1-3. (a) Akoz zapot Pol ti byen mekontan ler i ti dan lavil Atenn? (b) Ki nou kapab aprann ler nou etidye legzanp Pol?

 POL i byen mekontan. I dan lavil Atenn, Lagres. Atenn i sa lavil kot Socrates, Plato ek Aristotle ti ansennyen. Bann dimoun dan lavil Atenn i vreman relizye. Partou kot Pol i gete, dan bann tanp, dan bann landrwa piblik e dan semen, Pol i vwar en kantite zidol e sa i akoz bann Atenyen i ador en kantite bondye. Pol i konnen ki mannyer Zeova, sa vre Bondye i konsider ladorasyon zidol. (Egz. 20:4, 5) Pol en zapot fidel, i annan menm pwennvi avek Zeova, i ay bann zidol!

² Ler Pol i antre dan bazar, i ganny en sok ler i vwar sa ki i annan dan bazar. I annan en kantite stati bondye Ermes ki’n ganny mete tou dilon dan nor was sa bazar, pros avek larantre prensipal. Sa bazar i ranpli avek bann tanp. Ki mannyer sa zapot ki devoue pou pres avek bann dimoun ki vreman kontan ador zidol? Eski i pou kapab kontrol son santiman e rod bann keksoz ki li ek sa bann dimoun ki ekout li i dakor lo la? Eski i pou reisi ed serten sa bann dimoun rod sa vre Bondye e reisi trouv li?

³ Sa diskour ki Pol ti fer avek bann dimoun Atenn, ki dan Akt 17:22-31, i en bon legzanp ki montre ki mannyer pour eksprim nou lekor, servi bon zizman ek disernman. Ler nou etidye legzanp Pol, nou kapab aprann en kantite lo ki mannyer pour koz lo bann keksoz ki nou ek sa bann dimoun ki ekout nou i dakor lo la, ki pou ed zot rezonnen.

4, 5. Kote Pol ti prese dan lavil Atenn e ki kalite dimoun i ti pou bezwen koz avek?

⁴ Pol ti vizit Atenn ler i ti fer son dezyenm vwayaz misyonner, apepre lannen 50. a Pandan ki i ti pe esper Silas ek Timote pour vin kot li sorti Bere, Pol “ti konmans rezonn avek bann Zwif . . . dan sinagog,” parey i ti abitye fer. I ti osi al “lo bazar” pour zwenn bann Atenyen ki pa ti Zwif. (Akt 17:17) Sa bazar Atenn ki ti apepre 12 arpan oubyen plis, ti dan nor was avek Acropolis. Sa  bazar pa ti zis en landrwa kot dimoun ti aste e vann bann keksoz, i ti osi en landrwa piblik dan sa lavil. En referans i dir ki sa landrwa ti “enportan pour bann aktivite ekonomik, politik e kiltirel dan sa lavil.” Bann Atenyen ti kontan zwenn ansanm laba pour koz avek bann dimoun entelizan.

⁵ I ti difisil pour Pol koz avek sa bann dimoun ki ti dan bazar. Parmi bann dimoun ki ti pe ekout li ti annan bann Epikiryen ek bann Stoisyen, de group dimoun ki ti krwar dan de diferan lansennyman. b Bann Epikiryen ti krwar ki lavi ti konmans par azar. Zot ti vwar lavi koumsa: “Ou pa bezwen per Bondye. Ou pa santi nanryen ler ou mor. Ou kapab fer sa ki bon. Ou kapab andir sa ki mal.” Bann Stoisyen ti baz zot krwayans lo bann keksoz ki fer sans e ki lozik. Zot pa ti krwar ki Bondye i en vre Personnaz. Bann Epikiryen ek bann Stoisyen pa ti krwar dan rezireksyon ki bann disip Zezi ti ansennyen. I kler ki sa ki sa de group ti krwar ladan ti diferan avek bann laverite ki bann vre Kretyen ti krwar ladan e sa ki Pol ti pe ansennyen.

