1. Tuchan ah mi cu zei harnak dah an ton?

JEHOVAH nih minung harnak kan tonmi, kan thazaang a der thluahmahmi le kan tarmi hi a duhmi a si bal lo. Aa tinhmi cu Paradis ah nu he pa he ngandam tein um kha a si. Asinain atu ah cun “sermi thil vialte cu nau nganfah bantukin an hrum an ai.” (Rom 8:22) Sualnak ruangah mi nih harnak an tonmi a hmuh tikah Pathian cu zeitindah a um lai tiah na ruah? Tar tampi cu a hleiin bawmh an herh lio caan ah khinhhramh an si lomi hi ngaihchiat awk ngai a si.—Salm 39:5; 2 Tim. 3:3.

2. Khrihfabu ah a ummi tar pawl kha zeicah kan sunsak hna?

² Jehovah miphun nih Khrihfabu ah a ummi tar pawl kha kan sunsak hna. An fimnak in ṭhatnak kan hmu i an zumhnak kha i zohchunh kan duh. Kan lak i tampi cu mah tar pawl he chungkhat kan si. Asinain tar unau pawl he chungkhat kan si zong, si lo zongah ṭha tein zohkhenh an simi kha kan duh. (Gal. 6:10; 1 Pit. 1:22) Tar pawl he aa tlaiin Pathian hmuhning hlathlainak thawngin kan dihlak ṭhatnak kan hmu lai. Dawtmi tar unau pawl zohkhenhnak he aa tlaiin chungkhar rian le Khrihfabu rian kong kan i ruah lai.

3, 4. (a) Salm dal 71 a ṭialtu nih Jehovah kha zeidah lungtak in a nawl? (b) Tar unau pawl nih Pathian kha zeidah an hal khawh?

³ Salm 71:9 ah hitin kan hmuh: “Atu cu a tar cang ai pat tiin ka hlaw sawh hlah, san a tlai ti ual pat lo tiin ka kaltak hlah.” Mah bia a ṭialtu cu David a si kho men. David cu a nun chung vialte Pathian rian a ṭuan i Jehovah nih thil lianngan tuahnak ah a hman. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Si. 2:1-3, 10) Jehovah caah thil tampi a rak tuah ko nain a tar tikah amah zohkhenh awkah Jehovah nawl a hau tiah a ruah.—Salm 71:17, 18 rel.

⁴ Tuchan mi tampi zong David bantuk an si. An tar thluahmah i “ni ṭhalo” hna kha an tong ko nain Pathian thangṭhat awkah an si khawh chungin an i zuam. (Pct. 12:1-7) An lak i tampi cu phungchimnak rian le a dang rian kha hlan tlukin an ṭuan kho ti men lai lo. Asinain zohkhenhnak le thluachuah hmuh zungzal awkah Jehovah kha an nawl khawh ve ko. Zumhfekmi tar pawl nih kan thlacamnak Pathian nih a kan leh lai tiah an zumh khawh. Zeicatiah Jehovah nih David kha cu bantuk kong he aa tlaiin thlacam awkah thiang thlarau in a forh caah a si.

5. Zumhfekmi tar pawl kha Jehovah nih zeitindah a hmuh hna?

⁵ Jehovah nih zumhfekmi tar pawl kha a sunsak hna i annih kha upat awkah a salle sinin aa ruahchan. (Salm 22:24-26; Ptb. 16:31; 20:29) Leviticus 19:32 nih hitin a ti: “Sam parmi hmaiah cun na dir lai i tar a simi hmai cu na upat lai, cun na Pathian cu na ṭih lai: keimah cu BAWIPA ka si.” Mah bia ṭial a si lioah tar pawl upat cu a biapi tukmi rian a si bantukin atu zongah a si ṭhiamṭhiam. Tar pawl zohkhenh cu ahote rian dah a si?

6. Nulepa zohkhenhnak kongah Jesuh nih zeitindah zohchunhawk ṭha a chiah?

⁶ Baibal nih hitin a ti: “Nan nu le nan pa kha upat hna u.” (Ex. 20:12; Efe. 6:2) Jesuh nih an nu le an pa a zohkhenh duh lomi Farasi mi le Phungbia cawnpiaktu saya hna kha sual a phawt hna lioah mah nawlbia a biapit tuk kha a langhter. (Mar. 7:5, 10-13) Jesuh thengte nih zohchunhawk ṭha a rak chiah. Tung cung i thlai a si lio hmanhah nuhmei si dawh a simi a nu kha a siaherh. A nu zohkhenh awkah  a dawtmi a hawi le a zultu a simi Johan kha rian a pek.—Johan 19:26, 27.

