MIDANG nih zaangfahnak in an kan pehtlaih tikah kan i nuam. Kan zawn a kan ruah ti kan hngalhmi nih hnemhnak a kan pek. Midang nih kan cungah zaangfahnak an langhter tikah kan i lawmh caah zaangfahnak a ngeimi si awkah zeitindah kan cawn khawh?

Zaangfahnak a ngeimi cu midang cungah siaherhnak a ngei i mah kha a bia chim le a tuahsernak in a langhter. Anih cu a bia a nem sawsawhmi a si lo. Mah canah midang cungah dawtnak a ngei i an intuarnak kha a hngalhthiam caah zaangfahnak in a pehtlaih hna. A biapi deuhmi cu zaangfahnak cu Pathian thlarau nih a chuatermi ziaza ah aa tel. (Gal. 5:22, 23) Jehovah nih zaangfahnak a ngeimi si hna seh ti a kan duh, cucaah amah le a Fapa nih zaangfahnak zeitindah an langhter i zeitindah kan i zohchunh khawh hna ti kha zohhmanh hna u sih.

Jehovah cu “miṭhalo mi hna le lawmh hmanh a duh lomi hna” telin mi vialte cungah zaangfahnak a ngei. Tahchunhnak ah, Jehovah nih cun “a ṭhami he, a ṭha lomi he an cungah a ni kha a tlanter i ṭhatnak a tuahmi he, ṭhatlonak a tuahmi he an cungah a ruah kha a surter.” (Matt. 5:45) Jehovah Sertu a si a zum lomi hmanh nih a zaangfahnak in ṭhatnak an hmu i lawmhnak an hmu.

Jehovah langhtermi zaangfahnak ah a ngan bikmi pakhat cu Adam le Evi caah a tuahmi kha a si. Sualnak an tuah hnu tlawmpal ah “theipi hnah kha an i ṭhit i an i hruk.” Asinain Jehovah nih Eden dum in an chuah tikah huhphennak tam deuh a pe kho hngami hnipuan an herh lai ti kha a hngalh. Zeicahtiah vawlei cu chiatserh a si i “hlingbur le belh” in an khah caah a si. Cucaah Jehovah nih zaangfahnak he an caah “saphaw in hnipuan a seriak hna.”—Gen. 3:7, 17, 18, 21.

Jehovah cu “a ṭhami he, a ṭha lomi he” an cungah zaangfahnak a langhter ko nain a hleiin zumhfekmi a salle cungah a langhter. Tahchunhnak ah, Zekhariah profet a ṭuan lioah Israel mi nih Jerusalem i Jehovah biakinn sak kha an ngol caah vancungmi cu a lungre a thei. Mah tikah Jehovah nih vancungmi nih a chimmi bia kha a ngaihpiak i “bianem le hnemhnak bia” in a leh. (Zek. 1:12, 13) Jehovah nih profet Elijah zong cutin a rak pehtlaih. Elijah cu a lung a dong tuk i keimah lawng ka si tiah a ruah caah Jehovah kha ka thihter ko tiah a nawl caan a rak um. Jehovah nih Elijah intuarnak kha biapi ah a chiah i amah tha pek awkah vangcungmi pakhat kha a thlah. Cun amah lawng a si lo ti kha a hngalhter. Jehovah langhtermi zaangfahnak nih Elijah cu a rian ṭuan zungzal awkah thazaang a pek. (1 Si. 19:1-18) Jehovah salle vialte lakah zaangfahnak langhternak ah zohchunh awk ṭha bik cu ahodah a si lai tiah na ruah?

Jesuh vawleicung a um lioah zeitluk in dah zaangfahnak a ngeih ti kha mi nih an hngalh. Anih cu zeitikhmanh ah a puarhrangmi a si lo i amah duhnak tuah awkah midang kha a hnek bal hna lo. Midang an zawn a ruah hna i hitin a ti: “Re  a theimi le thil a ritmi vialte hna, ka sinah ra tuah u, dinhnak kha kaan pek hna lai.  . . . Ka seihnam cu a bei a nuam.” (Matt. 11:28-30) Zaangfahnak a ngeih tuk caah a kalnak kip ah mi nih a hnu an zulh. A zaangfah hna caah rawl a dangh hna, an zawtnak a damter hna i a Pa kong he aa tlaimi “thil tampi” a cawnpiak hna.—Mar. 6:34; Matt. 14:14; 15:32-38.

