1. Jehovah nih kanmah he naih a duh ti kha zeitindah kan hngalh?

 JEHOVAH nih amah naih awkah a kan sawm. (Jeim 4:8) Kan Pathian, kan Pa le kan Hawikom si a duh. Kan thlacamnak kha a kan leh i harnak caan chungah a kan bawmh. Cun a bupi hmangin a kan cawnpiak i a kan huhphenh. Asinain Jehovah sin naih awkah zeidah kan tuah a herh?

2. Jehovah kha zeitindah kan naih khawh?

² Jehovah sin thla kan camnak thawngin, Baibal kha kan relnak le ṭha tein kan ruahnak thawngin Jehovah kha kan naih khawh. Cutin kan tuah tikah Pathian kha kan dawt i kan sunsak tuk. Mah nih a nawl ngaih awk le aa tlakmi thangṭhatnak pek awkah a kan forh. (Biat. 4:11) Jehovah kong kan hngalh deuhdeuh tikah amah kha kan i bochan chinchin. Cun kanmah bawmh awkah a kan pekmi a bupi zong kan i bochan chinchin.

3. Satan nih Jehovah he kan i hlat nakhnga zeitindah aa zuam, asinain Pathian le a bupi kha zeitikhmanh ah kan kaltak nakhnga lo zeinihdah a kan bawmh lai? (Salm 31:13, 14)

³ Khuachia nih a hleiin zuamcawhnak hna kan ton tikah Jehovah he kan i hlat nakhnga aa zuam. Zeitindah aa zuam? Jehovah le a bupi cungah kan zumhnak duhsah in a tlau nakhnga aa zuam. Asinain a dohnak in kan i huhphenh khawh. Kan zumhnak cu a ṭhawn i Jehovah kan i bochannak cu a feh ahcun Pathian le a bupi kha zeitik hmanhah kan kaltak lai lo.—Salm 31:13, 14 rel.

4. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

⁴ Hi capar ah Jehovah le a bupi kan i bochannak duhsah in  a tlauter khomi, Khrihfabu a lenglei in a rami zuamcawhnak pathum kong kan i ruah lai. Mah zuamcawhnak hna nih Jehovah he zeitindah a kan hlatter khawh? Satan aa zuamnak doh awkah zeidah kan tuah khawh?

5. Kan tonmi harnak nih Jehovah le a bupi cung kan zumhnak kha duhsah in zeitindah a tlauter khawh?

⁵ A caan ah chungkhar ralchanhnak asiloah rian sunghnak ti bantuk harnak hna kan tong. Mah harnak hna nih Jehovah bupi kan i bochannak kha zeitindah duhsah in a hrawh khawh i Jehovah he a kan hlatter khawh? Harnak kan ton caan a sau tikah ruahchannak ngei loin kan lung a dong kho men. Satan nih mah thil sining hna kha caanṭha ah la in Jehovah dawtnak cungah lunghrinnak kan ngeih nakhnga aa zuam. Kan tonmi harnak he aa tlaiin Jehovah le a bupi cu rian an ngei tiah Khuachia nih ruahter a kan duh. Izipt ram ah a ummi Israel mi cheukhat nih cutin an rak ruah. A hmasa ahcun sal sinak in an luat nakhnga Jehovah nih Moses le Aaron kha rian a pek hna tiah an zumh. (Ex. 4:29-31) Asinain Faraoh nih an nunning a harter deuh tikah an tonmi buaibainak he aa tlaiin Moses le Aaron kha hitin an mawhchiat hna: “Faraoh le a bawi pawl kha nan kan huatter hna caah dan in tat ko hna seh. Kanmah thahnak ah an kut ah vainam nan pek hna.” (Ex. 5:19-21) Zumhfekmi Pathian salle kha an rak mawhchiat hna. Zeitluk ngaihchia dah a si! Caan saupi chung harnak na ton ahcun Jehovah le a bupi cung na zumhnak kha zeitindah na fehter khawh peng?

