1. Jehovah i zohchunh awkah zei sining nih dah a kan bawmh khawh?

JEHOVAH nih midang intuarmi hngalhthiam khawhnak sining he a kan ser, an tonmi cu kan ton bal lo hmanhah an intuarmi kha kan hngalhthiam khawh. (Efesa 5:1, 2 rel.) Mah sining nih Jehovah i zohchunh awkah zeitindah a kan bawmh khawh? Mah sining kan hmanning kha zeicah kan i ralrin a herh?

2. Harnak kan ton tikah Jehovah nih zeitindah a intuar?

² Jehovah nih zei bantuk harnak hmanh a um lomi hmailei ruahchannak a kan pek. Chiti thuhmi hna nih vancung asiloah “tuu dang” nih vawleicung i zungzal nun ding kha an i ruahchan khawh. (Johan 10:16; 17:3; 1 Kor. 15:53) Asinain tuchan ah kan tonmi sifah harnak hna kha Jehovah nih a hngalhthiam. Hlanlio ah a miphun nih Izipt ah harnak an ton tikah Jehovah cu ‘a lung a fak.’ (Isa. 63:9, NW) Mah hnuah a miphun nih biakinn an sak ṭhan tik le an ral pawl an ṭih hna tikah an intuarmi kha Jehovah nih a hngalhthiam.  Hitin a ti hna: ‘Nanmah aan tawngtu hna cu keimah ka mit falai a tawngmi an si.’ (Zekh. 2:8, NW) Nu nih a fa a dawt bantukin Jehovah nih a salle kha a dawt hna i bawmh a duh hna. (Isa. 49:15) Midang sining ah kan i umternak thawngin an intuarmi hngalhthiam awk kan i zuam tikah Jehovah kan i zohchunh a si.—Salm 103:13, 14.

3. Mi pawl he aa tlaiin Jesuh nih zeitindah a intuar?

³ Jesuh nih midang tonmi harnak kha a hngalhthiam, a ton bal lomi a si hmanhah an intuarnak kha a hngalhthiam. Tahchunhnak ah, mi tampi i an nunning cu a har ti kha a hngalh. Biaknaklei hruaitu hna nih an hlen hna i Pathian pek lomi nawlbia tampi an ser. Mi nih mah biaknaklei hruaitu pawl kha an ṭih hna. (Matt. 23:4; Mar. 7:1-5; Johan 7:13) Jesuh nih cun a ṭih hna lo i an hlennak zong kha a zum lo, asinain midang nih zeitindah an intuar ti kha a hngalhthiam khawh. A dinglopi in pehtlaih an simi kha Jesuh nih a hmuh tikah a lung a fak tuk. Annih cu “khaltu a ngei lomi tuu” bantuk an si. (Matt. 9:36) Jesuh nih a Pa sinin mi pawl dawt awk le “zaangfahnak le dawtnak” ngeih awkah a cawn.—Salm 103:8.

4. Mi nih harnak an tonmi a hmuh tikah Jesuh nih zeidah a tuah?

⁴ Jesuh cu a Pa bantukin mi kha a dawt hna caah harnak an ton tikah a bawmh hna. Tahchunhnak ah, Jesuh le lamkaltu hna cu phungchim awkah lam hlatpi ah khual an tlawng i an tha a ba, cucaah i dinh an duh. Asinain mi tampi nih an rak hngahmi kha Jesuh nih a hmuh tikah a zaang an fak i “thil tampi a cawnpiak hna.”—Mar. 6:30, 31, 34.

5, 6. Jehovah bantukin dawtnak ngeih kan duh ahcun zeidah kan tuah awk a si? Tahchunhnak pe. (A hramthawknak hmanthlak zoh.)

⁵ Jehovah bantukin dawtnak ngeih kan duh ahcun zeidah kan tuah awk a si? Alan tiah timi mino unaupa pakhat kong hi ruathmanh. A mit khua a hmu setsai lo i lam ṭha tein a kal kho lomi kum upa a simi unaupa kong kha a ruat. Alan nih “ka caah tuah hna seh ti na duhmi kha midang caah va tuah” timi Jesuh bia kha a ruat. (Luka 6:31) Cun ‘Ka caah mi nih zeidah tuah hna seh ti ka duh?’ tiah aa hal tikah ‘keimah he bawlung chuihṭi hna seh ti ka duh’ tiah aa ti. Asinain kum upa a simi mah unaupa cu a tli kho lo i bawlung a chuih kho lo. Cucaah Alan nih hitin aa hal awk tu a si: ‘Mah unaupa kha hei si ning law ka caah midang nih zeidah tuah hna seh ti ka duh hnga?’

