1. Jesuh i zohchunhnak nih zeicah Jehovah he a kan naihter lai?

KAN upatmi hna kha kan i zohchunh tawn hna. Vawleicung i a nung balmi lakah Jesuh Khrih cu zohchunhawk a ṭha bikmi a si. Zeicah? Voikhat cu Jesuh nih “keimah a ka hmutu paoh nih cun ka Pa kha an hmuh ve ko” tiah a rak ti. (Johan 14:9) Jesuh nih a Pa sining kha tling tein aa zohchunh caah cutin a ti khawhmi a si. Cucaah Jesuh kong kan cawnnak thawngin Jehovah kong kan cawn khawh. Cun Jesuh kan i zohchunh tikah van le vawlei ah a lianngan bikmi, Jehovah he kan hun i naih deuh. Mah cu zeitluk tinvo sung dah a si.

2, 3. (a) Jehovah nih zeicah Jesuh nunning kong a dikthliar in a langhter, Pathian nih kan sinin zeidah aa ruahchan? (b) Hi capar le a hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Baibal ah Jehovah nih Jesuh nunning kong a dikthliar in a langhter. Zeicah? A Fapa kong hngalhter a kan duh caah a si, mah lawngah a Fapa kha kan i zohchunh khawh lai. (1 Piter 2:21 rel.) Baibal nih Jesuh chiahmi zohchunhawk  ṭha kha keneh he a tahchunh. Mah cu zei sullam dah a ngeih? Jehovah nih a Fapa keneh kha zul hna seh ti a kan duh, phundang cun Jesuh tuahmi thil vialte kha i zohchunh hna seh ti a kan duh. Asinain Jesuh cu mitling a si, cucaah tling tein i zohchunh awkah cun Jehovah nih kan sinin aa ruahchan lo. An si khawh chungin i zohchunh hna seh ti tu a kan duh.

³ Jesuh ngeihmi duhnungmi sining lak i cheukhat kha i ruah hna u sih. Hi capar ah Jesuh toidornak le zaangfahnak kong kan i ruah hna lai. A hnu capar ah Jesuh ngeihmi ralṭhatnak le thleidan khawhnak kong kan i ruah hna lai. Mah sining pakhat cio kan i ruah tikah mah biahalnak pathum hi kan hlathlai lai: Mah sining cu zeidah a si? Mah kha Jesuh nih zeitindah a langhter? Jesuh kha zeitindah kan i zohchunh khawh?

4. Toidornak timi cu zeidah a si?

⁴ Toidornak timi cu zeidah a si? Aa porhlawmi tampi nih toidornak cu derthawm asiloah mahle mah i zumh lo a si tiin an ruah. Mah cu a hmaan maw? A tak ti ahcun aa toidormi si awkah ṭhawnnak le ralṭhatnak ngeih a herh. Toidornak cu porhlawtnak le ruamkainak he aa ralkahmi a si. Aa toidormi si awkah kanmahle kanmah a hmaanning tein kan i hmuh hmasa a hau. Tahchunhnak ah, Baibal dictionary pakhat nih “toidornak timi cu Pathian hmaiah zeitlukin dah a nautami kan si ti i hngalh kha a si” tiah a ti. Cun toidornak kan ngeih ahcun midang nakin ka ṭha deuh ti zongin kan i ruat lai lo. (Rom 12:3; Fil. 2:3) Mitling lo kan si caah toidornak langhter cu a fawi lo. Asinain Jehovah lianhngannak kong kan ruah le Jesuh kan i zohchunh ahcun toidornak kan ngei kho ko.

5, 6. (a) Vancungmi bawi bik Mikhael cu ahodah a si? (b) Mikhael nih zeitindah toidornak lungput a langhter?

⁵ Jesuh nih toidornak kha zeitindah a langhter? Pathian Fapa cu vancung ah a ṭhawngmi vancungmi in a um lioah siseh, vawleicung ah a tlingmi pa in a um lioah siseh aa toidor zungzal. Tahchunhnak cheukhat i ruah hna u sih.

