A ummi cazin ah kal

A ummi cazin ah kal

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Careltu Hna Sinin Biahalnak

Hlanlio ah kan cauk nih muithlam le a taktak kong a langhter lengmang. Asinain nai kum hrawngah cun a langhter tuk ti lo. Zeicah a si?

1950, September 15, Vennak Innsang nih Baibal chung i minung, thil sining asiloah thilri nih a caan ah hmailei ah a cang hngami a ngan deuhmi thil kha a aiawh tiah a fianter. Hlanlio ah, kan cauk nih Deborah, Elihu, Jepthah, Job, Rahab, Rebekah le zumhfekmi a dang tampi nih chiti thuhmi asiloah “mibu nganpi” kha an aiawh hna tiah a fianter. (Biat. 7:9) Tahchunhnak ah, Jepthah, Job le Rebekah nih chiti thuhmi kha an aiawh hna i Deborah le Rahab nih mibu nganpi kha an aiawh hna tiah a rak fianter. Asinain nai kum hrawngah cutin a fianter ti lo. Zeicah?

Baibal ah an kong ṭialmi cheukhat nih hmailei ah a um hngami, a ngan deuhmi mi pakhatkhat asiloah thil pakhatkhat kha a aiawh tiah Baibal nih a fiantermi a um ko. Tahchunhnak ah, Galati 4:21-31 ah lamkaltu Paul nih nu pahnih kong “tahchunhnak” kha a chim. A pakhatnak nu cu Abraham sal nu Hagar a si. Hagar nih Moses Nawlbia thawngin Jehovah he ṭemchih a simi Israel miphun kha a aiawh tiah Paul nih a fianter. A pahnihnak nu cu Abraham nupi, “a luatmi nu” Sarah a si. Sarah nih Pathian nupi a simi vancung Pathian bupi kha a aiawh. Cun Paul nih siangpahrang le tlangbawi a simi Melkhizedek le Jesuh an i lawhnak tampi zong a chim. (Heb. 6:20; 7:1-3) Mah lengah Paul nih profet Isaiah kha Jesuh he, Isaiah fapale kha chiti thuhmi Khrihfa hna he a tahchunh hna. (Heb. 2:13, 14) Jehovah nih cutin tahchunh awkah Paul kha a fial caah mah tahchunhnak hna cu a hmaanmi an si tiah kan zumh khawh.

MUITHLAM

Hlanlio Israel ram ah thawimi Lanhtak puai tuufa cu muithlam a si.—Nam. 9:2

A TAKTAK

Paul nih Khrih cu “kan Lanhtak puai tuufa” a si tiah a ti.—1 Kor. 5:7

Asinain Baibal nih mi pakhat cu muithlam a si tiah a ti hmanhah mah mipa nunnak ah a cangmi thil kip asiloah thil sining kip nih hmailei i a cang dingmi a ngan deuhmi thil kha a aiawh tiah kan ti awk a si lo. Tahchunhnak ah, Melkhizedek nih Jesuh a aiawh tiah Paul nih a fianter. Asinain Abraham nih siangpahrang pali a tei hna hnuah Melkhizedek nih changreu le mitsurhang a rak put lio caan kong kha cu a chim lo. Cucaah mah thil sining i aa thupmi a sullam kawl awk a sinak Baibal a ruang a um lo.—Gen. 14:1, 18.

Jesuh a thih hnuah a nungmi caṭialtu cheukhat nih palhnak nganpi an tuah. Annih nih Baibal tuanbia a dihlak ti awk in aiawhmi a ngei tiah an ti. Cauk pakhat (The International Standard Bible Encyclopaedia) nih Origen, Ambrose le Jerome cawnpiaknak kong a chim hnuah hitin a ti: “Baibal ah aa ṭialmi a kong, biapi a si lomi kong tiangin a aiawhmi kha an kawl. Mah tikah a hmuh cu an hmuh ve ko. A sawhsawh te a simi thil hmanhah [aa thupmi] biatak a um tiah an ruah . . . , Bawipa an sin a langh zan ah zultu hna nih an tlaihmi nga 153 nih zeidah a aiawh ti hmanh kha cheukhat nih kawl an i zuam.”

