nih miṭha pawl cu vawleicung Paradis ah zungzal nunter a duh hna ti kha hngalhthiam awkah mi tampi kha a bawmh hna.

16-17. Phungthlukbia 3:27 i a chim bantukin zaangfahnak langhter khawhnak lam cheukhat cu zeidah an si? Tahchunhnak pe.

¹⁶ Palinak, zawnruahnak langhter awkah na tuah khawhmi kong kha ruat. Tahchunhnak ah, inn-ngeitu a caan aa rem lo lioah kan leng maw? Mah tikah ngaihthiam kan hal khawh i a caan a rem tikah len ṭhan dingin kan chimh khawh. Inn-ngeitu cu rian bawmh a herh ah tah zeitin? Asiloah a kum a upat ca le a zawt caah leng ah a chuak kho lomi pakhat kha lengah chuahpi a herh tikah tah zeitin? Cu bantuk thil sining a tongmi hna kha kan bawmh khawh hna.—Phungthlukbia 3:27 rel.

 ¹⁷ Unaunu pakhat nih thil hmetete ah zaangfahnak a langhter caah ṭhatnak a rak chuak. Zaangfahnak nih a chuahle cangka in an fapa a thimi chungkhar pakhat sinah cakuat ṭial dingin a forh. A cakuat ah hnemhnak a pemi Baibal caang cheukhat aa tel. Mah chungkhar hna caah a cakuat cu zeitluk in dah hmual a ngeih? A nu nih hitin a ti: “Nizan cu ka ngaih a chiat tuk ni a si. Na cakuat cu kan caah zeitluk in dah bawmtu a si ti kha na hngal men lai lo. Hnemhnak a kan pemi na cakuat caah kaa lawm tuk. Nizan ah na cakuat kha voi 20 leng ka rel. Mah cu zeitluk in dah zaangfahnak, zawnruahnak le hnemhnak petu a si ti kha na hngal lai lo. Lungtak tein na cungah kan i lawm.” Harnak a tongmi an nunnak cu zeitluk in dah a har lai ti kha hngalhthiam awkah kan i zuam i kan bawmh hna tikah ṭhatnak kan hmu kho.

18. 1 Korin 3:6, 7 ningin zeibantuk a tlarimi hmuhnak dah ngeih peng kan duh?

¹⁸ Phungchim rian ah a tlarimi hmuhnak ngeih peng kan duh ti cu a hmaan ko. Pathian kong cawn dingin midang bawmhnak ah kan i tel ko nain a biapi bikmi dirhmun ahcun kan i tel lo. (1 Korin 3:6, 7 rel.) Jehovah cu mi pawl a sinah an rat nakhnga a hnuktu a si. (Johan 6:44) Pakhat cio nih thawngṭha kha an lungthin chung in an duh taktak le tak lo cungah i hngat in an lehrulh te ko lai. (Matt. 13:4-8) Mi tampi nih a nung balmi lakah a lianngan bikmi Saya a simi Jesuh cawnpiaknak hmanh an cohlang duh lo ti kha i cinken. Cucaah kan chimmi thawngṭha kha an ngaih duh lo tikah kan lung a dongh awk a si lo.

19. Phungchimnak ah zaangfahnak langhternak nih zei ṭhatnak dah a chuahter?

¹⁹ Phungchim rian ah zaangfahnak kan langhter ahcun ṭhatnak kan hmu lai. Phungchimnak rian ah kan i nuam deuh lai. Peklei in hmuhmi lawmhnak kha kan hmuh lai. Cun “zungzal nunnak hmu dingah thim a simi” nih thawngṭha kha cohlan awkah an i fawih deuh lai. (Lam. 13:48) Cucaah ‘a caan kan ngeih fate, mi cungah ṭhatnak tuah kha i zuam u sih.’ (Gal. 6:10) Cun vancung kan Pa min a ṭhattermi kan si lai i lawmhnak kan hmu lai.—Matt. 5:16.