1. Tuchan mi tampi nih midang cungah zumhnak an ngeih lomi cu zeicah kan khuaruah a har lo?

 SATAN vawlei ah mi tampi nih ahodah kan zumh lai ti kha an hngal lo. Chawlettu, ramkhel lei le biaknaklei hruaitu pawl tuahsernak ruangah an lung a dong. Cun mi tampi nih an hawikom, an innpa le an chungkhar hna hmanh kha an zum hna lo. Asinain mah ruangah kan khuaruah a har lo. Baibal nih hitin a ti: “Ni hmanung bik kha an phak tikah . . . , Mi cu . . . [zumhawk a tlak lomi an si lai, NW]; . . . mi thangchiat duhmi an si lai; . . . hawi rawi a hmangmi an si lai.” Mi pawl cu zumhawk a tlak lomi hi vawlei pathian Satan bantuk an si tinak a si.—2 Tim. 3:1-4; 2 Kor. 4:4.

2. (a) Ahodah lungtak tein kan zumh khawh? (b) Cheukhat nih zeidah an ruah khawh men?

² Asinain Khrihfa kan si caah lungthin dihlak in Jehovah cu zumh khawh a si ti kha kan hngalh. (Jer. 17:7, 8) A kan dawt ti le zeitik hmanhah a hawile ‘a kaltak bal hna lai lo’ ti kha kan zumh. (Salm 9:10) A nunnak a kan pek caah Jesuh Khrih zong kha kan zumh khawh. (1 Pet. 3:18) Cun Baibal nih zumhawktlakmi lamhruainak a kan pek ti kha pumpak kan hmuhtonnak in kan hngalh. (2 Tim. 3:16, 17) Jehovah, Jesuh le Baibal kha kan zumh khawh. Asinain Khrihfabu i unau pawl cu a zungzal in zumh khawh an si lai maw tiah cheukhat nih an ruah men lai. Zumh khawh an si tiah na ti ahcun zeicah cutin na chim khawh?

3. A ṭha tukmi zei tinvo sung dah kan ngeih? (Marka 10:29, 30)

³ Jehovah nih vawleicung pumpi a chungkhar ah i tel dingin a kan thim. Mah cu tinvo sung taktak a si i mah nih ṭhatnak tampi a chuahter. (Marka 10:29, 30 rel.) Vawleicung pumpi  ah kanmah bantukin Jehovah a daw i a phunglam ningin nun awkah an si khawh chungin aa zuammi unau tampi kan ngei hna. Holh, nunphung le hruk-aih ning kan i dang ko nain anmah he a voikhatnak kan i ton tik hmanhah kan tlaihchan hna. A hleiin anmah he vancung kan Pa thangṭhat le biak kha kan duh tuk.—Salm 133:1.

4. Unau pawl kha zeicah kan herh hna?

⁴ Atu ah kan unau pawl he lungrual tein um cu a hlan nakin a herh deuh. A caan ah kan thilrit phorh awkah an kan bawmh. (Rom 15:1; Gal. 6:2) Cun Jehovah rian ṭuan peng awk le Jehovah hawikom si peng awkah tha an kan pek. (1 Thes. 5:11; Heb. 10:23-25) Kan ral a simi Satan Khuachia le a vawlei ralchanh in fek tein dir khawh awkah Khrihfabu kilvennak um hlah sehlaw zeitindah kan um lai ti khi ruathmanh. Satan le a mi pawl nih a rauhhlan ah Pathian salle kha an doh cang hna lai. Asinain kanmahlei ah a ṭangmi unau pawl kan ngeih hna caah zeitluk in dah kan i lawmh lai!

