KA PHUNGCHIM a ngaimi cu mi tlawmte lawng an si nain ka zei hmanh a poi lo. Zeicahtiah ka ngakchiat lio tein a ningzah a pang tukmi ka si. Ka theihmi hna hmanh nih an kan len tikah kaa thup tawn.

Cucaah Jehovah bupi i ka hmuhmi rian tam deuh cu ka hawi a simi he a si lomi he pehtlaihnak tuah a haumi a si ti na hngalh tikah na khuaruah a har ko lai. A ningzah a pangmi le amahle amah aa zum lomi nih mah rian ṭuan cu zeitindah a si khawh lai? Mah cu keimah ṭhawnnak thawngin a si lo. Ka hmuhmi zei rian paoh ṭuan khawh awkah Jehovah nih a ka bawmh zungzal. “Kaan ṭhawnter lai i kaan bawmh lai; kaan huhphenh lai i kaan khamh lai” timi a biakam ningin a tuah. (Isa. 41:10) Mah bawmhnak cu a caan ah Khrihfa unau sinin a ra. Ka ngakchiat lioin cutin a ka bawmmi unau cheukhat kong kha kaan chimh hna lai.

1940 i nikhat ah Elsie Huntingford cu Ontario nitlak thlanglei ah a ummi kan lo ah a ra. Ka pa cu keimah bantukin a ningzah a pangmi a si caah ka nu nih innka a awnpiak. Ka pa le keimah nih inn chungin an chimmi kha kan ngaih. Ka pa nih Unaunu Huntingford cu thil pakhatkhat a zuarmi a si tiah a ruah i ka nu nih a cawk sual lai ti a phang. Cucaah kan duh rih lai lo tiah ti awkah innka pawngah a kal. Mah tikah Unaunu Huntingford nih “Baibal cawn nan duh lo maw?” tiah a hal hna. “Mah cu kan duh ko” tiah ka pa nih a leh.

Unaunu Huntingford nih a kan len lioah ka nu le ka pa cu biatak cohlan awkah timhcia an si. Ka nu le ka pa cu Canada i United Church ah aa zuam ngaimi an si. Asinain mah church in chuah awkah bia an khiak. Zeicah? Biaknak lei hruaitu nih biakinn ah tangka a pemi hna cazin kha mi vialte hmuhnak ah a taar. Ka nu le ka pa min cu mah cazin i a donghnak lei ah a um, cucaah tangka tlawmte lawng an pek khawh ti kha mi nih an hngalh. Ka nu le ka pa cu tangka tampi an ngei lo nain atu nakin tam deuh in pek awkah biaknak lei hruaitu pawl nih an hnek hna. Cun an chuahnak a ruang dang pakhat cu biaknak lei hruaitu pakhat nih ka zumhmi taktak ka cawnpiak hna ahcun ka rian in chuah ka si lai tiah a chim caah a si. Cucaah church in kan chuak nain Pathian kong cawn le amah biak cu kan duh peng rih ko.

Mah lio caan ah Canada ah Jehovah Tehte Hna cu khenkham an si i zalong tein phung an chim kho lo. A hmasa ah  Unaunu Huntingford nih Baibal le ca a ṭialnak a nakmi cauk fate lawng hmangin a kan cawnpiak. A hnuah an ka rawi lai lo ti kha a hngalh i a dang Baibal hrambunhmi cauk pawl a kan pek. Baibal kan cawn dih fatinte mah cauk pawl kha ṭha tein kan thuh. *

Unaunu Huntingford cu ralchanhnak le a dang harnak a tong ko nain phungchim rian ah lungtho tein aa tel. A lungthawhnak nih ka lung a ka suk tuk i Jehovah rian ṭuan awkah bia ka khiak. 1948 ah ka nu le ka pa cu tipil an ing. A hmai kum, kum 17 ka si ah saram caah hmanmi ti kuang ah tipil ka ing. Tipil ka in hnuah hmaikal ṭuan awkah bia ka khiak.

Hmaikal ṭuan colh awkah kaa cungcang, zeicatiah tangka tlawmpal ka kawl hmasa a hau tiah ka ruah caah a si. Cucaah rian pahnih ka ṭuan, pakhat cu bank ah a si i a dang pakhat cu zung ah a si. Asinain mino ka si i hmuhtonnak ka ngeih rih lo caah ka hmuhmi tangka vialte kha ka hman dih colh. Unaupa Ted Sargent nih ralṭhat awk le Jehovah i bochan awkah a ka forh. (1 Chan. 28:10) Mah thapeknak nih 1951 ah hmaikal ṭuan awkah a ka bawmh. Mah lioah dollar 40, baisikal hlun pakhat le zal thar pakhat lawng ka ngei. Asinain ka herh taktakmi thil hna kha Jehovah nih a ka pek zungzal. Ted nih hmaikal ṭuan awkah tha a rak ka pek caah kaa lawm tuk. Mah biakhiahnak in ṭhatnak tampi ka hmu.