⁶ A lungput. Judas Baibal cauk ah Jesuh vawleicung a rat hlan i a nunnak kong kan hmuh. (Judas 9 rel.) Vancungmi bawi bik Mikhael a simi Jesuh cu “Moses ruak” kongah Khuachia he bia “an i al.” Moses a thih tikah a ruak kha ahohmanh nih an hmuh khawh lonak hmun ah Jehovah nih a rak vui. (Deut. 34:5, 6) Khuachia nih Moses ruak kha a hmaan lomi biaknak ca i hman awkah Israel mi kha lem a duh men hna lai. Khuachia nih tuah a duhmi cu zei a si hmanhah Mikhael nih mah kha ralṭha ngaiin a kham. Baibal fianternak pakhat nih “an i al” timi biafang cu “biaceihnak kongkau” ca zongah hman a si, cucaah “Moses ruak lak awkah aa zuammi Khuachia ngeihmi tinvo kha Mikhael nih a zuamcawhmi” a si kho men tiah a  fianter. Asinain vancungmi bawi bik a simi Jesuh nih a nawlngeihnak ri a ngeih kha a hngalh. Cucaah Satan biaceihnak nawl a ngeimi, Biaceihtu Ngan Bik Jehovah sinah mah kong kha a ap. Jesuh cu toidornak lungput a ngei taktakmi a si.

7. Jesuh nih a biachim le a tuahsernak in zeitindah toidornak a langhter?

⁷ Jesuh vawleicung a um lioah a biachim le a tuahsernak zongin toidornak a langhter. A biachim. Jesuh nih midang sinin a herh loin lungthin peknak hmuh kha a duh lo. A Pa tu kha thangṭhatnak vialte pek a duh. (Mar. 10:17, 18; Johan 7:16) Jesuh nih a zultu hna kha a nauta deuhmi an si ti phun in zeitikhmanh ah a chawnbia hna lo. A upat hna i an ziaza ṭha kha a thangṭhat hnanak thawngin a zumh hna kha a langhter. (Luka 22:31, 32; Johan 1:47) A tuahsernak. Jesuh cu thilri tampi a ngei lo, nunning sawhsawh tein a nung. (Matt. 8:20) Midang nih tuah an duh lomi a nautami thil kha tuah a duh. (Johan 13:3-15) Nawl a ngaihnak thawng zongin toidornak he aa tlaiin zohchunhawk ṭha bik a chiah. (Filipi 2:5-8 rel.) Midang nawlngaih a duh lomi aa porhlawmi hna he i lo loin Jesuh cu “thih thiangin” Jehovah nih a fialmi vialte kha toidor tein a tuah dih. Mi Fapa a simi Jesuh cu “toidornak lungthin a ngeimi” a si ti cu a fiang ko.—Matt. 11:29.

8, 9. Toidornak kha zeitindah kan langhter khawh?

⁸ Jesuh toidornak kha zeitindah kan i zohchunh khawh? Kan lungput. Kan i toidor ahcun kan nawlngeihnak cu ri a ngei ti kha kan hngalh lai. Midang biaceihnak nawl kan ngei lo ti kha kan hngalh caah kan soi hna lai lo asiloah an lungput kha kan lung a hring lai lo. (Luka 6:37; Jeim 4:12) Toidornak nih ‘a hleihluat tukin din’ lo awkah a kan bawmh lai. Mah cu kanmah tlukin thilti khawhnak asiloah tinvo a ngei lomi hna nakin kan ṭha deuh tiah kan i ruat lai lo tinak a si. (Pct. 7:16, NW) Aa toidormi Khrihfa upa hna nih a dang unau pawl nakin kan biapi deuh, cun ‘midang nakin kan ṭha deuh’ tiah an i ruat lo. Midang cu kanmah nakin an biapi deuh ti tuin an ruah.—Fil. 2:3; Luka 9:48.

⁹ 1894 in khualtlawng rianṭuantu a rak simi W. J. Thorn kong hi ruathmanh. Khualtlawng rianṭuantu in saupi a ṭuan hnuah New York chaklei ah a ummi bupi ta a simi, Pennak Lo ah rian an pek. A rian cu ar zohkhenh kha a si. Unaupa Thorn nih mah nakin a biapi deuhmi rian ka ṭuan awk a si tiah a ruah tik caan paohah “leidip men a simi nangmah nih i porhlawt awk zeidah na ngeih i?” tiah amahle amah aa ti. (Isaiah 40:12-15 rel.) Zeitlukin dah toidornak a ngeih!

10. Kan biachim le kan tuahsernak in zeitindah toidornak kan langhter khawh?

¹⁰ Kan biachim. Aa toidormi kan si taktak ahcun mah cu midang kan chawnh hnaning ah a lang lai. (Luka 6: 45) Midang he kan i chawnh tikah kan tinvo le kan tuah khawhmi thil hna kha biapi ah chia in kan chim lai lo. (Ptb. 27:2) Unau pawl an ṭhatnak kha kan thangṭhat hna lai i an ziaza ṭha le an thilti khawhnak kha biapi ah chia in kan chim lai. (Ptb. 15:23) Kan tuahsernak. Aa toidormi Khrihfa hna cu hi vawlei ah minthan awk asiloah a biapimi si awkah an i zuam lo. Mah canah an si khawh chungin Jehovah rian an ṭuan khawh nakhnga nunning sawhsawh tein an nung i a nautami rian hmanh kha an ṭuan. (1 Tim. 6:6, 8) A biapi bikmi cu nawl kan ngaihnak thawngin toidornak langhter kha a si. Khrihfabu i ‘hruaitu pawl an bia ngaih’ awk, Jehovah bupi lamhruainak cohlan awk le zulh awkah toidornak ngeih a herh.—Heb. 13:17.

