1-3. (a) Jehovah nih Solomon kha zeicah a dawt, Solomon nih zei thluachuah dah a hmuh? (b) Hi capar ah zei biahalnak hna dah kan i ruah hna lai?

SOLOMON cu a ngakchiat lio tein Israel siangpahrang a hung si. Uk hram a thawk lioah Jehovah cu a mang ah a rak lang i “zeidah kaan pek lai, ka hal tuah,” tiah a ti. Mah tikah Solomon nih hitin a leh: “Na salpa hi ngakchiate ka si. . . . Cucaah na mi hi uk khawhnak caah . . . hngalhthiamnak lungthin ka pe tuah.” (1 Si. 3:5-10) “Hngalhthiamnak lungthin” kha a hal. Mah cu toidornak taktak a si. Jehovah nih zeicah Solomon a dawt ti kha kan hngalh khawh. (2 Sam. 12:24) Solomon nih a halmi kha Pathian nih a duh tuk caah ‘fimnak le thil a thleidang khomi lungthin’ a pek.—1 Si. 3:12.

² Solomon nih zumhfek tein a um chung paoh cu thluachuah tampi a hmu. “BAWIPA, Israel Pathian min caah” Biakinn a sak. (1 Si. 8:20) Pathian nih fimnak a pek caah a min a hung thang. Cun Pathian thiang thlarau lamhruainak thawngin a chimmi bia hna cu Baibal cauk pathum ah ṭial an si. Mah lak i ukkhat cu Phungthlukbia cauk hi a si.

³ Phungthlukbia Baibal cauk ah lungthin kong kha voi zakhat hrawng a langhter. Tahchunhnak ah, Phungthlukbia 4:23 ah hitin kan hmuh: “Na lung kha ṭha tein veng tuah.” Mah cacaang i “lung” timi biafang nih zeidah a sawh duh? Mah kong kha hi capar ah kan i ruah hna lai. Mah lengah a dang biahalnak pahnih zong kan i ruah hna lai: Satan nih kan lungthin hrawk awkah zeitindah aa zuam? Kan lungthin ven awkah zeidah kan tuah khawh? Mah a biapimi biahalnak hna  i a phi kan hngalh lawngah Pathian cungah zumhfek tein kan um kho lai.

4-5. (a) “Lung” timi biafang nih a sawh duhmi kha hngalhthiam awkah Salm 51:6 nih zeitindah a kan bawmh? (b) Pumsalei kan ngan a dam nakhnga zohkhenhnak nih kan lungthin zong zohkhenh a hau ti kha zeitindah a langhter?

⁴ Phungthlukbia 4:23 ah a hmanmi “lung” timi biafang nih kan “lungchung” asiloah kan chunglei minung kha a chim duhmi a si. (Salm 51:6 rel.) Phundang in cun “lung” timi biafang nih kan ruahnak, kan intuarnak, kan i tinhnak le kan duhnak kha a chim duhmi a si. Mah cu lenglang in a langmi kha si loin kan chunglei minung taktak kha a si.

⁵ Pumsalei kan ngan a dam nakhnga zohkhenh a hauh bantukin kan lungthin zong zohkhenh a hau ve ti a langhterning kha ruathmanh. Pakhatnak, kan pum chunglei a dam nakhnga ngandamnak caah a bawmmi rawl kha kan eipiak a hau i exercise hmaan tein kan tuah a hau. Cu bantukin thlaraulei kan ngan a dam nakhnga thazaang a kan ngeihter hngami thlarau rawl kan ei a hau i Jehovah kan zumhnak kha hmaan tein kan langhter a hau. Mah ah kan hngalhmi kan zulhmi le midang sinah kan zumhnak kong kan chimmi aa tel. (Rom 10:8-10; Jeim 2:26) Pahnihnak, kan lenglei sining kha zoh in kan chunglei ah kan zawt tuk hmanhah kan dam ko tiah kan ruah khawh men. Cu bantukin thlaraulei kan tuah tawnmi kha zoh in kan zumhnak a ṭhawng ko tiah kan ruah khawh men, asinain kan chunglei ah a ṭhalomi duhnak a ṭhang kho. (1 Kor. 10:12; Jeim 1:14, 15) Satan nih kan ruahnak hrawh a duh ti kha kan i cinken a hau. Cutin tuah awkah a hleiin zeitindah aa zuam? Zeitindah kan i kilven khawh?