6, 7. Ki mannyer bann Grek entelizan ti reazir ler zot ti tann sa ki Pol ti pe ansennyen e ki mannyer dimoun i fer parey ozordi?

⁶ Ki mannyer bann Grek entelizan ti reazir ler zot ti tann sa ki Pol ti pe ansennyen? Serten ti servi en mo ki vedir en “zonm [ki] pe rabase” oubyen en dimoun ki anmas lagrenn. (Vwar not letid dan nwtsty dan Akt 17:18.) En spesyalis Labib i dir sa konsernan sa mo Grek: “O konmansman, sa mo ti ganny servi pour refer avek en pti zwazo ki ti al partou pour anmas lagrenn e pli tar zot ti servi sa mo pour refer avek bann dimoun ki ti anmas bann restan manze oubyen lezot keksoz ki dimoun in kit dan bazar. Pli tar, zot ti osi servi sa mo pour refer avek nenport dimoun ki ti rod bann bout lenformasyon partou, sirtou en dimoun ki pa ti kapab konpran tou sa bann lenformasyon.” Anfet, sa bann zonm entelizan ti pe dir ki Pol ti en dimoun bet e ki i ti pe zis repet sa ki i ti’n tann lezot dimoun dir. Me parey nou pou vwar, Pol pa ti per menm si zot ti donn li sa bann non.

⁷ I menm parey ozordi. Konman Temwen Zeova, souvan bann dimoun i donn nou bann non akoz nou krwayans i baze lo sa ki Labib i dir. Par egzanp, serten ansenyan i ansennyen ki evolisyon i vre e zot dir ki si ou en dimoun entelizan, ou devret aksepte sa. Anfet, zot dir ki tou dimoun ki pa krwar dan evolisyon i bet. Sa bann dimoun entelizan i anvi fer bann dimoun krwar ki nou nou ‘en bann dimoun ki pe anmas lagrenn’ ler nou montre sa ki Labib i dir e ler nou montre ki i annan levidans ki i annan en Kreater ki’n kree tou keksoz. Me sa pa fer nou per. O kontrer, nou koz avek konfidans ler nou pe defann nou krwayans ki Zeova, sa Kreater entelizan ki’n kree tou lavi ki lo later.​—Rev. 4:11.

8. (a) Ki mannyer serten dimoun ti reazir ler zot ti tann sa ki Pol ti pe ansennyen? (b) Ki i vedir ler Labib i dir ki Pol ti ganny anmennen Lareopaz? (Vwar not lo paz 142.)

⁸ Lezot dimoun ki ti pe ekout sa ki Pol ti pe ansennyen ti reazir dan en  lot fason. Zot ti dir: “I paret ki i pe koz lo bann bondye etranze.” (Akt 17:18) Eski Pol ti pe dir bann Atenyen ki i annan lezot nouvo bondye? Sa ti en keksoz serye akoz plizyer lannen pase Socrates ti ganny zize, kondannen e ganny touye akoz i ti dir en keksoz koumsa. Alor, i pa drol ki zot ti anmenn Pol Lareopaz e zot ti demann li pour eksplik sa bann keksoz ki i ti pe ansennyen parski i ti paret drol pour bann Atenyen. c Ki mannyer Pol ti pou defann son mesaz avek bann dimoun ki pa ti konn nanryen lo Lekritir?

9-11. (a) Ki mannyer Pol ti esey koz lo bann keksoz ki li ek bann dimoun ki ti ekout li ti dakor lo la? (b) Ki mannyer nou kapab swiv legzanp Pol ler nou dan predikasyon?

