1. Pathian a biami hna he aa tlaiin mi cheukhat nih zeidah an zumh?

TUCHAN mi tampi nih vawleicung i a biapi bikmi biaknak hna nih mi an bawm kho hna lo tiah an ti. Mah biaknak hna nih Pathian kong biatak an cawnpiak hna lo i thil ṭhalo an tuah caah Pathian nih a cohlang hna lai lo tiah mi cheukhat nih an ruah. Asinain biaknak dihlak chungin miṭha pawl tu cu Pathian nih a cohlan hna tiah an zumh. Mah cu a hmaan maw? Pathian nih amah a biami hna kha a hmaan lomi biaknak in chuah awkah a hal hna maw? A phi hngalh awkah hlanlio i Jehovah a bia taktakmi hna kong Baibal chimmi kha i ruah hna u sih.

2. Ahote dah Jehovah miphun a hung si? Jehovah he a hleikhunmi pehtlaihnak a ngeimi miphun an si kha zeinihdah a langhter? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

² A luancia kum 4,000 hrawngah Jehovah nih vawleicung i a miphun si awkah phu pakhat kha a thim hna. Abraham  cu “Pathian nih miding in a cohlanmi vialte hna thlaraulei an pa a si” tiah Baibal nih a ti. Anih cu chungkhar nganpi le sal tampi a hruaitu a si. (Rom 4:11; Gen. 14:14) Kanaan ram ah “a ṭhawngmi bawi” pakhat in an ṭihzahmi a si. (Gen. 21:22; 23:6) Jehovah nih Abraham le a tefa hna he biakamnak a ser. (Gen. 17:1, 2, 19) Pathian nih Abraham kha hitin a ti: “Nangmah le na tefa hna nih tuah awkah kan hna a tla nan ti laimi cu hihi a si: nanmah lak i pa paohpaoh cu nan cuarpar nan i tan dih lai.” Hitin a ti chap: “Hi nih hin nanmah le keimah karlak ah biakamnak a um kha a langhter lai.” (Gen. 17:10, 11) Cucaah Abraham le a chungkhar i pa vialte cu an cuarpar an i tan. (Gen. 17:24-27) Cuarpar tannak nih Abraham tefa hna cu Jehovah he a hleikhunmi pehtlaihnak a ngeimi miphun an si kha a langhter.

3. Abraham tefa cu zeitindah miphun pakhat an hung si?

³ Abraham i a tupa Jakob asiloah Israel cu fapa 12 a ngei. (Gen. 35:10, 22b-26) A hnuah mah a fapale cu Israel phun 12 a hringsortu an hung si. (Lam. 7:8) Jakob fapa Josef cu Izipt ram ah kalpi a si i a hnuah Faraoh nih nawlngeihnak nganpi a pek. Mangṭam a tlun lioah Josef cu Izipt ram dihlak rawl peknak ah tlangtlatu a si. Mah mangṭam ruangah Jakob le a chungkhar cu Izipt ram ah an i ṭhial. (Gen. 41:39-41; 42:6) Jakob tefa cu an hung karh i miphun nganpi an hung si.—Gen. 48:4; Lamkaltu 7:17 rel.

4. A hmasa ah Izipt mi hna le Jakob tefa hna an i pehtlaihnak cu zeitindah a si?

⁴ Jakob tefa cu Izipt ram, Goshen ah kum 200 leng an um. (Gen. 45:9, 10) Faraoh nih Josef kha a hngalh i a upat caah Israel mi kha Izipt ram ah a umtermi hna a si. (Gen. 47:1-6) Israel mi cu kum 100 chung hrawng Izipt mi he rem tein an um. Annih cu khua hme tete ah an um i saṭil zohkhenhnak rian an ṭuan. Izipt mi nih tuukhal kha an huat ko hna nain Faraoh nawl an ngaih a herh caah Israel mi kha an sinah an umter hna.—Gen. 46:31-34.

5, 6. (a) Izipt ram ah Pathian miphun an sining cu zeitindah aa thlen? (b) Moses cu zeicah thah a si lo, Jehovah nih a miphun caah zeidah a tuah?