6. Satan hmuitinh cu zeidah a si, a hmuitinh phanh awkah zeitindah aa zuam?

⁶ Satan nih Jehovah phunglam zei ah a rel lomi le mahzawn ruahnak lungput a ngeimi amah bantuk kha siter a kan duh. Asinain  Satan nih a kan hnek kho lo. Cucaah a hmuitinh phanh khawh awkah lam a phunphun in aa zuam. Tahchunhnak ah, Satan nih kan pawngkam ah an lungthin a hrawk cangmi mi tampi an um. (1 Johan 5:19) Hawi ṭhalo nih kan ruahnak le kan tuahsernak an “hrawh” khawh ti kha kan hngalh ko bu hmanhin anmah he caan hmanṭi awkah i thim hna seh ti kha aa ruahchan. (1 Kor. 15:33) Mah lam cu Siangpahrang Solomon cung zongah huham a ngei. Jehovah a bia lomi miphun dang nu tampi kha a ṭhit hna, annih cu a cungah huham an ngei tuk i a donghnak ah “a nupile nih cun a lung cu an pialter.”—1 Si. 11:3.

7. Satan nih a ruahnak karhter awkah zei hna dah a hman, zeicah kan i ralrin a herh?

⁷ Satan nih a ruahnak karhter awkah baisikup le TV hna kha a hman. Tuanbia hna cu mi a hrimhtermi lawng si loin mah nih kan ruahnak, kan intuarnak le kan tuahsernak a kan cawnpiak khawhning kha a hngalh. Mah cawnpiaknak kha Jesuh nih a rak hman. Tahchunhnak ah, Samaria mipa bianabia, a ro a sawksammi fapa tlau pa bianabia kong hna an si. (Matt. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Asinain Satan ruahnak nih an lungthin a hrawhmi hna nih kanmah hrawh awkah tuanbia chimnak kha an hman khawh ve. Cucaah a tlarimi kan si a hau. Baisikup le TV program hna nih kan ruahnak kha thurter loin hrimhnak le fimnak a kan pek khawh. Asinain kan i ralrin a hau. Nuamhsaihnak kan i thim tikah hitin kan i hal kho: ‘Mah baisikup le TV program nih ka pumsa duhnak hnu zulh cu a palh lo tiah an ka cawnpiak maw?’ (Gal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Program pakhat nih Satan ruahnak a hlorh ti na hngalh ahcun zeidah na tuah awk a si? Fawi tein mi a chawn khomi zawtnak bantukin mah kha hrial.

8. Nulepa nih an fale lungthin kha zeitindah an kilven khawh?

⁸ Nulepa hna, Satan nih nan fale an lungthin  hrawh awkah aa zuammi kha kilven awkah rian nan ngei. Na fale kha zawtnak in huhphenh awkah na si khawh chungin naa zuam ko lai. Na inn kha thiang tein na chiah lai i zawtnak a chuahter khawhmi thil vialte kha na hlawt ko lai. Cu bantukin na fale kha Satan ruahnak a ngeihter khomi baisikup, TV program, eletronic game le website in na huhphenh hna a hau. Jehovah nih na fale kha thlaraulei a ngandammi si awkah bawmh dingin rian aan pek. (Ptb. 1:8; Efe. 6:1, 4) Cucaah na chungkhar caah Baibal phunglam ah hram aa bunhmi phunglam pawl ser awkah ṭih hlah. Na fale kha an zoh khawhmi le an zoh khawh lomi kha chim hna, cun cutin bia na khiahnak a ruang kha hngalhthiam awkah bawm hna. (Matt. 5:37) An hun upat deuh tikah Jehovah phunglam ningin a ṭhami le a ṭhalomi kha anmah tein thleidan khawh awkah cawnpiak hna. (Heb. 5:14) Na fale nih na chimmi nakin na tuahmi kha zoh in tam deuh an cawn khawh ti kha i cinken.—Deut. 6:6, 7; Rom 2:21.