11. Zaangfahnak timi cu zeidah a si?

¹¹ Zaangfahnak timi cu zeidah a si? Mah cu nemnak le zawnruahnak ngeih kha a si. Zaangfahnak cu dawtnak langhternak a si i velngeihnak ti bantuk intuarnak he aa khat. Tahchunhnak ah, Baibal nih Jehovah cu “zaangfah thiammi le mi nunnem a si” tiin le “zaangfahnak le zawnruahnak in a khatmi” a si tiah a ti. (Luka 1:78; Jeim 5:11) Baibal fianternak pakhat nih zaangfahnak ngeih timi cu harnak a tongmi hna caah lungṭhat lo sawhsawh lawng a si lo, an nunnak a ṭhat deuh nakhnga kanmah theng “i teltum in bawmh” kha a si tiah a ti. Zaangfahnak timi cu midang an nunnak a ṭhat deuh nakhnga bawmh awkah a kan forhtu ziaza a si.

12. Jesuh nih mi a zaangfah hna kha zeinihdah a langhter, zaangfahnak nih zei tuah awkah dah a forh?

¹² Jesuh nih zaangfahnak kha zeitindah a langhter? A intuarnak in le a tuahsernak in a langhter. Jesuh nih mi kha a zaangfah hna. Lazaruh a thih caah a hawi Mari le midang an ṭahmi a hmuh tikah Jesuh zong a ṭap ve. (Johan 11:32-35 rel.) Zaangfahnak nih Jesuh kha Lazaruh thawhter awkah a forh. A hmasa zongah zaangfahnak nih nuhmeinu fapa thawhter awkah a rak forh. (Luka 7:11-15; Johan 11:38-44) Cutin zaangfahnak a langhtermi nih Lazaruh kha vancung ruahchannak a ngeihter men lai. A hmasa deuh zongah Jesuh nih a sinah mibu an ratmi a hmuh tikah “a zaang an fak ngaingai.” Cucaah “thil tampi a cawnpiak hna.” (Mar. 6:34) Mah cawnpiaknak a zulmi hna cu an nunning aa thleng. Jesuh ngeihmi zaangfahnak cu intuarnak sawhsawh lawng a si lo, mah nih a herhbaumi hna bawmh awkah a forh.—Matt. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42.

13. Jesuh nih mi kha zeitindah nem tein a chawnhbiak hna? (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

¹³ A biachim. Jesuh ngeihmi zaangfahnak nih midang, a hleiin retheimi hna kha nem tein chawnhbiak awkah a forh. Lamkaltu Matthai nih Isaiah chimmi kha cherhchan in Jesuh kong kha hitin a chim: “Dinnak kha teinak ah a phakter hlantiang a kiakmi phaikung kha i hlang koin a chat lai lo i a mit dengmangmi meiinn kha a hmit lai lo.” (Matt. 12:20; Isa. 42:3) Mah cu zei sullam dah a ngeih? Jesuh nih mi kha puarhrang ngaiin le bia fakfak in a chawn hna lo.  Hrimhnak a pemi bia tu a hman. “Lung a kuaimi hna” kha ruahchannak a pemi thawngṭha a chimh hna. (Isa. 61:1) “Re a theimi le thil a ritmi” hna kha ‘dinhnak an hmuh’ nakhnga a sin i rat awkah a sawm hna. (Matt. 11:28-30) Pathian nih “ngakchia tete,” phundang cun vawlei mi nih a biapi lo tiah an ruahmi hna telin amah a biami kip kha a zaangfah hna i an zawn a ruah hna tiah Jesuh nih a zultu pawl kha a chimh hna.—Matt. 18:12-14; Luka 12:6, 7.

14. Midang cungah zeitindah zaangfahnak kan langhter khawh?

¹⁴ Jesuh ngeihmi zaangfahnak kha zeitindah kan i zohchunh khawh? Kan intuarnak. Baibal nih “zawnruahnak le zaangfahnak” langhter awkah fakpi in i zuam u tiah a kan ti. Mah ziaza hna cu amah tein a chuakmi an si lo hmanhah ngeih kan i zuam a hau. Mah ziaza hna cu Khrihfa dihlak nih i hruk awkah Jehovah nih aa ruahchanmi “mithar” sining ah aa telmi an si. (Kolose 3:9, 10, 12 rel.) Zaangfahnak kha zeitindah na langhter khawh? Baibal nih ‘nan lung kha kaupi in hung u’ tiah a ti. (2 Kor. 6:11-13) Cucaah mi pakhat nih a intuarnak le a lungretheihnak kong aan chimh tikah ṭha tein ngaihpiak. (Jeim 1:19) ‘A sining ah hei um ninglaw zeitindah ka intuar lai? Zeidah ka herh lai?’ tiah ruat.—1 Pit. 3:8.