⁶ Alan cu mino a si ko nain tar pawl intuarnak kha hngalhthiam awkah aa zuam. Kum upa a simi mah unaupa he caan an hmangṭi i a chimmi kha ṭha tein a ngaihpiak. Mah tikah mah unaupa nih Baibal rel le innkhat hnu innkhat phungchim kal aa harhmi kha a hun hngalh. Alan nih zeitindah ka bawmh khawh lai ti kha a hun hngalh i a si khawh chungin bawmh a hun duh. Midang intuarmi kan hngalhthiam tik le an cungah dawtnak kan langhter tikah Jehovah bantuk kan si lai.—1 Kor. 12:26.

7. Unau pawl tonmi buaibainak kha zeitindah kan hngalhthiam khawh?

⁷ Midang sining a zungzal in  hngalhthiam cu a fawi lo, a hleiin kan ton bal lomi a si ahcun hngalhthiam a har. Tahchunhnak ah, unau tampi cu an zawt, an i hliam asiloah an hun tar ruangah fahnak an ing. Cheukhat cu lungdonghnak, lungretheihnak asiloah ningcang loin pehtlaih an si ruangah an lung a fak. Cheukhat tu cu mahte lawngin fale a zohkhenhmi asiloah Jehovah a bia lomi chungkhar a ngeimi an si. Mikip nih buaibainak kan ngei cio. Asinain an cungah dawtnak langhter in bawmh kan duh hna. Cu a si ah zeidah kan tuah khawh? Pakhat cio nih kan herhmi cu aa lo men lai lo. Cucaah mi pakhat nih bia a chim tikah ṭha tein kan ngaih i a intuarmi hngalhthiam kan i zuam ahcun a ṭha bikmi lam in kan bawmh khawh lai. A tonmi buaibainak he aa tlaiin Jehovah zeitindah a intuar ti kha kan chimh khawh. Asiloah a dang lam zongin kan bawmh khawh. Cutin kan tuah tikah Jehovah kan i zohchunh a si.—Rom 12:15; 1 Piter 3:8 rel.

8. Zaangfahnak ngeih awkah Jesuh kha zeinihdah a bawmh?

⁸ Jehovah cu mi vialte cungah zaangfahnak a ngei. (Luka 6:35) Jesuh cu a Pa bantukin zaangfahnak a ngei ve. Mi cung i zaangfahnak ngeih awkah Jesuh kha zeinihdah a bawmh? A chimmi le a tuahmi nih midang zeitindah a umter hna lai ti kha Jesuh nih a ruat peng. Tahchunhnak ah, thil ṭhalo tampi a tuahmi nu pakhat cu Jesuh sinah a ra. Fakpi in a ṭap i a mitthli cu Jesuh ke cungah a tla. A tuahmi thil ruangah a ngaih a chiat tukmi le aa ngaihchihmi kha Jesuh nih a hmuh. Mah minu cungah zaangfahnak a langhter lo ahcun a ngaih a chia chinchin lai ti kha a hngalh. Cucaah thilṭha a tuahmi kha a thangṭhat i a ngaihthiam. Mah lengah mah minu a pehtlaihning a duh lomi, Farasi mi pakhat zong kha nem tein a rak chawnhpiak.—Luka 7:36-48.

9. Jehovah bantukin zaangfahnak ngeih awkah zeinihdah a kan bawmh khawh? Tahchunhnak pe.

⁹ Jehovah bantukin zeitindah zaangfahnak kan ngeih khawh? Bia pakhatkhat kan chim hlan le thil pakhatkhat kan tuah hlanah ruah hmasa a hau, cuticun midang cungah zaangfahnak a ngeimi le mi lung a fahter lomi kan si lai. Paul nih Khrihfa pakhat cu “aa si lengmang mi a si awk a si lo. Mi vialte cungah zaangfahnak a ngeimi” a si awk a si tiah a ṭial. (2 Tim. 2:24)  Tahchunhnak ah, mah thil sining hna ah zeitindah zaangfahnak kan langhter khawh ti kha ruathmanh: Rian a tlangtlatu nih rian ṭha tein a ṭuan lo ahcun zeidah na tuah lai? Thla tampi chung aa pum ti lomi unaupa pakhat a rak i pumh tikah zeitindah na ti lai? Phungchimnak ah na tonmi pakhatkhat nih kaa manh lo aan ti ahcun zeitindah zawnruahnak na langhter khawh? Na nupi nih a kong cheukhat kha zeicah na ka chimh lo tiah aan ti tikah nem tein na chim kho lai maw? Midang nih zeitindah an intuar ti le kan chimmi nih zeitindah a hnorsuan hna ti kha ruah a hau. Mah tikah kan biachim le kan tuahsernak ah Jehovah bantukin zaangfahnak a ngeimi kan si lai.—Phungthlukbia 15:28 rel.

