A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Mah Hi Thlaraulei Kan Ro A Si

Mah Hi Thlaraulei Kan Ro A Si

“Mah hi Jehovah salle nih an co laimi ro a si.”—ISA. 54:17, NW.

1. Jehovah nih ṭhatnak kan hmuh nakhnga zeidah a kan pek?

JEHOVAH cu zungzal in a nungmi a si i kannih zong zungzal in nun khawh ve awkah zeidah tuah a herh ti kha a kan chimh. Mah a kan chimhmi cu aa thleng bal lo, zeicahtiah “Bawipa bia cu zungzal in a hmun.” (1 Pit. 1:23-25) Pathian nih mah a biapimi kong pawl kha Baibal ah a ṭial i a kan pek caah kan i lawmh tuk awk a si.

2. Pathian nih zeidah hngalhter a kan duh?

2 Minung nih a min hngal hna seh ti kha Jehovah nih a duh. Baibal ah Jehovah min kan hmuh hmasa biknak cu van le vawlei sernak kong aa ṭialnak ah khan a si. (Gen. 2:4, NW) Pathian nih a min kha Nawlbia Pahra a ṭialnak lungtlap ah voi tam nawn a ṭial. Tahchunhnak ah, a pakhatnak nawlbia cu hitin aa thawk: ‘Kei cu nan Pathian Jehovah ka si.’ (Ex. 20:1-17, NW) Satan nih Pathian le a min kha kan hngalh nakhnga lo Baibal kha hrawh aa zuam. Asinain Jehovah nih cutin tuahnak nawl a pe lo.—Salm 73:28.

3. Pathian nih Baibal in zei kong dah hngalhter a kan duh?

3 Pathian kong he aa tlaiin mi cu a hmaan lomi ruahnak a phunphun an ngei. Asinain Jehovah nih biatak hngalhter a kan duh. Baibal nih biatak a kan chimh caah kan i lawm tuk. (Salm 43:3, 4 rel.) Kannih cu a muimi vawlei ah ceunak a ngeimi bantuk kan si.—1 Johan 1:6, 7.

A Sunglawimi Ro Kan Ngei

4, 5. 1931 in zei tinvo sung dah kan hmuh?

4 Hmun khat ah a ummi hna cu an sining, an nunphung le an nunning aa khat i mah kha an tefa an chimh hna. Mah cu an ro tiah ti khawh a si. Kannih Jehovah Tehte zong aa khatmi thil kan ngei ve. Mah cu Jehovah nih Baibal hngalhthiam awk le a kong le aa tinhmi biatak hngalh awkah a kan bawmhmi kha a si. Cun a min i laknak nawl, tinvo sung zong a kan pek.

1931 ah tuahmi civui ah Jehovah Tehte Hna timi min kan i lak

5 Kan min cu 1931, U.S.A., Ohio, Columbus i tuahmi civui ah kan rak i lakmi a si. Civui program ah “JW” timi ca aa ṭial. Unau pawl nih JW timi cu “Hngak ko” (Just Wait) asiloah “Hliphlau tein Um ko” (Just Watch) ti a si lai tiah an ruah, a cheu nih cun “Jehovah Tehte Hna” (Jehovah’s Witnesses) ti a si lai tiah an rak ruah tiah unaunu pakhat nih a chim. A hlan ahcun Baibal Siangngakchia tiah auh kan rak si, asinain 1931, July 26 i tuahmi special phungchimnak ah mah caan thawkin Jehovah Tehte Hna tiah auh ding kha aa pummi vialte cu an hna a tla. Baibal in lakmi min kan i sak ni a si caah mah ni cu lungthawh awk ngai a si. (Isaiah 43:12 rel.) Unaupa pakhat nih “au thawng le kut bengh thawng nih pumhnak inn vialte a tlerh dihmi kha zeitikhmanh ah ka philh lai lo” tiah a ti. Zei bu hmanh nih mah min kha an duh lo nain Pathian nih mah a sunglawimi min kha kum 80 leng hmannak nawl a kan pek cang.

