BAIBAL nih vale kha nan nupile cu “nan pum nan i dawt bantukin nan dawt” hna lai tiah a ti. Nupile zong nih an vale kha an “hmaizah” hna awk a si. “Pumkhat” an si bantukin an ṭuan ding a simi an rian kha an ṭuan awk a si. (Efe. 5:33; Gen. 2:23, 24) Caan a liam thluahmah tikah nuva hna cu pakhat le pakhat an i tlaihchan chin i an i dawtnak zong a fek chin. Aa naihmi thingkung pahnih i an hram cu aa ngerh bantukin aa nuammi nuva hna i an i dawtnak hri cu caan a liam tikah a fek chinchin ve.

Asinain an innchunghawi nih an thihtak hna ahcun zeitin? Chah awkah a harmi mah hri cu a cat. Mah tikah a tangmi innchunghawi cu a lung a fak, a li a leng i a thin a hung asiloah ka sual ti hmanh in aa ruat men lai. An pa he kum 58 chung an umṭi lioah Daniella nih innchunghawi nih a thihtakmi mi tampi kha a hmuh hna. * Asinain a vapa a thih hnuah hitin a chim: “Mah hlanah cun innchunghawi nih thihtak zei a lawh kha ka hngalthiam lo. Keimah theng nih ka ton hnu lawngah ka hngalhthiam.”

Hlathlaitu cheukhat nih innchunghawi nih thihtak ruang i lungfahnak nakin a fak deuhmi zeihmanh a um lo tiah an ti. Mah bia kha innchunghawi thihtakmi hna nih an hna a tla. Millie i a vapa cu a thihnak a saupi cang. Nuhmei cu “pum tlam a tling lomi he kan i lo” tiah a ti. An i umnak kum 25 a simi a vapa nih a thihtak tikah a intuarmi kha cutin a rak chim.

 Susan nih vale thih hnuah kum tampi chung ngaihchiat cu aa tlak lo tiah a rak ruah. A hnuah a vapa cu an i umnak kum 38 a si ah a thi. Atu ah a thihnak kum 20 a si cang nain “nifate a kong ka ruat zungzal” tiah a ti. A ngaih tuk caah a ṭap tawn.

Baibal nih innchunghawi thihtak cu a fak tuk i caan saupi tiang zuuntuar a si tiah a ti. Sarah a thih tikah a vapa Abraham nih “a ruak tuamhlawmnak ding cu a tuah i a ṭah.” (Gen. 23:1, 2) Abraham nih thawhṭhannak kha a zumh ko nain a dawtmi a nupi a thih tikah a ngaih a chia tuk. (Heb. 11:17-19) Jakob nih a thi cangmi a dawtmi a nupi Rachel kha a philh kho lo. A fapale sinah a nupi kong kha ngaihchia ngaiin a chim.—Gen. 44:27; 48:7.

Mah Baibal tuanbia hna in zeidah kan i cawn awk a si? Innchunghawi thihtakmi hna cu kum tampi chung an lung a fak. Cutin an ngaih a chiatmi le an mitthli a tlakmi kha derthawmnak in hmuhpiak awk a si lo. Cutin an intuarmi cu a phung a si ko. Annih cu caan saupi tiang zaangfah le bawmh an herh.

Innchunghawi nih thihtakmi cu nupi, va an ngeih hlan i an sining ah an kir lo. Nu le va cu kum tampi chung an umṭi hnuah vale nih an nupile an ngaih a chiat i an lung a dongh tikah zeitin hnemh ding le thapek ding a si kha an hngalh. Asinain vale an thih tikah an sinin nupile nih an rak hmuh tawnmi dawtnak le hnemhnak zong a tlau ve. Cu bantukin nupile zong nih zeitindah an vale hnangamter khawh le lawmhter khawh a si kha an hngalh. Vale caah an nupile nih an tuammuaimi hna, tha an pekmi hna le an zohkhenhmi hna cu zei he hmanh tahchunh khawh a si lo. Cucaah an nupile nih an thihtak hna tikah an nunnak cu sullam a ngei lomi bantuk a si. Mah ruangah innchunghawi thihtakmi cheukhat cu an lungre a thei i hmailei kong an ruah tikah a ṭih zong an ṭih. An hna a ngam nakhnga le an lung a daih nakhnga zei Baibal phunglam nih dah a bawmh khawh hna?