A dang caṭialtu Hippo khua i Augustine nih pa 5,000 kha barli changreu panga le nga pahnih in Jesuh nih a danghmi hna Baibal kong cu langhtermi sullam a ngei tiah a fianter. Barli changreu panga nih a hmasa Baibal uk nga kha a aiawh tiah a ti. Barli cu changvut nakin a nauta deuh tiah ruah a si caah “Biakam Hlun” cu “Biakam Thar” nakin a biapi deuh lo timi sullam a ngei tiah a ti. Cun nga pahnih nih siangpahrang pakhat le tlangbawi pakhat kha a aiawh hna ti zongin a ti. A dang Baibal lei mifim pakhat nih Jakob nih pehang sen kheng khat in Esau fater sinak a cawkmi nih Jesuh nih vancung ruahchannak ngeih awkah a thisen in minung a cawkmi hna kha a aiawh tiah a fianter.

Cu bantuk fianternak hna cu zumh awkah a har. Cu a si ah a poimi cu zeidah a si? Zei Baibal tuanbia nih dah a ngan deuhmi thil a aiawh i zeinihdah a aiawh lo ti kha minung nih kan hngal kho lo. Cu a si ah zeidah kan tuah awk a si? Baibal nih minung, thil sining asiloah thilri nih hmailei ah a cang hngami a ngan deuhmi thil a aiawh tiah a fianter ahcun mah kha kan cohlan. Asinain Baibal tuanbia pakhat nih hmailei ah a cang hngami a ngan deuhmi thil a aiawh tiah fianter awk a sinak Baibal chimmi a ruang a um lo ahcun cutin kan fianter awk a si lo.

Cu a si ah Baibal ah a dikthliar in ṭialmi a kong le tuanbia hna in zeitindah ṭhatnak kan hmuh khawh? Lamkaltu Paul nih hitin a ṭial: “Cathiang nih lungsaunak le lungthin ṭhawnnak a kan pekmi thawngin ruahchannak kha kan ngeih khawh nakhnga Cathiang chung i aa ṭialmi vialte cu kanmah cawnpiaknak caah a si.” (Rom 15:4) Paul nih kumzabu pakhatnak i chiti thuhmi Khrihfa hna sinah cakuat a ṭial i Baibal tuanbia in zeitindah ṭhatnak hmuh khawh a si timi kong a chimh hna. Asinain mah caan thawkin “tuudang” telin Khrihfa dihlak cu Baibal ah aa ṭialmi a kong hna in ṭhatnak an hmu.—Johan 10:16; 2 Tim. 3:1.

Cucaah Baibal tuanbia tam deuh cu chiti thuhmi he lawng, “tuudang” he lawng asiloah caan caankhat ah a nungmi Khrihfa hna he lawng aa pehtlaimi a si lo. Baibal tuanbia tam deuh nih hlanlio chan le tuchan i Pathian salle dihlak kha ṭhatnak a pek hna. Tahchunhnak ah, Job nih a inmi harnak nih Vawlei Ralpi Inak lio i chiti thuhmi hna inmi harnak lawng a aiawhmi a si lo. Nu he pa he, chiti thuhmi he “tuudang” he, Pathian salle tampi cu Job bantuk harnak an tong i Job kong hlathlainak in ṭhatnak an hmu. ‘Pathian nih a donghnak ah a pek ṭhannak kong kha an theih. Bawipa cu zaangfahnak le zawnruahnak in a khatmi a si’ ti kha an hmuh.—Jeim 5:11.

Tuchan Khrihfabu chungah Deborah bantuk zumhfekmi kum upa unaunu pawl an um lengah Elihu bantuk a fimmi mino Khrihfa upa pawl zong an um. Cun Jepthah bantuk a lung a thomi le a ral a ṭhami hmaikal pawl, Job bantuk a lung a saumi zumhfekmi unaunu, unaupa tampi zong an um. Jehovah nih tuchan ah “Cathiang chung i aa ṭialmi vialte” a kan pek ca le ‘lungthin ṭhawnnak a kan pekmi thawngin ruahchannak kan ngeih khawh’ caah kan i lawm tuk.

A cunglei ah ṭialmi a ruang hna ruangah Baibal tuanbia kip nih a aiawhmi asiloah hmailei a tlinnak kha kan cauk nih a langhter tuk ti lo. Mah canah Baibal ah aa ṭialmi kongin fimnak kan i lak khawhmi tu kha a bikin a langhter cang.