6. Kan hmuhmi ro ah zei kong dah aa tel?

6 Kan hmuhmi ro ah Baibal ah aa ṭialmi, hlanlio Pathian salle kong zong aa tel. Tahchunhnak ah, Abraham, Isak le Jakob kong kha ruathmanh. Annih cu an chungkhar he Jehovah duhning in zeitindah kan nun khawh lai ti kha an rak i ruah ko lai. Cucaah Josef nih Potifar nupi he nupa sualnak tuah lo awkah a rak al khawh. (Gen. 39:7-9) Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna cu pakhat le pakhat Pathian kong an i chim. Bawipa Zanriah kong he aa tlaiin Jesuh nih a rak chimhmi kha Paul nih Khrihfa pawl kha a rak chimhchin hna. (1 Kor. 11:2, 23) Mah kong vialte cu Baibal ah aa ṭial caah zeitindah Pathian biak ding a si kha kan cawn khawh. (Johan 4:23, 24 rel.) Baibal nih mi vialte a bawmh khawh hna, asinain Jehovah miphun a simi kannih nih Baibal kha kan sunsak khun awk a si.

7. Kan ro ah zei biakam dah aa tel ve?

7 Tuchan zongah Jehovah nih a miphun kha a bawmh hna. (Salm 118:7) Mah a bawmh hnanak kong kha bupi chuahmi cauk ah kan rel khawh. Mah nih hremnak kan ton caan hmanhah kan hna a ngamter. Baibal nih nanmah harnak pek awkah tuahmi zei hriamnam hmanh a hlawh a tling lai lo tiah bia a kan kamh. Cun biaceihnak zung ah mi nih sual a kan puh hmanhah a hnuah an palhnak a lang lai, zeicahtiah kan dinnak cu Jehovah sinin a rami a si. Mah biakam cu kan ro ah aa tel vemi a si. (Isa. 54:17, NW) A zungzal in harnak a kan pe hngami zei thil hmanh Satan nih a tuah kho lai lo.

8. Hi capar le a hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

8 Satan nih Baibal kha hrawh awk, Jehovah min tlauter awk le biatak kha thuh awkah aa zuam. Asinain a hlawh a tling lo. Hi capar le a hnu capar ah (1) Pathian nih a Bia, Baibal kha zeitindah a kilven; (2) mi nih a min an hngalh nakhnga zeitindah a tuah; ti le (3) tuchan ah biatak kan hngalh nakhnga zeitindah a tuah timi kong kan i ruah lai.

Jehovah nih a Bia, Baibal a Kilven

9-11. Jehovah nih Baibal kha zeitindah a kilven?

9 Kum tampi chung mi nih Baibal hrawh an rak i zuam nain Jehovah nih a kilven. Catholic Church nih mi kha Baibal rel an thlauh hna. 1229 ah France ram i tuahmi church council ah mi nih Baibal kha anmahle holh in rel cu a palh tiah nawlbia an chuah. 1234 ah Spain ah cutin nawlbia an chuah ve. 1559 ah, Pope Paul palinak nih church sinah nawl hal hmasa loin chuah awk le ngeih awk a si lomi cauk ah Baibal zong a telh ve.

10 Mi nih Baibal hrawh an i zuam nain Jehovah nih a kilven. 1382 hrawng ah John Wycliffe nih Mirang holh in lehmi a hmasa bik Baibal kha a chuah. William Tyndale zong nih Baibal kha Mirang holh in a leh ve. Mah ruangah 1536 ah thah a rak si. Thing tung ah an ṭem lioah “Bawipa, England siangpahrang i a mit kha rak auter hram ko” tiah a au. Mah hnuah a hngawng an dih i an thah i a ruak kha mei in an khangh.

11 1535 ah Miles Coverdale zong nih Baibal kha Mirang holh in a leh ve. Coverdale nih a Baibal ah Tyndale lehmi Baibal cheukhat kha a hman i a dang kha Latin holh in le Martin Luther nih German holh in a lehmi in a leh. Atu ah Vawlei Thar Lehnak Baibal kan ngei cang. Mah Baibal cu a fiang, a dik i phungchimnak ah hman a fawi caah kan i nuam. Satan asiloah zei bantuk minung an si hmanhah Baibal kha an hrawk kho lo.

