1, 2. (a) Thlacam awkah ralring tein um cu zeicah a biapit? (b) Thlacamnak he aa tlaiin zei bia dah kan i hal awk a si?

“ZAN ah hliphlau tein um awkah a har bik caan cu fingreicah lai caan kha a si” tiah zan i rian a ṭuanmi pa nih a chim. Ih loin zan khuadei a um balmi midang zong nih mah kha an hna a tla ve ko lai. Mah caan kha kan chan he tahchunh khawh a si. Kannih cu Satan vawlei a dongh dengmang caan ah kan nung. Mah cu zan i a muih bik caan he aa lawh caah Khrihfa a simi hna nih hliphlau tein um awkah i zuam a hau. (Rom 13:12) Thlaraulei i hngilh cu ṭih a nung tuk. Cucaah “mahle mah aa uk khomi” le ‘thla kan cam khawh nakhnga ralring tein a ummi kan si a hau.’—1 Pit. 4:7.

² Satan vawlei donghnak caan cu a naih tuk cang caah hitin kan i hal awk a si: ‘Thlacam awkah hliphlau tein ka um maw? Thlacam ning a phunphun in ka cam peng maw? Midang caah thla ka cam maw? Asiloah keimah herhmi le duhmi ca lawngah dah ka cam? Khamhnak hmuh awkah thlacamnak hi zeitlukin dah a biapit?’

3. Thlacam ning cheukhat cu zeidah an si?

³ Paul nih Efesa Khrihfa hna sin a cakuat ah ‘thlacam ning a phunphun’ kong a ṭial. (Efe. 6:18, NW) Jehovah sin thla kan cam tikah kan herhmi le kan tonmi harnak tei awkah bawmhnak kan hal tawn. Baibal nih Pathian cu “thlacamnak a kan lettu” a si tiah a ti. A kan dawt caah bawmhnak kan hal tikah a kan ngaihpiak. (Salm 65:1) Asinain thla kan cam tikah kan herhmi lawng hal awk a si lo. Kan thangṭhat awk, kan lawmh awk le kan nawl awk zong a si.

4. Thla kan cam tikah Jehovah kha zeicah kan thangṭhat zungzal awk a si?

⁴ Thla kan cam tikah Jehovah thangṭhat awk a  sinak a ruang tampi a um. Tahchunhnak ah, “thil lianngan a tuahmi” le “a sang bik a lianhngannak” kong kan ruah tikah thangṭhat kan duh. (Salm 150:1-6 rel.) Salm dal 150, cang 1 in cang 6 ah Jehovah thangṭhatnak kong voi 13 tiang aa ṭial. A dang Salm caṭialtu nih Jehovah a dawt tuknak kong kha hitin hla a sak: “A dingmi na biakhiahnak ruangah nikhat ah voi sarih lengmang kaan lawmh.” (Salm 119:164) Jehovah cu thangṭhatnak hmuh awkah aa tlak taktak. Cucaah thla kan cam tikah “nikhat ah voi sarih,” phundang cun a zungzal in kan thangṭhat awk a si.

5. Kan thlacamnak ah lawmhnak bia kan chimmi nih zeitindah a kan kilven?

⁵ A dang thlacam ning phun khat cu lawmhnak biachim hi a si. Paul nih Filipi Khrihfa hna sin a cakuat ah hitin a ṭial: ‘Zei thil kong hmanhah lungrethei in um hlah u. Thla nan cam tikah lawmhnak le nawlnak he Pathian cu nan herhmi kha hal u.’ (Fil. 4:6, NW) Kannih cu Satan vawlei donghnak caan ah kan nung i kan pawngkam mi hna cu “lawmh a hngal lomi” an si. Cucaah vawlei mi hna he kan i lawh nakhnga lo Jehovah kha a kan pekmi thluachuah vialte caah lungtak in lawmh cu a biapi tuk. (2 Tim. 3:1, 2) Vawlei cu lawmh a hngal lomi hna lungput in a khat. Kan i ralrin lo ahcun cu bantuk lungput kan ngei kho ve. Asinain thla kan cam tikah lawmhnak bia kan chim ahcun kan i nuam lai i kan nunnak kong ah kan phunzai lai lo. (Judas 16) Chungkhar lu a simi nih a chungkhar he thla an cam tikah lawmhnak bia a chim ahcun a nupi le a fale kha lawmh a hngalmi si awkah a forh hna lai.

