SARAH cu inn khaan laifang ah a dir i a pawngkam kha a zoh. A mitfang a nak i aa dawh tukmi, Nichuahlei Laifang ah a ummi nu pakhat kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Cuka ah ngaihchia ngaiin a dirmi a si maw? A ruang cu hngalhthiam awkah a har lo. Hika inn ah hin philh khawh lomi thil sining tampi a um. A dawt tukmi a vapa Abraham he nuam tein caan an hmanṭinak hmun a si. a Hmunkhat te ah dawtnak a lengmi inn kha an sak.

An umnak Ur khua cu khua rum a si i zungthiammi, lehtama le chawlet pawl an tamnak khua a si. Cucaah thilri chawva tampi an ngei lai ti cu a fiang. Asinain Sarah a inn cu an ngeihmi thilri pawl chiahnak men lawng a si lo. Mah inn cu a vapa he lunglawmhnak siseh, ngaihchiatnak siseh an i hrawmnak hmun, an dawtmi Jehovah Pathian sinah hmunkhat tein thla an camṭinak hmun a si. Cucaah Sarah nih mah inn a tlaihchanmi cu a mawh lo.

Asinain mah vialte kaltak dingah Sarah cu timhcia a si cang. Mah lioah Sarah cu kum 60 hrawng a si cang ko nain a hngalh bal lomi ram ah kal in ṭih a nungmi le a harmi thil hna a tong cang lai. Cun rak kir ṭhan awk zongah ruahchannak a um lo. Zeinihdah a nunnak cu cutin a thlen? A zumhnak in zeidah kan cawn khawh?

Sarah cu Ur khua ah a ṭhangmi si dawh a si. Atu ahcun Ur khua cu mi um ti lonak hmunking a si cang. Asinain Sarah chan ahcun chawlettu pawl nih lamhla le lamnai i a man a sungmi thilri hna kha tilawng in Zufrates Tiva le kahcham hna hrawn in Ur khua leiah an rak phorh tawn. Mi pawl cu Ur khua i a bimi lam cungah an i pong, tilawng pawl cu dinhnak hmun i cuh in an i tuai-ur, cun dawr zongah thilri in a khat. Sarah cu, cu bantukin aa tuai-urmi khua ah a ṭhangmi a si caah mi tampi kha an min in a hngalh hna. Anih cu hawi hleiin aa dawhmi a si caah mi nih an philh lai lo ti cu a fiang ko. Cun innchungkhar nganpi pakhat zong a ngei.

Baibal nih Sarah cu a fekmi zumhnak a ngeimi in a langhter. Ur khua ah inn sangpi in an sakpiakmi, mi tampi nih an biakmi thlapa pathian kha a bia lo. Sarah nih a hmaanmi Pathian, Jehovah lawng kha a biak. Zeitindah Pathian a zummi a hun si ti kha cu Baibal nih a chim lo. A pa cu caan saupi chung siasal a biami a si. Zeiti a si hmanhah Sarah cu amah nakin kumhra a upa deuhmi Abraham he an i um. b (Genesis 17:17) A hnuah Abraham cu “Pathian nih miding in a cohlanmi vialte hna thlaraulei an pa” in mi nih an hun hngalh. (Rom 4:11) An pahnih in a nuammi le a fekmi innchungkhar kha an dirhṭi. Pakhat le pakhat an i upat, a ṭhami pehtlaihnak an ngei i buaibainak hna kha hmunkhatte ah an tawnghthamṭi. Cutin an lung aa rual khawhmi cu Pathian an dawtnak thawngin a si.

Sarah nih Abraham cu a dawt tuk, an pahnih in an chungkhar pawl an umnak Ur khua ah khua an sa. Asinain a rauhhlan ah lungretheihnak an tong. “Sarai cu a cing i fa a ngei kho lo” tiah Baibal nih a ti. (Genesis 11:30) Mah lio caan i nunphung ningin cun Sarah sining cu a har tukmi a si. Asinain Sarah cu Pathian le a vapa cungah zumhfek tein a um. Ngakṭah a simi an tupa Lot cu an fa bantuk a hung si. Nikhat cu zeizong vialte aa thleng dih.