7. (a) Chungkhar zohkhenhnak kong ah Paul nih zei phunglam dah a ṭial? (b) Paul nih zei kong dah a ṭial rih?

⁷ Lamkaltu Paul nih Timote sin a ṭialmi ca ah Khrihfa a simi nih an chungkhar kha an zohkhenh hna awk a si tiah a ṭial. (1 Timote 5:4, 8, 16 rel.) Mah phunglam kha ahote nih dah Khrihfabu bawmhnak an hmuh awk a si timi kong a ṭial lioah a ṭialmi a si. A tar cangmi nuhmei zohkhenhnak rian cu a hleiin a fale, a tule le a dang a chungkhat nih an ṭuan awk a si tiah Paul nih a ṭial. Cutin an tuah ahcun a herh loin Khrihfabu tangka a dih lai lo. Tuchan zongah kan chungkhat pawl an herhmi kan zohkhenh hnanak thawngin Pathian kan dawt kha kan langhter.

8. Baibal nih tar nulepa zohkhenhnak kongah zeicah a fiangmi lamhruainak a chim lo?

⁸ A cuza cangmi fale nih nulepa kha ṭha tein an zohkhenh hna awk a si. Paul nih “a zummi” chungkhat bawmhnak kong a chimmi a si nain zumtu a si lomi nulepa zong daihthlanh awk an si lo. Chungkhar sining cu aa lawh cio lo caah chungkhar pakhat cio nih zohkhenhnak kong he aa tlaiin bia an khiah awk a si. Pakhat cio i ngandamnak, herhmi le sining cu aa dang cio. Tar cheukhat cu fale tampi an ngei nain a cheu tu cu pakhat lawng an ngei. Cheukhat cu cozah sinin bawmhnak an hmu nain cheukhat tu cu an hmu lo. Zohkhenh a herhmi hna i an duhmi cu aa dang cio. A tar cangmi an chungkhat zohkhenh awkah an si khawh chungin aa zuammi unau pawl nih an i thimmi kha sualphawt cu aa tlak lo i dawtnak ngeih lo a si. Jehovah nih Baibal ah hram aa bunhmi zei bantuk biakhiahnak paoh kha thluachuah a pek khawh. Hlanlio chan ah a miphun caah a tuah bantukin kan biakhiahnak kha hlawh a tlinter khawh ve.—Nam. 11:23.

9-11. (a) Cheukhat nih zei bantuk a har ngaimi biakhiahnak dah an tuah a herh men lai? (A hramthawknak hmanthlak zoh.) (b) A cuza cangmi fale nih caantling rian kha zeicah an ngol colh awk a si lo? Tahchunhnak pe.

⁹ Nulepa le fale cu lam hlatpi ah an um ahcun tar nulepa nih an herhmi bawmh awkah a har kho. An nu le an pa an i tengh, an ruh a kiah asiloah a dang harnak nganpi an ton ruangah ruahlopi in tlawn an hau men lai. Mah hnuah nulepa cu caan tlawmpal asiloah saupi tiang bawmh an herh men lai. *

¹⁰ Inn in lam hlatpi ah caantling in Pathian rian a ṭuanmi hna nih a har ngaimi biakhiahnak an tuah a hau men lai. Bethel ah rian a ṭuanmi, missionary le khualtlawng rianṭuantu hna nih an rian cu Jehovah sinin hmuhmi a sunglawimi thluachuah a si tiah an hmuh. Asinain an nu le an pa an zawt tikah ‘nulepa zohkhenh awkah kan rian in chuah in inn ah kan kir a hau’ tiah an ruah hmasa bik men lai. Asinain an nu le an pa nih an herhmi le an duh taktakmi kha thlacam buin ruah cu fim a si. Ahohmanh nih Jehovah pekmi rian ṭuan kha an ngol colh awk a si lo i cutin tuah cu a herhmi a si zungzal men lai lo. An nu le an pa an zawtmi cu chikkhat  lawng a si lai maw? An Khrihfabu chung i unau cheukhat nih bawmh an duh hna lai maw?—Ptb. 21:5.