6. Harnak inkhawhnak kong he aa tlaiin profet Habakkuk sinin zeidah kan cawn khawh? (Habakkuk 3:17-19)

⁶ Jehovah sinah lungtak tein thlacam law bawmhnak hal. Profet Habakkuk cu harnak tampi a rak tong. Voikhat cu Jehovah nih a ka daw maw, daw lo timi kong ah lunghrinnak ngeih dawh a si. Cucaah a intuarnak vialte kha thlacamnak in Jehovah sinah a rak phuan. Hitin a ti: “Maw BAWIPA, zei can dah nangmah cu kaan auh lengmang lai i let loin na ka um lai? . . . Zeicahdah . . . mi nih fahnak an inmi cu na zoh sawhsawh men ko?” (Hab. 1:2, 3) Zumhfekmi a sal nih lungtak tein thla a cammi kha Jehovah nih a rak leh. (Hab. 2:2, 3) Jehovah nih a miphun a rak khamh hnanak kong kha ṭha tein a ruah tikah a hun i nuam ṭhan. Jehovah nih a ka zohkhenh i zei bantuk harnak hmanh inkhawh awkah a ka bawmh lai ti kha Habakkuk nih a hun zumh. (Habakkuk 3:17-19 rel.) Zeidah kan cawn khawh? Harnak na ton tikah Jehovah sinah thlacam law na intuarnak kha chim. Cun a sinah bawmhnak hal. Cutin na tuah ahcun Jehovah nih inkhawhnak ngeih awkah a herhmi thazaang a ka pek lai ti kha na zumh khawh lai. Pathian bawmhnak na hmuh tikah na zumhnak cu a fek chin lai.

7. A rualchan pakhat nih Shirley kha zeidah zumhter awkah aa zuam, Jehovah cung a zumhnak tlau lo awkah zeinihdah a bawmh?

⁷ Thlaraulei thil tuah tawnmi hna kha tuah zungzal. Cutin tuahnak nih Papua New Guinea ram i unaunu Shirley cu harnak a ton tikah zeitindah a bawmh ti kha zohhmanh u. b Shirley te chungkhar cu an si a fak tuk i a caan ah rawl ei awk a za in an ngei lo. Jehovah aa bochannak tlauter awkah a rualchan pakhat cu aa zuam. Hitin a ti: “Pathian thiang thlarau nih a kan bawmh lai na ti, asinain zei bawmhnak dah na hmuh? Atu  tiang nan si a fak ko. Phungchimnak ah na caan kha na sawksam dih.” Shirley nih hitin a ti: “‘Pathian nih a kan zohkhenh taktak maw?’ tiah keimahle keimah kaa hal. Cucaah Jehovah sinah thla ka cam i ka lung chungah a ummi vialte kha ka chimh dih. Baibal le kan cauk pawl kha ka rel peng, phungchimnak ah kaa tel peng i kaa pum peng.” Tlawmpal ah kan chungkhar cu Jehovah nih a kan zohkhenh ti kha a hun hngalh. Pawṭam in an um bal lo i an i nuam peng. “Jehovah nih ka thlacamnak a ka lehmi kha ka hmuh” tiah Shirley nih a ti. (1 Tim. 6:6-8) Thlaraulei tuah tawnmi thil kha na tuah peng ahcun na tonmi harnak asiloah lunghrinnak nih Jehovah he zeitikhmanh ah aan hlatter kho lai lo.

8. Jehovah bupi i rian ngeimi unaupa hna nih zeidah an ton khawh?

⁸ Kan ral pawl nih social media asiloah internet hna hmangin Jehovah bupi ah rian ngeimi unaupa pawl kong lihbia asiloah a hmaan lomi kong hna an karhter. (Salm 31:13) Unaupa cheukhat cu tlaih an si i misual an si tiah an puh hna. Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna zong mah bantuk thil sining an tong ve. Lamkaltu Paul kha a hmaan loin sual an puh i thong an thlak. Zeitindah an rak lehrulh?

9. Lamkaltu Paul thong a tlak lioah Khrihfa cheukhat nih zeitindah an rak lehrulh?

⁹ Lamkaltu Paul cu Rom khua i thong a tlak tikah kumzabu pakhatnak i Khrihfa cheukhat nih an bawm ti lo. (2 Tim. 1:8, 15) Zeicah? Mipi nih Paul kha misual pakhat in an hmuh caah an zahpimi maw a si? (2 Tim. 2:8, 9) Asiloah annih zong hrem kan si ve sual lai tiah an phan caah dah? Zei bantuk ruang i a si hmanhah Paul cu zeitindah a um lai ti khi ruathmanh. Harnak tampi a tong i an caah a nunnak hmanh a rak thap. (Lam. 20:18-21; 2 Kor. 1:8) Paul nih bawmhnak a herh lio caan ah a kaltakmi mah bantuk mi hna he i lawh kha zeitikhmanh ah kan duh awk a si  lo! Rian ngeimi unaupa pawl nih hremnak an ton tikah zeidah kan i cinken awk a si?