10, 11. Jehovah fimnak in zeidah kan i cawn khawh? Tahchunhnak pe.

¹⁰ Jehovah cu a fim tuk i hmailei ah a cang hngami thil kha a hngalh khawh. Kannih cu hmailei kong kan hngal kho lo nain a fimmi kan si kho ve ko. Zeitin in dah? Biakhiahnak tuah hlanah mah kan biakhiahmi nih kanmah le midang zeitindah a kan hnorsuan lai ti kha kan ruah khawh. Israel mi bantuk kan si awk a si lo. Annih cu Jehovah nawl kan ngaih lo ahcun zeidah kan ton lai ti kha an ruat lo. Pathian he an i pehtlaihnak le an caah a tuahmi vialte kha an ruat lo. Cucaah Israel mi nih thil ṭhalo an tuah te lai ti kha Moses nih a hngalh. Hitin a chim: “Fimnak a ngei lomi miphun an si i hngalhthiamnak zong an bau. Fim hna sehlaw cu mah hi an hngalhthiam hnga, an hmailei donghnak kha an hmuh hnga.”—Deut. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Tahchunhnak ah, nang cu nungak, tlangval a ngeimi na si hei ti u sih. Mi pakhat kha na duh tikah na intuarnak le nupa sual duhnak lungthin uk a har kha i cinken. Cucaah a sunglawi tukmi Jehovah he nan i pehtlaihnak a hrawk khomi zei thil hmanh tuah hlah. Fim tein um law ṭih a nungmi thil kha hrial. Jehovah pekmi mah ruahnak cheuhnak hi zul: “Mifim nih cun harnak a rat kha a hmuh tikah hrial khawhnak aa zuam, sihmanhsehlaw mihrut nih cun a pahchih thluahmah ko i a hnuah aa ngaichih.”—Ptb. 22:3.

12. Kan ruahmi nih zeitindah harnak a kan pek khawh?

¹² A fimmi nih cun a ruahmi kong kha a uk. Mei nih ṭhatnak a kan pek khawh asiloah harnak a kan pek khawh. Cu bantukin kan ruahmi nih  ṭhatnak a kan pek khawh asiloah harnak a kan pek khawh. Mei kha ralring tein kan hman ahcun rawlchuannak caah hman khawh a si. Asinain kan i ralrin lo ahcun kan inn a kanghter khawh i kanmah hmanh a kan thah khawh. Kan ruahnak zong cutin a si ve. Jehovah sining kong kan ruah ahcun ṭhatnak kan hmu kho. Asinain ziaza rawhralnak kong kan ruah peng ahcun mah a ṭha lomi duhnak cu a ṭhang chin lai i a hnuah kan hun tuah taktak men lai. Mah nih Jehovah he kan i pehtlaihnak a cahter khawh.—Jeim 1:14, 15 rel.

13. Zei kong dah Evi nih a ruah?

¹³ Hmasa bik minu Evi kong in fimnak kan i lak khawh. Jehovah nih Adam le Evi kha “a ṭha le a ṭhalo hngalhnak pe khotu thingkung” a tlai bel nan ei lai lo tiah nawl a pek hna. (Gen. 2:16, 17) Asinain Satan nih Evi kha hitin a ti: “Nan thi lai lo. Pathian nih cu bantukin a ti cu kha thingthei nan ei ahcun nan ei cangka in amah bantukin hngalhnak nan ngei ve lai i a ṭha le a ṭhalo kha nan hngal ve lai ti a hngalh caah a si.” Evi nih a ṭha le a ṭhalo kongah amah tein biakhiahnak tuah cu zeitluk in dah a ṭhat hnga tiah a ruat. Mah kong kha a ruat peng i “thingkung cu mithlaang ngai a si le a thei cu mitthi ngai a si kha a hmuh.” Cucaah “thei cu a lawh hna i a ei. Cun a va zong kha tlawmpal a pek ve i a ei ve.” (Gen. 3:1-6) Mah ruangah ‘sualnak cu vawleicung ah hin a tlung i cu sualnak nih cun thihnak kha a ratpi.’ (Rom 5:12) Evi nih a ṭhalomi a ruahnak kha a uk awk a si.

