1. Lungthawhnak a ngei i kan sinah a rak i pummi mi tampi cu zeinihdah an lung a suk hna? (Hmanthlak zong zoh.)

 NUVA tuahkhat cu Jehovah Tehte Hna Biakinn ah a voikhatnak an i pum tiah ruathmanh. Ṭha tein conglawmh an simi le unau pawl pakhat le pakhat an i dawtmi nih an lung a suk tuk hna. Pumhnak in an ṭin tikah a nupi nih a vapa kha ‘Jehovah Tehte Hna cu kan hmuh balmi midang he an i dang tuk—an sin i pumh cu kaa nuam tuk’ tiah a ti.

2. Mi cheukhat cu zeicah an tlukrilh?

² Jehovah miphun lakah a ummi dawtnak cu aa thleidang tuk. Jehovah Tehte Hna zong mitlinglo an si ti cu a hmaan ko. (1 Johan 1:8) Cucaah Khrihfabu i unau pawl he kan i theihhngalh deuhdeuh tikah an chambaunak zong kan hmuh deuhdeuh ve ko lai. (Rom 3:23) Ngaihchiat awk ngai a simi cu mi cheukhat nih midang tlinlonak kha tlukrilhnak ah an hman.

3. Jesuh zultu taktak i an hmelchunh cu zeidah a si? (Johan 13:34, 35)

³ Hi capar caah a bik in lakmi Baibal caang kha zoh ṭhan hmanh u. (Johan 13:34, 35 rel.) Khrih zultu taktak i an hmelchunh cu zeidah a si? Dawtnak a si, tlinnak kha a si lo. Jesuh nih ‘ka zultu nan si kha nan hngalh lai’ tiah a ti lomi kha i cinken. Hitin a ti: “Mi vialte nih hi hna hi amah a zultu kha an si tiah an in hngalh hna lai.” Pakhat le pakhat cungah mahzawn ruat lo dawtnak an langhter caah a zultu lawng nih si loin Khrihfabu leng ah a ummi zong nih zultu taktak an si kha an in hngalh hna lai tiah Jesuh nih a ti.

4. Mi cheukhat nih a hmaanmi Khrihfa hna kong he aa tlaiin zeidah hngalh an duh?

 ⁴ Jehovah Tehte a si lomi mi cheukhat nih hitin an ruah men lai: ‘Zeitindah dawtnak cu Jesuh zultu taktak i an hmelchunh a si? Jesuh nih lamkaltu pawl cungah zeitindah dawtnak a langhter? Tuchan ah Jesuh kha zeitindah i zohchunh khawh a si?’ Jehovah Tehte a simi nih mah biahalnak hna kha ṭha tein kan ruah awk a si. Cutin kan tuah ahcun a hleiin midang tlinlonak kan tawnghtham tikah dawtnak langhter chin dingin a kan bawmh lai.—Efe. 5:2.

5. Johan 15:12, 13 i Jesuh bia kha fianter.

⁵ Jesuh nih a zultu pawl a thleidantermi, a hleikhunmi dawtnak pakhat kong a chim. (Johan 15:12, 13 rel.) “Keimah nih kaan dawt hna bantukte hin pakhat le pakhat i daw u” tiah Jesuh nih nawlbia a pekmi hna kha i cinken. Mah cu zei sullam dah a si? Jesuh nih a fianter bantukin mah cu mahzawn ruat lo dawtnak kha a si—mah dawtnak nih a herh ahcun zumtukhat unau pawl caah nunnak hmanh pek dingin a forh. b

6. Baibal nih dawtnak a biapitnak kha zeitindah a langhter?

⁶ Baibal nih dawtnak cu a biapi tukmi a si tiah a kan cawnpiak. Mi tampi nih an duh bikmi Baibal caang hna ah mah hna hi aa tel: “Pathian cu dawtnak a si.” (1 Johan 4:8) “Na innpa cu nangmah naa dawt bantukin na dawt lai.” (Matt. 22:39) “Dawtnak nih cun sualnak tampi kha a khuh khawh.” (1 Pet. 4:8) “Dawtnak cu dongh a thiam lo.” (1 Kor. 13:8) Mah Baibal caang hna le a dang nih mah aa dawh tukmi sining ngeih le langhter cu zeitluk in dah a biapit ti kha fiang tein an langhter.