5. Mi cheukhat caah unau pawl zumh cu zeicah a har khawh men?

⁵ Asinain unau pakhat nih biathli an chimhmi kha midang sin a phuan caah asiloah a biakam ningin a tuah lo caah cheukhat nih unau pawl zumh kha an i harh. Asiloah Khrihfabu i unau pakhatkhat nih lung a fahter tukmi bia a chim asiloah a tuah ruangah a si men lai. Mah bantuk thil sining hna ruangah midang zumh kha kan i harh kho men. Cu a si ah unau pawl kan zumh deuh hna nakhnga zeinihdah a kan bawmh khawh?

6. Dawtnak nih zumhnak ngeih awkah zeitindah a kan bawmh khawh? (1 Korin 13:4-8)

⁶ Dawtnak cu zumhnak ngeihnak caah a hrampi a si. Kuatkhat Korin dal 13 nih midang  cungah zumhnak ngeih awk asiloah zumhnak ngeih ṭhan awkah a kan bawm khomi dawtnak sining pawl kha a langhter. (1 Korin 13:4-8 rel.) Tahchunhnak ah, caang 4nak ah “dawtnak cu [a lung a sau, NW] i mi cungah zaangfahnak a ngei” tiah a ti. A cungah sualnak kan tuah hmanhah Jehovah cu kan cungah a lung a sau. Cucaah unau pawl nih kan thin a huntermi asiloah kan lung a fahtermi thil an tuah asiloah an chim tikah kan lung a sau awk a si. Caang 5nak ah hitin a ti: “Dawtnak cu . . . a thin a tawi lo. Palhnak kha aa cinken peng lo.” Unau pawl nih kan lung an kan fahternak kong kha chim ṭhan awkah ‘i cinken peng’ kan duh lo. Phungchimtu 7:9 nih a chim bantukin ‘kan thin sum khawh kha i zuam’ awk a si. Efesa 4:26 ah hmuhmi mah bia zulh cu a ṭha tukmi a si: “Na thinhunnak cu nitlak khumhter hlah”!

7. Matthai 7:1-5 ah kan hmuhmi phunglam hna nih zeitindah zumhnak ngeih awkah a kan bawmh?

⁷ Unau pawl zumh awkah a kan bawm khomi a dang pakhat cu Jehovah hmuh ningin kan hmuh hnanak thawngin a si. Pathian nih a dawt hna i an sualnak kha aa cinken peng lo. Kannih zong cutin kan tuah ve awk a si. (Salm 130:3) An palhnak cungah si loin an ngeihmi sining ṭha hna le an tuah khawhmi thilṭha kong tu ah lungthin kan pek awk a si. (Matthai 7:1-5 rel.) Dawtnak nih ‘zumhnak a ngeih’ caah unau pawl nih thilṭha tuah an duh ti le kan lung fahter an duh lo ti kha kan zumh. (1 Kor. 13:7) Mah cu Jehovah nih a ruang ṭha um loin midang nan zumh hna awk a si tiah a ti duhnak a si lo. Mah canah zumhawktlakmi an si kha an langhter caah nan zumh hna awk a si tiah a ti duhnak tu a si. *

8. Unau pawl na zumh hnanak kha zeitindah na ṭhanter khawh?

⁸ Upatnak bantukin zumhnak ngeih awkah i zuam a hau i a caan pek a hau. Unau pawl na zumh hnanak kha zeitindah na ṭhanter khawh? An kong ṭha tein hngalh awkah i zuam. Khrihfabu pumhnak ah biaruah hna law thawngṭha chimnak zongah i telṭi dingin timtuah. An cungah na lungsau law zumhawktlak an si kha langhter awkah caanṭha pe hna. A hmasa ah cun na hngalh sawhsawhmi pakhatkhat sinah pumpak na ruahnak le na intuarnak kong chim kha na duh men lai lo. Nan i pehtlaihnak a hun feh deuh tikah na intuarnak kong kha zalong tein chim na duh ko lai. (Luka 16:10) Asinain unau pakhat cu zumhawktlak loin a um ahcun zeidah na tuah khawh? A cungah na lung dong colh hlah. Na zumhmi unau pawl i a ṭhalomi an tuahsernak tlawmpal ruang zongah na lung i donghter hlah. Mah kong he aa tlaiin mi cheukhat ruangah an lung a dong ko nain an cungah zumhnak a ngei pengmi, zumhfekmi Jehovah salle kong kha i ruah hna u sih.