9. Satan nih a hlorhmi ruahnak pakhat cu zeidah a si, mah cu zeicah ṭih a nun?

⁹ Satan nih Jehovah ruahnak nakin minung fimnak tu i bochan deuh dingin kan lungthin kha hrawh awkah aa zuam. (Kol. 2:8) Kan nunnak ah a biapi bikmi cu rumnak a si timi Satan ruahnak hi ruathmanh. Cutin a ruatmi hna cu an hung rum men lai asiloah an rum men lai lo. Mah cu ṭih a nung. Zeicah? Zeicahtiah tangka tampi hmuh awkah an ngandamnak, an chungkhar le Jehovah he an i pehtlaihnak hmanh kha an hlawt khawh caah a si. (1 Tim. 6:10) Vancung kan Pa nih tangka he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak ngeih awkah a kan bawmh caah kan i lawm tuk.—Pct. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Kanmahle kanmah i kilven awkah zeidah kan tuah awk a si? (b) Hlanlio chan i ralvengtu nih zeidah a tuah, kan chiaṭha thleidannak lungthin cu ralvengtu bantukin zeitindah rian a ṭuan?

¹⁰ Kan lungthin vennak ah hlawhtlinnak kan hmuh khawh nakhnga ṭih a nungmi thil kha kan hngalh a hau i khulrang in kan i huhphenh colh a hau. Phungthlukbia 4:23 i “veng” tiah lehmi biafang nih ralvengtu i a rian kha a kan hngalhter. Siangpahrang Solomon chan ah ralvengtu cu khuakulhnak hau cungah a dir i ral an ratmi a hmuh tikah ralrin a pek hna. Mah nih Satan ruangah kan ruahnak a rawh nakhnga lo zeidah kan tuah a hau ti kha hngalhthiam awkah a kan bawmh.

¹¹ Hlanlio chan ah ralvengtu cu khua luhnak hau cawngtu hna he rian an ṭuanṭi. (2 Sam. 18:24-26) Ral nih an rak naih hna hmanhah khua hauka kha ṭha tein an kharnak thawngin khua kha an huhphenh. (Neh. 7:1-3) Baibal in cawnpiakmi kan chiaṭha thleidannak lungthin * cu ralvengtu bantukin Satan nih kan lungthin hrawh awk aa zuam tikah, phundang cun kan ruahnak, intuarnak, tinhnak le duhnak cungah huham ngeih dingin aa zuam tikah ralrin a kan pek khawh. Kan chiaṭha thleidannak nih ralrin a kan pek tik paohah kan ngaih awk le ṭihnungmi thil hrial awkah kan si khawh chungin kan i zuam awk a si.

12-13. Zei tuah awkah dah lemsoi kan si khawh, asinain zeitindah kan lehrulh awk a si?

¹² Satan ruahnak i iapternak in kan i  huhphenh khawhning tahchunhnak pakhat kha ruathmanh. Jehovah nih ‘nu le pa sualnak le dawhcah loin khuasaknak cu a chim hmanh nan chim awk a si lo’ tiah a kan cawnpiak. (Efe. 5:3) Rian ah asiloah sianginn ah ṭhikhat pawl nih nupa sualnak kong an chim tikah zeidah kan tuah lai? “Pathian zeirel loin kan um tawnnak le hi vawleicung pumsa duhnak” kha kan hlawt awk a si ti kha kan hngalh. (Titas 2:12) Ralvengtu bantukin kan chiaṭha thleidannak lungthin nih ralrin a kan pek ko lai. (Rom 2:15) Asinain mah kha kan ngai maw? Ṭhikhat pawl nih an chimmi ngaih awkah asiloah an taarmi hmanthlak zoh awkah lemsoi kan si men lai. Asinain atu hi khua hauka khar caan a si caah ṭih a nungmi kong hna an chim tikah biadang chim asiloah kan chuahtak hnanak thawngin kan hrial a hau.

¹³ Ṭhikhat pawl hneknak doh khawh awkah ralṭhatnak ngeih a hau. Jehovah nih kan i zuamnak kha a hmuh i Satan ruahnak doh khawh awkah kan herhmi thazaang le fimnak a kan pek lai ti kha kan zumh khawh. (2 Chan. 16:9; Isa. 40:29; Jeim 1:5) Asinain lungthin kilven awkah zeidah kan tuah awk a si?

14-15. (a) Kan lungthin kha zei caah dah kan awn lai, zeitindah kan awn khawh? (b) Phungthlukbia 4:20-22 nih Baibal relnak in ṭhatnak tampi hmuh awkah zeitindah a kan bawmh khawh? (“ Ṭha Tein Ruah Khawh Ning” timi rinli kulh ah zoh.)