10. Rian ngeimi unaupa pawl nih hremnak an ton tikah zeidah kan i cinken awk a si, zeicah?

¹⁰ Zeicah hrem kan si ti le aho ruangah dah a si ti kha i cinken. Kuathnih Timote 3:12 ah hitin a ti: “Khrih Jesuh he i pehtlai i Pathian nunning in nun a duhmi paoh cu hremnak an ing ko lai.” Cucaah Satan nih a hleiin rian ngeimi unaupa pawl a doh hna tikah kan khuaruah a har awk a si lo. A hmuitinh cu an zumhfehnak hrawh awk le kanmah ṭhihphaih awkah a si.—1 Pet. 5:8.

11. Onesifaras kong in zeidah kan cawn khawh? (2 Timote 1:16-18)

¹¹ Unau pawl kha bawm peng hna law an cungah zumhfek tein um peng. (2 Timote 1:16-18 rel.) Paul thong a tlak lioah kumzabu pakhatnak i Khrihfa pakhat a simi Onesifaras nih cun aa thleidangmi lam in a rak lehrulh. Paul thong a tlakmi kha a zahpi lo. Mah canah Onesifaras nih Paul kha a kawl i a hmuh tikah a herhmi kha a rak bawmh. Cutin a tuahmi cu Onesifaras nunnak caah ṭih a nungmi a si. Zeidah kan cawn khawh? Minung ṭihnak asiloah kanmah i runvennak caah hremnak a tongmi unau pawl kha bawmh loin kan um hna awk a si lo. Mah canah, an caah kan tuah khawhmi vialte kha tuah hna u sih. (Ptb. 17:17) Kan dawtnak le kan bawmhnak an herh.

12. Russia unau pawl sinin zeidah kan cawn khawh?

¹² Russia unau pawl nih thong a tlami zumtukhat unau pawl an bawmh hna ning kha ruathmanh. Unau cheukhat biaceih an si tikah anmah thapek awkah unau tampi cu biaceihnak zung ah an ra. Zeidah kan cawn khawh? Rian ngeimi unaupa pawl thangchiat an si tik, tlaih an si tik asiloah hrem an si tikah ṭihnak kan ngeih awk a si lo. An caah thlacam u, an chungkhar pawl kha zohkhenh hna u law an herhmi bawmhnak pe hna u.—Lam. 12:5; 2 Kor. 1:10, 11.

13. Nihsawhnak nih Jehovah le a bupi cung kan zumhnak kha zeitindah a tlauter khawh?

¹³ Phung kan chim ca le Jehovah i a sangmi a phunglam ningin kan nun caah zumlotu chungkhat, rianṭuanṭi hawi asiloah sianginn kaiṭi hawi pawl nih an kan nihsawh men lai. (1 Pet. 4:4) Hitin an chim men lai: “Nangmah cu kaan dawt tuk ko, asinain na biaknak cu zulh awkah a har tuk i thil sining taktak he aa tlak lo.” Cheukhat nih buchung chuahnak kong he aa tlaiin hitin an kan mawhchiat men lai: “Dawtnak a ngeimi kan si tiah zeitindah nan i ti khawh?” Mah bantuk bia hna nih lunghrinnak a kan ngeihter khawh. Hitin kan hun ruah men lai: ‘Jehovah nih ka sinin tam tuk aa ruahchan maw? A bupi nih a hleihluat tuk in dingrep a ser maw?’ Cu bantuk thil sining hna na ton ahcun Jehovah le a bupi he zeitindah naih tein na um khawh?

14. Jehovah phunglam ningin kan nun ruangah mi nih an kan nihsawh ahcun zeitindah kan lehrulh hna awk a si? (Salm 119:50-52)

¹⁴ Jehovah phunglam i tlaih peng dingin bia khiak. Job cu Jehovah phunglam aa tlaih ruangah nihsawh a si nain cutin a rak i tlaih peng. Jehovah phunglam na zulh zong, zulh lo zongah Pathian caah a biapi lo tiah zumhter awkah a hawikom deu pakhat cu a rak i zuam. (Job 4:17, 18; 22:3) Asinain Job nih mah bantuk lihbia kha a rak zum lo. A hmaan, hmaan lo kong he aa tlaiin Jehovah phunglam cu a dikmi a si ti a hngalh caah i tlaih peng dingin bia a rak khiah. Midang ruangah a zumhfehnak kha a tlauter lo. (Job 27:5, 6) Zeidah kan cawn khawh? Mi nih  an in nihsawh ruangah Jehovah phunglam cungah lunghrinnak ngei hlah. Nangmah na hmuhtonnak hna kha ruat. Jehovah phunglam cu a hmaan ti le mah nih ṭhatnak aan pekmi kha atu le atu na hmuh ko lai. Cucaah Pathian phunglam aa tlaihmi mah bupi ah i tel peng dingin bia khiak. Mah tikah zei bantuk nihsawhnak hmanh nih Jehovah he aan hlatter kho lai lo.—Salm 119:50-52 rel.