9. (a) Jehovah aiawh in rian a ṭuanmi mi cheukhat nih palhnak an tuah hmanhah Hannah nih Jehovah timhtuahnak cungah zeitindah zumhnak a langhter peng? (b) Jehovah timhtuahnak zumhnak he aa tlaiin Hannah kong in zeidah na cawn? (Hmanthlak zoh.)

⁹ Rian ngeimi unaupa pakhat tuahsernak ruangah na lung a dong bal maw? A dongh bal ahcun Hannah kong ruahnak in ṭhatnak na hmu lai. Mah lio caan ah Tlangbawi Ngan Eli cu Israel ram i Jehovah biaknak ah hruaitu a si. Asinain a chungkharmi cu zohchunh awk ṭha an si lo. Tlangbawi rian a ṭuanmi a fapale cu ningzak a simi thil a tuah lengmangmi le ziazalei a rawkralmi an si. Asinain Eli nih ṭha tein a chimhrin hna lo. Mah tikah Jehovah  nih Eli kha tlangbawi ngan a sinak in a rak dinhter colh lo. Asinain Hannah nih Eli tlangbawi ngan a si chung puan biakinn i Jehovah biak a ngol lonak thawngin Jehovah timhtuahnak kha a zumh peng. Cun Hannah nih lungrethei ngaiin thla a cammi kha Eli nih a hmuh tikah zu a ri tiah a hmaan loin a rak puh. Thil sining ṭha tein dothlat hmasa loin a lungre a thei tukmi Hannah kha sual a rak puh. (1 Sam. 1:12-16) Cutin a si ko nain Hannah nih fapa ka ngeih ahcun Eli zohkhenhnak tangah a ummi puan biakinn ah rian ṭuan dingin ka pek lai tiah bia aa kam. (1 Sam. 1:11) Eli fapale cu chimhhrinh an hau rih maw? An hau, a donghnak ah Jehovah nih dan a rak tat hna. (1 Sam. 4:17) Cun Pathian nih Hannah kha Samuel timi fapa pakhat a rak pek.—1 Sam. 1:17-20.

10. A ṭhalomi thil a tong ko nain Siangpahrang David nih midang a zumh hnanak kha zeitindah a rak kilven?

¹⁰ Na hawikom ṭha pakhat cu na cungah zumhawktlak loin a um bal maw? A um ahcun Siangpahrang David kong hi ruathmanh. David i a hawikom pakhat cu Ahithophel a si. Asinain David fapa Absalom nih a pa sinin siangpahrang sinak kha chuh a timh lioah Ahithophel cu ralchanhtu Absalom lei ah a rak ṭang. A fapa le ka hawikom tiah a ruahmi Ahithophel nih an bawmh ti lo caah David cu a lung a fak tuk ko lai. Asinain mah ruangah David nih midang cungah zumhnak ngei loin a rak um lo. Mah ralchanhnak ah aa tel duh lomi, zumhawk a tlakmi a dang a hawi Hushai cungah zumhnak a ngei peng. David nih Hushai a zumhnak ding a ruang ṭha tampi a um. Hushai nih David bawmh awkah a nunnak thap tiangin hawikom ṭha a si kha a langhter.—2 Sam. 17:1-16.

