1, 2. Vawleicung i harnak ruangah zeicah Jehovah kha mawhchiat awk a si lo? Tahchunhnak pe.

NIKHAT cu aa nuammi chungkhar a ngeimi pa cu inn a ṭin tikah an inn chung thilri vialte a rawh dih kha a hmuh. An thilri le an umkheng cu a kuai dih i an kawzaw zong a tlek dih. Aa dawh ngaimi an inn cu leiser ral a tlunnak hmun he aa lo. Mah tikah “ka nupi nih ziah hitin a tuah hnga?” tiah a ti lai maw? A ti lai lo, “Aho nih dah hitin a tuah hnga?” tiah a ti deuh lai. A dawtmi a nupi nih an inn kha zeitikhmanh ah a hrawk lai lo ti kha a hngalh.

² Tuchan ah kan vawlei cu a rawk tuk cang. Vawlei, ti le thli cu an thur tuk cang. Minung zong an puarhrang i an ziaza a rawkral. Mah cu Jehovah ruangah a si lo ti kha Baibal in kan hngalh. Jehovah nih vawlei kha aa dawhmi paradis in a rak sermi a si. (Gen. 2:8, 15) Cun anih cu dawtnak a ngeimi Pathian zong a si. (1 Johan 4:8) Baibal nih Satan Khuachia cu “hi vawlei uktupa” a si i harnak tampi a chuahtertu a si tiah a ti.—Johan 14:30; 2 Kor. 4:4.

3. Kan tonmi harnak he aa tlaiin zeitindah a hmaan lomi ruahnak kan ngeih khawh men?

³ Asinain kan tonmi harnak dihlak ruangah Satan kha mawhchiat khawh a si lo. Zeicah? Kan tonmi harnak cheukhat cu kanmah sualnak ruangah a si. (Deuteronomi 32:4-6 rel.) Mah cu kan hna a tla ko lai. Asinain mitlinglo kan si caah kan tonmi harnak he aa tlaiin a hmaan lomi ruahnak kan ngei kho men, mah cu ṭih a nung. (Ptb. 14:12) Kan tonmi harnak ruangah kanmah le kanmah asiloah Satan kha mawhchiat loin Jehovah kha kan hun mawhchiat khawh men. Jehovah cungah ‘kan thin hmanh a hung’ kho men.—Ptb. 19:3.

4, 5. Khrihfa pakhat cu Jehovah cungah zeitindah ‘a thin a hun’ khawh?

 ⁴ Jehovah cungah ‘thin hun’ khawh a si taktak maw? Cutin kan thin a hunmi nih zei ṭhatnak hmanh a kan pe lai lo. (Isa. 41:11) Biazai phantu pakhat nih “Pathian he boxing i thongh awkah na kut cu a tawi tuk” tiah a ti. Cucaah Pathian cu zeitikhmanh ah kan tei kho lai lo. Jehovah cungah ka thin a hung tiah zeitikhmanh ah kan chim theng lai lo. Asinain minung cu “a hruhnak nih khan rawhnak ah a phakter i cu tikah BAWIPA cungah khan a lung chungin a thin a hung” tiah Phungthlukbia 19:3 nih a ti. Mah nih mi pakhat cu a lung chungin Pathian cungah a thin a hung kho i a lung a fak kho ti a langhter. Mah lungput nih a tuahsernak kha a hnorsuan khawh. Jehovah rianṭuannak ah a tha a der kho asiloah Khrihfabu he aa hlat kho.

⁵ Zeinihdah Jehovah cungah kan ‘thin a hunter’ khawh? Mah kha zeitindah kan hrial khawh? Jehovah he kan i pehtlaihnak kha kilven awkah mah biahalnak hna i a phi hngalh a hau.

6, 7. Moses chan i Israel mi hna cu zeicah Jehovah cungah an hun phunzai?

⁶ Zumhfekmi Jehovah salle cu zeinihdah an lung chungin Pathian cungah a phunzaiter khawh hna? Cutin a siter khomi thil panga le Jehovah cungah ‘a thin a hungmi’ Baibal ah an kong ṭialmi hna kong kha i ruah u sih.—1 Kor. 10:11, 12.

