1-3. (a) Mi cheukhat cu an rak tuahmi thil asiloah an rak tuah lomi thil ruangah zeitindah an um? Hlan i kan rak tuahmi thil ruangah zeitindah kan um khawh? (b) Paul sinin zeidah kan i cawn khawh?

MI CU an ruah ningin thil a si lo tikah an ngaih a chia i an i ngaichih tawn. “Cutin rak tuah hlah ning law a ṭha hnga” tiah an chim tawn. Kan zapi in tuah kan duhmi le kan tuah taktakmi aa khah lo caan a um ko lai. Asinain cheukhat cu an rak tuahmi thil asiloah an rak tuah lomi thil ruangah an i ngaichih i an ngaih a chia zungzal. Na rak tuahmi thil pakhatkhat ruangah nangtah cutin na um ve maw?

² Mi cheukhat cu sualnak ngan asiloah a ṭha lo tukmi thil an tuah. Cheukhat tu cu sualnak ngan cu an tuah lo nain biakhiahnak an rak tuahmi kha a hmaan le hmaan lo an i fiang lo. A cheu tu cu a luancia caan kong an ruat ti lo. Mi cheukhat cu an rak tuahmi biakhiahnak ruangah an lungre a thei i “cutin rak tuah hlah ning law” tiah atu le atu an ruat. (Salm 51:3) Nang tah zeitin? Hlan i na rak tuahmi thil ruangah lungretheih zungzal loin Pathian rian kha na si khawh chung in ṭuan na duh maw? Cutin a rak tuah khomi pakhatkhat kong Baibal ah a um maw? A um, amah cu lamkaltu Paul a si.

³ Paul nih sualnak ngan a rak tuah bal bantukin a hmaanmi biakhiahnak zong a rak tuah. Sualnak ngan a rak tuahmi ruangah aa ngaichih tuk, asinain Pathian rian kha a si khawh chung in ṭuan awk zong a rak i zuam. Paul sinin zeidah kan i cawn khawh timi kong i ruah u sih.

4. Paul nih zei thil a rak tuahmi dah aa ngaihchih?

⁴ Paul cu a no lioah Farasi mi a rak si i a hnuah aa ngaihchih hngami thil a rak tuah. Tahchunhnak  ah, Khrih zultu pawl kha fakpi in a hrem hna. Steven thah a si cangka “Saul [a hnuah Paul tiah auhmi] nih khan Khrihfabu cu hrawh aa zuam; innkhat hnu innkhat in a kal i a zummi hna kha nu thlulo pa thlulo in a hnuh hna i thong ah a thlak hna” tiah Baibal ah aa ṭial. (Lam. 8:3) Baibal lei mifim Albert Barnes nih “Khrihfabu cu hrawh aa zuam” timi bia cu Saul nih Khrihfabu kha “sahrang bantuk in” puarhrang ngai in a doh hna tinak a si tiah a ti. Saul cu a lung a tho ngaimi Judah miphun a si i Khrihfabu hrawh awkah Pathian nih rian a ka pek tiah a zumh. Cucaah Khrihfa pawl kha fakpi in a hrem hna i “nu he pa he” kaan thah hna lai tiah a tlerh hna.—Lam. 9:1, 2; 22:4. *

5. Jesuh zultu pawl hrem ti loin Jesuh kong chim awkah Paul cu zeinihdah a forh?

⁵ A hnuah Saul cu Damaskas khua ah kal a duh, cuka i Khrihfa pawl kha an inn in hnuh i Jerusalam ah kalpi in Judah biaceihnak zung ah dantat a duh hna. Asinain Khrihfabu Lu a simi Jesuh nih a kham. (Efe. 5:23) Damaskas lei i a kal lioah Jesuh cu a sinah a lang i van in a rami ceunak ruangah Saul cu a mit a caw. Cun Jesuh nih Saul kha lamhruainak hngah awkah Damaskas khua ah a kalter. Mah hnuah zeidah a cang ti kha kan hngalh.—Lam. 9:3-22.

6, 7. Paul nih sualnak ngan a rak tuahmi a hngalh ti kha zeinihdah a langhter?