15. A ngaih a chiami le harnak a tongmi hna bawmh awkah zeidah kan tuah khawh?

¹⁵ Kan tuahsernak. Zaangfahnak nih midang, a hleiin a ngaih a chiami le harnak a tongmi hna kha bawmh awkah a kan forh lai. Annih kha zeitindah kan bawmh khawh hna? Rom 12:15 nih “a ṭapmi sinah va ṭap ve u” tiah a ti. Tam deuh cu mi nih an harnak tawnghthampiak nakin hnemhnak kha an herh deuh. An cungah zawnruahnak a ngeimi le an bia ngaihpiak a duhmi hawikom an herh. A fanu nih a thihtak tikah unau pawl sinin hnemhnak a hmumi unaunu pakhat nih “ka hawikom pawl cu an ra i an ka ṭahpi caah kaa lawm tuk” tiah a chim. Mah lengah midang herhmi kan bawmh hnanak thawng zongin zaangfahnak kan langhter khawh. Tahchunhnak ah,  nuhmei pakhat cu a inn remhpiak a hau men lai. Asiloah kum upa Khrihfa pakhat cu pumhnak, phungchimnak asiloah siibawi sin kal awkah bawmh a hau men lai. Zaangfahnak tlawmte kan langhtermi hmanh nih mi pakhat nunnak ah thlennak nganpi a chuahter khawh. (1 Johan 3:17, 18) Mi cungah zaangfahnak langhter khawhnak a biapi bikmi lam cu kan si khawh chungin thawngṭha chimnak hi a si. Mah nih lungthin ṭha a ngeimi hna nunnak ah thlennak nganpi a chuahter khawh.

16. A tha a dermi hna thapek awkah zei bia dah kan chim khawh?

¹⁶ Kan biachim. Zaangfahnak nih ‘a tha a dermi hna hnemh’ awkah a kan forh lai. (1 Thes. 5:14, NW) Annih kha thapek awkah zei bia dah kan chim khawh? Zeitlukin dah kan siaherh hna kha kan chimh khawh. An ngeihmi ziaza ṭha le an thilti khawhnak kha an hngalh nakhnga kan thangṭhat khawh hna. Jehovah nih biatak hngalh awkah a rak bawmh hna caah annih cu a caah a sunglawi tukmi an si lai ti kha kan chimh khawh hna. (Johan 6:44) Jehovah nih “lung a dongmi” le “ruahchannak a ngei lomi” a salle kha a siaherh tuk hna ti an zumh nakhnga tha kan pek khawh hna. (Salm 34:18) Zaangfahnak bia nih hnemh a herhmi hna kha an tha a thawhter khawh hna.—Ptb. 16:24.

17, 18. (a) Khrihfa upa nih a tuu pawl zeitin pehtlaih awkah dah Jehovah nih aa ruahchan? (b) A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

¹⁷ Khrihfa upa hna, Jehovah nih a tuu pawl kha zaangfahnak he pehtlaih awkah aa ruahchan. (Lam. 20:28, 29) Nan rian cu a tuu pawl cawnpiak, thapek le hrimhnak pek a si kha i cinken u. (Isa. 32:1, 2; 1 Pit. 5:2-4) Cucaah zaangfahnak a ngeimi Khrihfa upa nih cun unau pawl kha a uk in uk awkah aa zuam lai lo. Chimduhmi cu an caah phunglam a ser lai lo, an tuah khawhmi lengin tuah awkah a hnek hna lai lo, a hnekmi hna an tuah lo ahcun sualnak an ngei ti phun in bia a chim lai lo. Zaangfahnak a ngeimi Khrihfa upa nih unau pawl kha i nuam hna seh ti a duh i Jehovah an dawtnak nih a ṭha bikmi pek awkah a forh hna lai ti kha a zumh.—Matt. 22:37.

¹⁸ Jesuh ngeihmi toidornak le zaangfahnak kong kan hlathlaimi nih Jesuh i zohchunh awkah a kan forh. A hnu capar ah Jesuh ngeihmi ralṭhatnak le thleidan khawhnak zeitindah kan i zohchunh khawh timi kong kan i ruah hna lai.