1. Pumhnak ah zei kong dah kan cawn lengmang? Mah kong cawn lengmangnak nih zeitindah a kan bawmh?

VENNAK Innsang Cawnnak ca naa timh tikah ‘mah kong hi a hlanah kan rak cawn cangmi a lo’ tiah na ruat bal maw? Jehovah Tehte Hna sinah naa pumhnak hi caan zeimaw a si cang ahcun a kong cheukhat atu le atu nan i ruah kha na hmuh ko lai. Pathian Pennak, tlanhnak man, phungchimnak rian le dawtnak le zumhnak ti bantuk ziaza hna kha kan cawn lengmang. Mah kong cawn lengmangnak nih kan zumhnak a fehter i a thei sawhsawhmi si loin “a tuah tu in tuah” awkah a kan bawmh.—Jeim 1:22.

2. (a) Pathian nawlbia timi nih zeidah a chim duhmi a si? (b) Jehovah nawlbia le minung nawlbia cu zeitindah aa dan?

² Hebru holh ah “nawlbia” ti tikah Pathian nih a miphun a pekmi hna phunglam le cawnpiaknak kha a chim duhmi a si tawn. A tling lomi le thlen lengmang a haumi minung nawlbia he i lo loin Jehovah nawlbia cu a zungzal in zumh awk a tlak. Pathian nih hlanlio a miphun a pekmi hna nawlbia cheukhat cu tuchan ah zulh a hau ti lo ti cu a hmaan ko. Mah cu mah nawlbia hna ah a chambaunak a um caah a si lo. Salm caṭialtu nih “na kan cawnpiaknak cu zungzal in a ding” tiah a ti.—Salm 119:144.

3, 4. (a) Jehovah nawlbia ah zeidah aa tel tawn? (b) Israel miphun nih Pathian nawlbia an ngaih ahcun zei ṭhatnak dah an hmuh lai?

³ Jehovah nawlbia ah ralrin peknak zong aa tel tawn. Israel miphun cu Pathian profet hna sinin ralrin peknak bia an theih lengmang. Tahchunhnak ah, Biakammi Ram an luh laite ah Moses nih hitin ralrin a pek hna: “I ralring tuah u. Cuti a si lo ahcun nan lung cu dehhlen a si lai i, nan pial lai i, pathian  dang hna rian kha nan ṭuan lai i nan biak sual ko hna lai; cuti nan tuah ahcun BAWIPA thinhunnak cu nan cungah a alh lai.” (Deut. 11:16, 17) Baibal ah Pathian nih a miphun a pekmi hna a dang a biapimi ralrin peknak bia tampi a um.

⁴ Jehovah nih a miphun kha amah ṭih awk, a nawl ngaih awk le a min upat awkah a forh lengmang hna. (Deut. 4:29-31; 5:28, 29) Mah kha nan ngaih ahcun thluachuah tampi kaan pek hna lai tiah bia a kamh hna.—Lev. 26:3-6; Deut. 28:1-4.

5. Jehovah nih Siangpahrang Hezekiah kha zeicah a bawmh?

⁵ Israel mi hna tuanbia zoh tikah Pathian nih a biakam ningin a tuah zungzal ti kan hmuh. Tahchunhnak ah, Assiria Siangpahrang Sennakherib nih Judah ram a kulh i Siangpahrang Hezekiah kha a tlerhkhonh tikah Jehovah nih a miphun bawmh awkah vancungmi pakhat a rak thlah. Pathian vancungmi nih zankhat te ah Assiria ralkap 185,000 kha a thah hna. Sennakherib cu ningzah buin inn ah a kir. (2 Si. 19:35; 2 Chan. 32:21) Pathian nih zeicah Siangpahrang Hezekiah kha a bawmh? Hezekiah cu a cungah zumhfek tein a um i a “nawlbia kha a zulh” zungzal caah a si.—2 Si. 18:1, 5, 6.

6. Siangpahrang Josiah nih Jehovah aa bochan kha zeitindah a langhter?

⁶ Jehovah nawlbia a zulmi a dang pakhat cu Siangpahrang Josiah a si. Anih cu a no lio tein “Bawipa mithmuh i a dikmi kha a tuah.” (2 Chan. 34:1, 2) Josiah nih ram chung i siasal vialte kha a hrawh i a hmaanmi biaknak a dirh ṭhannak thawngin Jehovah aa bochan kha a langhter. Cutin a tuah caah Jehovah nih amah lawng si loin a ram chungmi vialte kha thluachuah a pek hna.—2 Chanrelnak 34:31-33 rel.

