1, 2. A rauhhlan ah zei raltuknak dah a um taktak lai? Mah raltuknak ah zeidah kan tuah a herh lai lo?

1938, October 30 ah United States ah a ummi, mi nuai tampi cu radio in thawngpang an ngai. Mars jo i a ummi thilnung pawl nih kan Vawlei an doh i an hrawhnak kong tuanbia, aw an khumhmi kha radio in an thanh. Mah cu tuanbia men a si kha mi tampi nih an rak hngal lo. Ral a tho cang tiah an ruah i an rak ṭih tuk. Cheukhat cu mah ral in luat awk hmanhah an rak i zuam.

² A rauhhlan ah raltuknak pakhat a um taktak cang lai. Mah cu Pathian nih hi vawlei ṭhalo a dohnak, Armageddon raltuknak kha a si. Asinain, mi tampi cu timhcia in an um lo. Mah raltuknak cu tuanbia men a si lo, Pathian Bia, Baibal ah aa ṭialmi a si caah a um taktak lai ti kha kan hngalh. (Biat. 16:14-16) Mah raltuknak ah kannih cu raltuk a hau lai lo. Pathian nih kanmah khamh awkah a ṭhawnnak kha khuaruahhar lam in a hman lai.

3. Zei chimchungbia kong dah kan i ruah lai? Mah cu tuchan kan caah zeicah a biapit?

³ Zekhariah dal 14 ah aa ṭialmi chimchungbia ah Armageddon raltuknak kong tampi a um. Mah cu a luancia kum 2,500 hrawng ah an rak ṭialmi a si nain, tuchan kan caah a biapi tukmi a si. (Rom 15:4) Mah chimchungbia ah van ah Khrih uknak aa thawk caan, 1914 thawk in Pathian salle cung i a cangmi kong aa ṭial. Cun a rauhhlan i a cang hngami, lungthawh awk ngai a simi kong zong aa ṭial. “Horkuang thukpi” le “ti nung” kong zong aa ṭial. (Zekh. 14:4, 8) Mah horkuang cu zeidah a si ti le Jehovah a biami hna cu mah in zeitindah huhphenhnak an hmuh timi kong kha hi capar ah kan i ruah lai. Ti nung  cu zeidah a si ti le mah in zeitindah ṭhatnak kan hmuh khawh timi kong zong kan i ruah lai. Mah tikah mah ti, din a herh ti kha kan hngalh lai i din zong kan duh lai. Cucaah mah chimchungbia ah kan lungthin pe hna u sih.—2 Pit. 1:19, 20.

4. (a) Jehovah ni cu zeitik in dah aa thawk? (b) Chiti thuhmi Khrihfa hna nih 1914 hlanpi in zei kong dah an rak chim? Nainganzi le biaknak lei hruaitu pawl nih zeitindah an leh hna?

⁴ Zekhariah dal 14 i chimchungbia cu hitin aa thawk: “BAWIPA nih thil a tuah lai ni a ra lio.” (Zekhariah 14:1, 2 rel.) Mah cu zei ni dah a si? ‘Bawipa ni’ kha a si. Mah ni cu vancung i Pathian Pennak ah Jesuh Siangpahrang a si caan, 1914 in aa thawk. (Biat. 1:10, NW; 11:15) Chiti thuhmi Khrihfa hna nih ‘miphun dang hna caan’ cu 1914 ah a dih lai tiah an rak chimnak hi kum tampi a si cang. Mah caan thawk in vawleicung ah hlan nakin harnak a tam deuh lai ti zong in an chim. (Luka 21:24, NW) Mah ralrin peknak kha mi nih an ngai maw? An ngai lo. Nainganzi le biaknak lei hruaitu pawl nih chiti thuhmi hna kha an nihsawh hna i an hrem lehlam hna. Cutin an tuah cu Lianngan Bik Pathian an nihsawh a si, zeicahtiah chiti thuhmi Khrihfa hna cu Pathian Pennak a aiawhtu an si caah a si.—Heb. 12:22, 28.

