1, 2. Salm dal 45 kha zeicah hngalh kan duh awk a si?

SUNPARNAK in a khatmi siangpahrang cu biatak le dinnak caah ral doh awkah aa thawh. Ral vialte a tei dih hna hnuah duhnungmi nupi a ṭhi. Siangpahrang cu zeitikhmanh ah philh a si lo i upat a si zungzal. Mah hna cu Salm dal 45 ah aa ṭialmi lungthawh awk ngai a simi thil hna lakah cheukhat an si.

² Asinain Salm dal 45 cu nuamhnak in a dongmi lungthawh awk ngai a simi tuanbia sawhsawh men a si lo. Mah ah aa ṭialmi thil sining hna nih atu kan nunnak lawng si loin kan hmailei zong a hnorsuan caah a biapi. Mah Salm dal 45 kan i ruah lioah ṭha tein lungthin pe hna u sih.

3, 4. (a) Salm caṭialtu pa nih aho kong dah a ṭial, mah nih kan lungthin kha zeitindah a umter? (b) “Siangpahrang” i zei a kong dah kan chim? Kan lei cu zeitindah cafung bantuk a hung si?

³ Salm 45:1 rel. Salm caṭialtu pa cu siangpahrang kong thawngṭha ruangah a lungthin cu “holh dawh in a khat.” “A khat” tiah lehmi Hebru biafang cu “a tlok” timi sullam a ngei. Salm caṭialtu nih Siangpahrang kong thawngṭha a theih tikah a lung a tho tuk i a lungthin cu a tlokmi bantuk a si. Mah nih a  lei cu “caṭial thiammi cafung” bantuk zong a siter.

⁴ Mah cu kan caah zei sullam dah a ngeih? Messiah Pennak kong thawngṭha cu kan lung a cawlcanghtermi thil a si. A hleiin 1914 in a hung si. Zeicah? Mah kum thawkin mah cu a ra dingmi Pennak kong a si ti lo. Vancung ah dirh a si cangmi cozah taktak kong a si cang. Mah cu “miphun vialte hna ca i tehte si awkah” “khuazakip ah” kan chimmi “Pennak kong Thawngṭha” kha a si. (Matt. 24:14) Mah Pennak kong thawngṭha nih kan lung a cawlcanghter maw? Pennak kong thawngṭha kha lungtho tein kan chim maw? Salm caṭialtu pa bantukin kan hla cu ‘siangpahrang kong a si.’ Jesuh cu vancung ah Messiah Pennak Uktu a si cang timi kong kan chim. Jesuh Pennak cohlan awkah vawlei hruaitu hna tel in mikip kha kan sawm hna. (Salm 2:1, 2, 4-12) Phungchimnak ah Baibal kan hman tikah kan lei cu “caṭial thiammi cafung” bantuk a hung si.

5. (a) Jesuh cu zeinihdah a ‘dawhter’? (b) Jesuh nih zeitindah phung a chim, Jesuh kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

⁵ Salm 45:2 rel. Baibal nih Jesuh a muisam kong kha tampi a chim lo. Mitling a si caah aa “dawh” ko lai. Asinain a dawhter taktaktu cu Jehovah cung a zumhfehnak kha a si. Pennak kong thawngṭha a chim tik zongah ‘bia chim a thiam ngaingai.’ Mi lungthin a lami bia a hman. (Luka 4:22; Johan 7:46) Phungchimnak ah Jesuh kha kan si khawh chungin kan i zohchunh maw?—Kol. 4:6.

6. Pathian nih Jesuh cu zeitindah “zungzal” in thluachuah a pek?

⁶ Jesuh cu zumhawktlak a si ca le a Pa a dawt caah Jehovah nih vawleicung i a phungchimnak kha thluachuah a pek i raithawinak ah a pum a pek hnu zongah laksawng a pek. Lamkaltu Paul nih Jesuh kong kha hitin a ṭial: “Mi toi ah aa dor i nawlngaihnak lam kha thih tiangin a zulh, vailam cung thihnak kha. Hi ruangah hin cunglei a sannak bik hmun ah khin Pathian nih a cawi i min vialte lakah a ngan bik min kha a pek. Cucaah Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte hna le vawlei i a ummi vialte hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte hna nih an khuk an i bil lai i Pathian kan Pa thangṭhat awk caah Jesuh Khrih cu Bawipa a si, an ti lai.” (Fil. 2:8-11) Jehovah nih Jesuh kha a thi kho ti lo ding in a thawhternak thawngin “zungzal” in thluachuah a pek.—Rom 6:9.

