A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

An Kong Ṭialmi

Jehovah nih Ka Biakhiahnak kha Thluachuahnak a Pek

Jehovah nih Ka Biakhiahnak kha Thluachuahnak a Pek

Mah cu 1939 ah a si. Zanṭim ah kan tho i U.S.A, Missouri, nitlak thlanglei ah a ummi Joplin khua hmete leiah suimilam pakhat leng mawṭaw in kan kal. Inn kip ah kan kal i an kutka tangah cazual kha a thli tein kan chiahpiak hna. Kan dih tikah mawṭaw cungah kan kai i a dang phu pawl he i ton awkah kan kal. Atu cu khua deika a si cang. Zei ruangah dah nichuah hlanah phungchim kan kal i zokzok tein kan chuah ṭhan? A hnuah kaan chimh te hna lai.

1934 ah ka chuak. Ka nu le ka pa a simi Fred le Edna Molohan cu kum 20 chung Baibal Siangngakchia (Jehovah Tehte) an rak si cang. Jehovah dawt dingin a kan cawnpiak caah kaa lawm tuk. Kannih cu Kansas i nichuah thlanglei ah a ummi khua hmete Parsons ah kan um. Kan Khrihfabu dihlak ti awk tluk in chiti thuhmi an si. Kan chungkhar cu pumhnak le phungchim rian ah hmaan tein kan i tel. Zarhte Ni chun ah lam cungah phung kan chim tawn, mah cu tuchan ah zapi lak phungchimnak tiah auhmi hi a si. A caan ahcun kan ba tuk ko nain kan dih tikah ka Pa nih ice cream a kan dangh tawn.

Kan Khrihfabu cu mi tlawmte kan si ko nain kan lohmun cu a kaupi, khua hmete tampi le lo tampi ah phung kan chim. Cauk man kha tangka in pek canah lothlo cheukhat nih cun an dum chuak tisik aanhnah, arti (ar bawm chungin lak kami) le a nungmi ar hna an kan pek. Ka pa nih cauk pawl caah thawhlawm a pek cang caah mah a kan pekmi pawl kha kanmah nih kan ei.

Campaign In Tehte Khannak

Ka nu le ka pa nih phungchim rian caah aw khumhmi kuang kha an hman. Mah kuang kha hman awkah ka ngakchia tuk rih. Asinain lenolh le Baibal cawnpiaknak ah Unuapa Rutherford phungchimmi awkhumhmi phunhpiaknak ah ka nu le ka pa bawmh kha ka duh tuk.

Laudspeaker bunhmi kan mawṭaw hmaiah ka nu le ka pa he

1936 ah ka pa nih kan mawṭaw cungah large speaker kha a bunh. Mah cu phungchimnak caah hmual a ngei tuk. Mi lungthin lak awkah music tlawmpal kan phunh hmasa i a hnuah Baibal phungchimnak kha kan phunh. Mah hnuah lungthawhnak a ngeimi kha cauk kan pek hna.

Kansas i Cherryvale khua hmete ah ka pa nih Zarhpi Ni ah mi tampi an i dinhnak hmun a simi pangpar dum chungah laudspeaker bunhmi mawṭaw kha a mawngh. Mah tikah palik pawl cu an ra i dum a lenglei lawngin na phunh khawh tiah an ti. Cucaah mi nih phungchimmi ṭha tein an theih khawh nakhnga ka pa nih pangpar dum pawng i lam cungah a mawṭaw kha a dirter. Cu bantuk caan ah ka Pa le ka upa Jerry he kan um caah kaa nuam tuk.

Mah kum hna chungah mi nih an ralchanh tuknak hmun hna ah special campaign kan tuah. A thawknak ah ka chim bantukin zanṭim ah kan tho i cazual asiloah cauk hmete kha mi inn kutka tang ah a thli tein kan chiah. Mah hnuah palik nih tlaihmi an um maw, um lo ti hngalh awkah khua lengah kan i tong hna.

Phungchimnak ah lungthawh awk ngai a simi a dang pakhat cu cataar i thlaih in artlang in kal kha a si. Cataar nganpipi kha kan i bei i khua chungah artlang in kan kal. Voikhat cu unau pawl kan khua ah an ra i “Biaknak cu Rap le a Ding Loin Chawlehnak a Si” timi cataar an i hruk i artlang in an kalmi kha kaa cinken rih. Kan inn in an thawk i meng 1 hrawng tiang khuachung leiah an kal i an rak kir ṭhan. Lunglawmh awk ngai a simi khenkhamtu um loin lungthawhnak a ngeimi mi tampi an ummi kha kan hmuh.

