1, 2. Mi cheukhat nih theipi kong kha zeicah hngalh an duh?

THEIPI ei na duh maw? Baibal chan ah Israel mi cu theipi ei an duh ngai. (Nah. 3:12; Luka 13:6-9) Tuchan ah vawleicung hmun tampi ah theipi kha an cin. Theipi ah vitamin tampi aa tel, cheukhat nih cun kan lung caah a ṭha tiah an ti.

² Jehovah nih minung lungthin kha theipi he a rak tahchunh. Theipi nih minung kha zeitindah an ngan a damter khawh hna timi kong a chimmi a si lo. Langhternak an lungthin kong tu a chimmi a si. A chimmi bia nih kanmah he kan dawtmi hna he a kan bawmh khawh. A chimmi kong kan i ruah lioah zeidah kan i cawn khawh timi kong kha ruat.

3. Jeremiah dal 24 chung i theipi nih zeidah a langhter?

³ BC 617 lioah Judah mi hna nih Jehovah huatmi thil kha an rak tuah. Pathian nih Jeremiah kha Judah mi hna cungah zeidah a tlung lai ti kha langhnak ah a hmuhter. Theipi, bawm hnih kha a hmuhsak i mah nih minung phu hnih kha a langhter. Bawm khat chung i a ummi cu “an ṭha ngaingai” i a dang bawm ah a ummi tu cu “an chia ngaingai.” (Jeremiah 24:1-3 rel.) Theipi chia nih siangpahrang Zedekiah le a mi pawl kha a langhter. Annih cu siangpahrang Nebukhanezzar le a ralkap pawl nih a rauhhlan ah an doh cang hna lai. Asinain theipi ṭha he aa lomi zong an um. An lakah cheukhat cu Ezekiel, Daniel le a hawile pathum le Babilon ah kalpi a si hngami pawl kha an si. Judah mi cheukhat cu a hnuah Jerusalem ah an kir ṭhan lai i biakinn kha an sak ṭhan lai.—Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.

4. Theipi ṭha he aa tlai in Pathian chimmi bia cu zeicah thazaang petu a si?

⁴ Theipi ṭha nih a langhtermi hna kong kha Jehovah nih hitin a chim: “Keimah hngalh khawhnak lungthin  kha ka pek hna lai, zeicahtiah keimah cu BAWIPA ka si; . . . annih cu ka mi an si lai.” (Jer. 24:7) Mah bia cu thazaang petu taktak a si. Pathian nih amah “hngalh khawhnak lungthin” ngei hna seh ti a kan duh. Chimduhmi cu a kong hngalh a duhmi le a mi si a duhmi si hna seh ti a kan duh tinak a si. Zeitindah cu bantuk mi cu kan si khawh lai? Baibal kan hlathlai lai i kan hngalhmi kha kan zulh lai. Cun kan sualnak kan i ngaichih lai i mah kha kan tuah ti lai lo. A caan a cut tikah Pathian sinah kan i pumpe lai i Pa, Fa le thiang thlarau min in tipil kan ing lai. (Matt. 28:19, 20; Lam. 3:19) Mah thil vialte kha na tuah cang hna maw? Asiloah atu ah Jehovah Tehte Hna sinah hmaan tein i pum in mah thil pawl na tuah liopi dah a si?

5. Jeremiah nih a bik in ahote kong dah a ṭial?

⁵ Mah vialte kan tuah cang hmanhah kan lungput le kan tuahsernak kha ṭha tein kan i ralrin zungzal awk a si. Zeicah? Jeremiah nih lungthin kong a ṭialmi kan i ruah tikah a phi kan hngalh lai. Jeremiah Baibal chung i dal cheukhat cu Judah ram pawngkam ah a ummi miphun hna kong a si. Asinain tam deuh cu Judah siangpahrang panga nih an uk lio caan i Judah miphun hna kong a si. (Jer. 1:15, 16) Jeremiah nih Jehovah sin aa pumpe cangmi miphun kong kha a bik in a ṭial. Moses chan ah mah miphun cu Jehovah ta si awkah an hna a rak tla. (Ex. 19:3-8) Jeremiah chan zongah mah miphun nih hitin an ti: “Maw BAWIPA, na sinah kan ra, nangmah sinah kan ra; Zeicahtiah nangmah cu kan Pathian na si.” (Jer. 3:22) Asinain annih cu a ṭhami lungthin an ngei maw?