7. Israel mi nih Jehovah nawlbia an ngaih lo tikah zeidah an ton?

⁷ Asinain Jehovah miphun nih a nawlbia kha an i bochan peng lo. Kum tampi chungah Jehovah nawlbia kha atu le atu an buar. An zumhnak a der tikah a hmaan lomi pathian biak awkah midang nih fawi tein an lem khawh hna. (Efe. 4:13, 14) Pathian nih ralrin a rak pek hna bantukin amah an i bochan lo tikah harnak an tong taktak.—Lev. 26:23-25; Jer. 5:23-25.

8. Kan sining cu Israel mi hna sining he zeitindah aa lawh?

⁸ Kan sining cu Israel mi hna sining he zeitindah aa lawh? Tuchan Pathian miphun cu Israel miphun bantukin cawnpiaknak le  chimhhrinhnak kan hmu ve. (2 Pit. 1:12) Baibal kan rel fate Pathian nawlbia kha kan hngalh ṭhan. Jehovah nih a nawlbia maw kan zulh lai asiloah a hmaan tiah kan ruahmi thil dah kan tuah lai ti kha thimnak nawl a kan pek. (Ptb. 14:12) Jehovah nawlbia kha zeicah kan zulh awk a si ti le cutin tuahnak in zei ṭhatnak dah kan hmuh lai ti kha i ruah u sih.

9. Israel mi hna ramlak i an um lioah Jehovah nih a umpi hna kha zeitindah a langhter?

⁹ Israel mi hna thetse ram ah kum 40 chung vahvaih hram an thawk tikah Jehovah nih zeitindah lam kaan hruai hna lai, kaan huhphenh hna lai i kaan zohkhenh hna lai ti kha a dikthliar in a chim hna lo. Asinain amah an i bochan i a cawnpiaknak an zulh ahcun ṭhatnak an hmu lai ti kha lam tampi in a hmuhsak hna. Chun ah minmei in le zan ah mei in a hruai hnanak thawngin a har ngaimi an khualtlawnnak ah a umpi hna kha a langhter. (Ex. 40:36-38; Deut. 1:19) Cun an herhmi thil vialte zong a pek hna. “Zeihmanh an bau lo; an thilpuan kha a ṭet lo i an ke kha a phing lo.”—Neh. 9:19-21.

10. Tuchan ah Jehovah nih a miphun kha zeitindah lam a hruai hna?

¹⁰ Tuchan Pathian miphun cu a rauhhlan ah dinnak a umnak vawlei thar ah kan lut cang lai. ‘Harnak nganpi’ in kan luat khawh nakhnga a herhmi thil vialte kha Jehovah nih a kan pek ti kha kan zum maw? (Matt. 24:21, 22; Salm 119:40, 41) Jehovah nih vawlei thar i hruai awkah minmei asiloah mei a hmang ti lo ti cu a hmaan ko. Asinain kanmah ralrin pek awkah a bupi kha a hman. Tahchunhnak ah, Baibal rel, zanlei Chungkhar Pumhnak tuah, Khrihfabu pumhnak ah hmaan tein i pumh le phungchim kalnak thawngin Jehovah he kan i pehtlaihnak fehter awkah forh kan si. Mah kha zulh khawh awkah kan nunnak ah thlennak kan tuah maw? Cutin tuahnak nih vawlei thar i luh khawh awkah a herhmi, a fekmi zumhnak ngeih awkah a kan bawmh lai.

11. Pathian nih kan ngandamnak le kan i nuamhnak kha biapi ah a chiah ti kha zeinihdah a langhter?

¹¹ Pathian bupi nih nifa kan nunnak ah a ṭhami biakhiahnak tuah awk a kan bawmmi lamhruainak zong a kan pek. Tahchunhnak ah, lungretheihnak a tlawm nakhnga nunning sawhsawh in nun awk le thilri cungah a tlarimi hmuhnak ngeih awkah a kan forh. Hrukaihnak le ṭamhnak kong, nuamhsaihnak i thimnak kong le zeitluk tiang in dah sianginn kai awk a si timi kongah lamhruainak kan hmu. Lakhruak in a cang khomi thil ca i timhtuah ning lamhruainak zong kan hmu. Cun inn ah, mawṭaw le cycle mawngh tik le Biakinn ah him tein um awk a kan bawmmi ralrin peknak zong kha ruathmanh. Mah vialte nih Pathian nih kan ngandamnak le kan i nuamhnak kha biapi ah a chiah ti a langhter.