⁹ Rapel ki Pol ti byen mekontan ler i ti vwar tou sa bann zidol. Dan plas  ankoler e kritik bann dimoun ki ti ador zidol, i ti plito reste kalm. Pol ti servi bon zizman e i ti esey koz lo bann keksoz ki li ek bann dimoun ki ti ekout li ti dakor lo la. I ti dir: “Atenyen, mon remarke ki zot paret byen relizye dan tou keksoz konpare avek lezot dimoun.” (Akt 17:22) Dan en sans, Pol ti pe dir, ‘Mon vwar ki zot byen relizye.’ Alor Pol ti felisit zot akoz zot ti relizye. I ti realize ki serten dimoun ki’n ganny anbete par bann fo krwayans ti kapab annan en bon leker. Apre tou, Pol ti konnen ki dan lepase i “pa ti konnen ki . . . [i] ti pe fer e . . . [i] ti napa lafwa.”​—1 Tim. 1:13.

¹⁰ Pol ti kontinyen koz lo bann keksoz ki li ek bann dimoun ki ti pe ekout li ti dakor lo la. I ti dir bann Atenyen ki i’n remarke ki zot relizye akoz zot ti’n fer en lotel “Pour en Bondye enkoni.” En liv i dir ki “bann Grek ek lezot dimoun ti abitye fer en lotel pour ‘bann bondye enkoni,’ parski zot ti per pangar zot ti oubliy en bondye e sa bondye ti pou ankoler.” Vi ki bann Atenyen ti fer sa lotel, sa ti montre ki zot ti admet ki i ti bezwen annan en Bondye ki zot pa konnen. Pol ti servi sa lotel pour li kapab konmans koz lo sa bon nouvel ki i ti pe anonse. I ti dir zot: “Mon pe vin koz avek zot lo sa Bondye ki zot pe adore me ki zot pa konnen.” (Akt 17:23) Sa ki Pol ti dir ti senp me i ti fer bann dimoun reflesir. I pa ti pe koz lo en nouvo bondye oubyen en lot bondye, parey serten ti’n akiz li. I ti pe koz lo sa Bondye ki zot pa ti konnen, setadir sa vre Bondye.

¹¹ Ki mannyer nou kapab swiv legzanp Pol ler nou dan predikasyon? Si nou obzerv byen, nou pou kapab vwar si en dimoun i byen relizye, par egzanp sa dimoun i kapab met bann keksoz lo li ki annan pour fer avek larelizyon oubyen lo son lakaz oubyen an deor son lakaz. Nou kapab dir sa: ‘Mon vwar ki ou relizye. Mon ti anvi koz avek en dimoun ki relizye.’ Ler nou servi bon zizman e nou pran kont sa ki sa dimoun i krwar ladan, nou pou kapab koz lo en keksoz ki nou ek sa dimoun i dakor lo la. Rapel ki nou pa devret ziz bann dimoun dapre sa ki zot krwayans. En kantite nou bann frer ek ser ti vreman krwar bann fo lansennyman avan ki zot ti konmans ador Zeova.

12. Ki mannyer Pol ti adapte son fason ansennyen avek bann dimoun ki ti pe ekout li?

¹² Pol ti’n konmans koz lo en keksoz ki li ek bann dimoun ki ti pe ekout li ti dakor lo la, me eski i pou kapab servi sa pour rann en temwannyaz? Vi ki i ti konnen ki sa bann dimoun ki ti pe ekout li ti’n aprann bann filozofi Grek e zot pa ti konn nanryen lo Lekritir, i ti servi diferan fason ansennyen pour adapte avek zot. Premyerman, i ti koz lo bann lansennyman dan Lekritir me i pa ti dir zot ki i ti pe servi Lekritir. Dezyenmman, parfwa ler i ti koze i ti dir “nou” pour montre zot ki i ti konpran zot e ki i ti parey zot. Trwazyenmman, i ti koz lo bann liv ki bann Grek ti’n ekri pour montre zot ki zot osi zot ti’n ekri serten keksoz ki i ti pe ansennyen. Annou  vwar sa zoli diskour ki Pol ti fer. Ki bann laverite enportan Pol ti fer bann Atenyen konnen lo sa Bondye ki zot pa ti konnen?