6. Pathian nih lungthin kong a chimmi kha zeicah hngalh kan duh awk a si?

⁶ Siibawi nih kan pum chunglei le kan lung a ṭhat le ṭhat lo zoh awkah seh kha a hman. Asinain Jehovah nih cun langhternak kan lungthin asiloah kan chunglei minung kha a hmuh khawh. Hitin a ti: “Lungthin hi zeizong vialte nakin a zer bik, Aho nih dah minung lungthin hi a hngalh khawh lai? Damh khawh ti lo tiangin a zaw cang. BAWIPA nih minung ruahnak cu ka dah dih i an lungthin cu ka zet dih, An tuahnak nih a phut ningin le an ziaza ning cio in ka cham hna.” (Jer. 17:9, 10) Pathian nih kan duhmi, kan ruahmi, kan intuarmi, kan i ruahchanmi le kan lungput kha a hmuh khawh dih. Pathian nih na lungthin kha a check lai. Asinain nangmah te zong in naa check khawh.

7. Jeremiah nih a chan lio i Judah mi tam deuh an lungthin kong kha zeitindah a chim?

⁷ Langhternak kan lungthin kha kan check awk a si. Jeremiah chan ah a nungmi Judah mi hna i langhternak an lungthin kha Jehovah nih zeitindah a hmuh? Jeremiah nih a phi a chimmi hi zoh hmanh: “Israel mi hna hi an chunglei in an cuarpar an i tan lo.” Nawlbia nih Judah pa pawl a fialmi hna cuarpar tannak kong kha Jeremiah nih a chimmi a si lo. Zeitindah kan hngalh khawh? Judah pa pawl cu an cuarpar an i tan ko nain Jehovah nih “an chunglei in an cuarpar an i tan lo” tiah a ti hna. (Jer. 9:25, 26) Mah cu zei sullam dah a ngeih?

8, 9. Judah mi tam deuh nih an lungthin he aa tlai in zeidah an tuah a herh?

⁸ Pathian nih Judah mi hna kha an tuah awk a simi thil a chimh hna, mah nih “an chunglei in an cuarpar an i tan lo” timi bia kha hngalhthiam awk a kan bawmh. Ṭhatlonak kha nan lungthin chungin chuahter u tiah a ti hna. Zeicah? Hitin a fianter: “Ṭhatlonak nan tuahmi ruangah khan ka thinhunnak kha mei bangin a alh lai.” An lungthin a ṭhat lo caah Jehovah bia kha an  ngai lo. (Marka 7:20-23 rel.) Annih cu doh an hmang i, i thlen an duh lo. Cucaah an lungthin le an ruahnak kha Jehovah nih a duh lo. (Jeremiah 5:23, 24; 7:24-26 rel.) Hitin a ti hna: “BAWIPA rian ṭuan awk caah nan cuarpar i tan u, nan lung cuarpar i tan u.”—Jer. 4:4; 18:11, 12.

⁹ Jeremiah chan i Judah mi hna cu langhternak an lungthin an i khuaihlai a hau. Moses chan i Israel mi hna zong cutin an rak si ve. (Deut. 10:16; 30:6) Judah mi hna nih zeitindah an lungthin ‘cuarpar kha an i tan’ khawh? Jehovah nawlbia zei i a relter lomi ruahnak le duhnak vialte kha an hlawtnak thawng in an tan khawh.—Lam. 7:51.

10. David kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

¹⁰ Langhternak lungthin kong hngalh awkah Pathian nih a kan bawmh caah kan i lawmh tuk awk a si. Jehovah salle a si cangmi caah lungthin kong ah lungretheih cu a hau taktak hnga maw? Unau tampi cu Jehovah cungah zumhfek tein an um i an ziaza a thiang. Annih cu “theipi chia” an si lo. Asinain miding a simi David nih Jehovah sinah a chimmi hi philh hlah: “Maw Pathian, ka pur cikcek law ka lungthin hi hngal ko; ka hneksak law ka ruahnak hi hmu ko. Ka chungah hlenthawinak a um sual hnga maw? A um sual ahcun ka hmuhpiak.”—Salm 17:3; 139:23, 24.

11, 12. (a) Zeicah kan lungthin kan i check awk a si? (b) Jehovah nih zeidah a tuah lai lo?

