1, 2. (a) Aho ṭhitumnak nih dah van ah lunglawmhnak a chuahter lai? (b) Zei biahalnak hna dah kan i ruah lai?

ṬHITUMNAK puai ca timhtuah tikah caan tampi a dih zungzal. Asinain hi capar ah kum 2,000 hrawng timhtuahmi siangpahrang ṭhitumnak kong kan i ruah lai. A rauhhlan ah nupi ṭhi ding tlangval cu a nupi ding he an i um cang lai. Siangpahrang pa inn cu lunglawmhnak hla aw in a khat lai i vancung ah hitin hla an sa lai: “Bawipa, a Lian Ngan Bik, kan Pathian cu Siangpahrang a si caah, thangṭhat ko u! I lawm u law i nuam u sih; a lianhngannak cu thangṭhat u sih! Zeicahtiah Tuufa nupi ṭhit caan cu a phan cang i a ṭhit laimi ngaknu cu aa tim cang.”—Biat. 19:6, 7.

² Mah Baibal cang i “Tuufa” timi cu Jesuh Khrih a si. (Johan 1:29) Nupi a ṭhitnak nih van ah lunglawmhnak a umter lai. Ṭhitumnak puai caah zeitindah thil aa thuam? A nupi ding cu ahodah a si? A nupi ding cu ṭhitumnak caah zeitindah aa timhtuah? Zeitikah dah ṭhitumnak puai an tuah lai? Mah ṭhitumnak nih van ah lunglawmhnak a chuahter lai, vawleicung ah zungzal nun ding aa ruahchanmi hna tah an i nuam ve lai maw? Mah biahalnak hna i a phi kha hngalh kan duh tuk, cucaah Salm dal 45 kha i ruah chap u sih.

3, 4. (a) Nupi ṭhi ding tlangval thilthuam he aa tlaiin Salm caṭialtu nih zeitindah a chim? Nupi ṭhi ding tlangval cu zeinihdah a lung a lawmhter chin? (b) Nupi ṭhi ding tlangval aa lawmhnak a hrawmmi “siangpahrang fanu” le “siangpahrang bawinu” cu ahote dah an si?

³ Salm 45:8, 9 rel. Nupi ṭhi ding tlangval, Jesuh Khrih nih ṭhitumnak thilthuam aa hruk. A thil cu a hmui tuk i “zihmui phun ṭha bik” a simi mura le kassia bantuk a si, mah hna cu Israel mi hna nih an hmanmi a thiangmi chiti sernak ah hmanmi an si.—Ex. 30:23-25.

⁴ Nupi ṭhi ding tlangval cu nupi a ṭhit lai caan a naih tikah a inn i ringawn dawh nih a lung a lawmhter chin. Aa lawmhnak kha “siangpahrang bawinu” nih a hrawm, mah cu hmuh khawh lomi Pathian bupi a si i mah ah “siangpahrang fanu” a simi a thiangmi vancungmi zong an i tel. Vancung ah hitin aw a thang: “I lawm u law i nuam u sih; . . . Zeicahtiah Tuufa nupi ṭhit caan cu a phan cang.”

5. Tuufa nupi ding cu ahodah a si?

⁵ Salm 45:10, 11 rel. Nupi ṭhi ding tlangval aho a si cu kan hngalh cang i a ṭhit dingmi cu tah ahodah a si? Anih cu minung taktak a si lo. Chiti thuhmi Khrihfa 144,000 an phu ningin a aiawhtu a si. Jesuh cu mah chiti thuhmi Khrihfabu Lu a si. (Efesa 5:23, 24 rel.) Chiti thuhmi hna cu vancung i Messiah Pennak ah Khrih he uktu an si lai. (Luka 12:32) Annih nih “Tuufa kha a kalnak kip ah an zulh.” (Biat. 14:1-4) Annih cu “Tuufa nupi” an hung si i vancung i a inn ah an umṭi.—Biat. 21:9; Johan 14:2, 3.

6. Chiti thuhmi hna cu zeicah “Siangpahrang fanu” tiah auh an si, zeicah an miphun kha philh awkah fial an si?

⁶ “Siangpahrang bawipa i a ngaknu” cu “Siangpahrang fanu” ti zong in auh a si. (Salm 45:13) Salm 45:13 i “Siangpahrang” cu ahodah a si? Jehovah a si. Jehovah nih chiti thuhmi hna kha a “fa” ah aa ser hna. (Rom 8:15-17) Chiti thuhmi hna cu hitin ti an si: “Na mi le na rualchan kha philh ta hna.” Annih cu vancung ah va ngei ding an si lai caah ‘hi vawleicung thil hi si loin khika thil tu kha an ruah’ a hau.—Kol. 3:1-4.