Ka Ngakchiat Lioah Tuahmi Civui Hna

Kan chungkhar in civui zawh awkah Texas ah kan kal tawn. Ka pa cu tlanglawng lam company ah rian a ṭuanmi a si caah civui kan zawh tik le rualchan pawl sin kan tlawn tikah man loin tlanglawng kan i cit kho. Ka nu i a upa Fred Wismar le a nupi Eulalie cu Texas i Temple khua ah an um. Ka pu Fred cu a no lio, 1900 thawk lei in biatak a hngal i tipil a ingmi a si. Cun a hngalhmi kong kha ka nu telin a chuahpi khat unau pawl kha a chimh hna. Ka pu Fred cu zone rianṭuantu (atu ah peng zohkhenhtu tiah auh a si) a si caah central Texas i unau pawl nih ṭha tein an hngalh. Anih cu a nun a nemmi, aa nuammi le a lung a thomi a si i ka caah zohchunh awk ṭha taktak a si.

1941 ah civui nganpi pakhat zawh awkah Missouri, St. Louis ah tlanglawng in kan kal. Unaupa Rutherford phungchimmi “Siangpahrang i Fale hna” timi ngaih awkah mino vialte kha platform pawngah hmunkhat ah ṭhut dih dingin an kan sawm. Mino kan dihlak ah 15,000 leng kan si. A phungchimnak a donghnak ah Unuapa Rutherford le a bawmtu hna nih Fale timi cauk thar, uk khat cio an kan pek caah kan i lawm tuk.

1943, April ah Kansas, Coffeyville i tuahmi “Rianṭuan awkah Sawmnak” timi Peng Civui ah kan i pum. Mah ah Khrihfabu dihlak ah Theocratic Rianṭuannak Sianginn tiah auhmi sianginn thar a um lai tiah an thanh. Cun mah sianginn ah hman hngami a kong 52 aa telmi cauk hmemi pakhat zong kan hmuh. Mah kum a donghnak leiah siangngakchia rian kha a voikhatnak ka ṭuan. Mah civui cu ka caah a hleikhunmi a si, zeicahtiah a dang mi tlawmpal he lo pawngah a ummi tidil i a kik tukmi ti ah tipil ka ing.

Bethel ah Rian Ṭuan ka Duh

1951 ah siangsangruun ka dih i ka nunnak caah zeidah ka tuah lai timi biakhiahnak tuah a hau. Ka upa Jerry cu Bethel ah rian a ṭuan. Kei zong Bethel ah ṭuan ka duh ve caah form ka phih i ka kuat hna. Tlawmpal ah Bethel in sawmnak ca ka hmuh i 1952, March 10 in Bethel ah rian ka ṭuan. A ṭha tukmi mah biakhiahnak nih Pathian rian tam deuh in ṭuan khawh awkah a ka bawmh.

Mekazin le a dang ca pawl chuahnak le namnak ah rian ṭuan kha ka duh. Asinain cuka ah ka ṭuan bal lo. Mah canah rawl petu in rian pek ka si i a hnuah rawlchuannak ah rian pek ka si. Mah rian ah kaa nuam i tampi ka cawn. Aa changchang in kan ṭuan caah a caan ah chun ah kaa din tawn. Bethel caruuk (library) ah ka kal tawn i cuka ah a ummi cauk tampi kha pumpak Baibal hlathlainak ah ka hman. Mah nih ka zumhnak le Jehovah he kan i pehtlaihnak fehter awkah a ka bawmh. Ka ṭuan khawh chung Bethel ah Jehovah rian ṭuan dingin bia ka khiah. 1949 ah Jerry cu Bethel in a chuak i Patricia he an i um. Asinain annih cu Brooklyn pawngah an um i Bethel ka phanhka ah an ka bawmh i tha an ka pek peng.

Bethel ka phanh hnu tlawmpal ah Bethel aiawh in phungchimtu ding cazin kha chap awkah an timh. Mah cazin ah aa telmi unaupa hna cu Brooklyn in meng 200 aa hlatnak Khrihfabu hna ah va tlawn dingin rian pek an si. Cuka ah zapi ca phungchimnak kha an pek lai Khrihfabu he lohmun ah an ṭuanṭi lai. Kei zong mah thimmi unaupa lakah kaa tel ve. Thinphan pah buin mah tlawnnak le phungchimnak ah ka hun i tel. Mah phungchimnak cu suimilam pakhat chung a si. Tlanglawng i cit in Khrihfabu hna ah ka tlawng tawn. Voikhat cu 1954, khuasik caan lio i Zarhpi Ni zanlei ah New York leiah tlanglawng in ka kir i Bethel kha zanlei sang tuan te ah ka phan lai tiah ka ruah. Asinain kan kir lioah thli le hawrha aa cawhmi thlichia a hrang. Tlanglawng i electric engine cu rian a ṭuan ti lo i Nikhat Ni zinglei suimilam panga tiangah New York kan phan rih lo. Tlanglawng dinhnak in Brooklyn lei kha vawlei tang tlanglawng in ka kal i ka phanhle cangka rawlchuannak ah rian ka lut colh. Tlawmpal ka tlai i zan khuadei kaa hngilh lo caah ka ba tuk. Asinain Khrihfabu hna ah rian ka ṭuanmi le unau thar tampi he kan i tonmi ruangah ka hmuhmi lawmhnak cu mahca ṭhatnak ka hlawtmi nakin tampi a phu deuh.