12. (a) Jesuh nih a zultu pawl kha zei kong dah a chimh lengmang hna? (b) Toidornak he aa tlaiin zei tuahsernak dah Piter nih a philh khawh lo, mah in zeidah kan cawn khawh?

¹² Kumzabu pakhatnak ah Pathian miphun cu ralrin peknak an hmu lengmang. Jesuh nih a zultu pawl kha toidornak ngeih zeitlukin dah a biapit kha a chimh lengmang hna. Asinain toidornak ngeih cu zeidah a si ti kha a chimh sawhsawh lawng in a chim hna lo. A nunning in a langhter. A thih lai zan ah Jesuh cu lamkaltu pawl he Lanhtak puai tuahṭi awkah an i pum. Rawl an ei lioah Jesuh cu a tho i an ke a ṭawlpiak hna. Mah cu sinum nih an tuah tawnmi a  si. (Johan 13:1-17) Mah zan i a tuahmi nih a zultu pawl kha zeitikhmanh ah an philh khawh lai lomi thil a cawnpiak hna. Mah zan ah a um vemi lamkaltu Piter nih kum 30 hrawng a rauh hnuah a dang Khrihfa hna kha toidornak kong a cawnpiak hna. (1 Pit. 5:5) Jesuh nunning nih midang he kan i pehtlaihnak ah toidornak langhter awkah kan dihlak in a kan forh ding a si.—Fil. 2:5-8.

13. Jesuh nih a zultu pawl kha a biapimi zei ziaza ngeih awkah dah a forh hna?

¹³ Jesuh nih a zultu pawl sin a chim lengmangmi a dang pakhat cu a fekmi zumhnak ngeih a herhnak kong a si. Voikhat cu zultu pawl nih khuachia nih a tuahmi ngakchiapa kha an damter kho lo. Mah tikah Jesuh kha “zeicahdah khuachia kha kan ṭhawl khawh lo?” tiah an hal. Jesuh nih “nan zumhnak a zaat lo caah a si” tiah a leh hna. Cun “anṭam ci tlukin a nganmi zumhnak nan ngeih ahcun . . . zei paohpaoh kha nan tuah khawh ko lai” tiah a ti hna. (Matt. 17:14-20) Vawleicung ah phungchim rian a ṭuan chung vialte Jesuh nih a zultu pawl kha zumhnak ngeih a biapit tuknak kong a chimh lengmang hna. (Matthai 21:18-22 rel.) Kan zumhnak a feh nakhnga Khrihfabu pumhnak le civui ah kan i pum zungzal maw? Mah cu nuamhnak ca men ah kan i pumhmi a si lo. Jehovah kan i bochan langhter khawhnak caanṭha a si.

14. Tuchan ah mah zawnruat lo dawtnak langhter cu zeicah a biapit?

¹⁴ Khrihfa Grik Baibal ah pakhat le pakhat i daw u timi nawlbia tampi a um. Jesuh nih a pahnihnak a ngan bikmi nawlbia cu “na innpa cu nangmah naa dawt bantukin na dawt lai” ti a si tiah a chim. (Matt. 22:39) Jesuh a nau a simi Jeim nih dawtnak kha “pennak upadi” tiah a auh. (Jeim 2:8) Cun lamkaltu Johan nih hitin a ṭial: “Ka dawtle hna, nan sin i ka hun ṭialmi hi nawlbia thar a si lo; a hramthawkte i nan rak theih lengmangmi nawlbia hlun kha a si ko . . . asinain nan sin i ka hun ṭialmi nawlbia hi a thar a si.” (1 Johan 2:7, 8) Johan nih “nawlbia hlun” a ti tikah zeidah a chimduhmi a si? Dawtnak ngeih ding timi nawlbia kha a chimduhmi a si. Mah nawlbia cu Jesuh nih hlanlio piin, ‘a hramthawk tein’ a rak chim cang caah “a hlun” a si. Asinain zultu pawl nih thil sining thar ah mah zawnruat lo dawtnak an langhter a hauh te lai caah mah nawlbia cu “a thar” zong a si. Tuchan zongah, vawlei mi tamdeuh nih an ngeihmi mah zawnruahnak lungput ngeih lo awkah ralrin pek kan si caah kan i lawm. Kannih cu mah zawnruat lo dawtnak kan langhter.