6, 7. Nawl timi cu zeidah a si? Zei caah dah Jehovah kha kan nawl awk a si?

⁶ Nawlnak timi cu lungthin tak tein thlacam kha a si. Zei caah dah Jehovah kha kan nawl khawh? Hremnak kan ton tik asiloah thi dengmang in kan zawt tikah Jehovah kha bawmh awkah kan nawl ko lai. Mah bantuk caan ah Jehovah kan nawlmi cu a phung a si ko. Asinain cu bantuk caan lawngah maw kan nawl awk a si?

⁷ Mah biahalnak i a phi hngalh awkah Jesuh nih zohchunhawk thlacamnak ah Pathian min, Pathian Pennak le Pathian duhnak kong a chimmi kha ruat. (Matthai 6:9, 10 rel.) Vawlei ah ṭhatlonak a tam tuk i uktu hna zong nih an rammi hna kha nifa an herh bikmi thil hmanh an pe kho hna lo. Cucaah Pathian kha a min thianter awk le a Pennak nih Satan vawlei uknak a hrawh nakhnga nawl ding a si. Cun vancung ah a duhnak tuah a si bantukin vawleicung ah tuah a si ve nakhnga nawl ding a si. Cucaah hliphlau tein kan um awk a si i thlacam ning phunphun in thla kan cam awk a si.

8, 9. Gethsemane dum ah Piter le a dang lamkaltu pawl an i hngilhmi kha zeicah kan mawhchiat hna awk a si lo?

⁸ Piter nih Khrihfa hna kha ‘thla nan cam khawh nakhnga ralring tein um u’ tiah a ti hna nain amah theng zong a tlawm bik ah voikhat, cutin a rak um ve lo. Piter cu Jesuh, Gethsemane dum i thla a cam lioah a rak i hngilhmi zultu lakah aa tel ve. Jesuh nih “hngilh lo tein um u law thlacam tuah u” tiah a ti hna hnu hmanhah an i hngilh ṭhiamṭhiam.—Matthai 26:40-45 rel.

⁹ Piter le a dang lamkaltu pawl kha an i hngilh ruangah mawhchiat loin mah ni ah thil tampi an tuah caah an baa tuk ti kha kan philh lo awk a si. Mah zanlei ah Lanhtak puai kha an timh i an tuah. Mah hnuah Jesuh nih a thih Philhlonak zeitindah tuah ding a si ti an hngalh nakhnga  Bawipa Zanriah tuah ning kong a chimh hna. (1 Kor. 11:23-25) Cun “hla an sa i Oliv tlang ah khan an kal” tiah Baibal nih a ti. Cuka hmun phanh awkah Jerusalem khua chung i lambi tete in sau nawn an kal. (Matt. 26:30, 36) An phanh ah zanṭim hrawng a si cang men lai. Kannih zong mah zan ah Gethsemane dum ah rak um ve u sihlaw kan i hngilh ve ko men lai. Jesuh nih a baami lamkaltu pawl kha sual a phaw hna lo. “Thlarau nih cun a huam ko, sihmanhsehlaw titsa cu a der ko hi ta,” ti tu in a ti hna.

10, 11. (a) Piter nih Gethsemane dum i a hmuhtonnak in zei fimnak dah aa lak? (b) Piter hmuhtonnak in zeidah naa cawn khawh?

¹⁰ Piter nih Gethsemane dum i aa hngilhmi in a biapi tukmi fimnak aa lak. Mah hlan deuh ah Jesuh nih “tuzan hrimhrim ah hin nan dihlak in nan ka zaamtak lai” tiah a rak chim. Asinain Piter nih “midang vialte nih hin in zaamtak hna hmanh sehlaw, kei cu kaan zaamtak bal lai lo” tiah a leh. Mah tikah Jesuh nih voi thum tiang na ka hlawt lai tiah a ti. A chimmi kha Piter nih a zum lo i “na sin i ka thih ve ding a si hmanhah, amah cu ka hngal lo, kaan ti bal lai lo” tiah a leh. (Matt. 26:31-35) Jesuh nih a chimchung bantukin Piter nih a rak hlawt taktak. Piter nih a tuahmi kha a hun hngalh tikah a ngaih a chia tuk i “lunghno ngaiin a ṭap.”—Luka 22:60-62.