7. (a) Khrih nih a nupi ding kha zeitindah a timhtuah? (b) Va ngei lai ngaknu nih a va ding kha zeitindah a hmuh?

⁷ Khrih nih vancung ṭhitumnak caah a nupi ding kha kum tampi chung a timhtuah. Lamkaltu Paul nih hitin a ṭial: “Khrih nih Khrihfabu cu a dawt i a nunnak a pek . . . Khrihfabu cu ti in thiang tein a ṭawl hnuah Pathian sinah a bia in a pek. Cuti a tuah cu Khrihfabu kha i dawhte le thiangte le soi awk zeihmanh um lo le dawhlonak le sawngkornak zeihmanh um lo le tlinlonak dang zeihmanh um loin amah sin lila ah khan pek a duh caah a si.” (Efe. 5:25-27) Paul nih hlanlio Korin khua i chiti thuhmi Khrihfa hna kha hitin a ti hna: “Pathian nih aan sian hna lo bantukin kei zong nih kaan siang ve hna lo. Nannih cu Khrih he i um ding in ka ham cangmi ngaknu thiang bantuk nan si.” (2 Kor. 11:2) Va ngei lai ngaknu cu thlaraulei ah a thian caah Siangpahrang Jesuh Khrih nih aa dawh tukmi in a hmuh. Va ngei lai ngaknu nih a va ding nawl kha a ngaih i a “bawi” in lungtho tein a cohlan.

8. Va ngei lai ngaknu cu “a vaa dawh hringhran dah” tiah zeicah Baibal nih a ti?

⁸ Salm 45:13, 14a rel. Va ngei lai ngaknu cu “a va ding ton awkah aa ṭamh” i ṭhitumnak caah “a vaa dawh hringhran  dah.” Biathlam 21:2 ah va ngei lai ngaknu cu Jerusalem Thar he tahchunh a si. Mah vancung khualipi cu “Pathian sunparnak in a cer” i “lung man sung, jasper lungvar bantukin a tleu i thlalang bantukin a fiim.” (Biat. 21:10, 11) Jerusalem Thar a ceunak kong kha Biathlam cauk ah dawh ngaiin a langhter. (Biat. 21:18-21) Va ngei lai ngaknu cu “a vaa dawh hringhran dah!” Vancung i siangpahrang ṭhitumnak cu cutin si awkah kan i ruahchan.

9. Ngaknu cu aho sinah dah an kalpi? Zeitindah thil aa thuamh?

⁹ Va ngei lai ngaknu kha a va ding a simi Messiah Siangpahrang sinah an kalpi. A va ding nih ngaknu kha a timhtuah i Pathian bia a simi “ti in thiang tein a ṭawl.” Mah tikah ngaknu cu ‘a thiang i soi awk zeihmanh a um lo.’ (Efe. 5:26, 27) Ngaknu cu mah puai caah aa tlakmi thil aa hruk a hauh bantukin aa hruk taktak. “A puan cu sui la in an tah. A puan dawh ngaimi he cun siangpahrang sinah khan an hei kalpi.” Tuufa nupi ṭhit puai i “aa thuamhnak ding ah, puan hmangṭhia a thiang i a cer in a cermi kha pek a si cang . . . Puan hmangṭhia cu Pathian mi hna nih ding tein rian an ṭuanmi kha a si.”—Biat. 19:8.

10. Tuufa nupi ṭhit hlanah zeidah a cang lai?

¹⁰ Biathlam 19:7 rel. Tuufa nupi ṭhit puai cu zeitikah dah a si lai? Biathlam 19:7 nih ṭhitumnak caah “a ṭhit laimi ngaknu cu aa tim cang” a ti nain mah hnu cacang hna nih ṭhitumnak puai kong an chim lo. Harnak nganpi a donghnak lei kong tu kha fiang tein an chim. (Biat. 19:11-21) Mah cu Siangpahrang nih teinak tling a hmuh hlanah ṭhitumnak puai tuah a si lai tinak a si maw? A si lo. Biathlam cauk i chimchungmi thil sining hna cu aa changchang in ṭial a si lo. Salm dal 45 ah Siangpahrang Jesuh Khrih nih a vainam aa bei i a ral a doh hmasa hna, mah hnuah siangpahrang ṭhitumnak puai cu tuah a si tiah kan hmuh.—Salm 45:3, 4.