Abraham cu lung cawlcang ngaiin Sarah sinah a ra. Atu naite ah a tonmi thil kha a zum kho lo. An biakmi Pathian cu a sinah a lang i bia a chim, vancungmi hmangin a chimmi a si ti cu a fiang. Sarah nih aa dawh tukmi a mit in a vapa cu a zoh i a thaw hmanh chuah manh loin “Zeitindah aan ti? Rak ka chim ve!” tiah a hal. Mah tikah Abraham cu a ṭhu hmasa i a lung kha a daihter. Cun Jehovah nih “na innchungkhar le na ram kha kaltak hna law kaan hmuhsak laimi ram ah kal tuah” tiah a timi kha a chimh. (Lamkaltu 7:2, 3) An lung a daih hnuah Jehovah nih a pekmi hna rian kong kha ṭha tein an ruat. Dai tein le nuam tein khua an saknak hmun kha kaltak in hmunkhat hnu hmunkhat ah an i ṭhial a hau cang lai. Sarah nih zeitindah a lehrulh lai? Mah kha Abraham nih a ngiat lai ti cu a fiang ko. An nunnak ah cu bantuk thlennak nganpi an ton tikah Abraham kha lungtho tein a bawm lai maw?

Sarah tonmi thimnak cu kanmah he aa pehtlai lomi a lo. ‘Pathian nih keimah asiloah ka innchunghawi kha cutin tuah awkah a ka fial lai lo’ tiah kan ruah khawh men. A tak ti ahcun kan dihlak in cu bantuk phun thimnak kha kan tong, a si ko lo maw? Kannih cu thilri chawva a duh tukmi vawlei ah kan nun caah nuamhnak, thilri chawva le himnak hna kha pakhatnak i chiah awkah forh kan si men lai. Asinain Baibal nih kanmah duhnak nakin Pathian duhnak le thlaraulei thil tu kha pakhatnak i chiah awkah a kan forh. (Matthai 6:33) Sarah nih a tuahmi kha ṭha tein kan ruah tikah ‘Kei tah zeidah kaa thim lai?’ tiah kan i hal kho.

Sarah cu thil a timh tikah zeihi dah kan i phorh lai i zeihi dah kan kaltak lai ti kha lungawṭawm in a um. Khacer le kalauk nih phorh awkah a harmi le hmunkhat hnu hmunkhat i aa ṭhialmi hna caah aa tlak lomi thil hna i ken cu a si kho lo. Cucaah an ngeihmi thil tampi kha an zuar lai asiloah mi an pek hna lai ti cu a fiang ko. Rawl, sa, thingthei, hnipuan le a dang a herhmi thil hna fawi tein cawk khawhnak market le dawr hna a umnak a nuammi khuapi nunning kha a kaltak cang lai.

Sarah caah a inn kaltak cu a har khun men lai. Thilhlun hlathlaitu pawl nih an hmuhmi Ur khua i inn hna bantuk a si ahcun Sarah nih a nuammi thil tampi a rak kaltak lai. Inn cheukhat ahcun a khaan hleihnih leng a um i ti pipe le inn ṭamhnak caah sermi tizik hna zong an um. Inn sawhsawh pawl hmanhah a fekmi cungcih, vanpang hna a um i a hrenhnak aa telmi innka zong an um. Thlam in an um ahcun mifir ral in a huppheng kho hna lai maw? Asiloah mah lio caan ah cuka hmun hna ah a ummi chiandeih, pawlai, vom le cenghngia ti bantuk ral in tah hupphenhnak an hmu lai maw?

An chungkhar pawl he aa tlaiin tah zeitin? Sarah nih ahote dah a kaltak hna lai? “Na innchungkhar le na ram kha kaltak hna” timi Pathian nawlbia zulh cu a caah a hleiin a har ko lai. Dawtnak a ngeimi Sarah nih a dawt tukmi unau, tule le pilepu a ngei ko lai, anmah kha zeitikhmanh ah a hmu ṭhan kho ti men hna lai lo. Asinain Sarah cu ralṭha tein hmaiah a fong i an ram in chuah awkah timhcia a si cang.