¹¹ Jehovah nih kan dihlak in amah cohlanmi si hna seh law cutin si zungzal hna seh ti a kan duh. Jehovah nih miding mi hna kha a hneksak hna i ‘an lungthin le an ruahnak’ kha a hmuh dih tiah Jeremiah nih a ti. (Jer. 20:12) Jehovah nih miding mi hna lungthin hmanh a hneksak ahcun kannih tah kan lungthin ah a um taktakmi kha kan i check awk a si ve hnga lo maw? (Salm 11:5 rel.) Cutin kan tuah ahcun kan lung chung ah a ṭhalomi lungput, ruahnak le tinhmi a um kha kan hngalh khawh lai. Jehovah nawl ngaih aa cungcangmi kan si kha kan hmuh men lai. Mah a ṭhalomi thil kha kan lung chung in chuah awkah langhternak kan lungthin khuaihlai a hau men lai. Kan lungthin ah a um kho menmi lungput le ruahnak ṭhalo cheukhat cu zeidah an si? Zeitindah thlennak kan tuah khawh lai?—Jer. 4:4.

¹² Thlennak tuah awkah Jehovah nih a kan hnek lai lo. “Theipi ṭha” kha amah ‘hngalh khawhnak lungthin ka pek hna lai’ tiah a ti. Asinain an lungthin thlen awkah a hnek hna lai lo. Annih nih Pathian hngalh kha an duh a hauh bantukin kannih zong kan duh a hau ve.

13, 14. Mi pakhat cu a lung chung i a ummi nih zeitindah harnak a pek khawh?

¹³ Jesuh nih hitin a ti: “Lai a nawntertu, nu le pa sualnak a tuahtertu, thil ṭhalo dangdang a tuahtertu, a firtertu, lih a chimtertu, mi a congoihtertu ruahnak ṭhalo vialte cu a lung chungin a ra chuakmi an si.” (Matt. 15:19) Tahchunhnak ah,  mi pakhat cu a lung chungah a ṭhalomi duhnak a um ahcun nupa sualnak a tuah men lai asiloah a zuangzam men lai. Zeitik hmanhah aa ngaihchih lo ahcun Pathian mithmai ṭha a hmu ṭhan kho ti lai lo. Cu bantuk sualnak ngan a tuah lo hmanhah a lung chung ah a ṭhalomi duhnak kha a ṭhanter men lai. (Matthai 5:27, 28 rel.) Cu bantuk a ṭhalomi duhnak ngeih lo awkah kan lungthin i checknak nih a kan bawmh khawh. Nangmah he nupa sinak aa dangmi pakhatkhat cungah Jehovah duh lomi ruahnak na ngei maw? Na lungthin ah a ummi kha thlen a herh maw?

¹⁴ Cu ve bantukin, unau pakhat nih unau dang cung i a thinhunnak kha ṭhanter in a hun huat men lai. (Lev. 19:17) Mah a intuarnak kha hloh awkah fakpi in aa zuam a hau.—Matt. 5:21, 22.

15, 16. (a) Khrihfa hna cu ‘an chunglei in cuarpar aa tan lomi’ zeitindah an si khawh? (b) Jehovah nih ‘chunglei in cuarpar aa tan lomi’ siter a kan duh lai lo tiah zeicah na ruah?

¹⁵ Unau tampi cu an lung chungah cu bantuk duhnak le ruahnak an ngei lo. Asinain Jesuh nih “ruahnak ṭhalo” kong zong a chim. Tahchunhnak ah, kan chungkhar cungah zumhawktlak tein um cu zei dang vialte nakin a biapi deuh tiah kan ruah men lai. Unau pawl cu ‘zaangfahnak a ngei lomi’ hi vawlei mi hna bantuk si loin an chungkhar dawt kha an duh. (2 Tim. 3:1, 3) Asinain cu bantuk dawtnak an langhter tikah an luan tuk kho men. Mi tampi cu ‘mahle thisa deuh’ timi ruahnak an ngei. Mi nih an chungkhar mi pakhatkhat kha a thin an hunter ahcun anmah zong an thin a hung ve. Dinah cu ningcang loin pehtlaih a rak si tikah a ṭale cu an thin a hung tuk. Cucaah pa tampi kha an rak thah hna. (Gen. 34:13, 25-30) Absalom zong a thin a hun tuk caah Amnon kha a rak thah. (2 Sam. 13:1-30) “Ruahnak ṭhalo” cu zeitluk in dah ṭih a nun!