11. Ṭhitumnak puai tuah hlanah Khrih nih zeidah a tuah lai?

¹¹ Mah thil hna hi aa changchang in a cang lai tiah kan ti khawh: Pakhatnak ah, “hlawhhlangnu mi lianngannu,” a Liannganmi Babilon a simi a hmaan lomi biaknak vialte cu hrawh a si lai. (Biat. 17:1, 5, 16, 17; 19:1, 2) Mah hnuah, Khrih nih “Lianngan Bik Pathian ni lianngan ni” a simi Armageddon ah Satan vawlei ṭhalo i a taang rihmi vialte kha a hrawh hna lai. (Biat. 16:14-16; 19:19-21) A donghnak ah, Siangpahrang nih Satan le a khuachia hna kha dongh hngal lo khor ah a thlak hnanak thawngin teinak tling a hmuh lai. Mah tikah ahohmanh kha harnak an pek khawh ti hna lai lo caah a thimi bantuk an si lai.—Biat. 20:1-3.

12, 13. (a) Tuufa nupi ṭhit puai cu zeitikah dah tuah a si lai? (b) Tuufa nupi ṭhit puai ruangah vancung ah ahote dah aa nuam lai? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

¹² Donghnak caan ah an thih tiang zumhfek tein a ummi a taang rihmi chiti thuhmi hna cu vancung ah thawhter ṭhan an si. A Liannganmi Babilon hrawh a si hnu, Armageddon aa thawk hlanah Khrih nih chiti thuhmi 144,000 kha van ah a pumh dih hna lai. (1 Thes. 4:16, 17) Mah hnu, Armageddon a dih hnuah Tuufa nupi ṭhit puai cu tuah khawh a si cang lai. Mah puai cu zeitlukin dah a nuamh lai! Biathlam 19:9 nih “Tuufa nupi ṭhitnak puai i sawmmi hna cu mi lunglawm an va si dah!” tiah a ti. A nupi ding a simi 144,000 cu an i nuam taktak lai. A va ding a simi Siangpahrang zong chiti thuhmi a hawile dihlak van ah amah he an um caah aa nuam tuk lai. (Luka 22:18, 28-30) Asinain  aa nuammi cu nupi a ṭhimi le a nupi ding lawng an si lai lo.

¹³ A hmasa ah kan rak rel cang bantukin vancung ah hitin hla an sa lai: “I lawm u law i nuam u sih; a lianhngannak cu thangṭhat u sih! Zeicahtiah Tuufa nupi ṭhit caan cu a phan cang i a ṭhit laimi ngaknu cu aa tim cang.” (Biat. 19:6, 7) Vawleicung i Jehovah salle hna tah zeitin? Mah puai ah an i tel ve lai maw?

14. Salm dal 45 chung i va ngei lai ngaknu i “a mawle” cu ahote dah an si?

¹⁴ Salm 45:12, 14b, 15 rel. Donghnak caan ah vawleicung pumpi i mi hna cu chiti thuhmi a taang rihmi hna he lunglawm tein Jehovah an biakṭi lai tiah profet Zekhariah nih a chimchung. Hitin a ṭial: “Khi caan ah cun holh phun kip a hmangmi miphun kip chungin mi pahra nih Judah mi pakhat kha a puan in an i tlaih lai i, ‘Pathian cu na sinah a um ti kha kan theih caah na sinah kan kal ko lai,’ tiah an ti lai.” (Zekh. 8:23) Salm 45:12 ah mah “mi pahra” kha “Tair mi” le “mirum” in a langhter. Annih nih chiti thuhmi a taang rihmi hna kha laksawng an pek hna i an mithmai ṭha an hmuh nakhnga le thlaraulei bawmhnak an hmuh nakhnga an i zuam. 1935 thawkin chiti thuhmi a taang rihmi hna nih mi tampi kha “lam ding” ah an hruai hna, chimduhmi cu Jehovah kong biatak an cawnpiakmi hna kha a si. (Dan. 12:3) Mah mi tampi asiloah “mi pahra” cu chiti thuhmi hna i zumhfekmi an hawile an si, annih nih an nunnak kha an i thenh i thlaraulei ah an thiang. Annih cu “a mawle” an si i Jehovah sinah an i pumpe, cun Siangpahrang Jesuh Khrih i zumhfekmi salle an si kha an langhter.

15. “A mawle” cu chiti thuhmi a taang rihmi hna he zeitindah rian an ṭuanṭi?