⁷ A chiatnaklei in an chimmi bia cu kan cungah huham a ngei kho. (Deuteronomi 1:26-28 rel.) Jehovah nih Israel mi hna caah a tuahmi thil kha ruathmanh. Izipt ram ah rai phunhra a tlunter i Faraoh le a ralkap kha Rili Sen ah a paih hna. Israel mi kha sal tannak in a luatter hna. (Ex. 12:29-32, 51; 14:29-31; Salm 136:15) Israel mi cu Biakammi Ram luh awkah timhcia an si cang. Asinain a biapi tukmi mah caan ah Jehovah cungah an hun phunzai. Zeicah an zumhnak a der? Mingiatu pahra nih a chiatnaklei in an chimmi bia ruangah an lung a dongh caah a si. (Nam. 14:1-4) Mah ruangah Jehovah nih annih cu “ram ṭha” ah luhnak nawl a pe hna lo. (Deut. 1:34, 35) Mah in zeidah kan hngalh khawh? A chiatnaklei in an chimmi bia nih kan zumhnak a derter khawh i Jehovah nih a miphun lam a hruai hnaning cungah a kan phunzaiter khawh.

8. Isaiah chan i Judah mi hna nih zeicah Jehovah kha an mawhchiat?

⁸ Sifah harnak nih kan lung a donghter khawh. (Isaiah 8:21, 22 rel.) Isaiah chan i Judah mi hna cu harnak an tong. Ral nih an kulh hna. Rawl a har caah mi tampi cu an paw a ṭam. Asinain mah nakin a chia deuhmi cu thlaraulei mangṭam a tlunmi kha a si. (Amos 8:11) Mah tikah Jehovah kha bawmhnak hal loin an mawhchiat lehlam, cun an siangpahrang zong kha an mawhchiat. Kannih zong kan tonmi sifah harnak ruangah kan lung a dongh ahcun Jehovah kha kan mawhchiat khawh, cun kan herh caan ah a kan bawm lo tiah kan ruah khawh.

9. Ezekiel chan i Israel mi hna cu zeicah a hmaan lomi ruahnak an hun ngeih?

⁹ Thil sining dihlak kan hngal lo. Ezekiel chan i Israel mi hna nih thil sining dihlak an hngalh lo caah Pathian thilti ning cu a ding lo tiah an rak ruah. (Ezek. 18:29) Annih nih Pathian thilti ning dihlak kha an hngal lo nain a thilti ning a ṭhat le ṭhatlo biakhiahnak nawl kan ngei i bia kan ceih khawh ti phun in an rak um. Kannih zong Baibal tuanbia asiloah kan nunnak ah a cangmi thil kong kha ṭha tein kan hngalhthiam lo tikah kan lung chungin  Jehovah thilti ning cu a ding lo tiah kan ruah khawh men.—Job 35:2, Judson.

10. Zeitindah Adam bantuk kan si khawh?

¹⁰ Kan sualnak ruangah midang tu sual kan phawt hna. A hmasa bik mipa, Adam nih a sualnak ruangah Pathian kha sual a rak phawt. (Gen. 3:12) Adam nih Pathian nawlbia ka buar i mah ruangah dan a ka tat lai ti kha a hngalh ko. Asinain Jehovah nih nupi ṭhalo a ka pek caah sualnak ka tuahmi a si tiin Jehovah tu kha sual a phawt. Midang zong Adam bantukin an sualnak ruangah Pathian tu kha sual an phawt ve. Hitin kan i hal awk a si, ‘Ka sualnak ruangah lungdongh in Jehovah phunglam cu zulh a har tuk tiah ka ruat maw?’

11. Jonah kong in zeidah kan hngalh khawh?

¹¹ Kanmahle kanmah biapi tuk ah kan i chia. Jehovah nih Nineveh khuami hna cungah zaangfahnak a langhter tikah profet Jonah cu a thin a hung. (Jonah 4:1-3) Zeicah? Khua cu a chim ningin hrawh a si lo caah a hmaan lomi profet a si tiah mi nih an ka ruah lai ti a phan caah a si. Jonah cu mi zawn ruat loin mi nih zeitindah an ka hmuh lai ti kha phang deuh sehlaw a lo. Kannih tah cu bantuk lungput kan ngei kho maw? Kanmah le kanmah biapi tuk ah kan i chiah ahcun midang herhmi kha kan philh khawh men. Tahchunhnak ah, Jehovah ni a nai cang tiah kum tampi chung kan chim cang men lai. Asinain mah ni a rat rih lo caah mi nih a kan nihsawh tikah Jehovah cungah lungsau loin kan um lai maw?—2 Pit. 3:3, 4, 9.