WBBR radio thawngthanh dingin kan i timhtuah lio

Bethel ka phanh hmasa kum ah Baibal hlathlainak program zongah kaa tel ve, mah cu zarh fatin a ummi radio thawngthanhnak, WBBR kha a si. Mah awkhumhnak khaan cu 124, Columbia Heights i dot hnihnak ah a si. Bethel ah kum tampi chung a ṭuanmi Unaupa Alexander H. Macmillan cu mah radio program ah aa tel peng. Amah kha Unaupa Mac. tiah kan auh tawn. Anih cu harnak tampi lakah zumhfek tein a um caah Bethel i mino unaupa pawl kan caah zohchunh awk ṭha taktak a si.

WBBR thanhlaar caah mah catlap hi kan hman

1958 ah ka rian cu aa thleng i Gilead Tinṭan a dihmi hna he aa tlaimi rian ah ka ṭuan. Mah lungthomi unaunu le unaupa hna nih visa an hmuh nakhnga ka bawmh hna i an khualtlawnnak ding caah ka timhtuahpiak hna. Vanlawng in kal cu tangka a dih tuk caah Africa le Asia ah a kal dingmi tam deuh cu tilawng in an kal. Kum tampi hnuah vanlawng man cu a hun fawi deuh caah missionary tam deuh cu vanlawng in rian pek an sinak ram ah an kal.

Gilead tinṭan a dihmi pawl diploma pek dingmi ca hmunkhat ah ka chiah lio

Civui Kalnak

1961 ah tuah dingmi ramkomh civui hna caah United States in Europe lei vanlawng in kalnak ca kha 1960 ah ka timhtuah. Germany, Hamburg ah tuahmi civui pakhat ah ka va kal. Civui a dih tikah a dang Bethel unaupa pathum he mawṭaw kan hlan i Germany in Italy leiah kan kal, cun Rom zung ṭengnge ah kan va leng. Cuka in France Pyrenees Tlang ah kan kal, cun kan rianṭuannak khenkham a sinak Spain ah kan kal. Kan cauk cheukhat kha laksawng bantukin kan tom i Barcelona i unau pawl kan pek hna. Unau pawl he kan i ton tikah kan lung a cawlcang tuk. Cuka in Amsterdam leiah mawṭaw in kan kal i New York lei kha vanlawng in kan kal.

1962 ah vawleicung pumpi ah tuahmi aa pehmi ramkomh civui hna ah a kai dingmi unau 583 ca i an khualtlawnnak ding timhtuahpiak awkah rian pek ka si. Mah cu 1963 ah tuahmi “Zungzal A Hmunmi Thawngṭha” timi civui kha a si. Mah unau pawl cu Europe, Asia le Thlanglei Pacific ah tuahmi civui an zawh lai i mah hnuah Hawaii, Honolulu ah an kal lai i a donghnak ah California, Pasadena ah an kal lai. Cun Baibal ah aa telmi hmun hna a simi Lebanon le Jordan zongah an tlawng lai. Kanmah department nih an i cit dingmi vanlawng, an i ṭhumhnak ding hotel le visa an ngahnak hnga a herhmi vialte kha kan timhtuahpiak hna.

Hawi Thar He Khualtlawnnak

1963 cu ka caah a biapi tukmi a sinak a dang a ruang pakhat a um. 1960 ah Missouri in Bethel ah a rak lutmi Lila Rogers he June 29 ah kan i um. Kan i um in zarhkhat hnuah vawleicung pumpi khualtlawnnak ah kan i tel ve i Greece, Egypt le Lebanon ah kan tlawng. Cuka in Jordan leiah vanlawng in kan kal. Asinain cuka ah kan rian cu khenkham a si i nawlngeitu pawl nih Jehovah Tehte Hna kha visa an pe hna lo. Cucaah kan phanh tikah zeidah a cang lai ti kha kan hngal lo. Vanlawng dinhnak ah unau phukhat nih “Jehovah Tehte Hna Kan In Don Hna” timi cataar nganpi pakhat an i putmi kan hmuh tikah kan i lawm tuk i kan khuaruah a har tuk. Baibal ah a ummi hmun hna kha kan zoh i Abraham, Isak le Jakob an umnak hmun, Jesuh le lamkaltu pawl phung an chimnak hmun le Khrihfa aa thawknak le “vawleicung dihlak” a karhnak hmun hna kha kan hmuh.—Lam. 13:47.