¹¹ Tahchunhnak ah, Nichuah Asia ah a ummi tar nuva hna i an fapale pahnih cu inn in a hlatnak ah Pathian rian an ṭuan. Pakhat cu Thlanglei America ah missionary a ṭuan i a dang pakhat cu New York, Brooklyn i zungpi ah rian a ṭuan. An nu le an pa bawmh an herh tikah an fapale le an nupile nih zeitin bawmh ding a si ti hngalh awkah an tlawng hna. Missionary a ṭuanmi nuva hna nih an nu le an pa zohkhenh awkah an rian in chuah awkah fakpi in khua an ruat. Mah tikah an nu le an pa Khrihfabu i Khrihfa upa hna nih phone an chawnh hna. Khrihfa upa hna nih thil sining kha an tuaktan i missionary a ṭuanmi hna kha an si khawh tiang ṭuan peng awkah an duhpiak hna. Mah nuva hna an rian kha an sunsak i an nu le an pa kha kan in zohkhenhpiak hna lai tiah an ti hna. Mah chungkhar nih Khrihfa upa hna i bawmhnak kha zeitlukin dah an sunsak lai khi ruathmanh.

12. Tar nulepa zohkhenhnak kongah Khrihfa chungkhar nih bia an khiah tikah zeidah an i zuam awk a si?

¹² Tar nulepa zohkhenhnak kongah Khrihfa chungkhar nih zeitin bia an khiah hmanhah an biakhiahnak nih Pathian min a thangṭhat nakhnga an i zuam awk a si. Jesuh chan i biaknaklei hruaitu hna bantuk si kha kan duh lo. (Matt. 15:3-6) Jehovah le Khrihfabu thangṭhat tu kan duh.—2 Kor. 6:3.

13, 14. Khrihfabu nih tar unau pawl zohkhenh awk a si kha Baibal nih zeitindah a langhter?

¹³ Caantling in Pathian rian a ṭuanmi hna kha a cunglei ah langhtermi Khrihfabu bantukin cun kan bawm kho men hna lai lo. Asinain zumhfekmi tar pawl bawmh awkah Khrihfabu nih an tuah khawhmi zeipaoh tuah ding a si tiah Baibal nih a ti. Kumzabu pakhatnak i Jerusalem  Khrihfabu ah “herhbaunak a ngeimi ahohmanh an um lo.” Mah cu an dihlak in an rum tinak a si lo. An lak i cheukhat cu sifah dawh an si, asinain “a herhmi paoh kha an herhbaunak ning cio in [tangka] an phawt hna.” (Lam. 4:34, 35) Asinain a hnuah mah Khrihfabu ah buaibainak nganpi a chuak. Nuhmei cheukhat cu nifate rawl i phawtnak ah an hrelh deuh hna. Mah tikah lamkaltu hna nih zeidah an tuah? Nuhmei pawl ṭha tein pehtlaih an si nakhnga le rawl a za in an phawt hna nakhnga timhtuah awkah sining a tlinhmi pa pawl kha rian an pek hna. (Lam. 6:1-5) AD 33, Pentekos ni ah ramdangmi tampi cu Khrihfa an hung si i an zumhnak fehter awkah Jerusalem ah an um rih caah mah timhtuahnak cu a herhmi a si. Rawl i phawtnak cu chikkhat ca timhtuahmi lawng a si nain lamkaltu pawl biakhiahnak nih zumhfekmi tar unau pawl herhmi kha Khrihfabu nih bawmh khawh a si ti a langhter.

¹⁴ Zumtu a simi nuhmei pawl i thilrilei an herhbaunak kha Khrihfabu nih zeitikah dah bawmh ding a si ti kha Paul nih Timote a chimh. (1 Tim. 5:3-16) Khrihfa a simi nih ngakṭah, nuhmei le a dang harnak a tongmi hna zohkhenhnak rian an ngei tiah ṭial awkah thiang thlarau nih Jeim kha a forh. (Jeim 1:27; 2:15-17) Lamkaltu Johan zong nih hitin a ṭial: “Mipa pakhat cu mirum a si nain a unaupa herhbaunak kha a hmuh tikah a lung innka a khar ahcun, zeitindah a lung chungin Pathian ka dawt tiah a ti khawh lai?” (1 Johan 3:17) Khrihfa pakhat cio nih a herhbaumi hna kha bawmh ding rian kan ngeih ahcun Khrihfabu zong nih a ngeih awk a si hnga lo maw?