15. Zeicah Brizit cu mawhchiat a rak si?

¹⁵ India ram i unaunu Brizit kong hi ruathmanh. A zumhnak ruangah a chungkhar nih an rak soisel. 1997 i tipil a in hnu tlawmpal ah zumlotu a vapa cu a rian in phuah a rak si. Cucaah a vapa nih khuadang a ummi a nu le a pa sinah an chungkhar ningin i ṭhial awkah bia a khiah. Asinain Brizit cu a fak deuhmi zuamcawhnak hna a tong. A vapa cu rian a ngeih ti lo caah an chungkhar pawcawmnak caah caantling rian a ṭuan a hau. Mah lengah an umnak in aa naih biknak Khrihfabu cu meng 220 (kilometer 350) hrawng aa hlat. A vale chung nih a zumhnak kong he aa tlaiin an ralchanh. An ralchanh ning cu a fah tuk caah i ṭhial ṭhan an hau. Mah lioah ruahlopi in a vapa nih a thihtak hna. A hnuah, kum 12 a simi a fanu pakhat cu cancer in a thi. Thil sining cu a chiat chin caah a rualchan pawl nih an tonmi thil kong ah Brizit kha an mawhchiat. Jehovah Tehte rak si hlah law mah bantuk thil hna hi na tong lai lo tiah an ti. Asinain Jehovah kha aa bochan peng i Pathian bupi he naih tein a um peng.

16. Jehovah le a bupi he naih tein a um caah Brizit cu zeitindah thluachuah a hmuh?

¹⁶ Brizit umnak cu Khrihfabu he aa hlat tuk caah peng zohkhenhtu pakhat nih a umnak sang ah phung chim dingin le a inn ah pumhnak tuah dingin a rak fial. A hmasa ahcun cutin tuah cu a har tuk tiah a ruah. Asinain mah lamhruainak kha a zulh. Midang sinah thawngṭha a chim, an inn ah pumhnak an tuah i a fanule he hmaan tein chungkhar pumhnak an tuah. A phichuak cu zeidah a si? Brizit nih Baibal cawnpiaknak tampi a thawk khawh i mi tampi cu tipil  an ing. 2005 ah hmaanhmaan hmaikal pakhat a hung si. Jehovah aa bochannak le a bupi cungah zumhfek tein a umnak nih thluachuah a hmuhter. A fanule zong zumhfek tein Jehovah rian an ṭuan i atu ahcun cuka ah Khrihfabu pahnih a um cang! A tonmi harnak hna tei khawh awk le a chungkhar pawl mawhchiatnak inkhawh awkah Jehovah nih thazaang a ka pek ti kha Brizit nih a zumh.

17. Zei tuah awkah dah bia kan khiah awk a si?

¹⁷ Jehovah nih harnak kan ton caan ah a kan kaltak i a bupi he naih tein kan ummi nih kan nunning a harter chin tiah Satan nih zumhter a kan duh. Rian ngeimi unaupa pawl thangchiat an si tik, hrem an si tik asiloah thongthlak an si tikah Satan nih ṭihnak ngei hna seh ti a kan duh. Nihsawhnak ruangah Jehovah phunglam le a bupi cung kan zumhnak duhsah in tlau seh ti zong a duh. Asinain Satan thil tining kha ṭha tein kan hngalh caah hlen kan si lo. (2 Kor. 2:11) Satan lihbia zumh lo awk, Jehovah le a bupi cungah zumhfek tein um peng awkah bia khiak u. Jehovah nih zeitikhmanh ah aan hlaw lai lo ti kha i cinken. (Salm 28:7) Cucaah Jehovah he i hlat awkah zei thil hmanh awnh hlah!—Rom 8:35-39.

18. A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

¹⁸ Hi capar ah Khrihfabu lenglei in a rami zuamcawhnak kong kan i ruah. Asinain Khrihfabu chungin a rami zuamcawhnak nih Jehovah le a bupi cung i kan zumhnak kha a hneksak khawh. Mah zuamcawhnak hna kha zeitindah hlawhtling tein kan tawnghtham khawh? Mah kong kha a hnu capar ah kan i ruah hna lai.