12, 13. Jehovah tuahmi asiloah umnak nawl a awnhmi kha kan hna a tlak lo ahcun zeidah kan tuah awk a si?

¹² Jehovah tuahmi asiloah umnak nawl a awnhmi kha kan hna a tlak lo ahcun zeidah kan tuah awk a si? Cutin hnatlak lo cu hruh a si ti kha philhhlah. Kan hruh ruangah harnak kan ton tikah Jehovah kha kan mawhchiat khawh tiah Phungthlukbia  19:3 nih a ti. Zeitikhmanh ah Jehovah cung thinhun lo awkah a kan bawm khomi thil panga kong i ruah u sih.

¹³ Jehovah he nan i pehtlaihnak kha fehter. Jehovah he pehtlaihnak ṭha kan ngeih ahcun a cungah kan thin a hung lai lo. (Phungthlukbia 3:5, 6 rel.) Jehovah kha kan i bochan a hau. Mahle mah a fimmi ah aa ruatmi asiloah biapi tuk ah aa chiami kan si awk a si lo. (Ptb. 3:7; Pct. 7:16) Mah nih harnak kan ton tikah Pathian mawhchiat lo awkah a kan bawmh lai.

14, 15. A chiatnaklei in chimmi bia cu kan cungah huham a ngeih nakhnga lo zeinihdah a kan bawmh lai?

¹⁴ A chiatnaklei in chimmi bia kha na cungah huham i ngeihter hlah. Moses chan i Israel mi hna cu Jehovah nih Biakammi Ram ah a kan luhter lai ti zumh khawh awkah a ruang tampi an ngei. (Salm 78:43-53) Asinain mingiatu pahra nih a chiatnaklei in bia an chim tikah Jehovah nih a rak tuahpiakmi hna kha “an philh” tiah Baibal nih a ti. (Salm 78:42) Jehovah nih kan caah a rak tuahmi thil vialte kha kan ruah ṭhan ahcun amah he kan i naih lai. Mah tikah midang chimmi ruangah Jehovah he kan i hlat lai lo.—Salm 77:11, 12.

¹⁵ Khrihfa unau cungah a ṭhalomi lungput kan ngeih ahcun zeidah a cang kho? Jehovah he kan i hlat kho. (1 Johan 4:20) Tahchunhnak ah, Aaron cu tlangbawi ngan in rianpek a si tikah Israel mi cu an phunzai. Mah kha Jehovah nih amah an phunzai hnawhmi bantukin a hmuh. (Nam. 17:10) Cu bantukin Jehovah nih vawleicung i a rian tlangtlak awkah a hmanmi hna cungah kan phunzai ahcun Jehovah cungah kan phunzai bantuk a si lai.—Heb. 13:7, 17.

16, 17. Kan tonmi harnak ruangah Jehovah kha zeicah kan mawhchiat awk a si lo?

¹⁶ Jehovah cu harnak a chuahtertu a si lo kha i cinken. Isaiah chan ah Israel mi hna nih Jehovah biak kha an ngol nain Jehovah nih bawmh a duh rih hna. (Isa. 1:16-19) Kannih zong harnak kan ton tikah Jehovah nih a kan zohkhenh i bawmh a kan duh ti hngalh cu hnemtu a si. (1 Pit. 5:7) Jehovah nih a cungah zumhfek tein um khawh awkah thazaang kaan pek hna lai ti hmanh in bia a kan kamh.—1 Kor. 10:13.

¹⁷ Job cu Jehovah cungah zumhfek tein a um ko nain harnak a tong. Harnak kan ton tikah Jehovah ruangah a si lo ti kha kan i cinken a hau. Jehovah nih dinlonak kha a huat i dinnak kha a duh tiah Baibal nih a ti. (Salm 33:5) Kannih cu Jehovah nih ṭhatlonak le dinlonak a tuah bal lo ti a hngalmi Job hawi, Elihu bantuk kan si awk a si. (Job 34:10) “Laksawng ṭha le laksawng tlamtling paohpaoh hi” Jehovah nih a kan pekmi a si. Kan tonmi harnak hi amah nih a chuahtermi a si lo.—Jeim 1:13, 17.

18, 19. Jehovah cungah zeicah zeitikhmanh ah kan lung a hrin awk a si lo? Tahchunhnak pe.