Jehovah nih a Min a Kilven

Tyndale le midang nih Pathian Bia caah an nunnak an rak pek

12. Vawlei Thar Lehnak Baibal nih Jehovah min hngalh awkah mi kha zeitindah a bawmh hna?

12 Jehovah nih a min kha Baibal in hloh a si nakhnga lo a kilven. Unau pawl nih Vawlei Thar Lehnak Baibal an chuah tikah a hramthawk Baibal i Jehovah min aa telnak paoh ah an telh ṭhan. Hebru Baibal ah voi 6,973 aa tel i Grik Baibal ah voi 237 aa tel. Atu ah Vawlei Thar Lehnak Baibal cu holh phun 116 leng in leh a si cang i uk 178,545,862 leng in chuah a si.

13. Minung ser an rak sika in Pathian min an hngalh tiah zeicah kan chim khawh?

13 A hmasa bik minung, Adam le Evi nih Jehovah min kha an hngalh i an rak hman. Noah zong nih a rak hman. “Shem Pathian, Jehovah cu thangṭhat ko u” tiah a rak ti. (Gen. 4:1; 9:26, NW) Amah Pathian theng zong nih a min a hman. Hitin a chim: “Keimah lawnglawng hi Jehovah na Pathian cu ka si. Ka sunparnak hi pathian dang ahohmanh hrawm ka duh hna lo.” Cun “Keimah cu Jehovah ka si, Pathian dang an um lo” ti zong in a ti. (Isa. 42:8; 45:5, NW) Vawleicung mi vialte nih a min an hngalh nakhnga Jehovah nih a tuah. Jehovah min kan hmanmi le a Tehte kan simi hi kan sunsak awk a si. Cutin kan sunsak caah mah Baibal bia bantukin kan chim khawh ve: ‘Kan Pathian min in teinak kan hmu lai.’—Salm 20:5, NW.

14. Baibal lawngah si loin khoika zongah dah Pathian min aa ṭial?

14 Pathian min hi Baibal lawng ah a ummi a si lo. Tahchunhnak ah, Rili Thi in nichuahlei meng 13 i a ummi Dhiban (Dibon) ah an hmuhmi Moab Lung phun ah Pathian min aa ṭial. Mah lung cungah Israel Siangpahrang Omri kong le Moab Siangpahrang Mesha nih Israel a dohnak he aa tlaiin a chimmi kong aa ṭial. (1 Si. 16:28; 2 Si. 1:1; 3:4, 5) Moab Lung phun ah Pathian min kha Tetragrammaton timi Hebru cafang pali in aa ṭial. Cun Israel ram ah an hmuhmi, tlakum kuai tete cungah ṭialmi Lachish Cakuat zongah Tetragrammaton kha voi tampi aa ṭial.

15. Septuagint cu zeidah a si, zeicah a herh?

15 A luancia kum 2,000 leng ah Hebru Baibal kha Grik holh in an rak leh i mah kha Septuagint tiah an auh. Zeicah Baibal cu Grik holh in leh a herh? Judah mi cu Babilon ah kum 70 chung sal ah an rak taang. BC 537 ah an luat nain cheukhat tu cu Babilon ah an um beh. Asinain a hnuah Judah mi tampi cu Grik holh an hmannak Izipt ram, Alexandria khua ah an i ṭhial. Cucaah annih nih Hebru Baibal, Grik holh in lehmi kha an herh. Grik Septuagint cheukhat ah Pathian min kha Hebru holh in aa ṭial.

16. Bay Salm Cauk ah Pathian min zeitindah aa ṭial?

16 American ukmi ram hna ah hmasa bik chuahmi cauk cu Salm cauk a si i mah ah Pathian min aa ṭial. Mah cu Hebru holh in Mirang holh ah lehmi a si i Bay Salm Cauk tiah an auh. Mah kha 1640 ah a hmasa bik an rak chuah. Mah cauk ah lehovah tiah cafang fonhmi Pathian min aa telnak pakhat cu Salm 1:1, 2 ah a si. Mahka ah “thluachuakmi” cu miṭhalo hna khuakhannak ah aa tel lo, aa lawmhnak cu “Iehovah nawlbia tu ah khan a si” tiah aa ṭial. Pathian min kong tam deuh in hngalh awkah Zungzal A Hmun Hngami Pathian Min [Kawl] timi brochure kha zoh.

Jehovah nih Biatak a Kilven

17, 18. (a) Biatak cu zeidah a si? (b) “Thawngṭha biatak” ah zeidah aa tel?