13. Ki Pol ti eksplike konsernan liniver e ki i ti pe esey fer zot konpran?

¹³ Bondye ti kree liniver. Pol ti dir: “Sa Bondye ki’n fer lemonn ek tou sa ki ladan, li menm ki Senyer lesyel ek later, i pa reste dan bann tanp ki’n ganny fer par dimoun.” d (Akt 17:24) Liniver pa’n vin par azar. Sa vre Bondye i Kreater tou keksoz. (Ps. 146:6) Souvren Senyer lesyel ek later pa kapab reste dan bann tanp ki dimoun in konstri konpare avek Atena oubyen lezot bondye ki bezwen reste dan bann tanp, landrwa sakre ek lotel pour zot ganny laglwar. (1 Rwa. 8:27) Mesaz Pol ti kler: Sa vre Bondye i pli gran ki tou zidol ki dimoun in fer ki dan bann tanp.​—Iza. 40:18-26.

14. Ki mannyer Pol ti montre ki Bondye pa depan lo bann imen?

¹⁴ Bondye pa depan lo bann imen. Bann dimoun ki ti ador zidol ti abitye abiy zot bann zidol avek bann keksoz ser, donn zot bann kado ser oubyen anmenn manze ek bwar pour zot, konmsi sa bann zidol ti bezwen sa bann keksoz! Par kont, i kapab ki serten filozof Grek ki ti pe ekout Pol ti krwar ki en bondye pa bezwen nanryen avek bann imen. Si sa i vre, i kapab ki zot ti dakor avek sa ki Pol ti dir ki Bondye pa “bezwen dimoun fer okenn keksoz pour li.” Anfet, bann imen pa kapab donn sa Kreater nanryen! O kontrer, li menm ki donn imen sa ki zot bezwen, setadir “lavi, i fer zot tou respire e i donn zot tou lezot keksoz” e sa i enkli soley, lapli ek bann bon kalite later. (Akt 17:25; Zen. 2:7) Alor Bondye, sa Enn ki donnen, pa depan lo bann imen.

15. Ki mannyer Pol ti koz avek bann Atenyen ki ti krwar ki zot pli siperyer ki bann dimoun ki pa Grek e ki leson enportan nou kapab aprann avek son legzanp?

¹⁵ Bondye ti kree imen. Bann Atenyen ti krwar ki zot pli siperyer ki bann dimoun ki pa Grek. Me dapre laverite ki dan Labib, en dimoun pa devret  fer lapreferans pour en nasyonalite oubyen en ras. (Det. 10:17) Pol ti servi bon zizman ler i ti koz lo sa size. San dout, ler Pol ti dir, “Bondye in servi en sel zonm pour fer tou nasyon,” sa ti fer sa bann dimoun ki ti pe ekout li reflesir. (Akt 17:26) I ti pe refer avek sa resi dan liv Zenez ki koz lo Adan, zanset bann imen. (Zen. 1:26-28) Vi ki tou bann imen i annan menm zanset, alor napa en ras oubyen en nasyonalite ki pli siperyer ki en lot. Sa bann dimoun ki ti pe ekout Pol ti konpran sa ki i ti pe dir. Nou aprann en leson enportan avek son legzanp. Menm si nou servi bon zizman e nou rezonnab ler nou pe prese, nou pa devret dir zis bann laverite dan Labib ki pa pou ofans sa bann dimoun ki pe ekout nou zis pour fer zot aksepte sa ki nou pe dir.

16. Ki sa Kreater i anvi bann imen i fer?

¹⁶ Bondye i anvi ki bann imen i vin pros avek li. Menm si bann filozof ki ti pe ekout Pol ti’n deza koz en kantite lo akoz bann imen in ganny kree, zot pa ti zanmen kapab eksplik sa size byen. Par kont, Pol ti fer zot konnen ki sa Kreater i anvi bann imen i fer, setadir “pour ki dimoun i rod li, ki zot fer zefor pour konn li e reisi trouv li parski anfet i pa lwen avek sakenn ant nou.” (Akt 17:27) Nou kapab konn sa Bondye ki bann Atenyen pa ti konnen. I pa lwen avek bann dimoun ki vreman anvi rod li e aprann konn li. (Ps. 145:18) Remarke ki Pol ti servi sa mo “nou,” ki montre ki li osi i bezwen “rod” e “fer zefor pour konn” Bondye.