⁶ Paul nih ka palh ti a hngalh le cangka Khrih zultu pawl a hremmi hna kha a ngol i Khrih kong kha lungtho tein a hun chim. Asinain a rak tuahmi kha a hngal lo bantuk in aa umter lo. A hnuah hitin a ṭial: “Judah biaknak ka rak ṭanh lioah khan, zeitindah ka umtuning a rak si kha nan theih cangmi a si ko, Pathian Khrihfabu kha ka rak hrem hna i hrawh awkah fakpi in ka rak i zuam.” (Gal. 1:13) Korin Khrihfabu, Filipi Khrihfabu le Timote sin a cakuat zong ah hlanlio a sining kong kha a ṭial. (1 Korin 15:9 rel; Fil. 3:6; 1 Tim. 1:13) Paul cu a rak tuahmi thil ruangah a ning a zak ko nain a tuah lo bantuk in aa umter lo. Sualnak nganpi ka rak tuah ti kha a hngalh.—Lam. 26:9-11.

⁷ Paul nih Khrihfa pawl a rak hremmi hna zeitluk in dah a fah timi kong kan ruah tikah zeitluk in dah aa ngaihchih lai le midang nih zeitluk in dah an soi lai ti kha kan hngalh khawh tiah Baibal lei mifim Frederic W. Farrar nih a ṭial. Paul nih Khrihfabu pawl a tlawn hna tikah unau cheukhat nih ‘a kan hremtu lakah aa tel vemi kha na si lo maw?’ tiah an ti men lai.—Lam. 9:21.

8. Paul cu Jehovah le Jesuh nih a cung ah an langhtermi dawtnak le zaangfahnak ruangah zeitindah a um? Paul sinin zeidah kan cawn khawh?

⁸ Pathian velngeihnak ruangah lamkaltu a ṭuan khawhmi a si kha Paul nih a hngalh. Pathian zaangfahnak kong kha a cakuat pa 14 ah voi 90 hrawng a ṭial, Baibal ṭialtu dang nakin tam deuh in a ṭial. (1 Korin 15:10 rel.) Pathian nih a cung ah zaangfahnak a langhtermi kha aa lawm tuk i aa lawmhnak kha langhter a duh. Cucaah a dang lamkaltu hna nakin Pathian rian kha fak deuh in a ṭuan. Paul sinin zeidah kan i cawn khawh? Sualnak ngan kan tuah hmanhah Jesuh tlanhnak man kan zumh le kan sualnak kan phuan i kan tuah ṭhan ti lo ahcun Jehovah nih a kan ngaihthiam lai. Cucaah na sualnak a ngan tuk caah Khrih tlanhnak man in ngaihthiam khawh ka si lai lo tiah na ruah  ahcun Paul kong kha philh hlah. (1 Timote 1:15, 16 rel.) Paul nih Jesuh kha a rak hrem ko nain Jesuh nih a ka dawt i ka caah a thi tiah Paul nih a rak ṭial. (Gal. 2:20; Lam. 9:5) Paul cu i ngaihchih awk dang a ngeih ti nakhnga lo Pathian rian kha a si khawh chung in ṭuan aa zuam. Nangtah cutin na tuah ve maw?

9, 10. (a) Zeicah kan i ngaihchih khawh men? (b) Hlan i na sualnak ruangah lungretheih peng cu zeicah a ṭhat lo?

⁹ Na rak tuahmi thil ruangah atu ah naa ngaichih maw? Na caan le na thazaang kha a biapi lomi thil caah na rak hmang maw? Midang harnak a pemi thil na rak tuah maw? Asiloah na rak tuah lomi thil ruangah naa ngaichih men lai. Cutin na um ahcun zeidah na tuah khawh?

¹⁰ Mi cheukhat cu an lungre a thei zungzal. An sualnak kong an ruah lengmangnak thawng in anmahle anmah an ngaih an i chiatter i an lungre an i theihter. Asinain lungre theihnak nih an tonmi harnak kha a tlauter hlei lo. An caan le an thazaang tu a dihter. Lungretheih canah na tonmi harnak tawnghtham khawh awkah na tuah khawhmi zei thil paoh tuah. A thin na huntermi kha ngaihthiam hal law remnak tuah i zuam. Sualnak pakhat kha na tuah ṭhan ti nakhnga lo mah kha zeicah ka rak tuah ti kha ruat. A caan ahcun na sualnak ruangah a chuakmi harnak kha na in ko lai. Asinain hlan i na rak tuahmi thil ruangah lungrethei in um cu zeihmanh a ṭhahnem lo. Mah nih na si khawh chung in Pathian rian ṭuan awkah aan donh khawh.