7. Satan nih mi pawl kha pakhat le pakhat i dawt awk le lungrual tein um awkah zeicah a cawnpiak khawh hna lo?

 ⁷ Mi tampi nih hitin biahalnak an tuah: ‘A hmaanmi biaknak cu zeitindah thleidan khawh a si? Biaknak dihlak nih biatak kan cawnpiak hna tiah an ti ko nain Pathian kong he aa tlaiin an cawnpiak ning cu aa dang dih.’ Satan nih a hmaan lomi biaknak tampi a dirh i mah nih mi tampi caah a hmaanmi biaknak thleidan khawh awkah a harter. Asinain pakhat le pakhat aa dawmi, vawleicung pumpi Khrihfa unaurual cu zeitikhmanh ah a dirh kho lo. Mah cu Jehovah lawng nih a tuah khawhmi a si. Zeicahtiah dawtnak taktak cu Jehovah sinin a rami a si. Jehovah thiang thlarau le a thluachuah a hmumi hna sin lawngah dawtnak taktak cu a um kho. (1 Johan 4:7) Cucaah Jesuh nih a zultu pawl lawng nih pakhat le pakhat karah dawtnak taktak an langhter lai tiah a ti.

8-9. Jehovah Tehte Hna nih an langhtermi dawtnak ruangah mi tampi cu zeitindah ṭhatnak an hmuh?

⁸ Jesuh nih a chimchung bantukin a zultu taktak nih an lakah dawtnak taktak an langhternak thawngin mi tampi nih an hngalh hna. Tahchunhnak ah, unaupa Ian nih an inn pawng i zaanglente celhnak inn nganpi ah tuahmi pengkomh civui ah a voikhatnak aa pumh lio kha aa cinken. A luancia thla tlawmpal lioah Ian nih cuka hmun ah zaanglente celhnak pakhat a rak zoh. Hitin a ti: “Civui ah aa pummi hna i an ziaza le zaanglente celhnak a zohmi hna i an ziaza cu aa dang tuk hringhran. Jehovah Tehte Hna cu an umtu ning le an thil hruk-aih ning zoh aa dawh tuk, an fale zong chimh an ngai tuk.” Hitin a ti chap: “Mah lengah annih cu lungsinak le daihnak a ngeimi an lo—mah cucu ka duh tukmi a si. Mah ni ah an chimmi phungchimnak cu kaa cinken ti lo nain Jehovah Tehte Hna i an nuncan ziaza cu kaa cinken peng.” c Mah ziaza hna kan langhtermi cu pakhat le pakhat karah kan ngeihmi dawtnak taktak ruangah a si. Unau pawl kha kan dawt hna caah nemnak le upatnak he kan pehtlaih hna.

⁹ John timi unaupa zong Khrihfabu pumhnak ah a voikhatnak aa pumh tikah cu bantuk ruahnak a rak ngei: “Cuka i a ummi kip cu an i panh tuk i mah nih ka lung a ka suk tuk. Duh an nun tuk caah mitling an si lai tiah ka ruah. An langhtermi dawtnak taktak nih a hmaanmi biaknak ka hmuh cang ti kha a ka zumhter.” d Jehovah miphun cu a hmaanmi Khrihfa an si ti kha cu bantuk hmuhtonnak hna nih atu le atu a langhter.

10. A hleiin Khrihfa dawtnak langhter awkah zeitik ah dah caanṭha kan ngeih? (A tanglei fianternak zong zoh.)

¹⁰ A thawknaklei ah kan i ruah cang bantukin zumtukhat unau pawl cu ahohmanh mitling kan um lo. A caan ah kan thin a huntermi bia hna an chim men lai asiloah thil an tuah men lai. e (Jeim 3:2) Cu bantuk caan ah kan lehrulh hna ningin Khrihfa dawtnak langhter awkah a hleiin caanṭha kan ngei. Mah kong he aa tlaiin Jesuh sinin zeidah kan cawn khawh?—Johan 13:15.