5, 6. (a) Pathian miphun i an ral pawl nih zeidah an tuah? (b) “Miphun chung in a taangmi” cu ahote dah an si?

⁵ Pathian miphun i an ral pawl nih “[Jerusalem] khua cu an lak lai” tiah Zekhariah nih a rak chimchung. Mah “khua” nih Pathian Pennak kha a aiawh. Vawleicung ah a taang rihmi chiti thuhmi Khrihfa hna zong mah Pennak ah aa tel vemi an si. (Fil. 3:20) Vawlei Ralpi Inak lioah Jehovah bupi ah rian ngan a tlaimi unau pawl kha an tlaih hna i U.S.A., Georgia, Atlanta thong ah an thlak hna, cuticun ral nih “khua cu an lak.” Chiti thuhmi Khrihfa hna kha an ral pawl nih ding lo in le puarhrang ngai in an pehtlaih hna i cauk an chuahmi le phung an chimmi kha an khenkham hna. Mah cu an ral pawl nih an inn an “ramh” hna asiloah hramhram in an chuh hna bantuk a si.

⁶ Pathian miphun kha a ṭhawngmi an ral pawl nih an doh hna, an hrem hna i an thangchiat hna nain a hmaanmi biaknak cu an hrawk kho lo. Zumhfek tein a ummi chiti thuhmi Khrihfa pawl an um. Zekhariah nih a chim bantukin annih cu “khua chung” kaltak a duh lomi “miphun chung in a taangmi” an si.

7. Chiti thuhmi Khrihfa hna nih kan caah zei zohchunhawk dah an chiah?

⁷ Vawlei Ralpi Inak a dih tikah Pathian miphun kha an ral pawl nih an hrem ti hna maw? An hrem ko hna. Zekhariah chimchungmi hremnak cu a dong lo. (Biat. 12:17) Tahchunhnak ah, Vawlei Ralpi IInak ah unau pawl cu a fakmi hremnak an tong. Chiti thuhmi unau pawl an zumhfehnak nih tuchan i kan ton khawhmi zei bantuk harnak paoh inkhawh awkah a kan bawmh. Mah harnak ah, inn le rianṭuannak le sianginn ah kan zumhnak ruangah a kan ralchanhmi aa tel. (1 Pit. 1:6, 7) Khuazei i kan um hmanhah, a kan ralchanhtu pawl ruangah ṭih loin zumhfek tein um awkah bia kan khiak. (Fil. 1:27, 28) Cu a si ah a kan huatu, hi vawlei mi hna lakah zeitindah him tein kan um khawh lai?—Johan 15:17-19.

8. (a) Baibal kan zoh tikah a caan ah tlang nih zeidah a aiawh? (b) ‘Olive tlang’ nih zeidah a aiawh?

⁸ Jerusalem “khua” nih Pathian Pennak a aiawh ti kha kan hngalh cang. Cu a si ah, ‘Jerusalem nichuahlei ah a ummi Oliv Tlang’ nih tah zeidah a aiawh? Tlang cu zeitindah ‘cheu hnih ah aa cheu’? Mah tlang pahnih kha zeicah Jehovah nih ‘ka tlang’ tiah a ti? (Zekhariah 14:3-5 rel.) * Baibal kan zoh tikah, a caan ah tlang nih Pennak asiloah cozah kha a aiawh tawn. Mah lengah Pathian tlang in thluachuahnak le huhphenhnak a ra ti zong in Baibal nih a ti. (Isa. 25:6, 7) Cucaah oliv tlang nih Jehovah cungnung bik a sinak kha a aiawh.

9. Olive tlang aa cheumi nih zeidah a langhter?

⁹ Chimchungbia ah Olive tlang cu ‘cheu hnih ah aa cheu’ tiah kan hmuh. Mah nih zeidah a langhter? Jehovah nih a ṭha tukmi tinhnak caah uknak dang pakhat a dirh ti kha a langhter. Mah uknak zong Pathian ta a si ve i siangpahrang cu Jesuh Khrih a si. Uknak a pahnih in Jehovah ta a si caah Jehovah nih mah tlang pahnih kha ‘ka tlang’ tiah a ti.