Mi pawl i an intuarnak kha a hngalhthiam i zaangfahnak le zawnruahnak he a pehtlaih hna. A caan a rem lo hmanah a sinah a rami paoh kha zaangfahnak he a bawmh hna. (Luka 9:10, 11) Thichuah zawtnak a ngeimi nu nih a tonmi kong kha ruathmanh. Dam a duh caah Jesuh a puan kha a tawngh. Asinain Moses Nawlbia ningin anih cu a thiang lomi a si caah cutin a tuah awk a si lo. (Lev. 15:25-28) Jesuh nih zeitindah a lehrulh? Thinhung ngaiin mah minu kha a chawnbia lo. A thin a phan tukmi kha a hmuh, cun kum 12 chung harnak a in caah a zaang a fak. Hitin a ti: “Ka fanu, na zumhnak nih aan damter cang. Dai tein va kal law na zawtnak cun va dam ko cang.” (Mar. 5:25-34) Jesuh cu zaangfahnak a ngei taktak.

Kan i ruah cangmi kong hna in zaangfahnak kan ngeih ahcun midang kan bawmh hna lai ti kha kan hngalh. Jesuh nih Samaria miṭha pa kong bianabia a chimnak thawngin mah cu zeitluk in dah a biapit ti kha a langhter. Judah mi nih a thil an chuh, an velh i thi dengmang in lam cungah an kaltak. Samaria mi le Judah mi cu aa hua tukmi an si ko nain cuka lam in a kalmi Samaria mipa nih a hmuh tikah a zaangfak tuk. Zaangfahnak nih aa hliammi pa kha bawmh awkah a forh. A hma kha a ṭawlpiak i khual riahnak inn leiah a kalpi. Samaria mipa nih inn zohkhenhtu kha Judah mipa zohkhenhnak ca le a dang a dihmi caah tangka a pek.—Luka 10:29-37.

Zaangfahnak nih kan tuahsernak lawngah si loin kan biachimnak zongah zawnruahnak le thapeknak langhter awkah a kan forh. Baibal nih hitin a ti: “Lungretheihnak nih minung cu lunglawm loin a tuah, Sihmanhsehlaw dawtnak bia nih cun lunglawmhnak in a khahter.” (Ptb. 12:25) Zaangfahnak le ṭhatnak nih midang thazaang a pemi bia chim awk a kan forh tikah an lung kan lawmhter chinchin hna lai. * Zaangfahnak bia nih an zawn kan ruahmi hna kha a langhter lai i an tonmi buaibainak hna kha inkhawh awkah a fawiter deuh lai.—Ptb. 16:24.

Pathian nih minung cu amah he i lo in a kan ser caah kan dihlak in zaangfahnak kan langhter khawh. (Gen. 1:27) Tahchunhnak ah, lamkaltu Paul kha Rom khua leiah kalpi dingin rian a ngeimi, Rom ralkap bawi Julias cu Sidon khua an phak tikah “Paul cungah khan a ṭha ngaingai i va kal i a hawikom hna va hmuhtak kha a awnh i a herhmi rak pekchanh zong kha a awnh hna.” (Lam. 27:3) Mah khualtlawnnak ah Paul le midang cu an tilawng a rawh tikah Malta mi hna nih an cungah ‘ṭhatnak’ an langhter i an khua a lum nakhnga mei hmanh an kaupiak hna. (Lam. 28:1, 2) Cuka mi hna nih thilṭha an tuah. Asinain Jehovah lunglawmhter awkah a caancaan lawngah si loin a zungzal in zaangfahnak langhter awk a si.

Jehovah nih zaangfahnak kha kan ziaza le kan nuncan ah langhter zungzal hna seh ti a kan duh. Cucaah zaangfahnak kha i “aih” u tiah a ti. (Kol. 3:12) Asinain a zungzal in zaangfahnak langhter cu a fawi lai lo. Zeicah? Kan ning a zah caah, himnak kan hmuh lo caah asiloah mah zawn ruahnak lungput tlawmpal kan ngeih caah zaangfahnak kan langhter men lai lo. Asiloah ṭhatlonak in a kan pehtlaihmi hna cungah zaangfahnak langhter kha kan i harh men lai. Asinain Jehovah sinah thiang thlarau kan hal i amah kan i zohchunh ahcun zaangfahnak ngeih awkah a kan bawmh khawh.—1 Kor. 2:12.

