1, 2. (a) Fale nih Jehovah an zumh nakhnga cawnpiak cu nulepa caah zeicah a fawi lo, cutin tuah khawhnak lamkhat cu zeidah a si? (b) Atu zei a kong pali dah kan i ruah hna lai?

FRANCE ah a ummi nuva hna nih hitin an chim: “Jehovah kan zumh caah kan fale nih Jehovah an zumh ve lai tiah chim khawh a si lo. Zumhnak cu ro bantukin co khawhmi thil a si lo. Anmah theng nih duhsah duhsah in an ngeih dingmi a si.” Australia ah a ummi unaupa pakhat zong nih hitin a chim: “Nan fale an zumhnak fehter cu a har bikmi rian a si kho men. Biahalnak pakhat kha a lungtling lakin ka phit khawh tiah na ruah men lai nain a hnuah mah biahalnak kha aan hal ṭhan men ko lai. Na phitmi a phi cu tuni ah a lung a tling men ko lai nain thaizing ahcun a lung a tling ti men lai lo. A kong cheukhat cu atu le atu chimh ṭhan an hau men lai.”

² Nang cu nulepa na si ahcun na fale nih zumhnak an ngeih nakhnga cawnpiak awkah sining ka tlinh lo tiah a caan ah na ruat maw? Ahohmanh nih kanmah tein cutin kan tuah  kho lo. (Jer. 10:23) Cucaah lamhruainak hmuh awkah Jehovah kha kan i bochan a hau. Na fale kha zeitindah na bawmh khawh hna? (1) An kong ṭha tein hngal. (2) Na lungthin chungah a ummi Jehovah kong kha cawnpiak hna. (3) Tahchunhnak hmang. (4) Thlacam law na lungsau.

3. Jesuh nih a zultu pawl a cawnpiak hnaning kha nulepa nih zeitindah an i zohchunh khawh?

³ A zultu pawl nih zeidah an zumh ti kha Jesuh nih a hal tawn hna. (Matt. 16:13-15) Jesuh kha nan i zohchunh khawh. Nan fale he bia nan i ruah tik le thil pakhatkhat nan tuahṭi tikah an ruahnak kha hal hna u law an intuarnak chimter hna u. Lunghrinnak hna an ngei maw? Australia ah a ummi, kum 15 a simi unaupa nih hitin a chim: “Ka zumhnak he aa tlaiin ka pa nih bia a ka ruah tawn i tuaktan awkah a ka bawmh. ‘Baibal nih zeitindah a ti? Baibal chimmi kha na zum maw? Zeicah na zumh?’ tiah a ka hal tawn. Amah asiloah ka nu chimmi bia ningin a phi ka pekmi kha a duh lo, keimah holh tein ka pekmi kha a duh. Ka hun upat tikah a phi pek ka thiam deuh.”

4. Fale cungah lungsau le an biahalnak hna phit cu zeicah a biapit? Tahchunhnak pe.

⁴ Baibal cawnpiakmi pakhatkhat kha na fale nih an zumh colh lo tikah na lungsau. An biahalnak kha a phi hmuh awkah bawm hna. Fa a ngeimi pa pakhat nih hitin a chim: “Nan fale nih an tuahmi biahalnak kha biapi ah chia u. A biapi lo tiin zei rel loin um hlah, cun phit ding naa harh ruangah mah kong kha hrial hlah.” A tak ti ahcun na fale nih biahalnak an in tuahmi cu a ṭhami a si, zeicahtiah hngalh duhnak an ngeih caah a si. Jesuh hmanh nih a ngakchiat lioah biahalnak a rak tuah. (Luka 2:46 rel.) Denmark i mino unaupa pakhat nih hitin a chim: “Kan biaknak hi a hmaan taktak hnga maw tiah ka chim tikah ka nu le ka pa cu an lungre a thei tuk ko lai. Asinain dai tein an um. Ka biahalnak vialte kha Baibal hmangin an ka leh.”

5. Fale nih Jehovah an zumhmi a lawh ko hmanhah nulepa nih zeidah an tuah awk a si?

⁵ Nan fale kong kha ṭha tein hngal hna u. An i pumh ca men le phungchim an kal ca men ah Jehovah an zumh tiah ruat hlah u. Jehovah he aa tlaiin zeitindah an intuar taktak i Baibal kha zeitindah an hmuh? Jehovah cungah zumhfek tein um awkah a harter khomi thil an tong maw ti kha hngalh awkah a si khawh chungin i zuam. Nan fale he nifate rian nan tuahṭi tikah Jehovah kong kha chim hna u. Nan fale he nan umṭi tikah siseh, nanmah lawng nan um tikah siseh nan fale caah thlacam u.