“Thaizing kong ah lungrethei in um hlah u; thaizing nih cun lungretheihnak cu a zaa in aa ngeih ve ko lai. Nikhat nih a chuahpimi harnak cung i a dang chonh chih lengmang hi a herh lo.” (Matt. 6:34) Jesuh chimmi mah bia cu a hleiin pumsalei herhnak kongah a si nain innchunghawi thihtakmi hna zong kha an lungfahnak inkhawh awkah a bawmh hna. Charles nih a nupi a thih hnu thla tlawmpal ah hitin a ṭial: “Ka nupi Monik kha ka ngai tuk i a caan ah cun a zual chinmi a lo. Asinain mah cu a phung a si ko i caan a sau deuh tikah duhsah duhsah in ka philh deuh te ko lai ti kha ka hngalh.”

Asinain Charles nih atu tiang a nupi kha a philh kho rih lo. Zeidah a tuah? “Jehovah bawmhnak thawngin nifate inkhawh awkah kaa zuam” tiah a ti. Charles nih a ngaihchiatnak kha aa teiter lo. A lungfahnak cu chikkhat te ah cun a tlau lo nain mah kha a ruat peng lo. Nang zong na innchunghawi nih aan thihtak ahcun nikhat ca lawngah inkhawh i zuam. Thaizing ah zei bantuk thapeknak dah na hmuh lai kha na hngal lo.

Thihnak cu Jehovah tinhnak ah aa tel lo. “Khuachia rianṭuannak” ah aa telmi tu a si. (1 Johan 3:8;  Rom 6:23) Satan nih mi kha sal bantukin uk awk le an i ruahchannak tlauter awkah thihnak le thih ṭihnak kha a hman. (Heb. 2:14, 15) Mi pakhat nih atu lawngah si loin Pathian kamhmi vawlei thar hmanhah a hmaanmi nuamhnak le lungsinak ka hmu kho lai lo tiah a ruah tikah Satan cu aa nuam. Innchunghawi thihtakmi hna i an lungfahnak cu Adam sualnak le Satan dohnak ruangah a chuakmi a si. (Rom 5:12) Jehovah nih Satan ruangah a chuakmi rawhralnak kha a remh lai i Satan hmanmi hriamnam, thihnak kha a hrawh cang lai. Satan hmanmi, thih ṭihnak in a luatmi hna ah an innchunghawi thihtakmi tampi an i tel lai, mah ah nang zong naa tel ve men lai.

Vawlei thar ah a thoṭhan dingmi hna cu an nunnak ah thlennak cheukhat a um lai. Minung pehtlaihnak cu aa thleng cang lai. Tahchunhnak ah, a thoṭhan dingmi nulepa, pilepu le hringsortu dang hna cu an fale le an tule he duhsah duhsah in a tlingmi an hung si cang lai. Kum upat ruangah a chuakmi harnak a um ti lai lo. Mino hna nih hringsortu pawl kha atu an hmuh hnaning in si loin phundang ngaiin an hmuh te hna lai. Mah thlennak hna cu minung chungkhar ṭhancho awkah bawmtu an si lai.

A thoṭhan hngami hna kong he aa tlaiin hal awk tampi na ngei ko lai. Tahchunhnak ah, innchunghawi pahnih asiloah mahnak tam deuh nih thihtakmi cu zeitindah an si lai? Sadusi mi hna nih a va pasarih nih an thihtakmi nu pakhat kong kha biahalnak an rak tuah. (Luka 20:27-33) An dihlak in an thawhṭhan tikah an i pehtlaihnak cu zeitindah  a si lai? Mah kong cu kan hngal lo i mah biahalnak kong ruah le a phi ruahdamh len cu a herh lo. Atu ah kan tuah khawhmi cu Pathian i bochan lawng kha a si. Jehovah nih hmailei ah a tuah dingmi cu a ṭhami a si lai ti kha kan zumh khawh. Mah cu ṭih awk si loin kan i ngaih awk tu a si.

A fiangmi Baibal cawnpiaknak pakhat cu kan dawtmi a thimi hna an nung ṭhan lai ti kha a si. Baibal ah aa ṭialmi a rak thoṭhanmi hna kong nih thlan chungah a ummi vialte cu Jesuh aw an theih tikah an thoṭhan hrimhrim lai ti a langhter. (Johan 5:28, 29) Mah tikah kan dawtmi a thoṭhanmi hna he kan i tong ṭhan lai i kan i nuam tuk lai. A thoṭhanmi hna zong zeitlukin dah an i nuamh lai khi a ruah hmanh kan ruat kho lo.

