1, 2. Mino a simi Jehovah salle nih a caan ah zeidah an ruah khawh men, Baibal nih zei ruahnak cheuhnak dah a kan pek?

BRITAIN i mino unaunu pakhat cu a khaanhawi nih “mah tlukin a fimmi nih zei ruangah dah Pathian na zumh” tiah a ti. Germany i unaupa pakhat nih hitin a ṭial: “Ka sayale nih Baibal chung i sernak kong cu tuanbia sawhsawh men in an hmuh. Siangngakchia pawl nih thlennawnnak an zumhmi cu an caah caanṭha ngai a si.” France i mino unaunu pakhat nih hitin a chim: “Baibal a zummi siangngakchia an um rih caah sayale cu an khuaruah a har tuk.”

² Tuchan i mi tampi nih Pathian nih a kan ser ti kha an zum lo. Nang cu Jehovah a biami mino pakhat na si asiloah Jehovah kong a cawng liomi na si ahcun Sertu a um ti kha zeitindah ka langhter khawh lai tiah a caan ah na ruat men ko lai. Baibal nih kan theihmi, kan relmi kha ṭha tein ruah awk le tuaktan awkah a kan bawmh. Baibal nih ‘ṭha tein tuaktan khawhnak nih aan ven lai’ tiah a ti. Zeitin in dah? A hmaan lomi ruahnak hloh  awk le Jehovah na zumhnak fehter awkah aan bawmh lai.—Phungtlukbia 2:10-12 rel. *

3. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

³ Jehovah kan zumhnak a feh nakhnga a kong ṭha tein kan hngalh a hau. (1 Tim. 2:4) Cucaah Baibal le bupi chuahmi cauk na rel tikah chikkhat dirta in a sullam kha ṭha tein ruat. (Matt. 13:23) Cutin na hlathlai ahcun Jehovah cu Sertu a si i Baibal cu amah sinin a rami a si ti a langhtertu thil tampi na hmuh lai. (Heb. 11:1) Zeitindah cutin kan tuah khawh ti kha i ruah hna u sih.

4. Thlennawnnak zumhnak le sernak zumhnak cu zeiti lam in dah aa lawh? Kan dihlak in zeidah kan tuah awk a si?

⁴ Pakhatkhat nih hitin aan ti men lai: “Scientist pawl nih thlennawnnak hi a hmaan tiah an chim caah ka zumh. Ahohmanh nih an hmuh bal lomi Pathian kha zeitindah na zumh khawh?” Mi tampi nih cutin an ruah. Ahohmanh nih Pathian cu an hmu bal lo i thil pakhatkhat a sermi zong kha an hmu bal lo ti cu a hmaan ko. (Johan 1:18) Cu a si ah thlennawnnak a zummi pawl tah zeitin? Annih zong an hmuh lomi thil kha an zumh ve ko. Scientist pawl an si ah, a dang minung an si ah thilnung phunkhat in a dang phunkhat ah aa thlenmi kha an hmu bal lo. Tahchunhnak ah, rul asiloah laiking in chiandeih asiloah vui ah aa thlenmi kha ahohmanh nih an hmu bal lo. (Job 38:1, 4) Cucaah a kong hna kha ṭha tein zoh le hlathlai a hau. Cun hmaan tein biakhiahnak kan tuah khawh nakhnga khuaruah khawhnak zong hman a hau. Lamkaltu Paul nih hitin a ti: “Vawlei a ser hramthawk te khan Pathian nih cun hmuh khawh a si lomi a sining kha fiang tein a langhter ko; cucu zungzal in a hmunmi a ṭhawnnak le Pathian a sinak kha an si. Cucu minung nih khan Pathian thil sermi ah hin an hmuh khawh ko  hna. Cucaah i silhnalh khawhnak zeihmanh an ngei lo.”—Rom 1:20.

5. Zei bantuk hlathlainak hriamnam hna nih dah sernak kong tam deuh in hngalh awkah a kan bawmh khawh?

⁵ Kokek thil pawl kan zoh i thukpi in kan ruah tikah zeizong vialte hi khuaruahhar lam in ser an simi kha kan hmuh khawh. Jehovah cu mit in hmuh khawh a si lo nain Sertu a si ti kha “zumhnak in kan hngalh.” A ṭha tukmi sining hna a ngei i a fim tukmi a si ti zong kan hngalh. (Heb. 11:3) Hngalhthiamnak a ngeimi hna nih cun an hmuhmi le an theihmi lawng si loin khuaruah khawhnak an ngeihmi kha an hman. Kanmah bawmhnak caah Jehovah bupi nih hlathlainak hriamnam tampi a kan tuahpiak. Mah nih Sertu kha zumhnak mit in ‘hmuh’ khawh awkah a kan bawmh. (Heb. 11:27) Mah ah Khuaruahhar a Simi Sermi Thil nih Pathian Sunparnak a Langhter timi video, Thilnung Pawl Hi Sermi An Si Maw?, Nunnak aa Thawknak—Hal awktlak Biahalnak Panga, Aan Zohkhenhtu Sertu Pakhat A Um Maw? timi brochure hna aa tel. Cun I Hlau! mekazin ah scientist pawl le midang nih Pathian zeicah an zumh timi biahalnak hna aa tel. Mah lengah “Mah hi Amah tein a Si Kho hnga maw?” timi capar ah saram pawl le a dang kokek thil kong a dikthliar in a fiantermi hna aa tel i mah kha scientist pawl nih zeitindah an i zohchunh timi kong zong aa tel.

