1. Mi tampi cu an ngeihmi thil he aa tlaiin zei bantuk lungput dah an ngeih?

MI NIH “thil pakhat kan sin i a um lioah cun a sunlawinak kan hngal lo” tiah an chimmi kha na thei bal maw? Nang zong cutin na um bal ve men ko lai. Tahchunhnak ah, a rummi chungkhar ah a ṭhangmi pakhat nih zei thil hmanh kha biapi ah a chia men lai lo. Asiloah hmuhtonnak a ngei lomi mino pakhat nih nunnak ah zeidah a biapi bikmi a si kha a hngal men lai lo.

2, 3. (a) Khrihfa mino hna nih zeidah hrial a herh? (b) Kan ngeihmi sunsak awkah zeinihdah a kan bawmh khawh?

² Nang cu mino na si ahcun na caah a biapimi cu zeidah a si? Tuchan mino tampi nih midang he pehtlaihnak ṭha ngeih nakin thilri chawva tu kha biapi deuh ah an chiah. Annih nih rian ṭha, inn ṭha asiloah hmanung bik a chuakmi electronic thilri pawl kha ngeih an duh men lai. An nunnak ah mah thilri pawl lawng kha an kawl peng ahcun a biapi bik a simi Pathian he an i pehtlaihnak a rawk lai.  Nang cu Khrihfa a simi nulepa sinah a ṭhangmi na si ahcun a sunglawi tukmi thlaraulei laksawng na hmu. (Matt. 5:3) Mah thlaraulei rothil kha na sunsak lo ahcun na nun chung vialte harnak na tong kho.

³ Asinain cutin si lo awkah na tuah khawh. Thlaraulei rothil sunsak awkah aan bawm hngami Baibal tuanbia cheukhat kan i ruah lai. Mah nih mino lawng si loin kan dihlak in Jehovah nih a kan pekmi sunsak awkah a kan bawmh lai.

4. 1 Samuel 8:1-5 nih Samuel fapale kong zeidah a chim?

⁴ Baibal ah an kong ṭialmi cheukhat nih a sunglawimi thlaraulei rothil an hmuh nain mah kha an sunsak lo. Profet Samuel cu a ngakchiat lio tein Jehovah rian a ṭuan i zumhfek tein a um zungzal. (1 Sam. 12:1-5) Samuel nih zohchunhawk ṭha a chiah nain a fapale a simi Joel le Abijah nih a nawl an i cawn lo. An sual i an ziaza a rawkral.—1 Samuel 8:1-5 rel.

5, 6. Josiah fapale le a tupa cu zeitindah an um?

⁵ Siangpahrang Josiah fapale zong cutin an si ve. Josiah cu Jehovah a dawmi le a biami zumhfekmi siangpahrang a si. Pathian Nawlbia cauk an hmuh i an relpiak tikah Josiah nih mah ah aa ṭialmi Jehovah lamhruainak kha a zulh. An ram chungin siasal biaknak le khuachia thiamnak kha a hloh i a mi hna kha Jehovah nawl ngaih awkah a forh hna. (2 Si. 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25) Josiah fapale cu a sunglawi tukmi thlaraulei rothil an hmu. Asinain Josiah fapale pathum le a tupa pakhat cu siangpahrang an hung si tikah an hmuhmi rothil kha an sunsak lo.

⁶ Josiah fapa Jehoahaz cu siangpahrang a hun ṭuan tikah “BAWIPA mithmuh ah ṭhatlonak a tuah.” Anih cu Izipt siangpahrang Faraoh nih thong ah a thlak caah thla thum chung lawng siangpahrang a ṭuan manh. A hnu, a thih tik zongah inn he aa hlatnak saltaannak ah a thi. (2 Si. 23:31-34) Mah hnuah a unau Jehoiakim cu siangpahrang a ṭuan i kum 11 chung a uk. Anih zong a pa sinin a hmuhmi rothil kha a sunsak ve lo. A sual tuk caah Jeremiah nih “laa vui bantukin amah cu vui a si lai” tiah a chim. (Jer. 22:17-19) Josiah fapa Zedekiah le a tupa Jehoiachin zong an sual tuk hringhran i zumhfekmi Josiah kha an i zohchunh lo.—2 Si. 24:8, 9, 18, 19.