15. Jesuh vawleicung ah a ratnak a biapi bikmi a ruang cu zeidah a si?

 ¹⁵ Jesuh cu mi zawn a ruat taktakmi a si. A zawmi a damter hna i a thimi a thawhter hnanak thawngin mah kha a langhter. Asinain vawleicung a ratnak a biapi bikmi a ruang cu mizaw damter kha a si lo. A phungchimnak le cawnpiaknak nih mi kha a bawmh deuh hna. Zeitin in dah? Tahchunhnak ah, Jesuh nih a damtermi hna le a thawhtermi hna cu a hnuah an tar i an thi ṭhan, asinain a phungchimmi a cohlangmi cu zungzal nunnak an hmu lai.—Johan 11:25, 26.

16. Tuchan ah Pennak kong chimnak le zultu siternak rian cu zeitlukin dah a kauh?

¹⁶ Jesuh nih a zultu pawl kha “khuazakip ah va kal u law miphun vialte kha ka zultu ah va ser hna u” tiah a ti hna. (Matt. 28:19) Kumzabu pakhatnak ah Jesuh nih a rak thawkmi rian kha tuchan ah tamdeuh le kau deuh in ṭuan a si cang. Jehovah Tehte nuai sarih leng nih Pathian Pennak kong kha ram 230 leng ah lungtho tein an chim i mi tampi kha Baibal an cawnpiak hna. Mah nih donghnak caan ah kan nung ti a langhter.

17. Paul le Piter nih kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna kha zeitindah an cawnpiak hna?

¹⁷ Ralrin peknak nih kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna kha zumhfek tein um awkah a bawmh hna. Tahchunhnak ah, Paul cu Rom khua i thong a tlak lioah Timote kha “kaan cawnpiakmi biatak kha fek tein i tlaih hna” tiah a ti. (2 Tim. 1:13) Mah bia cu Timote caah thazaang petu taktak a si lai. Piter nih Khrihfa hna kha inkhawhnak, unau dawtnak le mahle mah i uk khawhnak ti bantuk ziaza ngeih i zuam awk a forh hna hnuah hitin a ti chap: “Hi thil hi nan hngal ko cang nain le biatak nan hmuhmi chungah fek tein nan dir cang ko nain kaan chimh ṭhan lengmang ko rih hna lai.”—2 Pit. 1:5-8, 12.

18. Kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna cu lamhruainak an hmuh tikah zeitindah an um?

¹⁸ Paul le Piter nih Khrihfa hna sinah an kuatmi ca cu “hlanliopi ah profet mithiang hna nih an rak chimmi bia” he aa lo. (2 Pit. 3:2) Asinain unau hna cu cu bantuk lamhruainak an hmuh tikah an thin a hung maw? A hung lo. Mah lamhruainak cu Pathian nih a kan dawt caah le zumhfek tein um awkah bawmh a kan duh caah a kan pekmi a si ti kha an hngalh.—2 Pit. 3:18.

19, 20. Jehovah nawlbia kha zeicah kan i bochan khawh, mah in zeitindah ṭhatnak kan hmuh?

¹⁹ Tuchan ah, Jehovah nih a Bia, Baibal hmangin a kan pekmi nawlbia zulh cu kan caah a ṭha ti zumh khawh a sinak a ruang tampi a um. A nawlbia cu a hmaan zungzal. (Joshua 23:14 rel.) Baibal ah Pathian nih minung kha kum tampi chung zeitindah a pehtlaih hna timi kong a um. Mah kong cu kanmah ṭhatnak caah ṭialmi a si. (Rom 15:4; 1 Kor. 10:11) Cun kan chan ah Baibal chimchungbia a tlinmi zong kan hmuh. Chimchungbia cu a hlankanpi in pekmi ralrin peknak he aa lo. Tahchunhnak ah, donghnak caan ah mi tampi cu Jehovah a biami an hung si lai tiah chimchung a si bantukin a si taktak. (Isa. 2:2, 3) Vawlei thil sining a chiat chin lengmangmi zong hi Baibal chimchungbia tlinnak a si. A cunglei ah kan rak i ruah cang bantukin vawleicung pumpi ah phungchim a simi zong hi Jesuh bia tlinnak a si.—Matt. 24:14.

²⁰ A kan Sertu Pathian nih zumhawk tlak a si kha kum tampi chung a langhter. Mah in ṭhatnak kan hmu maw? Pathian nawlbia le ralrin peknak kha kan i bochan a hau. Roselin timi unaunu nih hitin a chim: “Jehovah kaa bochan deuhdeuh ah dawtnak in a ka bawmhmi le tha a ka pekmi kha ka hmuh deuhdeuh ve.” Kannih zong Jehovah nawlbia in ṭhatnak hmu ve hna u sih.