Zuamcawhnak tampi a um ko nain Sarah cu a thiltom he an i tinhmi ni ah kal dingin timhcia a si cang. Kum zahnih hrawng a si cangmi an pa Terah zong Abraham le Sarah sinah a kal ve. (Genesis 11:31) Kum upa a simi an pa zohkhenhnak ah Sarah cu a rian a tam tuk ko lai. Jehovah bia kha an ngaih i ‘Khaldia ram in an chuah” tikah Lot zong a kal ve.—Lamkaltu 7:4.

A hmasa bik ah Zufrates tiva kha hrawn in chaklei nitlak, meng 600 (960 km) hrawng a hlatnak Haran khua ah an kal. Cuka ah caan sau nawn khua an sa. Terah a dam lo ruangah khuallam an peh khawh lomi a si. Terah cu kum 205 ah a thi. Terah a thih tiang Haran khua ah an um. An khuallam an peh ṭhan hlan, caan khatkhat ah Jehovah nih Abraham kha cuka ram in chuah awk le a hmuhsak hngami ram i kal awkah a fial ṭhan. Asinain atu tan ahcun Jehovah nih lungthawh awk ngai a simi mah bia zong hi a kamh: “Tefa tampi kaan pek lai i miphun nganpi ah an cang lai.” (Genesis 12:2-4) Haran in an chuah lioah Abraham cu kum 75 a si i Sarah cu 65 a si, asinain fa an ngei lo. Abraham sinin zeitindah miphun nganpi cu an chuah lai? Nupi dang maw a ṭhit lai? Mah lio chan ah nupi tampi ngeih cu a phung bantuk a si caah Sarah cu mah kong kha a ruat ko lai.

Zei a si hmanhah Haran khua in an chuak i an khuallam an peh. An sinah ahote zong dah an i tel? “Haran khua an um hnu i an ngeihmi an chawva vialte le an sal vialte hna he khan” Abraham chungkhar cu an i thawh tiah Baibal nih a ti. (Genesis 12:5) Abraham le Sarah nih an bia ngaih a duhmi hna sinah an zumhnak kong kha an chim ko lai. Hlanlio Judah miphun, Baibal lei mifim cheukhat nih mah Baibal caang nih a chimmi mi pawl cu Abraham le Sarah he Jehovah a biaṭimi, biaknak aa thlengmi hna kha an si tiah an ti. A zumhnak a fekmi Sarah nih a Pathian kong le aa ruahchannak kong kha midang a chimh hna tikah a fekmi zumhnak he a chimh ko hna lai. Zumhnak le ruahchannak a um lomi chan ah kan nun caah mah kong ṭha tein ruah cu kan caah man a ngei. Baibal in a kong pakhatkhat na hngalh tikah midang na chim kho ve hna lai maw?

BC 1943, Nisan 14 hrawngah Zufrates tiva kha an tan, cun thlanglei ah an kal i Jehovah nih bia a kamhmi hna ram ah an lut. (Exodus 12:40, 41) Sarah nih cuka ram i aa dawhnak a phunphun le khuacaan a ṭhatning hna a zohmi kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Shekhem khua pawng, Moreh hmun i thingkung nganpipi pawngah Jehovah cu Abraham sinah a lang ṭhan i “hi ram hi na tefa ka pek hna laimi ram cu a si” tiah a ti. “Tefa” timi biafang cu Abraham caah sullam a ngei tukmi a si ko lai. Minu tefa nih Satan a hrawh te lai tiah Jehovah nih Eden dum ah a rak chimchungmi kong kha a ruat ṭhan lai ti cu a fiang ko. Abraham sinin a chuakmi miphun nganpi nih vawleicung mi vialte kha thluachuah a hmuhter hna lai tiah Jehovah nih a rak chimchung cang.—Genesis 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Asinain Abraham chungkhar cu hi vawlei harnak in an luat lo. Kanaan ram ah mangṭam a tlun caah Abraham nih an innchungkhar ningin thlanglei ah a ummi Izipt ram ah i ṭhial dingin bia a khiah. Asinain cuka ah thil ṭihnung kan tong kho ti kha a hngalh. Cucaah Sarah kha hitin a ti: “Nang cu mi dawh na si. Izipt mi nih an in hmuh tikah Abram nupi a si, an ti lai i nangmah duh ah keimah kha an ka thah lai. Cucaah a far ka si tiah na ti hna lai i nangmah thawngin an ka nunh lai i ka caah harnak zeihmanh a um lai lo.” (Genesis 12:10-13) Abraham nih zeicah cutin a tuah?