1952, August thla ah Canada, Toronto i Bethel in phone an ka chawnh. September thla thawkin Bethel i rianṭuan awkah an ka sawm. Kei cu a ningzah a pangmi ka si i Bethel zong ka phan bal lo nain cuka i rianṭuan awkah ka lung a tho tuk, zeicahtiah Bethel a ṭhatnak kong tampi ka theih caah a si. Bethel ka phanh tikah ka inn bantukin ka ruah colh.

Bethel ka phanh hnu kum hnih ah Toronto khua i Khrihfabu pakhat ah Khrihfa upa phu ah khuakhangtu ka hung si. A kum a upa deuhmi le hmuhtonnak tam deuh a ngeimi Bill Yacos rian ka chaanmi a si. Mah lioah kum 23 lawng ka si rih i lo ah a ummi zeihmanh a hngal lomi ah kaa ruat. Unaupa Yacos nih zeidah tuah ding a si ti kha dawtnak in le toidor tein a ka hmuhsak. Jehovah nih a ka bawmh taktak.

 Unaupa Yacos cu a niam, a thau i a nih tikah duh a nung tuk. Mi cungah siaherhnak taktak a ngeimi a si. Unau pawl kha a dawt hna i unau pawl zong nih an dawt ve. Unau pawl kha harnak an ton caan lawngah si loin voidang zongah an inn ah a leng lengmang hna. Keimah zong cutin tuah ve awkah le unau pawl he phungchim kalṭi awkah a ka forh. “Ken, unau pawl na siaherh hna kha langhter” tiah a ka ti.

1957, January thawkin Jehovah nih a hleikhunmi lam in a ka bawmh. Mah thla ah Evelin he kan i um, anih cu a voi 14nak Gilead Tinṭan a kaimi a si. Kan i um hlanah anih cu Quebec i France holh an hmannak sang ah a rak ṭuan. Cuka hmun ah Roman Catholic Church cu nawl an ngeih tuk caah phungchim a har ngai. Asinain Evelin cu Jehovah cungah zumhawktlak tein a um i phungchim a ngol lo.

Evelin nih keimah zong zumhawktlak tein a ka bawmh. (Efe. 5:31) A caan ah cun cutin tuah cu a har. Tahchunhnak ah, kan i um ni a thaizing ah zung ṭengnge nih Canada Bethel ah zarhkhat chung meeting kai awkah an ka fial. Asinain mah caan ah U.S.A., Florida ah honeymoon kal kan rak i tim. Evelin le keimah cu Jehovah nih a kan fialmi zei paoh tuah kan duh caah kan i timhmi kha kan thlen. Mah zarh chungah Evelin cu zung ṭengnge pawngah phung a chim. Cuka hmun cu Quebec he aa dang tuk nain a si khawh chungin a ṭuan.

Mah zarh a dihlei ah kan i ruahchan lomi thil a hung um. Ontario i chaklei ah peng zohkhenhtu ṭuan awkah rian an ka pek. Kei cu nupi a ṭhikami, kum 25 lawng a simi le hmuhtonnak a ngei lomi ka si. Asinain Jehovah nih a kan bawmh lai tiah kan zumh. Canada i a kik tukmi khuasik thla ah zan ah tlanglawng kan i cit. Hmuhtonnak a ngeimi khualtlawng rianṭuantu pawl he kan kalṭi. Annih nih thazaang tampi an kan pek. Unaupa pakhat nih zan khuadei siarem lo ngaiin ṭhutter kha a kan duh lo. Cucaah ihnak a ummi a khaan ah um awkah a kan fial chih. Hi capar a thawknak ah ka chim cang bantukin a thaizing zingka ah Hornepayne khua i phu hmete kha kan tlawng hna. Mah cu kan hmuh hmasa bikmi rian a si i kan i umnak hi ni 15 lawng a si rih.

Kum tlawmpal a rauh ah kan nunnak cu aa thleng ṭhan. 1960 a donghlei, pengkomh zohkhenhtu rian ka ṭuan lioah 1961, February ah thawk hngami a voi 36nak Gilead Tinṭan kai awkah an ka sawm. Thla hra chung Baibal cawnnak caanṭha ka hmuh lai caah ka lung a tho tuk. Asinain Evelin cu a dang nupile pawl bantukin sawm a si ve lo caah ka ngaih zong a chia. New York, Brooklyn i tinṭan ka kai chungah Evelin nih Canada ah um ka duh ko tiin ca ṭial a hau. Keimah he caan saupi ṭhen lai a ruah tikah a ṭap ko nain Gilead kai awkah kan hna a tla. A sunglawimi cawnpiaknak ka hmuh lai caah Evelin cu aa nuam.