6. Hlathlainak hriamnam hna nih zeitindah aan bawmh khawh?

⁶ United State ah a ummi, kum 19 a simi unaupa pakhat nih a cunglei ah langhtermi brochure pahnih he aa tlaiin hitin a chim: “Mah brochure hna cu ka caah a sunglawi tukmi an si. Mah kha atu le atu ka rel hna.” France ram ah a ummi unaunu pakhat nih hitin a ti: “‘Mah hi Amah tein a Si Kho hnga maw?’ timi capar nih ka khuaruah a harter tuk. Mah nih a thiam tukmi engineer pawl nih khuaruahhar in a hnawkmi kokek thil kha an i zohchunh khawh ko nain zeitikhmanh ah tling tein an i zohchunh kho lo ti kha a langhter.” Kum 15 a simi fanu a ngeimi, Thlanglei Africa ah a ummi nuva hna nih hitin an chim: “Kan fanu nih I Hlau! chungin a hmasa bik ah a rel tawnmi capar cu ‘Biahalnak’ kha a si.” Mah cauk hna nih Sertu a um ti a langhtermi thil kha hngalh awkah aan bawmh khawh i a hmaan lomi cawnpiaknak kha hngalthiam in al awk zongah aan bawmh lai. Mah tikah na zumhnak cu a hram thukpi in aa sih i thlichia lakah fek tein a dir khomi thingkung bantukin a ṭhawng lai.—Jer. 17:5-8.

7. Zeicah Pathian nih fimnak le hngalhnak kha hmanter aan duh?

⁷ ‘Zeicah Baibal chimmi hna hi ka zumh?’ ti bantuk biahalnak hna tuah hi a palh maw? A palh hrimhrim lo. Midang nih an zumh caah na zumh vemi kha Jehovah nih a duh lo. Baibal ṭha tein hngalh awk le Baibal cu Pathian sinin a rami a si ti langhter awkah “fimnak le hngalhnak” kha hmanter aan duh. Baibal chimmi na hngalh deuhdeuh tikah Baibal na zumhnak cu a fek deuhdeuh ve lai. (Phungchimtu 2:26 rel; 1 Tim. 2:4) Baibal ṭha tein hngalh khawhnak lamkhat cu a kong tam deuh in hngalh na duhmi pakhat kha ṭha tein hlathlainak thawngin a si.

8, 9. (a) Mi cheukhat nih zei kong hna dah hlathlai an duh? (b) An relmi kong kha ṭha tein an tuaktannak thawngin zeitindah ṭhatnak an hmuh?

⁸ Mi cheukhat cu Baibal chimchungbia  pawl hlathlai kha an duh. Asiloah Baibal kong hna kha tuanbia, scientist le hlanlio thil kong hlathlaitu pawl nih an chimmi he tahchunh kha an duh men lai. Tahchunhnak ah, Genesis 3:15 kha zohhmanh u sih. Mah cu Adam le Evi nih Jehovah le a ukning an ralchanhle cangka Jehovah nih a rak chimmi chimchungbia a si. Mah cu Baibal chimchungbia lakah a voikhatnak a si, mah nih Pathian Pennak nih Pathian uknak cu a ṭha bikmi a si ti kha zeitindah a langhter lai ti le sifah harnak vialte zeitindah a donghter lai ti kha hngalhthiam awkah a kan bawmh lai. Genesis 3:15 kha zeitindah na hlathlai khawh? Mah chimchungbia zeitindah a tlin lai ti a langhtermi Baibal caang hna kha cazin na tuah khawh. Mah hnuah mah cacaang pawl cu zeitik ah dah ṭial an si kha aa changchang in na tuah khawh. Mah Baibal ṭialtu pawl cu aa khat lomi caan ah an nung ko nain mah chimchungbia kha a fian deuh nakhnga an ṭialmi a si ti kha na hun hngalh lai. Cuticun Jehovah thiang thlarau nih lam a hruai hna ti kha na hun hngalhthiam lai.—2 Pit. 1:21.