15. Tar unau pawl cu zeitluk tiang dah bawmh an herh timi kha zeinihdah a hnorsuan khawh?

¹⁵ Ram cheukhat ah cozah nih tar pawl kha pension le a dang bawmhnak an pek men hna lai. (Rom 13:6) Hmun dang ah cun an pe men hna lai lo. Cucaah chungkhat le Khrihfabu nih bawmhnak zeitlukin dah pek ding timi cu thil sining cungah aa hngat men lai. Zumtu a simi fale cu lamhlatpi ah an um ahcun mah nih nulepa zeitluk tiang dah an bawmh khawh hna timi kha a hnorsuan. An chungkhar sining vialte an hngalhthiam nakhnga an nu le an pa Khrihfabu i Khrihfa upa hna kha pehtlaihnak an tuah hna awk a si. Tahchunhnak ah, cozah nih tar pawl kha zei bawmhnak dah an pek hna ti hngalh awkah Khrihfa upa nih tar unau pawl kha an bawmh khawh men hna lai. Cun an fale nih hngalh an herhmi rel rih lomi a biapimi cakuat a um asiloah nulepa nih din loin an chiahmi sii a um ti bantuk zong kha an hmuh men lai. Fale le Khrihfa upa hna cu ṭha tein le hlangfang tein bia an i ruah ahcun tawnghtham khawhning kha an hngalh lai. Nulepa pawngah bawmtu an um asiloah lamhlat ah a ummi chungkhar ruahnak a cheutu an um ahcun mah nih thil sining chiat chin lo awkah a kham khawh lai i chungkhar an lungre theihnak a zorter lai.

16. Tar unau pawl zohkhenh awkah unau cheukhat nih zeidah an tuah?

¹⁶ Tar unau pawl kha an dawt hna caah  unau cheukhat nih an si khawh chungin bawmh awkah an caan le an thazaang kha lungtho tein an hman. Annih kha an chungkhar mi bantukin an pehtlaih hna. Unau cheukhat nih aa changchang in an zohkhenh hna. Cutin tar a zohkhenhmi unau pawl cu anmah theng caantling in Pathian rian an ṭuan kho lo nain a ṭuanmi hna kha an ṭuan khawh zungzal nakhnga an bawmh khawh hna. Annih cu a ṭha tukmi lungput an ngei. Tar nulepa cu midang nih zeitlukin an bawmh hna hmanhah nulepa zohkhenhnak rian cu fale rian a si ṭhiamṭhiam.

17, 18. Zei lungput nih dah a zohkhenhtu kha a nuamhter lai?

¹⁷ Tar pawl le a zohkhenhtu hna nih a ṭhami lungput an ngeih ahcun a harmi thil sining kha in awkah an fawiter khawh. A caan ah kum upat thluahmahnak nih lungrawhnak le lungdonghnak hmanh a chuahter khawh. Cucaah kum upa a simi unau pawl upat awk le thazaang pek awkah fakpi in i zuam a herh men lai. Cutin zeitindah na tuah khawh? Thazaang a pemi bia ruah lengmang hna. Dawtmi mah unau hna cu Jehovah cungah zumhfek tein an um caah thangṭhat awk an si. Jehovah nih a rian an rak ṭuanmi vialte kha a philh lo bantukin kannih zong nih kan philh ve awk a si lo.—Malakhi 3:16; Hebru 6:10 rel.

¹⁸ Tar pawl le a zohkhenhtu hna nih capo an thiam ahcun nifa ṭuanmi rian cu a fawi deuh ngai lai. (Pct. 3:1, 4) Tar unau tampi zong nih tam tuk in i ruahchan lo awkah an si khawh chungin an i zuam. Zawnruahnak kan ngeih ahcun a kan lengkai deuh lai i a kan zohkhenh deuh lai ti kha an hngalh. Tar unau pawl a lengmi tampi nih “tar unau pawl thapek awkah ka leng hna nain keimah tu thazaang ka hmu” tiah an chim tawn.—Ptb. 15:13; 17:22.

19. Harnak caan ah thazaang ngeih awkah mino he tar he zeinihdah a bawmh hna lai?

¹⁹ Tarnak, sifah harnak le tlinlonak a um ti lai lo caan kha kan i ngaih tuk. Mah caan a phanh hlan tiang Pathian salle nih zungzal nun ding timi ruahchannak ah an lungthin an pek awk a si. Pathian biakam kan zumhnak nih harnak caan ah thazaang a kan ngeihter. Zumhnak kan ngeih ruangah pei “kan lung a dongh bal lonak cu a si cu. Kan mihring sinak cu duhsah tein zor chin lengmang hmanh sehlaw kan thlarau sinak cu nikhat hnu nikhat a thar chin lengmang.” (2 Kor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19) Tar a zohkhenhmi hna kha zeinihdah a bawmh khawh rih hna? Bawmtu a simi thil cheukhat kha a hnu capar ah kan i ruah lai.