⁵ Tlawmpal a rauh hnuah Izipt mi hna  nih Israel mi kha sal ah an hman hna. Baibal nih hitin a ti: “Siangpahrang thar, Josef kong zeihmanh a hngal lomi kha Izipt ram ah khan a hung bawi. A mi kha a thawh hna i, ‘Israel mi hna hi zohhmanh hna u, an tam tuk i an ṭhawn tuk cang caah hin thinphang kan si . . . ’ a ti hna.” Mah ruangah Izipt mi hna nih Israel mi kha tlakrawh rawh awk, an lo zohkhenh awk le a dang rian hrang ṭuan awkah rumro in an hnek hna. Israel mi kha puarhrang ngaiin an pehtlaih hna.—Ex. 1:8-10, 13, 14.

⁶ Mah siangpahrang thar nih Israel pa ngakchia vialte kha an chuah bak in thah awkah nawl a chuah. (Ex. 1:15, 16) Mah lio caan ah Israel minu Jokhebad nih Moses kha a hrin. Thla thum a si ah a nu nih Nile Tiva kam i ram kung lakah a thuh. Faraoh fanu nih Moses kha a hmuh i aa cawm. A ṭhan deuh tiang zohkhenh awkah Moses a nu kha a fial. A hnuah Moses cu zumhfekmi Jehovah sal a hung si. (Ex. 2:1-10; Heb. 11:23-25) Jehovah nih a miphun temhnak an inmi kha a hmuh i Izipt ram in chuahpi awkah Moses kha hman dingin bia a khiah. (Ex. 2:24, 25; 3:9, 10) Cuticun Jehovah nih Israel mi kha a “tlanh” hna asiloah a khamh hna.—Ex. 15:13; Deuteronomi 15:15 rel.

7, 8. Jehovah mi hna cu zeitindah miphun thiang an hung si?

⁷ Jehovah nih Israel mi kha nawlbia le tlangbawi a ngeimi miphun pakhat in a dirh rih hna lo nain a mi si awkah cun a thim cang hna. Cucaah Moses le Aaron kha Faraoh sinah hitin a chimtermi hna a si: “BAWIPA, Israel Pathian nih, ‘Ka mi hna cu thetse ram ah biaknak puai an tuah khawh nakhnga, kalter hna seh,’ aan ti.”—Ex. 5:1.

⁸ Asinain Faraoh nih Israel mi kha a kalter duh hna lo. Jehovah nih a miphun luatter awkah Izipt ram ah rai phun hra a tlunter i a hnuah Faraoh le a ralkap hna kha Rili Sen ah a hrawh hna. (Ex. 15:1-4) Mah hnu thla thum hrawngah Jehovah nih Sinai Tlang ah Israel mi he biakamnak a ser i hitin a ti hna: “Ka nawlbia kha nan ngaih i ka biakamnak kha nan zulh ahcun, ka mi hrimhrim nan si lai.” Annih cu ‘miphun thiang’ an hung si lai.—Ex. 19:5, 6, NW. 

9, 10. (a) Deuteronomi 4:5-8 nih a fianter bantukin Israel mi cu Nawlbia nih zeitindah miphun dang hna he a thleidanter hna? (b) Israel mi nih “Pathian caah a thiangmi miphun” an si langhter awkah zeidah an tuah a herh?

⁹ Kum tampi chungah Jehovah salle cu chungkhar lu nih an hruai hna, annih cu uktu, biaceihtu le tlangbawi zong an ṭuan. Israel mi hna nih Izipt ram ah sal an si hlan tiang mah i hruaining kha an hman. (Gen. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5) Asinain Jehovah nih Israel mi kha sal sinak in a luatter hna hnuah miphun dang hna he a thleidantermi nawlbia a pek hna. (Deuteronomi 4:5-8 rel; Salm 147:19, 20) Nawlbia nih Israel miphun caah tlangbawi a ṭuan hngami phu pakhat kha a dirh. Cun fimnak le hngalhnak  a ngei i upat awk a tlakmi “upa” hna cu biaceihtu an ṭuan lai ti zongin a ti. (Deut. 25:7, 8) Nawlbia nih Israel mi kha an biaknak le nifa an nunnak kongah lamhruainak a pek hna.

¹⁰ Israel mi Biakammi Ram an luh laite ah Jehovah nih a nawlbia kha a chimh ṭhan hna. Moses nih hitin a ti hna: “BAWIPA nih nihin ah nannih kongah hi bangin a thanh cang: ‘Bia kaan kam cang hna bantukin nannih cu keimah ca hrimhrim i miphun nan si, cun ka nawlbia vialte kha nan ulh awk a si, cun ka sermi miphun vialte hna cungah thangṭhatnak le minthannak le upatnak ah kaan chiah hna lai i, ka chim cang bangin nannih cu BAWIPA nan Pathian caah a thiangmi miphun nan si lai.’”—Deut. 26:18, 19.