 ¹⁵ Mah “a mawle” nih vawleicung pumpi i “Pennak kong Thawngṭha” chimnak ah lungtho tein an bawmh hna caah chiti thuhmi a taang rihmi hna cu an i lawm tuk. (Matt. 24:14) “Thlarau le va ngei laimi ngaknu nih khan, ‘Ra u,’” an ti lawng si loin a theimi paoh zong nih “Ra u,” an ti ve. (Biat. 22:17) Chimduhmi cu chiti thuhmi hna nih “Ra u” an timi kha “tuudang” nih an theih tikah vawleicung mi vialte sinah “Ra u” timi sawmnak ah an i tel ve.—Johan 10:16.

16. Jehovah nih tuudang kha zei tinvo sung dah a pek hna?

¹⁶ Chiti thuhmi a taang rihmi hna nih tuudang kha an dawt hna. Ṭhitumnak i lunglawmhnak i hrawm ve awkah Jehovah nih tuudang zong tinvo sung a pek hna caah chiti thuhmi hna cu an i nuam. Mah “a mawle” cu “lunglawm le thanuam in an ra.” Van ah Tuufa nupi ṭhit puai tuah a si tikah vawleicung i zungzal nun ding aa ruahchanmi tuudang zong van le vawlei dihlak i lunglawmhnak kha an i hrawm ve lai. Biathlam cauk nih vawleicung i Jehovah a biami “mibu nganpi” kha ‘bawiṭhutdan hmai le Tuufa hmaiah a dirmi’ in a langhter hna. Annih cu thlaraulei biakinn i vawlei lei tual ah Jehovah rian an ṭuan.—Biat. 7:9, 15.

17, 18. Tuufa nupi ṭhitnak nih vawlei thar ah a um hngami kha zeitindah ṭhatnak a pek hna lai? Kum Thongkhat Uknak chungah Khrih cu ahote an pa dah a hung si lai?

¹⁷ Salm 45:16 rel. Khrih i vancung a nupi “a mawle” cu mah ṭhitumnak nih vawlei thar ah ṭhatnak a chuahtermi an hmuh tikah an i nuam chinchin lai. Siangpahrang Jesuh Khrih nih vawleicung i a “pupa” hna kha a thawhter ṭhan hna lai. Khrih nih annih kha a thawhter hna lai caah mah a “pupa” hna cu a “fapa” an hung si lai. (Johan 5:25-29; Heb. 11:35) Khrih nih mah a “fapa” hna lakin cheukhat kha “vawlei dihlak uktu” ah a ser hna lai. Tuchan i zumhfekmi Khrihfa upa cheukhat zong kha vawlei thar ah hruaitu si awkah “bawi” in rian a pek hna lai tiah kan i ruahchan khawh.—Isa. 32:1.

¹⁸ Kum Thongkhat Uknak chungah Khrih cu midang i an pa zong a hung si lai. Zeitin in dah? Jesuh tlanhnak man an zumh a langhtermi hna cu vawleicung ah zungzal in an nung lai. (Johan 3:16) Mah tikah Khrih cu ‘Zungzal Hmunmi an Pa’ a hung si lai.—Isa. 9:6, 7.

19, 20. Salm dal 45 ah ṭialmi lungthawh awk ngai a simi thil hna nih tuchan a hmaanmi Khrihfa dihlak kha zeitindah a kan hnorsuan?

¹⁹ Salm 45:1, 17 rel. Khrihfa dihlak nih Salm dal 45 ah ṭialmi thil hna kha hngalh kan duh awk a si. Vawleicung ah a taang rihmi chiti thuhmi hna cu a rauhhlan ah an unau pawl le nupi ṭhi ding tlangval, Jesuh Khrih he van ah kan i tong cang lai ti an hngalh caah an i nuam tuk. Tuudang cu sunparnak he a khatmi Siangpahrang nawl ngaih chin awkah forh an si. Vawleicung ah a taang rihmi va ngei lai ngaknu i a hawile an si caah an i nuam tuk. Khrih le a nupi ding nih ṭhitumnak a dih hnuah mi vialte a kan pek dingmi thluachuah cu kan ruah khawhmi lengin tampi a ṭha deuh lai.—Biat. 7:17; 21:1-4.

²⁰ Messiah Siangpahrang kong chimchungbia a tlin lai caan kan hngah lioah a min kha mi hngalhter awkah forh kan si. Siangpahrang kha “zungzal thluangthluan” in thangṭhat hna u sih.