11. Jeim le Johan nih zei bantuk a ṭhalomi ziaza dah an langhter? (Hmanthlak zong zoh.)

¹¹ Jesuh nih a zultu pawl sinin tlinnak kha aa ruahchan lo. Mah canah Jehovah mithmai ṭha an hmuh nakhnga a ṭha lomi an ziaza tu i remh awkah dawtnak in a bawmh hna.  Voikhat cu lamkaltu Jeim le Johan nih Pennak ah a biapimi dirhmun pek dingin an nu kha Jesuh sinah an halter. (Matt. 20:20, 21) Jeim le Johan cu an i porhlawt caah midang nakin a biapi deuhmi si kha an duh.—Ptb. 16:18.

12. A ṭhalomi ziaza a langhtermi cu Jeim le Johan lawng maw an si? Fianter.

¹² Mah lio caan ah a ṭha lomi ziaza a langhtermi cu Jeim le Johan lawng an si lo. A dang lamkaltu hna nih zeitindah an lehrulh ti kha zohhmanh: “Cu kong cu a dang pahra hna nih khan an theih tikah unau pahnih hna cungah cun an thin a hung.” (Matt. 20:24) Jeim, Johan le a dang lamkaltu pawl bia fakfak in an i almi kha kan mitthlam ah kan cuanter khawh. A dang nih hitin an chim men lai: ‘Pennak ah a biapimi dirhmun hal awkah nanmahle nanmah zei ah dah nan i ruah? Jesuh he rian fakpi in a ṭuanmi cu nanmah lawng nan si lo. A biapimi dirhmun hmuh awkah nanmah bantukin kannih zong sining kan tlinh ve ko!’ An ruahnak le an chimmi cu zei a si hmanhah mah lio caan ah pakhat le pakhat cungah dawtnak le nemnak langhter peng ding kha an rak philh.

13. Jesuh nih lamkaltu pawl an tlinlonak kha zeitindah a rak lehrulh? (Matthai 20:25-28)

¹³ Mah thil sining kha Jesuh nih zeitindah a tawnghtham? A thin a rak hung lo. Aa toidor deuhmi le dawtnak in pakhat le pakhat aa pehtlai zungzal dingmi, a ṭha deuhmi  lamkaltu pawl ka kawl cang hna lai tiah a rak chim lo. Mah canah a hmaanmi thil tuah an duh ti kha a hngalh caah lungsau tein a rak cawnpiak hna. (Matthai 20:25-28 rel.) An lakah ahodah a ngan bik timi kong he aa tlaiin atu le atu bia-alnak a um ko nain Jesuh nih lamkaltu pawl kha dawtnak in a pehtlaih zungzal hna.—Marka 9:34; Luka 22:24.

14. Jesuh i lamkaltu pawl cu zei bantuk pawngkam ah dah a ṭhangmi an si?

¹⁴ Jesuh nih lamkaltu pawl i an hnulei sining kha a ruahpiak hna lai ti cu a fiang ko. (Johan 2:24, 25) Judah mi cawnpiaktu le Farasi mi hna nih a sangmi le a biapimi dirhmun a ngeimi lawng kha an cawnpiak hna. (Matt. 23:6) Judah biaknaklei hruaitu hna nih midang nakin kan ṭha deuh ti zongin an i ruat. f (Luka 18:9-12) Cu bantuk ruahnak cu lamkaltu pawl nih anmahle anmah an i hmuh ning le midang an hmuh hna ning cungah huham a ngei kho ti kha Jesuh nih a rak hngalhthiam. (Ptb. 19:11) A zultu pawl nih zeitikhmanh ah palhnak an tuah lai lo tiah aa ruahchan lo i palhnak an tuah tik zongah lungsaunak a rak langhter. Lungthin ṭha an ngeihmi kha a hngalh caah porhlawtnak le a sangmi hmuitinh canah dawtnak ngeih dingin lungsau tein a rak bawmh hna.

15. Jeim le Johan an i telnak thil sining in zeidah kan cawn khawh?

¹⁵ Jeim le Johan an i telnak thil sining in a kong tampi kan cawn khawh. Annih nih Pennak ah a biapimi dirhmun an hal caah an palh. A dang lamkaltu pawl zong lungrual tein um peng dingin an i zuam lo caah an palh ve. Asinain Jesuh nih lamkaltu 12 ningin dawtnak le zaangfahnak he a rak pehtlaih hna. Mah in zeidah kan cawn khawh? A biapimi cu midang nih an tuahmi lawng si loin an palhnak le an chambaunak kan lehrulh ning zong a si. Zeinihdah a kan bawmh khawh? Zumtukhat unau pakhat cungah kan thin a hun ahcun hitin kan i hal kho: ‘A tuahsernak ruangah zeicah mah tlukin ka thin a hun? Mah nih ka derthawmnak kha a langhter maw? Ka cungah a thin a hungmi mah unaupa cu buaibainak hna a ngei maw? Thinhun dingin a ruang ṭha ka ngei ti ka ruah hmanhah dawtnak langhter in ka ngaithiam kho lai maw?’ Midang kha dawtnak in kan pehtlaih deuhdeuh hna tikah Jesuh zultu taktak kan si kha kan langhtermi a si.