6. Nulepa nih Jehovah le Baibal kong an cawn zungzalmi nih an fale cawnpiaknak ah zeitindah a bawmh hna?

⁶ Jesuh nih Jehovah le midang kha a dawt hna ca le Cathiang ṭha tein a hngalh caah mi nih a chimmi kha ngaih an duh. (Luka 24:32; Johan 7:46) Cu bantukin Jehovah na dawtmi kha na fale nih an hmuh tikah mah nih Jehovah dawt ve awkah a bawmh hna lai. (Deuteronomi 6:5-8; Luka 6:45 rel.) Cucaah Baibal le bupi chuahmi cauk hna kha hmaan tein hlathlai. Jehovah nih a sermi thil kong hna kha tam deuh in hngalh awkah i zuam. (Matt. 6:26, 28) Jehovah kong na hngalh deuhdeuh tikah na fale kha Jehovah kong na cawnpiak khawh deuhdeuh hna lai.—Luka 6:40.

7, 8. Jehovah kong pakhatkhat na hngalh tik paohah zeidah na tuah khawh? Nulepa cheukhat nih cutin zeitindah an tuah?

⁷ Jehovah he aa tlaimi a kong pakhatkhat na hngalh tikah na fale kha chim hna. Pumhnak ca, i timhtuah tik asiloah chungkhar pumhnak tuah tik lawngah si loin zeitik caan paohah chim hna. United State ah a ummi nuva hna nih cutin an tuah. Aa dawh tukmi kokek thil pakhatkhat an hmuh tik asiloah a thaw tukmi rawl an ei tikah an fale kha Jehovah kong an chimh hna. Hitin an chim: “Sermi thil vialte ah aa telmi Jehovah dawtnak le kan caah a kan timhpiakmi thil kong hna kha kan fale kan chimh tawn hna.” Thlanglei Africa ah a ummi nuva hna cu an fanule pahnih he dum i rian an ṭuan tikah sernak kong an chimh tawn hna. A ci in a kung ah a hun i canmi cu zeitluk khuaruahhar dah a si ti kha an chimh tawn hna. Hitin an chim: “Nunnak le nunnak khuaruahhar a sining kha upat awkah kan cawnpiak hna.”

⁸ Australia ah a ummi pa pakhat nih kumhra hrawng a simi a fapa kha thilhlun chiahnak inn ah a kalpi. Mah caan kha a fapa zumhnak fehter awk le Jehovah cu Sertu a si ti langhter awkah a hman. Hitin a chim: “Cuka ah hlanlio rili thilnung hna an chiahmi kha kan zoh. Tuchan ah kan hmuh khawhmi thilnung hna bantukin a ci a mit cangmi mah thilnung hna i an i dawhnak, khuaruahhar an sinak le an tlinnak hna nih kan lung a kan lak tuk. Nunnak cu a sawhsawh tein a hnawkmi thil ah aa thlennawn a si ahcun zeicah mah hlanlio thilnung hna zong hi an hnawk ve kun? Mah kong nih ka lung a ka suk tuk i ka fapa zong kha ka chimh ve.”

9. Tahchunhnak hman cu zeicah a ṭhat? Nu pakhat nih zei bantuk tahchunhnak dah a hman?

⁹ Jesuh nih tahchunhnak bia hna a hman tawn. Tuanbia asiloah tahchunhnak a chimnak thawngin a biapimi kong a cawnpiak tawn hna. (Matt. 13:34, 35) Tahchunhnak bia na hman tikah na fale nih an mitthlam ah an cuanter khawh nakhnga chim hna. Mah nih na cawnpiakmi hna kong kha ruah awk, fiang tein hngalhthiam awk le i cinken awkah a bawmh hna  lai. Cun cawnnak ah an i nuam lai. Tahchunhnak ah, Japan ram i fapa pahnih a ngeimi nu nih Jehovah nih vawlei tuamtu thli a serning in zeitluk in dah kan zawn a kan ruah ti kha a fale cawnpiak a duh hna. A fale cu kumriat le kumhra an si. Cucaah an hngalhthiam khawh hngami tahchunhnak pakhat kha a hman. A fale kha cawhnuk, cini le coffee a pek hna i coffee ka tuahpiak u tiah a ti hna. “Ka duhning tein a chuah khawh nakhnga ralring tein an tuah. Mah tikah Jehovah zong nih kan caah a ṭha bikmi a si nakhnga vawlei tuamtu thli le gas kha a cawh tiah ka chimh hna” tiah a ti. A fale nih cutin an cawnmi kha an i nuamhpi tuk i zeitikhmanh ah an philh ti lo.