¹⁴ Kan lungthin kilven khawh awkah a ṭhalomi huham hrial lawng si loin a ṭhami huham kha kan i iapter awk a si. Khuakulhnak bianabia kha ruat ṭhan hmanh. Hau cawngtu nih ral pawl nih an rak luh hnawh hna nakhnga lo kutka kha a khar, asinain caan dang ahcun rawl le a dang thilri pawl luhter awkah kutka kha a awn. Kutka kha zeitikhmanh ah an awn lo ahcun cuka i a ummi hna cu ei awk an ngei lai lo. Cu bantukin Pathian ruahnak kan i iapter khawh zungzal nakhnga kan lungthin kha kan awn a hau.

¹⁵ Baibal ah Jehovah ruahnak kan hmuh khawh caah Baibal kan rel fatin kan ruahnak, kan intuarnak le kan tuahsernak ah Jehovah ruahnak kan i iaptermi a si. Baibal relnak in zeitindah ṭhatnak tampi kan hmuh khawh? Thlacamnak cu a biapi tukmi a si. Unaunu pakhat nih hitin a chim: “Baibal ka rel hlanah a Bia in ‘khuaruahhar biatak’ ka hmuh khawh nakhnga ka bawm tiah Jehovah sinah thla ka cam.” (Salm 119:18) Kannih zong kan relmi kong kha ṭha tein kan ruah a hau. Thla kan cam, Baibal kan rel i ṭha tein kan ruah tikah ‘kan lung chungah’ a phan i Jehovah ruahnak kha kan hun sunsak.—Phungthlukbia 4:20-22 rel; Salm 119:97.

16. JW Thawngthanhnak zohnak in zeitindah ṭhatnak tampi hmuh khawh a si?

¹⁶ Pathian ruahnak kan i iapter khawhnak a dang lam cu JW Thawngthanhnak^® kan zohnak thawngin a si. Nuva tuahkhat nih hitin an chim: “Thla fatin chuahmi mah program nih kan thlacamnak kha a kan leh. Mah nih kan ngaih a chiat tik asiloah kan li a len tikah thazaang a kan ngeihter. Cun original hla hna cu inn ah kan ngai tawn. Rawl kan chuan pah, inn kan thianh pah le lakphak kan din pah hna in kan chuah.” Mah program nih kan lungthin kilven awkah a kan bawmh. Jehovah ruahning in ruah awk le Satan ruahnak doh awkah a kan cawnpiak.

17-18. (a) 1 Siangpahrang 8:61 ah kan hmuh bantukin Jehovah phunglam kan zulh ahcun zei ṭhatnak dah kan hmuh lai? (b) Siangpahrang Hezekiah sinin zeidah kan cawn khawh? (c) Salm 139:23, 24 ningin David bantukin zei caah dah thla kan cam khawh?

¹⁷ A hmaanmi thil tuahnak in ṭhatnak kan  hmuh fatin kan zumhnak cu a fek chin. (Jeim 1:2, 3) Jehovah kha uangthlar ngaiin a fale in kan i auhter i a lungton kan duhnak cu a hun ṭhawn chin caah kan i nuam. (Ptb. 27:11) Hneksaknak kan ton fatin dawtnak a ngeimi kan Pa rian lungthin dihlak in kan ṭuan timi langhter khawhnak caan ṭha kan ngei. (Salm 119:113) Jehovah kha lungthin dihlak in kan dawt, a nawlbia kha tling tein kan zulh i a duhnak tuah awkah biakhiahnak kan tuah ti kha kan langhter.—1 Siangpahrang 8:61 rel.

¹⁸ Palhnak kan tuah kho maw? Mitlinglo kan si caah kan tuah khawh. Palhnak kan tuah sual ahcun Siangpahrang Hezekiah kong kha kan i cinken awk a si. Anih cu palhnak a rak tuah. Asinain aa ngaichih i Jehovah kha “lungthin tak tein” a biak. (Isa. 38:3-6; 2 Chan. 29:1, 2; 32:25, 26) Cucaah kannih zong Satan nih kan ruahnak hrawh awk i aa zuamnak kha hrial hna u sih. “Hngalhthiamnak lungthin” ngeih awkah thla cam hna u sih. (1 Si. 3:9; Salm 139:23, 24 rel.) Kan lungthin kha kan kilven ahcun Jehovah cungah zumhfek tein kan um kho lai.