7, 8. (a) Solomon nih thlaraulei rothil kha zeitindah a sawksam? (b) Thlaraulei rothil a sawksammi Baibal tuanbia hna in zei fimnak dah kan i lak khawh?

 ⁷ Siangpahrang Solomon nih zeitindah Jehovah biak awk a si ti kha a pa David sinin a cawn. Asinain a hmuhmi thlaraulei rothil kha a hnuah a sunsak ti lo. “Solomon cu a hung tar tikah a nupi hna nih cun a lung cu pathian dang hna lei ah an pialter i a pa David lung bang khan cun a lung cu a dihumnak in a Pathian BAWIPA sinah khan a hmun lo.” (1 Si. 11:4) Cucaah Solomon cu Jehovah mithmai ṭha a sung.

⁸ Atu kan i ruahmi pa hna cu Jehovah hngalh awk le a hmaanmi thil tuah awkah caanṭha an hmu nain mah caanṭha kha an sawksam. Asinain Baibal chan lio i mino dihlak in cun thlaraulei rothil kha an sawksam lo. Zohchunhawk a tlakmi mino cheukhat kong kha atu i ruah hna u sih.

9. Noah fapale cu zeitindah zohchunhawk ṭha taktak an si? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

⁹ Noah fapale cu zohchunhawk ṭha taktak an si. Annih cu minung khamh awkah Noah nih tilawng a sakmi bawmhnak caanṭha an hmu. Jehovah nawl ngaih a herh ti kha an hngalh i Buanchukcho a tlun hlanah tilawng chungah an lut. (Gen. 7:1, 7) Zei ṭhatnak dah a chuak? Saram pawl kha “vawleicung ah hin an ci lo hlah seh tinak caah” lawng chungah an luhpi hna tiah Genesis 7:3 nih a ti. Minung zong khamh an si. Noah fapale nih an hmuhmi thlaraulei rothil kha an sunsak caah minung chungkhar khamh awk le vawlei ah a hmaanmi biaknak dirh ṭhan awkah caanṭha an hmu.—Gen. 8:20; 9:18, 19.

10. Babilon ah a ummi Hebru mino pali nih thlaraulei rothil an sunsak kha zeitindah an langhter?

¹⁰ Kum tampi a rauh hnu, BC 617 ah Hebru mino pali a simi Hananiah, Mishael, Azariah le Daniel cu tlaih an si i Babilon ah kalpi an si. Annih cu muidawh le mifim an si i Babilon ah hlawh a tlingmi an hung si kho. Asinain Babilon mi hna nunning in nun an duh lo. An hnulei sining le an rak cawnmi kha an philh lo, cucaah Jehovah nih thluachuah tampi a pek hna.—Daniel 1:8, 11-15, 20 rel.

11. Jesuh hmuhmi thlaraulei rothil in zeitindah midang zong ṭhatnak an hmuh?

¹¹ Jesuh cu thlaraulei rothil a sunsakmi zohchunhawk ṭha bik a si. A Pa nih a cawnpiakmi kha Jesuh nih a duh tuk. Cutin a si kha “ka Pa nih a ka cawnpiakmi lawnglawng ka chim” tiah a timi bia in a langhter. (Johan 8:28) A cawnmi in midang zong ṭhatnak hmu ve hna seh ti a duh caah mah kha a chimh hna. Hitin a chim: “Pathian Pennak kong Thawngṭha kha khua dang zongah ka chim hrimhrim awk a si, cu chim ah cun pei Pathian nih a ka thlah cu.” (Luka 4:18, 43) Vawlei nih Pathian sinin a rami biatak kha a sunsak lo, mah ruangah Jesuh nih a zultu hna kha “vawlei ta” si lo  awkah ralrin a pekmi hna a si.—Johan 15:19.

12. (a) 2 Timote 3:14-17 bia cu tuchan mino tampi he zeitindah aa pehtlaih? (b) Khrihfa mino hna nih zei bia dah an i hal awk a si?