10, 11. (a) Na fale kha Sertu a um ti cawnpiak awkah zei tahchunhnak dah na hman khawh? (A hramthawknak hmanthlak zoh.) (b) Zei tahchunhnak hna dah na hman cang?

¹⁰ Sertu a um ti kha na fale cawnpiak awkah zei tahchunhnak dah na hman khawh? Lamhruainak cauk kha hmangin na fale he changreu nan rawh khawh. Lamhruainak ningin zulh a biapitnak a ruang kha chim hna. Cun na fale kha apple asiloah a dang thingthei kha pe hna law “mah thingthei ah zei hna dah aa tel nan hngal maw?” tiah hal hna. Cun apple kha cheu law a mu kha pe hna. Mah a mu cu zei hna dah aa tel ti a langhtermi lamhruainak bantuk a si tiah fianter. Mah ah apple pumkhat a chuah khawh nakhnga a herhmi a kong hna aa tel. Mah cu changreu rawhning nakin a hnawk deuh. Hitin na hal khawh: “Changreu rawhning he aa tlaimi lamhruainak kha pakhatkhat nih an ṭial. Cu a si ah ahonih dah apple chuahnak he aa tlaimi lamhruainak cu a ṭial? Na fale cu a upa deuhmi an si ahcun apple kung pakhat a chuah khawh nakhnga a herhmi lamhruainak hna kha a mu ah aa telmi cell (DNA) ah hmuh khawh a si tiah na chimh khawh hna. Nunnak aa Thawknak—Hal awktlak Biahalnak Panga timi brochure [Mirang], cahmai 10 in 20 ah a ummi hmanthlak le tahchunhnak cheukhat kha na hmuhsak khawh hna.

¹¹ Nulepa tampi cu I Hlau! chung i “Mah hi Amah tein a Si Kho hnga maw?” timi aa pehmi capar kha an fale he an relṭi. Na fale cu an ngakchiat tuk rih ahcun a kong kha a sawhsawh tein na fianter khawh. Tahchunhnak ah, Denmark i nuva hna nih vanlawng kha va he an tahchunh. Hitin an  chim: “Vanlawng cu va he an i lo. Asinain vanlawng pawl cu ti an ti kho lo i vanlawng hmetete zong an keuhter kho lo. Va pawl cu i dinhnak caah ṭha tein sersiammi hmun an herh lo. Vanlawng thawng le va hlasak thawng kha tahchunh hmanh. Cucaah vanlawng sertu le va Sertu ah ahodah fimnak a ngei deuh?” Na fale he nan i ruahceihṭi tik le biahalnak an in tuah tikah ‘khuaruah khawhnak’ hman awk le Jehovah an zumhnak fehter awkah bawm hna.—Ptb. 2:10-12.

12. Baibal chimmi a hmaan ti cawnpiaknak caah zei tahchunhnak hna dah na hman khawh?

¹² Baibal chimmi cu a hmaan ti cawnpiak awkah tahchunhnak hna na hman khawh. Tahchunhnak ah, Job 26:7 kha na relpiak khawh. (Rel.) Mah Baibal caang cu Jehovah chimmi a si ti lawngin chim hlah. Mah canah khuaruah khawhnak an ngeihmi kha hmanter hna. Job chan i mi hna nih vawlei cu pakpalawng cungah aa thlai ti kha zumh awkah an i harh. Bawlung asiloah lung pakhat ti bantuk zeithil paoh hi thil pakhatkhat cungah an i hngat ti kha an hngalh. Mah lio caan ah durbing le vanlawng hna an rak um rih lo caah vawlei cu pakpalawng cungah aa thlai ti kha ahohmanh nih an rak langhter kho lo. Baibal cu hlanliopi in rak ṭialmi a si ko nain Jehovah sinin a rami a si caah a hmaan zungzal ti kha kan chimh khawh hna.—Neh. 9:6.

13, 14. Baibal phunglam zulh a ṭhatning kha hngalhthiam awkah na fale kha zeitindah na bawmh khawh hna?

¹³ Baibal phunglam zulh a ṭhatning cawnpiak cu a biapi. (Salm 1:1-3 rel.) Tahchunhnak ah, tikulh pakhat ah kan kal tiah an mitthlam i cuanter awkah na fale kha na fial khawh hna. Ahote he dah kan um lai ti kha an i thim a hau. Mah tikah “mikip he rem tein um nan duh ahcun zei bantuk minung dah nan i kalpi hna lai? tiah na hal khawh hna. Mah hnuah Jehovah nih vawlei thar ah zei bantuk minung dah umter a duh hna ti hngalh awkah Galati 5:19-23 kha na relpiak khawh hna.