Kum 55 chung Lila nih zumhawk tlakmi ka rian kha a ka bawmh. Spain le Portugal ah kan rianṭuannak khenkham a si caah cuka ah atu le atu kan kal. Unau pawl kha tha kan pek hna i cauk le a dang an herhmi thil kha kan put hna. Spain, Cádiz i thong a tlami unau cheukhat sin hmanhah kan va leng kho. Thazaang a pemi phungchimnak ka pek khawh caah kaa lawm tuk.

Patricia le Jerry Molohan he 1969 ah tuahmi “Vawlei Daihnak” timi Civui kan zawh lio

1963 thawkin Africa, Australia, Central le Thlanglei America, Europe, Hawaii, New Zealand le Puerto Rico ah tuahmi ramkomh civui hna timhtuah awkah khual ka tlawng. Lila he kan philh khawh lomi civui tampi kan zawh i mah lak i pakhat cu 1989, Poland, Warsaw ah tuahmi kha a si. Russia i unau tampi zong mah a ngan tukmi civui ah an rak i tel kho ve. Mah cu an caah a voikhatnak civui a si. An zumhnak ruangah Soviet Union ah kum tampi thong a tlami unau pawl zong kan ton hna.

A dang ka sunsak tukmi rian pakhat cu vawleicung pumpi ah a ummi Bethel chungkhar le missionary pawl sin va tlawn le thazaang va pek hi a si. A hmanung bik ah Thlanglei Korea ah kan kal i Suwon ah thong a tlami unaupa 50 zong kan va ton khawh hna. An dihlak in a ṭha tukmi lungput an ngei i khenkhamnak um loin Jehovah rian ṭuan ṭhan lai kha an i ngaih tuk. Anmah he kan i tonmi nih thazaang tampi a kan ngeihter.—Rom 1:11, 12.

Lawmhnak A Karh

Jehovah nih kum tampi chung a miphun pawl thluachuah a pekmi hna kha ka hmuh. 1943 i tipil ka in lioah cuka ah thawngthanhtu 100,000 hrawng kan um. Atu ahcun ram 240 ah Jehovah rian a ṭuanmi 8,000,000 leng kan si cang. Hi bantukin a ṭhanchomi cu Gilead tinṭan a kaimi hna i an i zuamnak thawng zongin a si. Missionary tampi he naih tein rianṭuanṭinak le rian pek an sinak hmun i kal khawh awkah bawmhnak in lawmhnak nganpi ka hmu.

Ka ngakchiat lioin ka nunnak kha Jehovah rian ah hman awk le Bethel rianṭuan dingin form phih awkah biakhiahnak ka rak tuah caah kaa lawm tuk. Jehovah nih mah kum chung vialte thluachuah tampi a ka pek. Bethel rianṭuannak ah kan tonmi thil vialte nih a kan nuamhter. Cun kum 50 leng chung Brooklyn i Khrihfabu tampi ah phungchimnak thawngin nuamhnak tampi kan hmu i hawikom zong tampi kan ngei.

Nifate Lila bawmhnak thawngin Bethel rian kha ka ṭuan khawh. Atu ah kum 84 leng ka si cang ko nain man a ngei tukmi rian kha ka ṭuan khawh rih i zung ṭengnge i cakuatnak ah ka bawmh khawh rih hna caah kaa lawm tuk.

Atu ah Lila he

Jehovah bupi ah umnak thawngin lawmhnak kan hmu i Malakhi 3:8 bia a hmaan kha kan hmuh: “Miṭha kha miṭhalo sinin nan thleidan khawh ṭhan hna lai i Pathian rian a ṭuanmi kha a ṭuan lomi sinin nan thleidan khawh ṭhan hna lai.” Satan vawlei cu a chia chin lengmang i mi pawl cu ruahchannak le lawmhnak an ngeih lo kha nifatin kan hmuh. Asinain Jehovah a daw i a biami hna cu harnak caan hmanhah an i lawm i a fiangmi hmailei ruahchannak an ngei. Midang sinah thawngṭha chimnak caanṭha kan ngei. (Matt. 24:14) Pathian Pennak nih hi vawlei hlun hi Paradis in a airolh cang lai. Mah caan a phanh lai kha kan i ngaih tuk. Mah tikah vawleicung ah a ummi kip cu an ngan a dam lai, an i nuam lai i zungzal in an nung lai.