11. (a) Jehovah dawtnak le zaangfahnak hmuh kan duh ahcun zeidah kan tuah awk a si? (b) Baibal chim ning ah ka sual timi ruahnak ngeih ti lo awkah zeidah tuah a herh?

¹¹ Mi cheukhat nih kan tuahmi sualnak  cu a ngan tuk caah Pathian zaangfahnak hmuh awk kan i tlak lo tiah an ruah. Kan sualnak cu a ngan tuk asiloah a tam tuk tiah an ruah. Asinain hlan ah zei bantuk sualnak rak tuah hmanhah i ngaihchih khawh a si i, i thlen khawh a si, Pathian sinah ngaihthiamnak zong hal khawh a si. (Lam. 3:19) Jehovah nih midang sinah dawtnak le zaangfahnak a langhter bantukin an sin zong ah a langhter khawh ve. Jehovah nih aa toidormi, a dingmi le a sualnak aa ngaichihmi paoh kha a ngaihthiam hna lai. Tahchunhnak ah, a sualnak aa ngaichih taktakmi Job kha Jehovah nih a rak ngaihthiam. (Job 42:6) Ka sual timi ruahnak ngeih ti loin lung daihnak ngeih awkah zeidah tuah a herh ti kha Baibal nih hitin a chim: “A palhnak kha a thupmi cu khua-awng a tong lai lo, sihmanhsehlaw a phuang i a hlawmi nih cun zaangfahnak a hmuh lai.” (Ptb. 28:13; Jeim 5:14-16) Kan sualnak kha Pathian sinah phuan a hau, ngaihthiamnak hmuh awkah thlacam le kan palhnak i remh awkah a herhmi zei paoh tuah a hau. (2 Kor. 7:10, 11) Cutin kan tuah ahcun Jehovah nih “khulrang in” a kan ngaihthiam lai.—Isa. 55:7.

12. (a) Ka sual timi ruahnak kan ngeih ahcun David kha zeitindah kan i zohchunh khawh? (b) Jehovah cu “aa ngaichih” tiah zeicah Baibal nih a ti, mah cu zeicah thazaang petu a si? (Rinli kulh zoh.)

¹² Thlacamnak cu Pathian nih a kan bawmh khawhnak lam ṭha pakhat a si. David nih a sualnak a phuan i Jehovah nih a thlacamnak a lehnak kong a chimmi kha Salm ah kan hmuh. (Salm 32:1-5 rel.) Pathian sinah a sualnak a phuan hlanah ka sual timi ruahnak a ngeihmi nih harnak a pek. A lungre a thei, a zaw i a lung a dong. David nih Pathian sinah a sualnak a phuan hnu lawng ah ngaihthiamnak a hmuh i a hna a ngam ṭhan. Jehovah nih a thlacamnak kha a leh i hnangam deuh awk le a ṭhami thil tuah zungzal awkah a bawmh. Cu bantukin nang zong sualnak na rak tuahmi ruangah na lungre a theih ahcun Jehovah sinah lungtak tein ngaihthiamnak hal law a herhmi thlennak tuah i zuam. Jehovah nih na thlacamnak ṭha tein aan ngaihpiak lai le na sualnak aan ngaihthiam lai kha zum.—Salm 86:5.

13, 14. (a) Atu ah zei kong dah kan ruah deuh awk a si? (b) Atu kan tuahmi thil ruah awkah zei biahalnak nih dah a kan bawmh khawh?

¹³ Hnulei thil sining in fimnak kan i lak khawh ti cu a hmaan ko, asinain mah kong ah kan lungre a theih zungzal awk a si lo. Atu le hmailei kong tu kan ruah deuh awk a si. Hitin bia i hal: ‘Atu i kaa thimmi ruangah hmailei ah kaa ngaichih te hnga maw? Cutin rak tuah hlah ning law a ṭha hnga tiah ka ti te hnga maw?  Hmailei ah i ngaihchih awk thil ka ngeih nakhnga lo Pathian rian kha zumhfek tein ka ṭuan maw?’