¹⁴ Cuticun na fale kha a biapimi a kong pahnih na cawnpiak khawh hna. Pakhatnak ah, Jehovah phunglam hna nih daihnak le lungrualnak a chuahter timi hi a si. Pahnihnak ah, vawlei thar ah zeitindah nun ding ti kha atu in Jehovah nih a kan cawnpiak timi hi a si. (Isa. 54:13; Johan 17:3) Cun Baibal nih unau pawl a bawmh hnaning zong kha na chimh khawh hna. Tahchunhnak ah, Baibal hrambunhmi cauk chungin an kong ṭialmi asiloah Vennak Innsang i “Baibal Nih An Nunning A Thlen” timi capar pakhat kha kawl. Asiloah Jehovah lungton dingin thlennak nganpi a rak tuahmi unau pakhatkhat kha sawm law a kong na chimter khawh.—Heb. 4:12.

15. Na fale cawnpiaknak ah zeinihdah aan bawmh lai?

¹⁵ A kong pakhat kha hngalh duhnak le lungthawhnak ngeih dingin na cawnpiak hna tikah khuaruah khawhnak kha hmang. Jehovah kong hlathlai in amah he i naih dingin an i zuam tikah an i nuamh khawh nakhnga lam a phunphun hmang. An upat hnu tiang cutin cawnpiak hna. Fa a ngeimi pa pakhat nih “an hngalh cangmi a kong  hna kha lamthar in cawnpiak awkah zeitikhmanh ah nan tha thu hlah u” tiah a ti.

16. Fale cawnpiak tikah zeicah lungsau a herh? Tahchunhnak chim.

¹⁶ Jehovah thiang thlarau bawmhnak thawngin na fale cu a fekmi zumhnak an ngei kho. (Gal. 5:22, 23) Asinain a caan pek a hau lai. Cucaah na fale cungah na lungsau law cawnpiak zungzal hna. Fanu pakhat le fapa pakhat a ngeimi Japan i pa pakhat nih “ka nupi he, keimah he kan fale kha ṭha tein kan zohkhenh hna. An ngakchiat lio tein, pumh ni dah ti lo cu nifate minit 15 chung Baibal kan hlathlaipi hna. Minit 15 cu kanmah ca zong, anmah ca zongah a har lo” tiah a ti. Peng zohkhenhtu nih hitin a ṭial: “Kumhra fai ka si lioah biahalnak le lunghrinnak tampi ka rak ngei. Kum tampi chungah mah kong hna cu pumhnak, chungkhar pumhnak le pumpak hlathlainak hna in ka hun hngalh. Cucaah a zungzal in cawnpiak cu nulepa caah a biapi tuk.”

17. Nulepa nih zohchunh awk ṭha langhter cu zeicah a biapit? Bermuda i nuva hna nih an fanule caah zeitindah zohchunh awk ṭha an chiah?

¹⁷ Jehovah na zumhnak a fehmi kha na fale nih an hmuh tikah tampi an cawn khawh. Na tuahsernak hna kha an in zoh. Cucaah na zumhnak kha fehter zungzal. Jehovah cu na caah a um taktakmi a si kha na fale nih hmu hna seh. Tahchunhnak ah, Bermuda i nuva hna cu thil pakhatkhat kong ah an lungre a theih tikah an fanule he thla an camṭi. Cun an fale kha anmah tein thlacam awk zongah an forh hna. “Kan fanu upa deuh kha ‘Jehovah kha lungthin dihlak in i bochan, Pennak rian ah na rian i tamter zungzal law na lungrethei tuk hlah’ tiah kan ti. Ṭhatnak a chuahmi kha a hmuh tikah Jehovah nih a kan bawmh ti kha a hngalh. Mah nih Pathian le Baibal an zumhnak kha a fehter chin” tiah an ti.

18. Nulepa nih zeidah an philh lo awk a si?

¹⁸ Zumhnak ngeih awkah fale thengte nih an tuah a hau. Nulepa cu a ci a tuhtu le ti a toihtu lawng nan si i a ṭhantertu cu Jehovah a si. (1 Kor. 3:6) Cucaah nan fale kha Jehovah kong cawnpiak awkah fakpi in i zuam u law zumhnak an ngeih nakhnga thiang thlarau hal u. Cutin nan tuah ahcun nan i zuamnak vialte kha Jehovah nih thluachuah aan pek hna lai.—Efe. 6:4.