¹¹ Piter nih mahle mah i zumh tuk lo awkah a hmuhtonnak in fimnak aa lak. Cutin si lo awkah thlacamnak nih a bawmh. Zeitindah kan hngalh khawh? ‘Thla nan cam khawh nakhnga ralring tein um u’ tiah Piter nih a ṭial caah kan hngalh khawh. Mah Baibal ruahnak cheuhnak kha kan zul maw? Jehovah kan i bochan kha thla kan cam zungzalmi in kan langhter maw? Paul i mah ruahnak cheuhnak zong hi kan zulh awk a si: “Ka dir kho ko tiah aa ruatmi cu a tluk sual nakhnga lo i ralring seh.”—1 Kor. 10:12.

12. Zeicah Nehemiah cu kan caah zohchunhawk ṭha a si?

¹² Nehemiah zong kan caah zohchunhawk ṭha a si. Anih cu BC 450 hrawngah Persia Siangpahrang Artazaksis hraiputu a si. Nehemiah cu lungtak tein thla a cammi a si. Jerusalem i Judah mi hna tonmi harnak caah ni tampi chung rawl ul in thla a cam tiah Baibal nih a ti. (Neh. 1:4) Artazaksis nih zeicah na hmai a chiat tiah a hal tikah Nehemiah cu ‘vancung Pathian sinah thla a cam’ colh. (Neh. 2:2-4) Zei ṭhatnak dah a chuak? Jehovah  nih a miphun hna ca ṭhatnak a pemi lam in a thlacamnak kha a leh. (Neh. 2:5, 6) Mah hmuhtonnak nih Nehemiah kha a zumhnak a fehter chin ko lai.

13, 14. Zumhnak feh awk le Satan dohnak tei khawh awkah zeidah tuah a herh?

¹³ Nehemiah bantukin thla kan cam peng ahcun kan zumhnak a fek chin lai. Satan cu zaangfahnak a ngei lo i kan thazaang a der caan ah a kan doh tawn. Tahchunhnak ah, fakpi in kan zawt le kan lung a dongh tuk tikah phungchimnak ah thla fate kaa telmi kha Pathian nih a sunsak lo tiah kan hun ruah khawh men. Cheukhat cu hlan i kan rak tonmi thil ṭhalo ruangah lungrethei in kan um kho men. Satan nih man ka ngei lo tiah ruahter a kan duh. Mah a ṭhalomi ruahnak kha hmangin kan zumhnak derter awkah aa zuam. Asinain ‘thla kan cam khawh nakhnga ralring tein’ kan um ahcun kan zumhnak a fek lai. Baibal nih kan zumhnak cu ‘khuachia kahmi mei bantuk a simi thal in a kan kham’ khotu phaw nganpi he aa lo tiah a ti.—Efe. 6:16.

¹⁴ ‘Thla kan cam khawh nakhnga ralring tein’ kan um ahcun Jehovah cung zumhfek tein um lo awk hneksak kan si tikah kan tlu lai lo. Hneksaknak le hremnak kan ton tikah Nehemiah kha i cinken in Pathian sinah thla kan cam colh awk a si. Jehovah bawmhnak thawng lawngin tukforhnak le zumhnak hneksaknak kha kan tei khawh lai.