 Soiseltu cheukhat nih an chim bantukin Abraham cu lihbia a chimmi asiloah a ral a chiami a si lo. Sarah cu a far zong a si taktak ko. Abraham nih cutin aa ralrinnak a ruang ṭha a um. Abraham chungin a hleikhunmi tefa le miphun a chuak lai timi Jehovah tinhnak cu zeidang vialte nakin a biapi deuh ti kha Abraham le Sarah nih an hngalh, cucaah Abraham himnak cu a biapi tukmi a si. Izipt ram i nawl a ngeimi pa pawl nih mi nupi kha i lak in an vale an thah tawn hna ti kha thilhlun hlathlaitu pawl hmuhmi thil tampi nih a langhter. Cucaah Abraham nih fimkhur tein rian a ṭuan i a biakhiahnak kha Sarah nih toidor tein a zulh.

A rauhhlan ah Abraham nih a phan bantukin thil a hung um taktak. Faraoh i a bawi pawl nih Sarah aa dawh tukmi kha an hmuh. Cucaah Faraoh sinah thawng an thanh i a sinah ratpi dingin Faraoh nih nawl a pek hna. Mah tikah Abraham a lungre a theih lai ning le Sarah nih a ṭih lai ning khi na mitthlam ah cuanter hmanh. Asinain Sarah cu tlaihkhihmi bantukin si loin upatmi khual bantukin pehtlaih dawh a si. Faraoh nih a rumngeihnak in Sarah kha lem awk le a ṭapa he hnatlaknak tuah in nupi ca dingin lak awkah timhnak ngeih dawh a si.—Genesis 12:14-16.

Siangpahrang inn cungin Izipt ram a cuanmi Sarah kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Rawl thawthaw tampi le a himmi inn chung i a um ṭhan tikah Sarah cu zeitindah a um? Ur khua i a um lio nakhmanh in a sang deuhmi le a nuam deuhmi nunning cu a caah hneksaknak a si maw? Sarah nih Abraham kha kaltak in Faraoh he an i um ahcun Satan zeitluk in dah aa nuamh lai ti khi na mitthlam ah cuanter hmanh. Asinain Sarah nih cutin a tuah lo. A vapa Abraham le Pathian cungah zumhawktlak tein a um. Tuchan i ziaza rawhralnak in a khatmi vawlei ah aa ṭhiummi hna nih cu bantuk zumhawktlak sinak kha an langhter ahcun a ṭha tuk lai. Na dawtmi hna le na hawile cungah Sarah bantukin zumhawktlak tein na um kho lai maw?

Faraoh le a innchungkhar cungah zawtnak a tlunternak thawngin Jehovah nih mah duh a nung tukmi nu kha a huhphenh. Faraoh nih Sarah cu Abraham nupi a si ti a hngalh tikah a vapa sinah a pek ṭhan i an chungkhar ningin Izipt ram in chuah awkah a fial hna. (Genesis 12:17-20) A dawt tukmi a nupi a rak kir ṭhan tikah Abraham cu zeitluk in dah aa nuamh lai. A nupi kha dawtnak in “nang cu mi dawh na si” tiah a timi kha i cinken. Asinain Sarah nih a ngeihmi a dang dawhnak pakhat kha Abraham nih a sunsak deuh. A nupi cu lenglang lawng si loin a lungthin aa dawh tukmi a si. Mah dawhnak cu Jehovah nih a sunsak tukmi a si. (1 Peter 3:1-5) Cu bantuk dawhnak cu kan dihlak in kan ngei kho ve. Thilri chawva nakin thlaraulei kha pakhatnak ah kan chiah, midang kha Pathian kong kan chimh hna i hneksaknak kan ton tikah Pathian phunglam kha zumhawktlak tein kan i tlaih peng ahcun Sarah zumhnak aa zohchunhmi kan si lai.