7. Pathian nih Jesuh kha zeitindah “midang” nakin tam deuh in chiti a thuh?

⁷ Salm 45:6, 7 rel. Jesuh nih a hmaanmi thil kha a duh i a Pa min a chiatter khomi thil kha a huat caah Jehovah nih Messiah Pennak i Siangpahrang si awkah chiti a toih. Jesuh cu “midang nakin tam deuh in lunglawmhnak kha an toih,” midang timi cu David hrinsor a si vemi Judah siangpahrang hna kha an si. Zeiti lam in dah an toih? Pakhatnak ah, Jesuh cu Jehovah thengte nih chiti a thuh. Pahnihnak ah, Jehovah nih Jesuh kha Siangpahrang lawng si loin Tlangbawi Ngan ṭuan awk zongah chiti a thuh. (Salm 2:2; Heb. 5:5, 6) Pathumnak  ah, Jesuh cu chiti taktak in si loin thiang thlarau in chiti thuh a si. A donghnak ah, a uknak cu vawlei in si loin vancung in a si.

8. Jesuh uknak cu a ding lai tiah zeicah kan chim khawh? Jesuh cu Siangpahrang sinak nawl a ngeimi a si tiah zeicah kan ti khawh?

⁸ 1914 ah Jehovah nih vancung Messiah Pennak i Siangpahrang in a Fapa kha rian a pek. Jesuh nih ‘a ram cu dinnak in a uk’ lai, cucaah a uknak cu a dingmi le a tlarimi a si zungzal lai ti kan zumh khawh. A bawiṭhutdan cu Pathian pekmi a si caah anih cu Siangpahrang sinak nawl a ngeimi a si. Jesuh bawiṭhutdan cu “zungzal in a hmun lai.” Jehovah nih rian a pekmi Siangpahrang kut tangah rian ṭuan cu zeitluk tinvo sung dah a si.

9, 10. (a) Khrih nih a vainam kha zeitikah dah aa bei, vainam kha zeitindah a hman? (b) Khrih nih hmailei ah a vainam kha zeitindah a hman rih lai?

⁹ Salm 45:3 rel. Jehovah nih Siangpahrang kha a vainam i bei awkah a fial. Cuticun Pathian uknak a ralchanhmi hna doh awk le hrawh awkah nawl a pek. (Salm 110:2) Khrih cu tei khawh lomi Ralkap le Siangpahrang a si caah “a ṭhawngmi” tiah auh a si. Khrih nih Satan le a khuachia pawl a doh hna i vawlei ah a thlak hna caan, 1914 ah a vainam kha aa bei.—Biat. 12:7-9.

¹⁰ Mah cu teinak a hmuh hmasa biknak a si. Teinak tling a hmuh a hau rih. (Biat. 6:2) Jehovah nih Satan vawlei ah aa telmi vialte hrawh awk le Satan le a khuachia rianṭuannak vialte hloh awkah bia a khiah. Pakhatnak ah, a hmaan lomi biaknak vialte a simi a Liannganmi Babilon cu hrawh dih cikcek a si lai. Mah a ṭhalomi “hlawhhlangnu” hrawh awkah Jehovah nih vawlei i nainganzi hruaitu kha a hman hna lai. (Biat. 17:16, 17) Mah hnuah, Khrih nih Satan vawlei i cozah vialte kha a hrawh dih hna lai. Cun “dongh hngal lo khor a uktu vancungmi” tiah auhmi Jesuh nih Satan le a khuachia hna kha dongh hngal lo khor ah a thlak hnanak thawngin teinak tling a hmuh lai. (Biat. 9:1, 11; 20:1-3) Mah lungthawh awk ngai a simi thil sining hna kha Salm dal 45 nih zeitindah a chimchung ti kha i ruah u sih.

11. Khrih nih “biatak” kilven awkah zeitindah ral a doh?

¹¹ Salm 45:4 rel. * Siangpahrang cu ram laak awkah asiloah minung kha sal i tlaih awkah ral a dohmi a si lo. Ral a dohnak a ruang ṭha a um. ‘Biatak le dinnak le toidormi’ hna caah ral a dohmi a si. Jehovah lawng hi van le vawlei uknak nawl a ngeimi a si. Mah cu kilven awk a simi a biapi bikmi “biatak” a si. Satan nih Pathian a doh lioah Jehovah cu uknak nawl a ngei lo tiah a ti. Mah caan thawkin khuachia le minung pawl nih mah a hrampi biatak kha an lung a hring. Jehovah thimmi Siangpahrang nih ral a doh awk le Jehovah lawng uknak nawl a ngeimi a si ti a langhter awk caan cu atu hi a si.