¹² Na nu le na pa cu Jehovah a dawmi an si ahcun thlaraulei rothil na hmu tinak a si. Baibal nih Timote kong a chimmi cu nangmah he zong aa pehtlai. (2 Timote 3:14-17 rel.) Na nu le na pa nih Jehovah kong le zeitindah a lung lawmhter khawh a si timi kong kha an in cawnpiak. Na ngakchia lio tein an in cawnpiak cang men lai. Mah cawnpiaknak nih “Khrih Jesuh zumhnak thawngin hmuhmi khamhnak i aan kalpi khotu fimnak” ngeih awk le Pathian rian ṭuannak ah “thilthuam tling tein a ngeimi” si awkah aan bawmh. Asinain na hmuhmi rothil kha na sunsak taktak maw? Hitin i hal: ‘Keimah hlanah a nungmi zumhfekmi Jehovah Tehte tampi kha zeitindah ka hmuh hna? Jehovah Tehte ka simi hi kaa uangthlar maw? Pathian hngalhmi mi tlawmte lakah kaa tel khawh vemi hi zeitindah ka hmuh? A ṭha tukmi tinvo sung ka hmu ti kha ka cohlang maw?’

13, 14. Biatak ah a ṭhangmi cheukhat cu zei tuah awkah dah lem an si, lem an simi ningin tuah cu zeicah hruh a si? Tahchunhnak pe.

¹³ Khrihfa nulepa sinah a ṭhangmi mino cheukhat nih biatak cu zeitlukin dah a ṭhat ti le Satan vawlei cu zeitlukin dah a chiat ti kha an hngal men lai lo. Cheukhat cu vawlei nunning hi zeidah a lawh hnga ti va teh awk hmanhah lem an si. Asinain hma ka pu hnga maw asiloah ka thi hnga maw ti hngalh duh ah  a ra liomi mawṭaw hmaiah na va tli lai maw? Na tli lai lo ti cu a fiang ko. Cucaah vawleicung i thil ṭhalo nih zeitlukin dah fahnak a kan pek khawh ti hngalh awkah mah thil pawl kha tuah chunh a hau lo.—1 Pit. 4:4.

¹⁴ Asia i mino a simi Gener cu biatak ah a ṭhangmi a si i kum 12 a si ah tipil a ing. Kum hra fai a si ah zalonnak hmuh a duh caah vawlei nunning kha a teh chunh. A chungkhar hngalh loin thil a hun tuah. Kum 15 a si ah a hawile bantukin zudin le volhpamh a hun hmang. Cun a hawile he biliat lentecelhnak le zaangennak aa telmi computer game an i celh i zan tlaipi ah inn ah a ṭin tawn. Asinain a tuahmi thil nih nuamhnak a pek lo kha duhsah in a hun hngalh, a lung chungah pakhatkhat a baumi a lo peng. Atu cu biatak ah a kir ṭhan cang. Atu tiang vawlei nih a ka lem lengmang rih ko nain Jehovah pekmi thluachuah cu ka caah a biapi deuhmi a si tiah a chim.

15. Khrihfa nulepa sinah a ṭhangmi kan si zong, si lo zongah zei kong dah kan ruah awk a si?

¹⁵ Na nu le na pa cu biatak ah a ummi an si lo hmanhah Sertu kong na hngalh khawhmi le na biak khawhmi tinvo sung kong kha ruat. Vawleicung mi nuai tampi lakah Jehovah nih nangmah kha a sinah aan hnuh i na sinah biatak a phuanmi cu thluachuah taktak a si. (Johan 6:44, 45) Biatak cu nulepa sinin kan cawnmi a si zong, si lo zongah mah kha kan hngalh caah kan i lawmh tuk awk a si. (1 Korin 2:12 rel.) Gener nih hitin a chim: “Van le vawlei a Ngeitu Jehovah hngalhmi si awkah keimah cu zeidah ka si i?” (Salm 8:4) Khrihfa unaunu pakhat nih hitin a chim: “Siangngakchia pawl cu sayate nih an hngalh hna ahcun an i uangthlar tuk. A Lianngan Bikmi Cawkpiaktu Jehovah hngalhmi si chinchin cu zeitluk tinvo sung dah a si.”