11. Nabal sal pakhat nih zumhnak a ngeih kha zei ti lam in dah a langhter?

¹¹ Nabal sal pakhat kong zong hi ruathmanh. David le a mi hna nih Israel mipa Nabal i a salle kha an rak kilven hna. Mah hnu tlawmpal ah David nih a mi pawl caah mirum Nabal sinah a ngeihmi zei rawl paoh pek dingin a rak hal. Asinain a pek duh hna lo caah David cu a thin a hung tuk i Nabal inn ah a ummi pa vialte kha thah dingin bia a rak khiah. Mah thil sining kha sal pakhat nih Nabal nupi Abigail kha a chimh. Mah innchungkharmi pakhat in  Abigail nih a ka khamh khawh ti kha a hngalh. Mah pa nih tlik canah Abigail nih thil sining kha a tawnghtham khawh lai ti kha a zumh. Abigail cu mifim in hngalhmi a si caah mah bantuk zumhnak a ngeihmi a si. A zumhnak a hmaan ti kha mah hnuah a cangmi thil nih a langhter. David nih a biakhiahmi ningin a tuah nakhnga lo Abigail nih ralṭha tein a rak kham. (1 Sam. 25:2-35) Cun David nih a tlari tein thil a tuah lai ti kha a zumh.

12. Mitlinglo an si ko nain Jesuh nih a zultu pawl a zumh hna kha zeitindah a langhter?

¹² A zultu pawl nih palhnak an tuah ko nain Jesuh nih a zumh hna. (Johan 15:15, 16) Jeim le Johan nih Pennak ah a hleikhunmi dirhmun an hal tikah Jesuh nih Jehovah rian an ṭuannak a ruang kha a hal hna lo asiloah lamkaltu sinak in a phuah hna lo. (Marka 10:35-40) Mah hnu i Jesuh an tlaih zan ah a zultu dihlak nih an rak hlawt. (Matt. 26:56) Asinain Jesuh nih a rak zumh peng hna. An tlinlonak kha ṭha tein a hngalh ko nain Jesuh nih “a dongh tiang hrimhrim in a dawt hna.” (Johan 13:1) A thawh ṭhan hnu hmanhah Jesuh nih zumhfekmi lamkaltu 11 kha zultu siternak rian hruai awk le a sunglawi tukmi a tuu pawl zohkhenh awkah a biapi tukmi rian a pek hna. (Matt. 28:19, 20; Johan 21:15-17) Mah mitlinglo pa pawl zumh awkah a ruang ṭha a ngei. A zultu pawl zong nih an thih tiang zumhfek tein a rian kha an ṭuan. Mitlinglo a simi hna cungah zumhnak ngeihnak kong he aa tlaiin Hannah, David, Nabal salpa, Abigail le Jesuh cu zohchunh awk ṭha taktak an si.

13. Zeinihdah midang zumh awkah a harter khawh?

¹³ Na zumh tukmi unau pakhat cu na cungah zumhawktlak loin a ummi kha a hnu lawngah na hngalh tikah na lung a fak tuk ko lai. Voikhat cu unaunu pakhat nih Khrihfa upa pakhat kha amah pumpak kong he aa tlaimi biathli a chimh. A thaizing ah mah Khrihfa upa i a nupi nih unaunu kha thazaang pek awkah phone a rak chawnh. Mah cu Khrihfa upa sin a chimmi a biathli phuanpiak a si ti a fiang. Cucaah unaunu nih mah Khrihfa upa kha a zum kho ti lo. Asinain unaunu nih thilṭha a tuah i midang sinah bawmhnak a rak hal. Mah kong kha a dang Khrihfa upa pakhat a chimh i Khrihfa upa pawl cungah zumhnak a ngeih ṭhan khawh nakhnga a rak bawmh.

14. Zumhnak ngeih ṭhan awkah unaupa pakhat kha zeinihdah a bawmh?

¹⁴ Unaupa pakhat nih ka zum kho ti hna lai lo tiah a ruahmi Khrihfa upa pahnih ruangah caan saupi chung a ngaih a rak chia. Asinain a upat tukmi unaupa pakhat nih a chimmi bia kong kha a hun ruat. A chimmi bia cu a sawhsawh te a si nain hmual a ngei tuk. Hitin a ti: “Kan ral cu unau pawl an si lo, Satan tu a si.” Unaupa nih mah bia le a tuah awk a simi kong kha kha ṭha tein a ruah i Jehovah sinah thlacamnak in bawmhnak a hal. A donghnak ah, mah Khrihfa upa pahnih he daihnak a ser khawh.