12. Siangpahrang cu ‘toidormi’ hna kilven awkah zeitindah ral a doh?

¹² Siangpahrang cu ‘toidormi’ hna kilven awk zongah ral a do. Jesuh cu toidornak le a Pa nawl ngaihnak ah zohchunh awk ṭha bik a si zungzal. (Isa. 50:4, 5; Johan 5:19) Siangpahrang i zumhawk tlak salle dihlak nih a nawl an i cawn awk a si i zei kong paohah Jehovah kha an Uktu in toidor tein an cohlan awk a si. Cutin a tuahmi hna lawng Pathian kamhmi vawlei thar ah an lut kho lai.—Zekh. 14:16, 17.

13. Khrih cu ‘dinnak’ kilven awkah zeitindah ral a doh?

 ¹³ Khrih cu ‘dinnak’ kilven awk zongah ral a do. Mah dinnak cu ‘Pathian dinnak’ asiloah a hmaan le hmaan lo kong i Jehovah phunglam kha a si. (Rom 3:21, NW; Deut. 32:4) Isaiah nih Jesuh Khrih he aa tlaiin “dinnak in ram a uktu siangpahrang a um te lai” tiah a chimchung. (Isa. 32:1) A uk lio caan ah “van thar le vawlei thar” a ser lai i cuka i a ummi dihlak nih a dingmi thil an tuah lai. (2 Pit. 3:13) Chimduhmi cu vawlei thar ah a ummi kip cu a hmaan le hmaan lo kong i Jehovah phunglam ningin an nun a hau tinak a si.—Isa. 11:1-5.

14. Khrih a orhlei kut nih zeitindah ‘khuaruahhar a simi thil’ a tuah lai? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

¹⁴ Siangpahrang nih a vainam kha aa bei i aa thawh tiah Salm caṭialtu nih a ti. (Salm 45:3) Vainam kha a orhlei kut in a lak i a hun hman. Salm caṭialtu nih Jesuh kong kha hitin a chimchung: ‘Na orhlei kut nih khuaruahhar a simi thil a tuah lai.’ (Salm 45:4, NW) Jesuh Khrih nih Armageddon ah Satan vawlei a hrawh tikah ‘khuaruahhar a simi thil a tuah lai.’ Siangpahrang nih Satan vawlei zeitindah a hrawh lai ti cu a dikthliar in cun kan hngal lo. Asinain Jesuh tuahmi kip nih Pathian ralrin peknak a ngai duh lomi le Siangpahrang uknak a cohlang duh lomi hna kha an thin a phanter hna lai ti cu kan hngalh. (Salm 2:11, 12 rel.) Donghnak caan he aa tlaimi chimchungbia ah Jesuh nih hitin a ti: “Vawleicung pumpi i a tlung dingmi thil an ruah ah khan mi cu ṭihnak in a ther in an ther lai; zeicahtiah vancung ṭhawnnak cu an i hnin lai. Cun Mi Fapa cu sunparnak le lianhngannak he khuadawm cung i a rat kha an hmuh lai.”—Luka 21:26, 27.

15, 16. Raldohnak ah Khrih hnu a zulmi ralkapbu ah ahote dah an i tel lai?

¹⁵ Pathian ral pawl doh awkah “sunparnak le lianhngannak he” Siangpahrang a rat lainak kong kha Biathlam cauk nih hitin a chim: “Van kha aa hung i rang raang pakhat ka hmuh. A cung i aa citmi cu a min ah Zumhawktlak le A hmaanmi ti a si; bia a ceih tik le ral a doh tikah dinnak in a ceih i a doh. Vancung ralkapbu nih khan rang raang cungin an zulh i puan raang in an i thuam. A haar ngaingaimi nam pakhat a kaa chungin a hung chuak i cu nam cun miphun vialte kha a tei dih hna lai. Annih cu thir fung in a uk hna lai i Lianngan Bik Pathian thinhunnak mitsur nennak chung mitsur kha a nen hna lai.”—Biat. 19:11, 14, 15.