10. Tlang pahnih karlak i a ummi “horkuang thukpi” nih zeidah a langhter?

¹⁰ Tlang cu chaklei ah a cheu, thlanglei ah a cheu in aa ṭhen i mah tlang pahnih cungah Jehovah cu a dir tiah chimchungbia ah kan hmuh. Tlang aa cheu ruangah Jehovah ke tangah “horkuang thukpi” a hung um. Mah horkuang nih zeidah a langhter? Pathian huhphenhnak kha a langhter. Tlang pahnih karlak i a ummi horkuang in himnak hmuh khawh a si bantukin Jehovah salle cu Jehovah uknak le a Fapa uknak in himnak an hmu ve. Jehovah nih a thiangmi biaknak kha zeitikhmanh ah rawhnak nawl a pe lai lo. Olive tlang cu zeitikah dah aa cheu? Van ah Jesuh uktu a si caan, 1914 ah aa cheu. Pathian miphun cu “horkuang thukpi” ah an tli lai i an luat lai ti zong in Zekhariah nih a rak chimchung. Mah cu zeitik in dah aa thawk?

11, 12. (a) Pathian miphun cu horkuang thawng in zeitik in dah an luat? (b) Jehovah nih a mi a huhphenh hna ti kha zeinihdah a langhter?

¹¹ Jesuh nih a zultu pawl kha “keimah ruangah mi vialte nih an in huat hna lai” tiah ralrin a pek hna. (Matt. 24:9) Mah huatnak cu donghnak caan aa thawk kum, 1914 in a fak khun. Vawlei Ralpi Inak lioah zumhfekmi chiti thuhmi Khrihfa hna kha an ral pawl nih fakpi in an hrem hna nain a hmaanmi biaknak tu cu an hrawk kho lo. 1919 ah Pathian miphun cu a liannganmi Babilon a simi, a hmaan lomi biaknak in an luat. (Biat. 11:11, 12) * Mah caan thawk in Pathian miphun cu horkuang ah an tli i an luat.

¹² 1919 thawk in Jehovah nih vawleicung khuazakip ah a ummi a mi hna kha a huhphenh zungzal hna. Cozah tampi nih Jehovah Tehte Hna kha phung chim lo awk le cauk chuah lo awkah kum tampi chung an kham hna. Ram cheukhat ahcun atu tiang an kham hna. Asinain mah cozah hna nih a hmaanmi biaknak  tu cu an hrawk kho lai lo. Mah nih Jehovah nih a miphun kha a ṭhawnnak in a huhphenh zungzal hna ti a langhter.—Deut. 11:2.

13. Huhphenhnak petu Jehovah horkuang chungah zeitindah kan um? Zeicah horkuang chungah voidang nakin atu ah um a herh khun?

¹³ Jehovah cungah zumhfek tein kan um cu huhphenhnak petu Jehovah horkuang chungah kan um a si. Mah in kan chuah nakhnga tuah awkah ahohmanh asiloah zei thil hmanh kha Jehovah le a Fapa nih an awnh hna lai lo. (Johan 10:28, 29) Jehovah nih amah uknak le a Fapa uknak cungah zumhfek tein kan um khawh nakhnga a herhmi zei thil paoh a kan pek. A rauhhlan i a ra laimi harnak nganpi ah Pathian bawmhnak kha voidang nakin kan herh khun te lai. Cucaah voidang nakin atu ah huhphenhnak petu Jehovah horkuang chungah um a herh khun.

14, 15. Jehovah ral doh ni ah huhphenhnak petu horkuang chungah a um lomi hna cu zeidah an ton lai?

¹⁴ Hi vawlei ṭhalo donghnak caan a naih chin bantukin Satan nih Pathian miphun a doh hnanak zong a fak chin ve lai. A rauhhlan ah Pathian nih a ral pawl ‘a doh hnanak ni’ a phan lai. Mah ni ah Jehovah nih a mi hna i an ral vialte kha a doh hna lai i a hrawh dih hna lai. Mah ‘ral doh ni’ ah voidang nakin Jehovah sunparnak a lang lai.—Zekh. 14:3.