Brooklyn i ka um lioah Evelin cu Canada Bethel ah rian a ṭuan. Chiti thuhmi unaunu Margaret Lovell he khaan khat ah an umṭi. Evelin le keimah cu kan i ngai tuk. Asinain Jehovah nih kan rian ṭuan khawh awkah a kan bawmh. Evelin cu Jehovah caah mahca ṭhatnak hlawt a duh, mah nih ka lung a ka suk tuk.

Thla thum chung Gilead tinṭan ka kai hnuah vawlei pumpi phungchimnak rian a hruaitu Unaupa Nathan Knorr sinin sawmnak ca ka hmuh. Canada ah kir in Pennak Rianṭuannak Tinṭan  i cawnpiak awkah a ka sawm. Canada i tinṭan a dih hnuah Gilead Tinṭan kai ṭhan awkah sawm na si theng ti lai lo tiah a ka ti. Unaupa Knorr nih mah rian cu na cohlan lo zongah a poi lo tiah a ka ti. Gilead Tinṭan kha a dih tiang kai awkah kaa thim khawh, mah hnuah ramdang ah missionary rian ṭuan awkah a kan thlah khawh. Na nupi na chimh hnuah biakhiahnak na tuah khawh tiah a ka ti.

Evelin nih zeitindah a ruah lai ti kha ka hngalh caah chimh hmanh a hau lo. Kan duh theng lomi rian a si hmanhah Jehovah bupi nih rian a kan peknak khoika hmun paohah kal awk a si tiah kan ruah zungzal. Cucaah Unaupa Knorr kha “Jehovah bupi nih ṭuanter a kan duhmi zei rian paoh lunglawm tein kan ṭuan ko lai” tiah ka leh colh.

1961, April thla ah Pennak Rianṭuannak Tinṭan i cawnpiak awkah Canada ah ka kir. A hnuah Evelin he Canada Bethel i rian ṭuan awkah an kan sawm. 1965 ah thawk laimi a voi 40nak Gilead tinṭan kai awkah an ka sawm tikah kan khuaruah a har tuk. Atu tan zongah tinṭan ka kai chungah Evelin nih Canada ah um ka duh ko tiin ca ṭial a hau ṭhan. Asinain sawmnak ca ka hmuh hnu zarh tlawmpal ah Evelin zong Gilead kai awkah sawmnak ca a hmu ve. Cucaah kan i nuam tuk.

Gilead Tinṭan kan kai tikah Unaupa Knorr nih France holh a hmangmi tinṭan a kai vemi midang he Africa ah kan in thlah hna lai tiah a kan ti. Asinain Canada ah rian a kan pek ṭhan caah kan khuaruah a har tuk. Kum 34 lawng ka si nain zung ṭengnge zohkhenhtu rian an ka pek. Unaupa Knorr kha ka ngakchia tuk rih tiah ka chimh tikah mahle mah i zumh deuh awkah a ka bawmh. A biapimi biakhiahnak ka tuah hlanah hmuhtonnak a ngeimi hna he bia ruah kaa zuam.

Bethel ah Jehovah rian ka ṭuan lioah midang sinin cawnnak caanṭha tampi ka hmu. Zung ṭengnge Kawmiṭi ah aa telmi midang kha ka upat hna. Bethel le rian kan rak ṭuannak Khrihfabu dangdang i ka tonmi unaunu, unaupa, tar le mino sin zongin tampi ka cawn.

Bethel ah midang cawnpiaknak le Jehovah an zumhnak a feh nakhnga bawmhnak caanṭha ka hmu. Lamkaltu Paul nih Timote kha “kaan cawnpiakmi ah khan dir” tiah a ti. Hitin a ti chap: “Tehte tampi hna theih ah ka chimmi bia kha i lak law, midang a cawnpiak kho ve dingmi, na zumhmi hna kha va kenter hna.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Atu ah Bethel i rian ka ṭuannak hi kum 57 a si cang. Zeidah ka cawn kha mi cheukhat nih an ka hal tawn. Ka bialehnak cu a sawhsawh te a si ko: Jehovah bupi nih tuahter aan duhmi kha tuah zungzal. Jehovah nih aan bawmh lai kha zum.

Bethel i ka phanhka lio kha kaa cinken rih. A ningzah a pangmi le hmuhtonnak a ngei lomi mino ka rak si. Mah caan chung vialte Jehovah nih a ka bawmh. Ka herh tuk lio caan ah keimah bawmh awkah dawtnak a ngeimi unau pawl kha a hman hna. Cuticun Jehovah nih ‘na thinphang hlah, kaan bawmh lai’ tiah a ka ti.—Isa. 41:13.