¹⁸ Jehovah cungah zeitikhmanh ah na lung hring hlah. Pathian cu a tlingmi a si i a ruahnak cu kan ruahnak nakin a sang deuh. (Isa. 55:8, 9) Aa toidormi kan si ahcun thil sining vialte kan hngal dih lo ti kha kan cohlan lai. (Rom 9:20) Thil sining tamdeuh ah a kong dihlak kha kan hngal lo. Na nunnak ah mah Phungthlukbia a hmaan hi na hmuh ko lai: “Biaceihnak zung ah bia a chim hmasami paoh cu a hmaan a lo zungzal, sihmanhsehlaw cu a lawhnak cu a dang a rat ve i amah kha a vun hlathlai tiang lawng khi a si tawn.”—Ptb. 18:17.

¹⁹ Kan zumhmi hawi nih kan hngalhthiam lomi asiloah a hmaan lo tiah kan ruahmi thil a tuah ahcun amah kha sual kan phaw colh lai maw? Kan phaw colh lai lo. Mah canah thil sining dihlak kan hngal  lo ti kha kan cohlan lai. Mitlinglo a simi kan hawi hmanh cutin kan pehtlaih ahcun vancung kan Pa kha kan zumh chinchin awk a si ko lo maw? Pathian thilti ning le ruahning cu kanmah nakin a let tampi in a sang deuh.

20, 21. Kan tonmi harnak ruangah zeicah Jehovah kha kan mawhchiat awk a si lo?

²⁰ Harnak a chuahnak a ruang taktak kha philhhlah. Kan tonmi harnak cheukhat cu kanmah ruangah a si ti kha kan hngalh a hau. (Gal. 6:7) Mah ruangah Jehovah kha kan mawhchiat awk a si lo. Zeicah? Tahchunhnak ah, lam a chiat tuknak ah mi pakhat nih a mawṭaw kha rang tuk in a mawngh caah a mawṭaw cu aa let. Mah ruangah mawṭaw sernak sehzung kha mawhchiat khawh a si lai maw? A si lo. Cu bantukin Jehovah nih minung kha zalong tein i thimnak nawl a kan pek. Asinain a ṭhami thimnak zeitindah tuah ding a si ti zong a kan cawnpiak. Cucaah sualnak kan tuah tikah Jehovah kha mawhchiat awk a si lo.

²¹ Asinain kan tonmi harnak cu a dihlak in kanmah ruangah a si lo. Cheukhat cu ‘a caan le hmuh chung khawh lomi thil’ ruangah a si. (Pct. 9:11, NW) Cun vawleicung ah ṭhatlonak a um cu a bik in Satan Khuachia ruangah a si ti kha zeitikhmanh ah philhhlah. (1 Johan 5:19; Biat. 12:9) Kan ral cu Satan a si, Jehovah a si lo.—1 Pit. 5:8.

22, 23. Kan tonmi harnak ruangah kan lung a dongh ahcun zeidah kan philh lo awk a si?

²² Harnak na ton tikah Joshua le Kaleb kong kha ruat. Mingiatu pahra nih Biakammi Ram he aa tlaiin a chiatnaklei in an chim nain annih tu nih cun a ṭhatnaklei in an chim. (Nam. 14:6-9) Jehovah an zumh kha an langhter. Asinain a dang Israel mi he kum 40 chung thetse ram ah an rak vakvai ve. Sualnak an ngeih lo buin harnak an ton caah an phunzai maw asiloah an thin a hung maw? A hung lo. Jehovah kha an i bochan caah thluachuah an hmu. Israel mi tamdeuh cu thetse ram ah an thi nain annih tu cu Biakammi Ram ah an lut kho. (Nam. 14:30) Kannih zong Jehovah duhnak tuah kha ‘kan baat lo’ ahcun thluachuah kan hmu ve lai.—Gal. 6:9; Heb. 6:10.

²³ Harnak na ton ruang, midang sualnak ruang asiloah nangmah sualnak ruangah na lung a dongh ahcun zeidah na tuah awk a si? Jehovah cu a ṭha tukmi Pathian a si kha philhhlah. Jehovah nih pek awkah aan kamhmi a ṭha tukmi thil kha ruat. Jehovah he pehtlaihnak ṭha ngei hlah law na nunnak cu zeidah a lawh lai ti kha ruat. Amah he naih tein um law zeitikhmanh ah a cungah na thin hung hlah.