¹⁵ Jehovah ral doh ni ah huhphenhnak petu “horkuang thukpi” ah a um lomi hna cu zeidah an ton lai? Zekhariah nih an lakah ‘ceunak’ a um ti lai lo tiah a chimchung. Chimduhmi cu Pathian mithmai ṭha an hmu lai lo tinak a si. ‘Rang le khacer le kalauk le laa hna le saram vialte’ cu ‘an khal’ dih lai ti zong in a chimchung. Chimduhmi cu raltuknak i an hmanmi hriamnam le seh cu an khal dih lai, phundang in cun hman awk an tlak ti lai lo tinak a si. Cun Jehovah nih a ral pawl kha “rai” asiloah zawtnak in dan a tat hna lai ti zong in a chimchung. An mit le an lei cu “an tlol lai.” Mah cu a biafang ning in a tlin lai le tlin lai lo cu kan hngal lo. Asinain harnak an kan pe kho ti lai lo ti le Pathian an thangchiat kho ti lai lo ti tu cu kan hngalh. (Zekh. 14:6, NW, 7, 12, 15) “Vawleicung siangpahrang” vialte cu Satan leiah an ṭang lai. Annih cu khoika i an um hmanhah hrawh an si lai. (Biat. 19:19-21) “Cu ni ah cun BAWIPA nih a thahmi hna cu vawlei khattelei kam in khattelei kam tiang ek bantukin an ril liangluang ko lai.”—Jer. 25:32, 33.

16. Zei bia dah kan i hal awk a si? Harnak nganpi chungah zeidah kan tuah awk a si?

¹⁶ Raltuknak a um tikah mikip harnak an tong, teinak a hmumi hmanh an tong. Harnak nganpi chungah kannih zong harnak kan tong ve men lai. Ei awk tlawmte lawng kan ngei men lai. Kan ngeihmi thilri tampi kan sung men lai. Atu i kan ngeihmi zalonnak zong kan ngei ti men lai lo. Cu bantuk thil kan ton ahcun zeitindah kan um lai? Kan lau tuk lai maw? Lungdong in le ruahchannak ngei ti loin kan um lai maw? Jehovah rian ṭuan ti loin kan um lai maw? Harnak nganpi chungah, Jehovah cung zumhfek tein kan umnak in le a kan huhphenh lai ti kan zumhnak thawngin huhphenhnak petu horkuang chungah kan um awk a si.—Habakkuk 3:17, 18 rel.

17, 18. (a) “Ti nung” nih zeidah a langhter? (b) “Nichuahlei rili” le “nitlaklei rili” nih zeidah an langhter? (c) Zei tuah awkah dah bia kan khiah?

¹⁷ Armageddon a dih hnuah, Khrih Pennak in ‘ti nung a luang lai.’ Mah ‘ti nung’ nih zungzal in nun khawh awkah Pathian nih minung a pekmi hna thil vialte kha a langhter. Zekhariah chimchungbia i “nichuahlei rili” cu Rili Thi kha a si i mah nih thlan chungah a ummi mithi hna kha a langhter. “Nitlaklei rili” cu Mediterranean Rili kha a si, mah rili ah thilnung tampi an um i mah nih Armageddon in a luat hngami “mibu nganpi” kha a langhter. (Zekhariah 14:8, 9 rel; Biat. 7:9-15) An phu hnih in “nunnak tiva” in a luangmi “ti nung” kha an din lai. Cu tikah an dihlak in mitling an hung si lai i zungzal in an nung lai.—Biat. 22:1, 2.

¹⁸ Jehovah nih hi vawlei ṭhalo a hrawh tikah a kan huhphenh lai i dinnak a umnak vawlei thar ah a kan hruai lai. Hi vawlei mi hna nih an kan huat hmanhah, Pathian Pennak cungah zumhfek tein um awk le huhphenhnak petu Jehovah horkuang chung i um awkah fek tein bia khiak hna u sih.