¹⁶ Raldohnak ah Jesuh hnu a zul hngami vancung “ralkapbu” cu ahote dah an si lai? Jesuh nih a vainam aa bei i Satan le a khuachia pawl van in a thlak hna lioah vancungmi hna nih an rak bawmh. (Biat. 12:7-9) Cucaah Armageddon raltuknak ah Khrih a ralkap ah a thiangmi vancungmi pawl an i tel lai tiah ti cu aa tlak. Khrih ralkap ah midang tah an i tel lai maw? Jesuh nih chiti thuhmi a naule kha hitin bia a kamh hna: “Teitu a simi hna le tuah hna seh ti ka duhmi a dongh tiangin a tuahmi hna cu, ka Pa sinin ka hmuhmi nawlngeihnak kha annih zong ka pek ve hna lai. Miphun dang uknak nawl kha ka pek hna lai i annih cu thir fung in uknak nawl le tlak um bangin khuainak nawl kha ka pek hna lai.” (Biat. 2:26-28) Mah caan ah Khrih i chiti thuhmi a naule dihlak cu van ah an phan dih cang lai. Annih zong Khrih i vancung ralkapbu ah an i tel ve lai. Jesuh nih mi ṭhalo pawl hrawh awkah ‘khuaruahhar a simi thil’ a tuah tikah chiti thuhmi hna zong a sinah an um ve lai.

17. (a) Khrih nih aa citmi rang raang nih zeidah a langhter? (b) Vainam le likuk nih zeidah a aiawh?

¹⁷ Salm 45:5 rel. Siangpahrang nih rang raang aa cit. Biathlam 6:2 nih hitin a ti: “Ka hun zoh i rang raang pakhat ka hmuh. A cung i aa citmi nih cun likuk pakhat aa put i amah cu bawiluchin pakhat an pek. Teitu nih tei awkah aa thawh bantukin aa thawh.” Rang raang nih a dingmi le Pathian cohlanmi raldohnak kha a langhter. (Biat. 19:11) Siangpahrang nih vainam lawng si loin likuk zong aa put. Mah vainam le likuk nih Khrih nih a ral pawl hrawh awkah a hman hngami lam kha a aiawh.

18. Khrih nih a “thal” a hman tikah zeidah a cang lai?

¹⁸ Salm caṭialtu nih Siangpahrang kong kha langhternak bia hmangin hitin a chimchung: “Na thal cu an haar i na ral cu an lung tiang a taih hna; miphun kip kha na hmaiah an tlu.” Vawleicung dihlak ah rawhnak a um lai. Jeremiah nih hitin a chimchung: “Cu ni ah cun BAWIPA nih a thahmi hna cu vawlei khattelei kam in khattelei kam tiang . . . an ril liangluang ko lai.” (Jer. 25:33) A dang chimchungbia nih mah caan kong kha hitin a chim ve: “Cun nika chungah vanmi pakhat a dir kha ka hmuh. Van i a zuangmi va vialte kha aw fakpi in a auh hna i, ‘Ra tuah u, Pathian nih rawl danghnak nganpi a ser laimi ah cun i pum tuah u. Siangpahrang hna le ralbawi hna le ralkap hna le rang hna le rangcung ralkap hna le sal hna le mi luat hna le mi ngan hna le mi hme hna, an dihlak in, an sa cu ra ei tuah hna u,’ a ti.”—Biat. 19:17, 18.

19. Khrih nih zeitindah teinak tling a hmuh lai?

¹⁹ Satan vawlei ṭhalo hrawh a si hnuah sunparnak in a khatmi Siangpahrang Jesuh Khrih cu teinak hmuh awkah hmailei ah a kal lai. (Salm 45:4) Satan le a khuachia kha dongh hngal lo khor chungah a thlak hnanak in teinak tling a hmuh lai. Annih cu Jesuh le 144,000 nih vancung in kum thongkhat an uk chungah mah khor ah an um lai. (Biat. 20:2, 3) Satan le a khuachia cu dongh hngal lo khor chung an um lioah zei thil ṭhalo hmanh an tuah khawh lai lo caah a thimi bantuk an si lai. Mah caan chungah vawleicung i a ummi dihlak cu Satan le a khuachia pawl hnahnawhnak tong loin Siangpahrang uknak tangah nuam tein an um lai. Vawleicung pumpi paradis i a can hlanah Siangpahrang le 144,000 he i nuamh awk a sinak a ruang dang a um lai. Mah lungthawh awk ngai a simi kong cu a hnu capar ah kan i ruah te lai.