11-13. (a) Ahote dah Pathian miphun he Pathian a biaṭi? (b) Miphun dang hna nih Jehovah biak an duh ahcun zeidah an tuah a herh?

¹¹ Israel mi lawng hi Jehovah thimmi miphun an si nain miphun dang zong kha an sin i um ve awkah Jehovah nih a awnh hna. Tahchunhnak ah, Pathian nih Israel mi kha Izipt ram in a chuahpi hna lioah Izipt mi hna telin mi tampi nih an zulh hna tiah Baibal nih a ti. (Ex. 12:38) An lakah a pasarihnak rai a tlun lio i Moses ralrin peknak a ngaimi Faraoh salle cheukhat zong an i tel kho.—Ex. 9:20.

¹² Israel mi Kanaan ram luh awkah Jordan Tiva an tan laite ah Moses nih an sinah a ummi Israel miphun a si lomi “mipem kha daw” hna u tiah a ti hna. (Deut. 10:17-19) Annih nih Nawlbia Pahra ti bantuk a hrampi nawlbia hna kha zulh an duh ahcun nan sinah umnak nawl nan pek hna lai tiah Pathian nih a ti hna. (Lev. 24:22) Miphun dang cheukhat cu Jehovah a biami hmanh an hung si. Tahchunhnak ah, Moab minu Ruth cu Jehovah a biami a hung si. Israel minu Naomi kha hitin a ti: “Na miphun cu ka miphun an si ve lai i na Pathian cu ka Pathian a si ve lai.” (Ruth 1:16) Cu bantuk Israel miphun a si lomi hna kha Judah biaknak ah a lutmi tiah auh an si i pa a simi cu cuarpar tan an si. (Ex. 12:48, 49) Jehovah nih annih kha a thimmi miphun chungah telter a duh hna.—Nam. 15:14, 15.

¹³ Jehovah nih amah a biami miphun dang a cohlan hna kha Solomon thlacamnak pakhat zong nih a langhter. Biakinn pekchanh lioah Solomon cu hitin thla a cam: “Na mi Israel mi a si lomi ramdangmi nih na min ngan le a ṭhawngmi na kut le na samhmi na baan ruangah lamhlatpi ram in an rat i hi inn lei hoih in thla an cam ahcun, na umnak van khin rak theihpiak law, ramdangmi nih an in auhnak vialte ningin tuahpiak ko hna; zeitintiah vawleicung mi vialte nih na mi Israel mi bangin, na min kha an theih i nangmah kha an in ṭih i hi inn ka sakmi hi nangmah min in kawh a si kha an hngalh nakhnga.” (2 Chan. 6:32, 33) Jesuh chan hmanhah Jehovah biak a duhmi miphun dang hna cu Pathian thimmi miphun he an biakṭi khawh.—Johan 12:20; Lam. 8:27.

14-16. (a) Israel miphun cu zeiti lam hna in dah Jehovah caah tehte a simi miphun an hung si? (b) Jehovah nih tuchan a miphun hna sinin zeidah aa ruahchan?

¹⁴ Israel miphun nih an Pathian Jehovah kha an biak i miphun dang hna nih an pathian pawl kha an biak ve hna. Cucaah a hmaanmi Pathian cu ahodah a si timi a biapimi biahalnak a chuak. Mah biahalnak kha biaceihnak zung i biahalnak leh bantukin leh a hau tiah Isaiah chan ah Jehovah nih a ti. Miphun dang hna pathian cu a hmaanmi an si ahcun mah biaceihnak caah tehte an ngeih a hau ti zongin a ti. Hitin a ti: “Kan chimmi cu a hmaan i kan bia cu biatak a si ti langhternak caah tehte rak i chuahpi hna seh.”—Isa. 43:9.