17 “Zumhawk tlakmi” asiloah biatak Pathian, Jehovah kha lunglawm tein kan biak. (Salm 31:5) Biatak cu zeidah a si? A kong pakhat he aa tlaiin a hmaanmi thil a si tinak a si. A hramthawk Baibal an rak ṭialnak holh ah “biatak” timi cu a hmaanmi, a dikmi le zumhawk a tlakmi thil timi sullam a ngei.

18 Tuchan ah Jehovah nih biatak kan hngalh nakhnga a kan tuahpiak i kan hngalhthiam chin nakhnga zong a kan bawmh. (2 Johan 1, 2) “Miding mi hna lam cu zingka ceunak, chun laicer tiangin a ceu chin lengmangmi bantuk a si” caah biatak kan hngalhthiam chin lengmangmi hi a si. (Ptb. 4:18) Jesuh nih Pathian sin thla a cam lioah “biatak cu nangmah bia kha a si” tiah a rak ti. (Johan 17:17) Baibal chungah “thawngṭha biatak” a um i mah ah Khrihfa kan zumhnak dihlak aa tel. (Gal. 2:14) Mah lak i cheukhat cu Jehovah min, a nawlngeihnak, Jesuh tlanhnak man, thawhṭhannak le Pennak kong biatak an si. Satan nih biatak kha thuh awkah aa zuam nain Pathian nih zeitindah a kilven timi kong i ruah u sih.

Satan nih Biatak Thuh aa Zuammi kha Jehovah nih a Kham

19, 20. Nimrod cu ahodah a si? Amah nih a rak uk hna lioah mi nih zeidah tuah an i zuam?

19 Buanchukcho hnuah Jehovah a ralchanhmi, a ṭhawng ngaimi sakah thiam Nimrod timi a rak um. (Gen. 10:9) Nimrod nih Jehovah kha a ralchanh caah anih cu Satan a biami a si. Anih cu Pathian Fapa a rak ralchanhtu pawl he an i lo. Annih kha Jesuh nih hitin a ti hna: “Nannih cu nan pa Khuachia fa kha nan si i tuah nan duhmi cu nan pa duhnak kha a si. Amah cu . . . Biatak kha zeitikhmanh ah a ṭanh bal lo.”—Johan 8:44.

20 Nimrod nih Babel khua le Tigris le Zufrates tiva kar ah a ummi khua hna kha a uk hna. (Gen. 10:10) BC 2269 hrawng ah Babel khua le innsang kha amah lamhruainak tang ah an rak sakmi a si kho men. Jehovah nih mi kha hmunkhat ah umter a duh hna lo nain, Babel a satu pawl nih hitin an ti: “Atu cu khuapi pakhat kan ser lai i a chungah innsang pakhat, a par van tawng in kan sak lai. Kan thang kan i chuah lai i vawleicung ah hin kan i ṭhek lai lo.” Asinain Pathian nih “mi vialte kha an holh a danter hna” caah innsang sak kha an rak ngol. Cuticun mi cu vawleicung khuazakip ah an rak i ṭhek dih. (Gen. 11:1-4, 8, 9) Satan nih a hmaanmi biaknak kha hrawh in mi vialte kha amah biakter a duh hna. Asinain Jehovah nih a hmaanmi biaknak cu a kilven i atu ah amah a biami cu an tam chin lengmang.

21, 22. (a) A hmaan lomi biaknak nih a hmaanmi biaknak kha a tlau nakhnga zeicah a tuah khawh lo? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

21 A hmaan lomi biaknak nih a hmaanmi biaknak kha a tlau nakhnga zeitik hmanhah a tuah kho lo. Zeicah? A kan Cawnpiaktu Jehovah nih Baibal kan ngeih nakhnga, a min le biatak kan hngalh nakhnga a tuah caah a si. (Isa. 30:20, 21) Pathian kha a duhning in kan biak tikah nuamhnak taktak kan hmu. Asinain cutin tuah khawh awkah a hmaanmi lawng kan zumh a hau i a thiang thlarau lamhruainak kan zulh a hau.

22 A hnu capar ah a hmaan lomi cawnpiaknak zeitindah aa thawk timi kong kan i ruah lai. Mah cu Baibal cawnpiakmi a si lonak kong zong kan i ruah lai. Jehovah nih a kong biatak a kan hngalhternak thawng in thluachuah a kan peknak kong zong kan i ruah lai. Mah vialte cu kan hmuhmi ro sung an si.