14. Ziaza rawhralnak he aa tlaiin Baibal nih zeitindah ralrin a kan pek?

¹⁴ Evi sualnak ah ziaza rawhralnak cu aa tel lo. Asinain ziaza rawhralnak kong mitthlam cuanter in ruah lo awkah Baibal nih fiang tein ralrin a kan pek. Jesuh nih hitin a ti: “Ahohmanh nih nu kha sual duhnak lungthin he a zoh ahcun cu pa cu a lung chungin a sual cang.” (Matt. 5:28) Paul zong nih “pumsa duhnak tuah kha ngol u” tiah ralrin a kan pek.—Rom 13:14.

15. Zei thil dah biapi ah kan chiah awk a si, zeicah?

¹⁵ A dang ṭih a nungmi ruahnak pakhat cu Pathian nakin rumnak kong biapi deuh in ruah kha a si. “Mirum mi nih a chawva cu a fekmi khua le a sangmi ralhau a si tiah a ruah.” (Ptb. 18:11) Jehovah kha pakhatnak ah chia loin a caah thilri chawva a khongmi cu mihrut a si tiah Jesuh nih a ti. Anih cu “Pathian hmuhnak i a rum” lomi a si. (Luka 12:16-21) Jehovah duhning in ‘vancung ah chaw kan khon’ tikah Jehovah lung kan lawmhter i kanmah theng zong kan i lawm. (Matt. 6:20; Ptb. 27:11) Jehovah he pehtlaihnak ṭha ngeih cu thil dang vialte nakin a sung deuh.

16. Kan lungre a theih tikah zeinihdah a kan bawmh khawh?

¹⁶ Hi vawlei ah rum kan i zuam ahcun lungretheihnak tampi kan tong lai. (Matt. 6:19) Tangka kong ah a lungre a thei zungzalmi cu Pathian Pennak pakhatnak i chiah awkah an i harh lai tiah Jesuh nih a chim. (Matt.  13:18, 19, 22) Mi cheukhat cu an ton khawhmi thil ṭhalo kong kha an ruat peng i an lungre a thei. Cutin kan lungre a theih peng ahcun kan hun zaw kho i Jehovah kan zumhnak hmanh a tlau kho. Mah canah Jehovah nih a kan bawmh lai ti kha kan zumh khawh. “Lungretheihnak nih minung cu lunglawm loin a tuah, Sihmanhsehlaw dawtnak bia nih cun lunglawmhnak in a khahter” tiah Baibal nih a ti. (Ptb. 12:25) Cucaah lungretheihnak na ngeih ahcun nangmah kong ṭha tein a hngalmi le Jehovah a biami pakhatkhat sinah chim. Na nu le na pa, na innchunghawi le na hawikom ṭha nih Jehovah i bochan awk le na lungretheihnak zorter deuh awkah tha an in pek khawh.

17. Kan lungre a theih tikah Jehovah nih zeitindah a kan bawmh khawh?

¹⁷ Jehovah nih kan intuarmi kha midang nakin a hngalhthiam deuh. Kan lungre a theih tikah lungdai tein um awkah a kan bawmh khawh. Paul nih hitin a ṭial: “Zei thil kong hmanhah lungrethei in um hlah u. Thla nan camnak ah Bawipa cu nan herhmi kha hal u law nan hal tikah lunglawm tein hal zungzal u. Cun Pathian daihnak, minung hngalhnak a lonhtu nih cun Khrih Jesuh chungah nan lungthin le nan ruahnak cu him tein a chiah lai.” (Fil. 4:6, 7) Kanmah bawmh awkah Jehovah nih unau pawl, Khrihfa upa, zumhawktlak sal, vancungmi le Jesuh kha a hman hna. Cucaah na lungre a theih tikah mah bawmhnak kong kha ruat. Mah nih Jehovah he nan i pehtlaihnak fehter awkah aan bawmh lai.

18. Midang intuarmi hngalhthiam khawhnak nih zeitindah a kan bawmh khawh?

¹⁸ Kan cawn cang bantukin midang intuarmi hngalhthiam awk kan i zuam tikah Jehovah kan i zohchunh a si. (1 Tim. 1:11; 1 Johan 4:8) Mi cungah dawtnak le zaangfahnak kan langhter tik, kan tuahsernak a phichuah kan ruah tik le lungretheih zungzalnak kha kan hrial tikah kan i nuam lai. Pennak uknak tangah kan nunnak zeidah a lawh lai ti kha mitthlam cuanter hna u sih law kan si khawh chungin Jehovah i zohchunh hna u sih.—Rom 12:12.