¹⁵ Miphun dang pathian hna nih a hmaanmi an si kha an langhter kho lo. Annih cu bia a chim kho lomi le mi pakhatkhat nih an cawi hna lo ahcun aa thawn kho lomi siasal men an si. (Isa. 46:5-7) Israel mi kha Jehovah nih hitin a ti hna: “Ka tehte cu nanmah hi nan si, . . . ka sal si awkah ka thimmi phun cu nanmah hi nan si, cucaah cun nan ka hngalh i nan ka zumh awk a si, keimah lawnglawng hi Pathian cu ka si ti kha nan hngalh awk a si. Keimah hleiah pathian dang zeihmanh an um lo, an rak um bal lo i hmailei zongah an um bal lai lo. Keimah lawnglawng hi BAWIPA cu ka si, keimah lawnglawng hi nanmah aan khamh khotu hna cu ka si. . . . ka tehte cu nanmah hi nan si. Keimah hi Pathian cu ka si.”—Isa. 43:10-13.

 ¹⁶ Biaceihnak zung i tehte hna bantukin Jehovah miphun cu Jehovah lawng hi a hmaanmi Pathian a si ti langhternak caanṭha an hmu. Pathian nih hitin a ti: “Ka thimmi ka mi hna cu keimah ca i kaa sermi an si, anmah nih ka thangṭhatnak hla cu an sak hna lai.” (Isa. 43:21) Annih cu Jehovah miphun tiah hngalh an si. Jehovah nih Israel miphun kha Izipt ram in a luatter hna caah a nawl ngaih awk le Cungnung Bik in thangṭhat awkah an sinin aa ruahchan. Jehovah nih tuchan a miphun hna sin zongin cutin aa ruahchan. Profet Mikah nih Pathian miphun nih ngeih awk a simi lungput kha hitin a langhter: “Mi vialte hna cu anmahle an pathian min cio in an kal ko lai, sihmanhsehlaw kannih cu BAWIPA kan Pathian min in a zungzal in kan kal lai.”—Mik. 4:5.

17. Jehovah nih Israel mi kha man a ngei lomi mitsur ruang bantukin zeicah a hmuh hna?

¹⁷ Ngaihchiat awk ngai a simi cu Israel miphun cu Jehovah cungah zumhfek tein an um lo. Thing le lung pathian a biami miphun dang kha an hun i zohchunh hna i a hmaan lomi biaknak caah biakṭheng tampi an ser. A luancia kum 2,800 lio hrawngah profet Hosea nih Israel mi cu theiṭha a tlai ti lomi mitsur ruang he an i lo tiah a ti. “Annih cu an hrut cang, a molh cang hna” tiah a ti chap. (Hosea 10:1, 2) Kum 150 hrawng a rauh hnuah Jeremiah nih doh a hmangmi Israel mi kha mitsur ruang he a tahchunh ve hna. Annih cu a ṭha tukmi mitsur ruang an rak si nain an i thleng i man a ngei lomi an hung si tiah a ti. Jeremiah hmangin Jehovah nih hitin a ti: “Nan ca i nan i sermi nan pathian hna cu khuazei ah dah an si kun? An in khamh khawh hna ahcun, harnak nan ton ni ah cun tho hna ngat seh.” Hitin a ti chap: “Ka mi hna nih cun atu le atu an ka philh ko.”—Jer. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Jehovah nih vawleicung ah miphun thar pakhat a thim lai kha zeitindah a chimchung? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

¹⁸ Israel mi nih Jehovah kha a hmaanmi lam in an biak lo caah theichia a tlaimi an si. Annih cu Jehovah a tehte si ti loin siasal tu an biak. Cucaah Jesuh nih a chan lio i a ṭha lomi Judah biaknaklei hruaitu pawl kha hitin a ti hna: “Nannih cu Pathian Pennak kha chuh nan si lai i thei ṭha tein a tlai dingmi kha pek an si lai.” (Matt. 21:43) Miphun thar a simi thlarau Israel miphun ah Jehovah nih a thimmi hna lawng an i tel kho lai. Jehovah nih anmah he “biakamnak thar” a ser lai. Hitin a ti: “Keimah cu an Pathian ka si lai i annih cu ka mi an si lai.”—Jer. 31:31-33.

¹⁹ Israel miphun zumhawktlak loin an um hnuah Jehovah nih kumzabu pakhatnak ah a miphun si awkah thlarau Israel miphun kha a thim hna. Tuchan ah tah a miphun cu ahote dah an si? Pathian biak a duhmi hna nih Pathian a bia taktakmi hna kha zeitindah an hngalh khawh hna? Mah kong kha a hnu capar ah kan i ruah lai.