⁹ Germany i unaupa pakhat nih hitin a chim: “Baibal cu minung 40 hrawng nih an ṭial ko nain Pennak kong aa tel dih. Tam deuh cu an chan an i khat lo i pakhat le pakhat zong an i hngal lo.” Australia i unaunu pakhat cu 2013, December 15, Vennak Innsang i capar pakhat kha a hlathlai tikah Lanhtak Puai cu Genesis 3:15 le Messiah he zeitindah aa pehtlaih ti kha a hun hngalh. Hitin a ṭial: “Mah hlathlainak nih Jehovah cu zeitluk in dah khuaruahhar a si ti kha a ka hngalhter. Israel mi caah timhtuahmi mah puai cu Jesuh sinah tlin dingin a timhtuahmi nih ka khuaruah a harter tuk. Chimchungbia bantuk a simi mah Lanhtak Puai cu zeitluk in dah khuaruahhar a si ti kha ka ruat.” Zeicah mah unaunu nih cutin a ruah? A relmi kong kha thukpi in a ruah i a hngalhthiam caah a si. Mah nih a zumhnak feh deuh awk le Jehovah he i naih deuh awkah a bawmh.—Matt. 13:23.

10. Baibal ṭialtu pawl an dinfelnak nih Baibal kan zumhnak kha zeitindah a fehter?

¹⁰ Baibal ṭialtu pawl i an dinfelnak zong hi ruathmanh. Ṭihnak ngei loin biatak kha an ṭial. Mah lio caan i caṭialtu pawl nih cun an miphun le an hruaitu pawl i an ṭhatnak kong lawng kha an ṭial tawn. Asinain Jehovah profet hna nih cun Israel mi le an siangpahrang hna i an ṭhatnak lawng si loin an chiatnak kong zong an ṭial. (2 Chan. 16:9, 10; 24:18-22) Cun anmah pumpak le a dang Pathian salle pawl i an palhnak kong zong an ṭial. (2 Sam. 12:1-14; Marka 14:50) England i mino unaupa pakhat nih “cu bantuk dinfelnak cu a um setsai lomi a si. Mah nih Baibal cu Jehovah sinin a rami a si ti kan zumhnak kha a fehter” tiah a ti.

11. Baibal lamhruainak hna nih Baibal cu Pathian sinin a ra ti kha zeitindah a kan zumhter khawh?

¹¹ Baibal lamhruainak in hmuhmi ṭhatnak hna ruangah Baibal cu Pathian sinin a rami a si ti kha mi tampi nih an zumh. (Salm 19:7-11 rel.) Japan i mino unaunu pakhat nih hitin a ṭial: “Kan innchungkhar ningin Baibal cawnpiaknak kan zulh caah kan i nuam tuk. Daihnak, lungrualnak le dawtnak kan hmu.” Baibal nih mi tampi kha an zumhnak a hmaan lo ti hngalh awkah a bawmh hna. (Salm 115:3-8) A ṭhawng bikmi Jehovah Pathian kha i bochan awkah a bawmh hna i a ṭha tukmi hmailei ruahchannak a ngeihter  hna. Pathian a um lo tiah a chimmi cheukhat nih kokek thil kha pathian in an biak. Cheukhat nih minung nih a ṭhami hmailei ruahchannak a kan pek khawh tiah an chim, asinain an tuahsernak zoh tikah vawleicung i buaibainak hna hi an tawngtham kho lo.—Salm 146:3, 4.

12, 13. Midang kha sernak kong asiloah Baibal kong kha zeitindah kan chimh khawh hna?

¹² Midang he sernak kong asiloah Baibal kong nan i ruahceih tikah a hmasa ah an zumhmi taktak kha hngalh i zuam. Thlennawnnak a zummi cheukhat nih Pathian a um ti an zumh kha i cinken. Annih nih zeizong vialte sernak ah Pathian nih thlennawnnak a hman tiah an chim. Cheukhat cu sianginn ah thlennawnnak kong cawnpiak an si caah mah cu a hmaan lai tiah an zumh. Cheukhat cu biaknak cung i an lung a dongh caah Pathian kha an zum ti lo. Cucaah mi pakhat nih zeidah a zumh i zeicah cutin a zumh ti kha hal hmasa. Cun a chimmi kha ṭha tein ngaihpiak. Cutin na tuah ahcun na chimmi kha ngaih a duh deuh lai.—Titas 3:2.

¹³ Mi pakhat nih Sertu a um ti na zumhmi cu na hruh a si tiah aan ti ahcun zeitindah na leh lai? Nunnak zeitindah aa thawk ti kha fianter awkah upatnak tein hal. Nunnak hi aa thlennawn a si ahcun a hmasa bik thilnung nih amahle amah aa ser khawh a hau lai. Chemistry lei mifim pakhat nih hitin a chim: “(1) Huhphenh khawhnak a ngeimi cuar bantuk thil pakhat, (2) thazaang hmuh khawhnak le hman khawhnak, (3) muisam le ṭhanning a uk khomi cell (DNA) le (4) mah cell ningin ser khawhnak hna a hau lai. A sawhsawh te a simi nunnak pakhat hmanh khuaruahhar in a hnawk.”