17, 18. Akoz bann imen i devret anvi vin pros avek Bondye e ki nou kapab aprann avek lafason ki Pol ti atir bann dimoun ki ti pe ekout li?

¹⁷ Bann imen i devret anvi vin pros avek Bondye. Pol ti dir ki i gras a  Bondye ki “nou vivan, ki nou mouvmante e egziste.” Serten spesyalis Labib i dir ki Pol ti pe refer avek sa ki Epimenides ti ekri. Epimenides ti en poet sorti Kret ki ti viv dan sizyenm syek avan Kris e “i ti en dimoun enportan dan larelizyon bann Atenyen.” Pol ti donn en lot rezon akoz bann imen i devret anvi vin pros avek Bondye. I ti dir: “Parey serten zot bann poet in dir: ‘Parski nou osi nou son bann zanfan.’” (Akt 17:28) Bann imen i devret santi zot pros avek Bondye, parski li menm ki ti kree sa zonm ki nou tou nou son desandans. Pol ti koz lo bann dokiman ki bann Grek ti’n ekri vi ki sa bann dimoun ki ti pe ekout li ti respekte sa bann dokiman e sa ti atir zot. e Parey Pol, parfwa nou kapab servi bann lenformasyon lo bann keksoz ki’n arive dan lepase, bann lenformasyon dan bann ansiklopedi oubyen lezot referans ki nou kapab depan lo la. Par egzanp, nou kapab servi en bout lenformasyon ki dimoun i respekte pour nou kapab ed en dimoun ki pa en Temwen Zeova konpran ki mannyer serten keksoz ki bann fo larelizyon i fer oubyen selebre ti konmanse.

¹⁸ Ziska aprezan, Pol in koz lo bann laverite enportan konsernan Bondye e i ti adapte byen son fason ansennyen avek bann dimoun ki ti pe ekout li. Ki sa zapot ti anvi bann Atenyen i fer avek sa lenformasyon enportan ki i ti pe donn zot? I pa ti tarde pour dir zot.

19, 20. (a) Ki mannyer Pol ti servi bon zizman e montre ki i pa fer sans pour ador bann zidol ki imen in fer? (b) Ki sa bann dimoun ki ti pe ekout Pol ti bezwen fer?

¹⁹ Pol ti anvi ankouraz sa bann dimoun ki ti pe ekout li pour azir. I ti refer avek bann liv Grek ki i ti’n koz lo la e i ti dir: “Alor, vi ki nou bann zanfan Bondye, nou pa devret krwar ki Bondye i parey lor, larzan oubyen ros, parey en keksoz ki’n ganny fer dapre limazinasyon ek lar bann imen.” (Akt 17:29) Si Bondye ki’n kree imen, alor ki mannyer Bondye i kapab vin bann zidol ki imen in fer? Lafason ki Pol ti servi bon zizman e rezonn avek bann dimoun ti montre ki i pa ti fer sans pour bann dimoun ador bann zidol ki zot in fer zot menm. (Ps. 115:4-8; Iza. 44:9-20) Ler Pol ti dir “nou pa devret,” sa i fer ki i pa ti tro ofans sa bann dimoun.

²⁰ Zapot Pol ti fer kler ki zot ti bezwen azir, i ti dir zot: “Bondye ti ferm lizye ler dimoun ti ankor dan linyorans [zot ti krwar Bondye i kontan ler zot ador bann zidol], me aprezan i pe anons avek tou dimoun partou kote ki zot devret repantir.” (Akt 17:30) I kapab ki serten sa bann dimoun ki ti pe ekout Pol ti soke ler Pol ti dir zot ki zot devret repantir. Me son diskour ti montre ki zot ti drwa Bondye zot lavi, alor zot ti bezwen rann kont avek Li. Zot ti bezwen rod Bondye, aprann laverite lo li e viv zot lavi an armoni avek  sa laverite. Sa ti vedir ki bann Atenyen ti bezwen rekonnet ki i ti en pese pour ador bann zidol e zot ti bezwen arete.