15. Midang caah thlacamnak kong he aa tlaiin zeidah kan i hal awk a si?

¹⁵ Jesuh nih Piter zumhnak a tlau nakhnga lo fakpi in thla a campiak. (Luka 22:32) Kumzabu pakhatnak ah a nungmi Epafras nih Jesuh kha aa zohchunh  i Kolose khua i unau pawl caah fakpi in thla a cam. An sinah Paul nih hitin a ṭial: “[Epafras nih] nan caah thla a cam zungzal i fek tein nan dir nakhnga le nutling patling nan si nakhnga le nan zumhmi kha fiang tein nan hngalh nakhnga le a nawl kha tling tein nan zulh khawh nakhnga Pathian cu a hal zungzal.” (Kol. 4:12) Hitin kan i hal awk a si: ‘Vawlei pumpi i a ummi unau pawl caah fakpi in thla ka cam maw? Leiser ral a tongmi unau pawl caah thla ka cam lengmang maw? Jehovah bupi ah rian ngan a ngeimi unau pawl caah zeitikah dah hmanung bik thla ka cam? Harnak a tongmi unau pakhatkhat caah nai ah thla ka cam maw?’

16. Unau caah thla kan cammi hi man a ngei maw? Fianter.

¹⁶ Unau pawl caah thla kan cammi nih tampi a bawmh hna lai. (2 Korin 1:11 rel.) A salle tampi nih a kong pakhat kha an hal lengmang caah Jehovah nih mah kha a tuah awk a si tinak cu a si lo. Asinain pakhat le pakhat cungah siaherhnak an ngeihmi a hmuh tikah aa nuam i an thlacamnak kha a leh hna. Cucaah midang caah thlacam piak ding rian kan ngeihmi kha biapi ah kan chiah awk a si. Epafras kha i zohchunh in unau pawl kan dawt hna kha an caah thla kan camnak thawngin kan langhter awk a si. Cutin kan tuah ahcun kan i nuam lai, zeicahtiah “peklei ah hin hmuhlei nakin lunglawmhnak a um deuh” caah a si.—Lam. 20:35.

17, 18. ‘Thlacam awkah ralring tein kan ummi’ nih zeitindah a kan bawmh lai?

¹⁷ Paul nih “zan cu a dih dengmang cang, khua a ceu dengmang cang” tiah a ti hlanah “atu caan hi zei caan dah a si cang ti kha nan hngalh . . . atu cu nan i hlauh awk caan a si cang, zeicahtiah khamh kan si lai caan cu kan rak zumhka nakkhan atu ah cun kan naih deuh cang” tiah a ṭial. (Rom 13:11, 12) Pathian kamhmi vawlei thar cu a nai tuk cang i khamh kan si lai caan cu kan ruahnak leng in a nai deuh cang. Atu hi thlaraulei ah i hngilh caan a si ti lo. Jehovah sin thlacam khawh lo tiangin vawlei ah kan caan kan hman awk a si lo. Mah canah ‘thla kan cam khawh nakhnga ralring tein’ ka um awk a si. Cutin kan tuahmi nih Jehovah ni kan hngah lioah kan ‘nunning cu a thiangmi le Pathian sin i pekmi si awkah’ a kan bawmh lai. (2 Pit. 3:11, 12) Thlaraulei hliphlau tein kan um maw ti le hi vawlei ṭhalo a dong cang lai ti kan zum maw ti kha kan nunning nih a langhter lai. ‘A zungzal in thla kan cam’ awk a si. (1 Thes. 5:17) Jesuh kha i zohchunh in kanmah te lawng thlacam khawhnak hmun kha kan kawl awk a si. Jehovah sin thlacam awkah a caan a za in kan pek ahcun amah he kan i naih deuh lai. (Jeim 4:7, 8) Mah cu a ṭha tukmi a si.

¹⁸ Baibal nih hitin a ti: “Vawleicung a um lioah, Jesuh nih thihnak in a khamh khotu Pathian sinah aihramnak le mitthli he thlacamnak le nawlnak kha a tuah. Amah cu a lung a nemmi le Pathian sinah aa pemi a si caah Pathian nih a theih.” (Heb. 5:7) Jesuh cu Jehovah sinah thla a cam i a nawl, cun vawleicung a nunnak a dongh tiang zumhfek tein a um. Cutin zumhfek tein a um caah Jehovah nih a thawhter ṭhan i van ah a thi kho lomi nunnak a pek. Kannih zong hmailei ah zei bantuk tukforhnak le harnak kan ton hmanhah vancung kan Pa cungah zumhfek tein kan um kho. ‘Thla kan cam khawh nakhnga ralring tein kan um’ ahcun zungzal nunnak kan hmu lai.