¹⁶ Unau cheukhat zong an chungle ningcang loin pehtlaih an si tikah asiloah cutin pehtlaih an si tiah an ruah tikah an thin a hung tuk. Cu tikah an thin a huntertu kha zeitindah an pehtlaih? Amah he caan hmanṭi le an inn ah len sawm kha an duh ti men lai lo. (Heb. 13:1, 2) Asinain zumtu unau cungah dawtnak a ngeimi Khrihfa pakhat nih cun cutin a tuah lai lo. Jehovah nih kan lungthin i a ummi kha a hngalh. Kan lungthin ah cu bantuk ruahnak ṭhalo a hmuh ahcun “an chunglei in an cuarpar an i tan lo” tiah a kan ti lai. (Jer. 9:25, 26) Jehovah nih “nan lung cuarpar i  tan u” tiah a kan forh kha i cinken.—Jer. 4:4.

17. Jehovah ṭihnak nih kan lungthin thlen awkah zeitindah a kan bawmh?

¹⁷ Langhternak na lungthin kha na check tikah Jehovah lamhruainak kha khulrang in na zulh colh lo kha na hmuh men lai. Na chunglei in na cuarpar kha lam khatkhat in ‘naa tan men lai lo.’ Midang nih zeitindah an ka hmuh lai ti na phang men lai. Asilole minthan le tangka tampi ngeih na duh men lai. A caan ah a lung a khongmi asiloah tuah a duhmi thil hramhram in a tuahmi na si kho men. Midang zong cutin an si ve. (Jer. 7:24; 11:8) Jeremiah nih a chan khat Judah mi hna cu “an lung a khong i doh duhnak lungthin” an ngei tiah a ṭial. Pathian nih a dawt hna i an herhmi zei thil paoh a pek hna nain ‘Pathian kha an ṭih’ lo. (Jer. 5:23, 24) Jehovah kan ṭih ahcun, phundang cun kan upat ahcun kan lungthin ah a ummi a ṭhalomi kha kan chuah lai. Cun kan lungthin thlen le Jehovah nih tuah a kan fialmi zei thil paoh tuah kan i fawih deuh lai.

18. Biakamnak thar ah aa telmi chiti thuhmi hna kha Jehovah nih zei bia dah a kamh hna?

¹⁸ Cutin tuah awkah kan i zuam peng ahcun Jehovah nih amah “hngalh khawhnak lungthin” a kan pek lai. Cutin pek awkah biakamnak thar ah aa telmi chiti thuhmi hna kha bia a kamh hna. Hitin a ti hna: “Ka phunglam cu an chungah ka chiah lai i an lungthin cungah ka ṭial lai. Keimah cu an Pathian ka si lai i annih cu ka mi an si lai.” Hitin a ti chap: “Annih nih pakhat le pakhat kha, ‘BAWIPA kha hngal tuah,’ tiin i cawnpiak kha an herh ti lai lo, zeicahtiah a hme bik in a ngan bik tiang, an dihlak in an ka hngalh lai. An ṭhat lonak kha ka ngaihthiam hna lai i an sualnak kha ka hngal camcin ti lai lo.”—Jer. 31:31-34. *

19. Zeidah kan i ngaih?

¹⁹ Pathian biakam a tlin lai kha kan i ngaih tuk. Jehovah hngalh le a mi si kha kan zapi in kan duh awk a si. Asinain Khrih tlanhnak thawng in kan sualnak ngaihthiam kan si lawng ah Jehovah kha kan hngalh khawh zungzal lai. Kan sualnak ngaihthiam kan si nakhnga midang kha kan ngaihthiam hna awk a si, cutin tuah cu a har hmanhah kan tuah awk a si. Midang cung kan thinhunnak asiloah kan huat hnanak kha hloh awkah fakpi in kan i zuam awk a si. Cutin kan tuah cu Jehovah biak kan duh le a kong tam deuh in kan hun hngalh ti kan langhter a si. Jehovah nih hitin a timi hna he kan i lo lai: “Nan ka kawl tikah nan ka hmuh lai; nannih nih nan lung dihlak in nan ka kawl tikah keimah cu nan ka hmuh lai.”—Jer. 29:13, 14.