Mi tampi an thawhṭhan tikah vawlei cu a hlan i a um bal lomi nuamhnak in a khat lai. (Mar. 5:39-42; Biat. 20:13) Hmailei ah a cang dingmi mah khuaruahhar thil kong ruahnak cu dawtmi thihtakmi hna caah hnemtu a si.

Thawhṭhannak caan a phanh tikah ngaihchiat awk thil a um lai maw? A um lai lo tiah Baibal nih a ti. Isaiah 25:8 ningin Jehovah nih “thihnak cu zungzal ca in a hrawh lai.” Mah ah thihnak le mah nih a chuahtermi lungfahnak hrawh dih cikcek aa tel. Isaiah chimchungbia ah Jehovah nih “mi vialte cu an mitthli a hnawh hna lai” ti zong in kan hmuh. Atu ah innchunghawi thihtak ruang i na inmi ngaihchiatnak vialte kha an thawhṭhan hnuah cun naa cinken ti lai lo.

Vawlei thar ah Pathian nih a tuah laimi thil vialte kha ahohmanh nih kan hngal dih kho lo. Jehovah nih hitin a ti: “Van khi vawlei nakin a let tampi in a san deuh bangin ka ruahning le ka thilti ning zong nan ruahning le nan thilti ning nakin a let tampi in a sang deuh.” (Isa. 55:9) Jesuh kamhmi thawhṭhannak kong kha kan zumh ahcun Abraham bantukin Jehovah kan i bochan a si lai. Atu ah Khrihfa dihlak caah Pathian nih tuah hna seh ti a duhmi tuah cu a biapi tuk. Cutin kan tuah ahcun vawlei thar ah a thoṭhanmi hna he nunṭi awkah aa tlakmi in hmuh kan si lai.—Luka 20:35.

A fiangmi ruahchannak na ngeih peng ahcun hmailei caah na lungre a thei lai lo. Mi tampi cu hmailei caah a fiangmi ruahchannak an ngei lo. Asinain Jehovah nih a ṭhami ruahchannak a kan pek. Mah kha zeitindah a kan tuahpiak lai timi fiang tein kan hngal lo nain kan herhmi le kan duhmi a tlinter lai ti kha kan zumh khawh. Lamkaltu Paul nih hitin a ṭial: “Kan i ruahchanmi cu kan mit in kan hmuh ahcun, cucu ruahchannak taktak cu a si hnga lo. Mit in hmuh komi cu aho nih dah an i ruahchan bal? Sihmanhsehlaw kan mit in kan hmuh lomi kha kan i ruahchan ahcun, cucu lungsau in kan hngah a langhnak a si.” (Rom 8:24, 25) Pathian biakam fek tein zumhnak nih innchunghawi thihtak tikah inkhawhnak ngeih awk aan bawmh lai. Cutin na inkhawh ahcun Jehovah nih hmailei ah ‘na lungthli tum kha aan pek lai.’ Mah tikah mi vialte nih “an herhmi kha tling tein an hmuh” lai.—Salm 37:4; 145:16; Luka 21:19.

Jesuh a thih lainak caan a naih tikah lamkaltu hna cu an ngaih a chia, an thin a phang i an lung aa tuai. Annih kha Jesuh nih mah bia in tha a pek hna: “Khuaruahhar lungrethei in um hlah u. Pathian kha zum u law keimah zong kha ka zum ve u.” Cun hitin a ti hna: “Nanmahte lawngin kaan kaltak hna lai lo; nan sinah ka ra kir ṭhan lai.” (Johan 14:1-4, 18, 27) Jesuh bia nih chiti thuhmi a zultu hna kha kum tampi chung ruahchannak le inkhawhnak a ngeihter hna. An dawtmi hna an thawhṭhan laimi hmuh a duh tukmi hna zong nih an i ruahchannak kha an tlauter awk a si lo. Jehovah le a Fapa nih an kaltak hna lai lo. A thimi hna cu an thoṭhan lai. A rauhhlan ah na ngaih tukmi pakhatkhat he nan i tong ṭhan cang lai.