16. Khrihfa mino hna caah a ṭhami thimnak cu zeidah a si?

¹⁶ Na hmuhmi thlaraulei rothil kong kha ruat law Jehovah rian ṭuan awkah hmuitinh chia. Hlanlio i zumhfekmi Pathian  salle kha i zohchunh hna. An nunnak a sawksam i hmailei ruahchannak a ngei lomi hi vawlei i mino hna bantuk si hlah.—2 Kor. 4:3, 4. 

17-19. Zeicah vawlei he i thleidan a herh?

¹⁷ Vawlei he i thleidan cu a zungzal in cun a fawi lo ti cu a hmaan ko. Asinain cutin um cu a ṭhami a si. Olympic lentecelhnak ah aa tel khomi pakhat khi ruathmanh. Cutin i tel khawh awkah a ṭhirual pawl bantukin a um lo. A caan a eimi le lungthin pek a haumi thil tampi zong kha a hrial. Lentecelh tam deuh in a cawn khawh nakhnga le a hmuitinh a phanh khawh nakhnga midang he i thleidan kha a duh.

¹⁸ Vawleicung i mi tampi nih an tuahsernak ruangah a chuak khomi thil ṭhalo kong kha an ruat setsai lo, asinain Jehovah salle tu nih cun an ruah. Vawlei he kan i thleidan i Jehovah he kan i pehtlaihnak a rawhter khomi ziaza rawhralnak ti bantuk thil kan hrial ahcun “nunnak taktak a simi nunnak” kha kan hmuh lai. (1 Tim. 6:19) A hmasa ah a kong chimmi unaunu nih hitin a ti: “Na zumhnak cungah fek tein na dir ahcun nikhat a dih tikah lunglawmhnak taktak na hmu lai. Mah nih Satan vawlei i chan tiluan doh awkah thazaang na ngeih kha a langhter lai. Mah tikah Jehovah cu nangmah ruangah aa uangthlar i aa nuamhmi na hmuh bantuk a si lai. Vawlei he thleidang tein na um ahcun cu bantuk nuamhnak kha na hmuh lai.”

¹⁹ Atu ah na hmuh khawhmi thil kong lawng ruahnak in na nunnak kha sawksam hlah. (Pct. 9:2, 10) Zeicah hi vawlei ah ka um ti le zungzal nunnak tinvo sung ka ngei ti kha na hngalh. Mah nih a ṭhami biakhiahnak tuah awk le “lawkih mi bantukin um” kha hrial awkah aan bawmh lai. Na nunnak cu sullam a ngei taktak lai.—Efe. 4:17; Mal. 3:18.

20, 21. A ṭhami biakhiahnak kan tuah ahcun hmailei ah zeidah kan hmuh lai? Jehovah nih kan sinin zeidah aa ruahchan?

²⁰ A ṭhami biakhiahnak kan tuah ahcun atu ah a nuammi nunnak kan ngei lai i vawlei thar ah zungzal nunnak kan hmu lai. Jehovah nih kan ruah khawhmi lengin thluachuah a kan pek lai. (Matt. 5:5; 19:29; 25:34) Asinain mah thluachuah kha mikip a pe hna lai lo. Pathian nih kan sinin nawlngaihnak kha aa ruahchan. (1 Johan 5:3, 4 rel.) Atu ah zumhfek tein Jehovah biak awkah kan i zuammi vialte cu a lak a si bal lai lo.

²¹ Jehovah nih thil tampi a kan pek. Baibal biatak kan hngalh i Pathian kong biatak le aa tinhmi kong zong fiang tein kan hngalhthiam. Jehovah Tehte kan si bantukin a min in auhnak tinvo sung kan hmu. Pathian nih nan pawngah ka um lai i kaan bawmh hna lai tiah bia a kan kamh. (Salm 118:7) Mino kan si ah, upa kan si ah, kan dihlak in thlaraulei rothil kan sunsak le Jehovah kha ‘a zungzal in sunparnak’ pek kan duh kha langhter hna u sih.—Rom 11:33-36; Salm 33:12.