14. Sernak kong nan i ruah tikah zei bantuk a sawhsawh tein tuaktannak dah na hman khawh?

¹⁴ Sernak kong nan i ruah tikah lamkaltu Paul bantukin a sawhsawh tein na tuaktanpi khawh hna. Hitin a ṭial: “Inn cu mi nih an sak taktak, zeizong vialte a satu bel Pathian a si.” (Heb. 3:4) Inn pakhat cu mi pakhatkhat nih a muisam a suai i a sak. Inn nakin a hnawk deuhmi thilnung pawl cu pakhatkhat nih a suai lai i a ser lai ti cu a fiang ko. Bupi chuahmi cauk pawl zong kha na hman khawh. Pathian a um lo tiah a zummi mino pa pakhat kha unaunu pakhat nih a cunglei ah langhtermi brochure pahnih kha a pek. Zarhkhat hrawng a rauh hnuah mah pa nih “atu cu Pathian ka zumh cang” tiah a ti. Mah pa cu Baibal a hun hlathlai i a hnuah Jehovah Tehte pakhat a hung si.

15, 16. Baibal cu Pathian sinin a rami a si ti na fianter hlanah zeidah na tuah awk a si? Zeidah kan i cinken zungzal awk a si?

¹⁵ Baibal cungah lunghrinnak a ngeimi pakhat kha zeitindah na ruahceihpi khawh? A cungah langhter a si bantukin a zumhnak kha hal hmasa. Cun mah pa nih hngalh a duhmi kong kha hngalh i zuam. (Ptb. 18:13) Science kong kha hngalh a duh ahcun Baibal le science fimnak aa tlaknak kong kha chim. Tuanbialei kong a huammi a si ahcun  tuanbia cauk hna ah langhtermi thil sining pakhat kha hmuhsak in mah thil a can hlan, kum tampi lioin Baibal nih zeitindah a rak chimchung ti kha chim. Tlangcung Cawnpiaknak ah aa telmi Baibal lamhruainak hna zong kha na hmuhsak khawh.

¹⁶ Na hmuitinh cu midang he bia i al si loin lungthawhnak an ngeih nakhnga a si kha i cinken. Cucaah upatnak tein biahalnak tuah hna law an chimmi kha ṭha tein ngaihpiak hna. Na zumhnak kong na chim tik, a hleiin nangmah nakin a upa deuhmi sin i na chim tikah upatnak langhter. Midang kha na upat hna ahcun annih zong nih an in upat ve lai. Mino na si hmanhah na zumhnak he aa tlaiin biapi ah na chiahmi nih an lungthin a lak hna lai. Mi pakhatkhat nih bia-al duh ruang le capo saih duh ruang men ah biahalnak aan tuah ahcun leh a hau lo.—Ptb. 26:4.

17, 18. (a) Baibal na zumhnak fehter awkah zeinihdah aan bawmh khawh? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

¹⁷ Baibal i a hrampi cawnpiaknak cu kan hngalh ko lai nain zumhnak fehter awkah mah lawngin a za lo. Thuhmi ro kawl bantukin a thukmi Baibal biatak kha kan kawl a hau. (Ptb. 2:3-6) Zumhnak fehternak ah a ṭha bikmi lamkhat cu Baibal a dihlak in rel kha a si. Kumkhat chungah rel dih dingin naa zuam kho. Mah nih peng zohkhenhtu pakhat cu a ngakchiat lioah Jehovah he i naih awkah a rak bawmh. Hitin a chim: “Baibal a dihlak in relnak nih Baibal cu Pathian Bia a si ti sunsak awkah a ka bawmh. Ka ngakchiat lio tein ka rak hngalhmi Baibal tuanbia hna cu sullam an ngei deuh.” Mah lengah na relmi kong hngalhthiam awkah aan bawm hngami, nan holh in chuahmi hlathlainak hriamnam hna kha hmang. Vennak Innsang Library DVD, Vennak Innsang ONLINE LIBRARY, Vennak Innsang Index le Jehovah Tehte Hna caah Baibal Hlathlainak Lamhruainak Cauk ti bantuk kha na hman khawh.

¹⁸ Nulepa hna, nan fale thlaraulei an ṭhancho nakhnga nanmah nih a bik in nan bawmh khawh hna. An zumhnak a feh nakhnga zeitindah nan bawmh khawh hna? Cutin tuah khawhnak lam cheukhat kha a hnu capar ah kan i ruah hna lai.