¹⁴ Atu ah harnak nganpi cu a nai tuk cang. Cucaah hi bantukin kan i hal awk a si: ‘Pathian rian tam deuh in ka ṭuan kho lai maw? Hmaikal ka ṭuan kho lai maw? Bu rianṭuantu si awkah zei nih dah a ka donh? Mihring thar i hruk awkah ka tuah khawhmi zei thil paoh ka tuah maw? Jehovah nih vawlei thar ah umter a duhmi hna sining ka ngei maw?’ Na rak tuah lomi thil ruangah lungrethei in um loin atu ah na tuahmi kha ruat law Jehovah rian kha na si khawh chung in ṭuan. Hmailei ah naa ngaihchih te lo dingmi thil kha i thim.—2 Tim. 2:15.

15, 16. (a) Mi tampi nih an si khawh chung in Jehovah rian ṭuan awkah zeidah an tuah? (b) Pathian caah mahca ṭhatnak kan hlawtmi kha zeicah kan i ngaihchih awk a si lo?

¹⁵ Jehovah rian caantling in ṭuan khawh awkah mahca ṭhatnak na hlawtmi a um maw? Jehovah rian tam deuh in ṭuan khawh awkah a ṭha ngaimi rian kha na rak kaltak men lai. Bethel rian, innsaknak rian, khualtlawng rian asiloah missionary rian ṭuan khawh awkah nupi, va ngeih lo awk asiloah fa ngeih lo awkah naa rak i thim men lai. Atu na hun upat deuh tikah cutin na rak tuahmi kha naa ngaihchih awk a si maw? A herh lomi ka rak tuah asiloah mah lioah khan ka rak tuah awk a si lo tiah na ruah awk a si maw? A si hrimhrim lo!

¹⁶ Jehovah na dawt tuk caah le midang zong Pathian an biak nakhnga bawmh na duh hna caah cutin bia na rak khiahmi a si. Cutin rak tuah hlah ning law kaa nuam deuh lai tiah na ruah awk a si lo. A hmaanmi thil ka tuah ti na hngalh caah naa nuamh awk tu a si. Jehovah rian ṭuan khawh awkah na si khawh chung in na rak i zuam caah naa nuam kho. Jehovah nih a caah mahca ṭhatnak na rak hlawtmi vialte kha a philh lai lo. “Nunnak taktak” a simi zungzal nunnak le a tlingmi nunnak kha na hmuh tikah na ruah khawh leng tiang in thluachuah aan pek lai.—1 Tim. 6:19; Salm 145:16.

17, 18. (a) I ngaihchih loin Pathian rian ṭuan khawh awkah Paul nih zeidah a tuah? (b) Paul kha zeitindah naa zohchunh lai?

¹⁷ I ngaihchih loin Pathian rian ṭuan khawh awkah Paul nih zeidah a tuah? Paul nih ka rak tuahmi thil ruangah lungrethei in um ti lo in ka hmuh hngami laksawng caah fakpi in kaa zuam tiah a ti. (Filipi 3:13, 14 rel.) Judah biaknak ah a rak um lio i a tuahmi palhnak kha a ruat peng lo. Mah canah, a thazaang dihlak kha zungzal nunnak laksawng a hmuh khawh nakhnga caah a hmaan.

¹⁸ Paul chimmi in zeidah kan i cawn khawh? Kan thlen khawh ti lomi hnulei sining ruangah lungretheih ti loin hmailei thluachuah hmuh khawh awkah atu zeidah kan tuah khawh ti tu kan ruah awk a si. Kan sualnak kha a dihlak cun kan philh kho theng lai lo nain ka sual timi ruahnak kan ngeih zungzal awk cu a si lo. Hnulei sining ruangah lungretheih ti loin atu ah Pathian rian kha kan si khawh chung ṭuan in hmailei kan hmuh hngami thluachuah kong tu kan ruah awk a si.