16. Jesuh nunning in zeidah kan cawn khawh rih?

¹⁶ Jesuh nunning nih zumtukhat unau pawl kha hngalhthiam awkah i zuam dingin a kan cawnpiak. (Ptb. 20:5) Jesuh nih cun mi lungthin kha a hngalh khawh. Kannih cu kan hngal kho lo. Asinain unau pawl nih kan thin a kan hunter tikah lungsaunak kan langhter khawh. (Efe. 4:1, 2; 1 Pet. 3:8) An hnulei sining kha kan hngalh ahcun cutin tuah awkah a fawi deuh lai. Tahchunhnak pakhat hi zohhmanh u.

17. Khualtlawng zohkhenhtu pakhat nih zumtukhat unau pakhat kong kha ṭha deuh in a hun hngalhthiam tikah zeitindah ṭhatnak a hmuh?

¹⁷ Nichuahlei Africa ah khualtlawng zohkhenhtu pakhat nih unaupa pakhat kong kha aa cinken. A hmasa ahcun mah unaupa cu dawtnak a ngei lo tiah a rak ruah. Peng zohkhenhtu pa nih zeitindah a rak lehrulh? Hitin a ti: “Mah unaupa kha hrial canah a kong ṭha  deuh in hngalh awkah i zuam dingin bia ka khiah.” Cutin a tuah tikah mah unaupa i an hnulei sining le mah cu a cungah huham a ngeih ning hna kha a hun hngalh. Peng zohkhenhtu unaupa nih hitin a ti chap: “Unaupa nih a hnulei sining tawnghtham awkah aa zuammi le zeitluk in dah thlennak a tuah cang ti kha ka hun hngalhthiam tikah amah kha ka sunsak tuk. Mah tikah hawikom ṭha kan hung si.” Unau pawl kha hngalhthiam dingin kan i zuam tikah an cungah dawtnak langhter awkah a fawi deuhmi kha kan hmuh tawn.

18. Zumtukhat unau pakhat nih kan thin a kan hunter tikah zei biahalnak hna dah kan i hal khawh? (Phungthlukbia 26:20)

¹⁸ Kan thin a kan huntertu unau pakhat kha kanmahlei in fuhpanh a hau tiah a caan ah kan ruah men lai. Asinain pakhatnak ah hitin kan i hal awk a si: ‘Thil sining kha ka hngal dih maw?’ (Ptb. 18:13) ‘Timh ciammam tein ka thin a ka huntermi a si maw?’ (Pct. 7:20) ‘Keimah tah mah bantuk palhnak ka tuah bal maw?’ (Pct. 7:21, 22) ‘Mah unaupa sin ka fuhpanh tikah buaibainak kha tawnghtham canah ka nganter chin sual lai maw?’ (Phungthlukbia 26:20 rel.) Mah bantuk biahalnak hna kha a caan pek in kan ruah tikah unau dawtnak nih kan thinhunnak kha tei khawh awkah a kan forh lai tiah kan zumh khawh.

19. Zei tuah awkah dah bia na khiah?

¹⁹ An phu ningin Jehovah Tehte Hna nih Jesuh zultu taktak an si kha an langhter. Unau pawl cu an tlinlo hmanhah an cungah mahzawn ruatlo dawtnak kan langhter tikah Jesuh zultu taktak kan si ti kha pakhat cio nih kan langhtermi a si. Cutin kan tuahnak thawngin a hmaanmi biaknak thleidan khawh awk le dawtnak Pathian Jehovah biaknak ah kanmah he i tel ve awkah midang kha kan bawmh khawh hna. A hmaanmi Khrihfa hna i kan hmelchunh a simi dawtnak kha langhter peng awkah biakhiak hna u sih.