Zaangfahnak tam deuh ngeih awkah kan tuah  dingmi kha zeitindah kan hngalh khawh? Hitin i hal: ‘Midang chimmi bia kha ṭha tein ka ngai maw, an intuarnak hngalhthiam awkah kaa zuam maw? Zeitik ah dah midang nih bawmhnak an herh ti kha ka hngal maw? Ka chungkharmi asiloah ka hawikom ṭha a si lomi pakhatkhat cungah zeitik ah dah hmanung bik zaangfahnak ka langhter?’ Na pawngkam mi hna kong, a hleiin Khrihfabu chung mi hna kong kha tam deuh in hngalh awkah hmuitinh chia. Cutin na tuah tikah zei harnak dah an ton i zeidah an herh ti kha na hngalh khawh lai. Cun nangmah pehtlaih na duhmi lam in midang kha zaangfahnak in pehtlaih awkah i zuam. (Matt. 7:12) A donghnak ah, Jehovah sinah bawmhnak hal law zaangfahnak ngeih dingin naa zuamnak cungah thluachuah aan pek lai.—Luka 11:13.

Lamkaltu Paul nih phungchimtu ṭha a sitermi thil hna a ṭial tikah mah lak i pakhat cu zaangfahnak a si. (2 Kor. 6:3-6) Paul nih a biachimnak le a tuahsernak ah zaangfahnak a langhter caah mi nih an duh i kan zawn a kan ruah tiah an ruah. (Lam. 28:30, 31) Cu bantukin zaangfahnak kan langhter tikah midang nih biatak kong kha tam deuh in cawn an duh men lai. Ṭhatlonak in a kan pehtlaihtu telin mikip sinah zaangfahnak kan langhter tikah mah nih an lung a suk men hna lai i an lungput aa thleng kho. (Rom 12:20) A hnuah cun Baibal cawn hmanh kha an duh men lai.

Paradis ah cun mikip nih pakhat le pakhat cungah zaangfahnak an langhter cang lai. A thoṭhanmi hna cu zaangfahnak in pehtlaih an si lai i cheukhat ca ahcun a voikhatnak a si lai. Mah nih midang cungah zaangfahnak langhter ve dingin a forh ko hna lai. A tak ti ahcun zaangfahnak a ngei lomi le midang bawmh a duh lomi hna cu Pathian Pennah tangah umnak nawl awnh an si lai lo. Dawtnak le zaangfahnak a ngeimi lawng Paradis ah zungzal in an nung lai. (Salm 37:9-11) Mah tikah vawlei ah himmi le daihnak in a khat lai. Asinain mah caan a phanh hlan hmanhin zaangfahnak in ṭhatnak kan hmu kho. Zeitin in dah?

Baibal nih “zaangfah a thiammi na si tikah nangmah le nangmah ṭhatnak naa pek a si” tiah a ti. (Ptb. 11:17) Zaangfahnak a ngeimi kha mi nih an duh hna i zaangfahnak in an pehtlaih ve hna. Jesuh nih hitin a ti: “Midang ca i nan hmanmi tahnak rel kha Pathian nih nanmah ca zongah a hman ve lai.” (Luka 6:38) Cucaah zaangfahnak a ngeimi caah cun hawikom ṭha hmuh le a fekmi hawikomh ngeih a fawi.

Lamkaltu Paul nih Efesa Khrihfa hna kha “pakhat le pakhat cungah zaangfahnak lungthin le nemnak lungthin ngei u law . . . pakhat le pakhat i ngaithiam u” tiah a ti hna. (Efe. 4:32) Khrihfabu i a ummi dihlak nih zaangfahnak le dawtnak an langhter tikah Khrihfabu cu a hung ṭhawng i an lung aa rual. Unau pawl soi, an kong ceih, an lung a fahtermi bia chim kha kan duh lo asiloah capo hmanhin an lung fahter lai kha kan duh lo. Mah canah kan chimmi bia cu a zungzal in bawmtu le thazaang petu a si awk a si. (Ptb. 12:18) Cutin kan tuah ahcun Khrihfabu ah lunglawm tein Jehovah kan biak khawh lai.

Kan cawn cang bantukin zaangfahnak cu kan bia chim le kan tuahsernak kip ah a langmi a si. Zaangfahnak kan langhter tikah dawtnak le siannak a ngeimi Pathian, Jehovah kan i zohchunhmi a si. (Efe. 5:1) Mah nih Khrihfabu kha a ṭhawnter i midang kha Jehovah biak awkah a forh hna. Cucaah midang nih Jehovah Tehte Hna cu zaangfahnak a ngeimi an si ti kha an hngalh khawh nakhnga a si khawh chungin i zuam hna u sih.