21, 22. Ki Pol ti dir pour fini son diskour e ki sa i vedir pour nou ozordi?

²¹ Pol ti dir sa pour fini son diskour: “[Bondye in] fikse en zour kot i’n plàn pour ziz later antye avek lazistis e i’n apwent en zonm pour fer sa. I’n donn en garanti tou dimoun ki sa pou arive par resisit sa zonm.” (Akt 17:31) Zour Zizman pe vini, sa i en bon rezon pour rod e trouv sa vre Bondye! Pol pa ti dir ki mannyer sa Ziz i apele. Me i ti dir en keksoz enteresan konsernan sa Ziz. I ti dir ki i’n viv konman en zonm, i’n mor e Bondye in resisit li!

²² Sa ki Pol ti dir pour fini son diskour, i vreman enportan pour nou ozordi. Nou konnen ki sa Ziz ki Bondye in apwente i Zezi Kri ki’n ganny resisite. (Zan 5:22) Nou osi konnen ki Zour Zizman pou dire pour mil an e sa zour i pros pour arive. (Rev. 20:4, 6) Nou pa per Zour Zizman, parski nou konnen ki bann dimoun ki fidel pour ganny en kantite benediksyon ki nou pa pe ekspekte. Rezireksyon Zezi i sa pli gran mirak ki’n deza arive e i en garanti ki nou lespwar pour en zoli lavenir pou ganny akonplir!

23. Ki mannyer bann dimoun ti reazir ler zot ti tann sa diskour ki Pol ti’n fer?

²³ Pa tou dimoun ki ti reazir parey ler zot ti tann sa diskour ki Pol ti fer. “Serten ti konmans boufonn li” ler zot ti tann li koz lo rezireksyon. Serten ti zantiy me zot pa ti anvi fer en desizyon pour repantir e vin bann disip. Zot ti dir: “En lot fwa nou pou ekout ou lo sa size.” (Akt 17:32) Me kantmenm sa, i ti annan detrwa dimoun ki ti reazir byen. Labib i dir: “Serten dimoun ti al avek li e vin disip. Parmi zot i ti annan Dyonisis ki ti en ziz dan lakour Lareopaz, en madanm ki apel Damaris ek lezot ankor.” (Akt 17:34) Nou osi nou zwenn bann dimoun ki reazir koumsa dan predikasyon. Serten dimoun i boufonn nou e i annan ki zantiy me zot pa enterese. Me kantmenm sa, nou vreman kontan ler serten dimoun i aksepte mesaz Rwayonm e zot vin disip.

24. Ki nou kapab aprann avek diskour ki Pol ti fer ler i ti Lareopaz?

²⁴ Anmezir ki nou reflesir lo diskour Pol, nou kapab aprann en kantite lo ki mannyer nou kapab servi bann keksoz ki lozik e konvenk zot e osi ki mannyer nou kapab adapte avek bann dimoun ki ekout nou. An plis ki sa, nou kapab aprann akoz nou bezwen annan pasyans e servi bon zizman avek bann dimoun ki’n ganny anbete par bann fo krwayans. Nou osi kapab aprann sa leson enportan: Nou pa devret dir zis bann laverite dan Labib ki pa pou ofans sa bann dimoun ki pe ekout nou zis pour fer zot aksepte sa ki nou pe dir. Ler nou swiv legzanp zapot Pol, nou pou kapab vin bann pli bon ansenyan dan predikasyon. An plis ki sa, bann ansyen pou pli byen kalifye pour ansennyen dan kongregasyon. Alor, nou pou pli byen ekipe pour ed dimoun “rod [Bondye] . . . e reisi trouv li.”​—Akt 17:27.