15. Midang zumh ṭhan awkah zeicah a caan a ruah khawh men? Tahchunhnak pe.

¹⁵ Na hmuhmi tinvo sung na sung bal maw? Mah cu a har tuk ko lai. 1930 hnuah, Nazi Germany ah kan rian khenkham a si lioah Grete le a nu cu zumhfek tein an rak um. Grete cu zumtukhat unau pawl caah Vennak Innsang ca tlen khawhnak tinvo sung a hmuh caah aa lawm tuk. Asinain unau pawl nih Grete a pa cu biatak a ralchanhmi a si ti an hngalh tikah a pa nih Khrihfabu kong kha ralchanhtu pawl sinah a phuan sual lai ti an phan caah mah tinvo sung kha an pe ti lo. Grete tonmi harnak cu mah lawng a si lo. Vawlei Ralpi Pahnihnak lioah unau pawl nih Grete le a nu kha mekazin an pe hna lo, cun lam i an ton hna hmanhah an  chawn duh hna lo. Cucaah an lung a fak tuk ko lai! Mah nih Grete cu a lung a fahter tuk i unau pawl ngaihthiam awk le zumh ṭhan awkah a caan saupi a rak lak. Asinain Jehovah nih a ngaihthiam hna lai ti kha a hnuah a hngalh caah a rak ngaihthiam ve hna. *

16. Unau pawl zumh awkah zeicah fakpi in kan i zuam a herh?

¹⁶ Mah bantuk lung a fahtermi thil na ton ve ahcun zumhnak ngeih ṭhan awkah i zuam. A caan pek a hau ko lai nain naa zuam man cu a phu ko lai. Tahchunhnak ah, siivai cawhmi rawl kan ei bal ahcun kan eimi rawl he aa tlaiin kan i ralring ko lai. Asinain a ṭha lomi rawl voikhat kan ei ruangah rawl ei ti loin kan um lai lo. Cu bantukin thil ṭhalo pakhat kan ton ruangah mitlinglo a simi kan unau pawl kan zumh hnanak kha derter hna hlah u sih. Zumhnak ngeih ṭhan dingin kan i zuam tikah aa nuam deuhmi kan hung si lai i Khrihfabu ah zumhnak a um nakhnga bawmh awkah kan tuah khawhmi thil hna hngalhthiam awkah a kan bawmh lai.

17. Zumhnak ngeih cu zeicah a biapit tuk, a hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

¹⁷ Satan vawlei ah midang zumh cu a har ko nain unau pawl kan dawt hna caah le an kan dawt ve caah kan zumh khawh hna. Mah zumhnak nih i nuamh awk le atu ah lungrual tein um awkah a kan bawmh. Cun hmailei kan ton dingmi harnak caan zongah a kan huhphenh lai. Mi pakhat nih na lung aan fahter i a cungah zumhnak na ngeih ti lo ahcun zeidah na tuah awk a si? Jehovah bantukin hmuhnak ngeih awkah i zuam, Baibal phunglam hna kha zul, unau pawl na dawt hnanak kha ṭhanter law Baibal kong hna in cawng. Kan lungfahnak kha kan tei khawh i midang cung zongah zumhnak kan ngei ṭhan kho. Cutin kan tuah ahcun “unau nakin a fek deuhmi hawikom” tampi kan ngei kho lai. (Ptb. 18:24) Asinain midang zumhnak lawngin a za lo, annih zong nih zumh khawhmi kan si kha an hngalh ve a hau. A hnu capar ah unau pawl zumhmi si awkah langhter khawh ning kong kha kan i ruah hna lai.