1919—San-t-an pase
SA GRAN lager ki ti’n dire pour plis ki kat-r-an ti terminen an 1919. (Pli tar sa lager ti ganny apele Premye Lager Mondyal.) Ver lafen son lannen avan, bann nasyon ti’n aret lager e le 18 Zanvye 1919, bann dirizan sorti dan diferan pei ti konmans fer bann diskisyon pandan Paris Peace Conference. Enn bann keksoz ki zot ti reisi fer pandan sa konferans ti en lagreman ki ti ofisyelman termin lager avek Lalmanny. Sa lagreman i apel Treaty of Versailles e i ti ganny sinyen le 28 Zen 1919.
Sa lagreman ti osi met an plas en nouvo lorganizasyon ki apel Lasosyete bann Nasyon (League of Nations). Sa lorganizasyon ti annan pour bi “devlop korperasyon ant bann nasyon e garanti lape ek sekirite enternasyonal.” En kantite larelizyon swadizan Kretyen ti siport sa nouvo lorganizasyon. En lorganizasyon ki apel Federal Council of the Churches of Christ in America ti felisit sa lasosyete e dir ki sa lasosyete i “lafason ki Rwayonm Bondye i demontre son lotorite dan bann zafer politik lo later.” Sa lorganizasyon relizye ti montre ki zot siport Lasosyete bann Nasyon par anvoy bann delege pour asiste Paris Peace Conference. Enn bann delege ti dir ki sa konferans ti “entrodwi en nouvo lepok dan listwar limanite.”
I vre ki i ti pou annan en sanzman, me i pa ti pou ganny fer par bann zonm ki ti enplike dan sa konferans. An 1919, en nouvo lepok ti konmanse ler Zeova ti donn son pep lafors pour anons sa bon nouvel bokou plis ki ti’n deza ganny fer oparavan. Me avan sa, i ti pou annan en gran sanzman pour bann Etidyan Labib.
EN DESIZYON DIFISIL
Tou le-z-an, i ti annan en eleksyon pour swazir lekel ki ti pou vin bann direkter Watch Tower Bible and Tract Society e an 1919 i ti tonm Sanmdi le 4 Zanvye. Sa letan, Joseph Rutherford ki ti pe dirize parmi pep Zeova, ti’n ganny met dan prizon Atlanta, Georgia, Leta-z-ini, ansanm avek set lezot frer. Alor, bann frer ti bezwen deside si sa bann direkter ki ti dan prizon i devret ganny reelekte oubyen si zot devret ganny ranplase.
Dan prizon, Frer Rutherford ti enkyet konsernan sa ki ti pou arive avek lorganizasyon. I ti konnen ki serten frer ti krwar ki i pou pli byen pour elekte en lot dimoun konman prezidan. Alor, i ti’n ekri en let pour bann ki ti’n rasanble e rekomande ki Evander Coward i ganny elekte konman prezidan. Frer Rutherford ti dekrir Coward konman
en frer ki “kalm,” “pridan” e “fidel anver Senyer.” Par kont, en kantite frer ti prefere fer en lot keksoz. Zot ti anvi fer eleksyon dan sis mwan. Bann avoka ki ti’n defann bann frer ki ti dan prizon ti dakor pour fer sa. Anmezir ki bann frer ti pe diskite ki pour fer, serten parmi zot ti konmans ankoler.Me apre, en keksoz ti arive. Pli tar Richard Barber ti dir ki i ti konmsi en dimoun ti ‘met delo dan diven.’ Enn bann frer ki ti la ti dir: “Mon pa en avoka ki konn lalwa, me dan sa sityasyon mon konn lalwa fidelite. Bondye i ekspekte ki nou fidel. Sa pli bon fason ki nou kapab demontre nou fidelite anver Bondye, se pour fer eleksyon e reelekte Frer Rutherford konman prezidan.”—Ps. 18:25.
Pli tar, Frer A. Macmillan ki ti osi dan prizon sa letan, ti rakonte ki ti arive son lannmen. Frer Rutherford ti tap lo miray son kaso e dir, “Met ou lanmen deor.” Apre sa, Frer Rutherford ti donn li en let ki bann frer ti’n anvoy li konsernan rezilta eleksyon. Deswit, Macmillan ti konnen ki sa i vedir. Sa let ti montre ki tou bann direkter ti’n ganny reelekte e ki Joseph Rutherford ek William Van Amburgh ti ankor pe servi konman bann administrater. Alor, Frer Rutherford ti pou kontinyen servi konman prezidan.
ZOT GANNY LARGE PRIZON!
Ler sa wit frer ti dan prizon, bann Etidyan Labib ti demann bann dimoun pour siny en petisyon pour demann gouvernman pour larg bann frer ki ti dan prizon. I ti demann kouraz pour demann dimoun ki pa ti bann Etidyan Labib pour siny en petisyon. Kantmenm sa, zot ti reisi ganny 700,000 sinyatir. Merkredi le 26 Mars 1919, avan menm ki bann Etidyan Labib ti’n donn gouvernman sa petisyon, Frer Rutherford ek tou lezot frer responsab ti ganny large prizon.
Frer Rutherford ti fer en diskour pour bann ki ti akeyir li ler i ti sorti dan prizon. Dan son diskour i ti dir: “Mon asire ki sa ki nou’n pas atraver i senpleman pour prepar nou pour bann moman pli difisil. . . . Zot pa ti pe lager pour fer zot bann frer ganny large prizon. Sa pa vre bi tou sa travay. . . . Rezon ki zot in lager, se pour glorifye Zeova e tou bann ki’n fer sa in ganny en zoli benediksyon.”
Lafason ki zizman nou bann frer ti deroule an kour i montre ki petet Zeova ti pe diriz keksoz. Le 14 Me 1919, lakourdapel ti pas sa zizman: “Dan sa ka, bann ki’n ganny zize konman koupab pa ti’n ganny en . . . prose zis parey zot ti merite e i pour sa rezon ki zot zizman i ganny kennsel.” Bann frer ti’n ganny kondannen pour bann gro krim e sa ti pou’n reste lo zot rikord si lakour ti’n senpleman deside pour pardonn zot oubyen redwir zot santans. Zot pa ti ganny akize pour okenn lezot keksoz. Alor, Ziz Rutherford ti gard son kalifikasyon konman en avoka e i ti kapab kontinyen defann pep Zeova devan
Lakour Siprenm Leta-z-ini. I ti kontinyen fer sa apre ki i ti’n ganny large prizon.ZOT TI DETERMINEN POUR PRESE
Frer Macmillan ti rakonte: “Nou pa ti pou asize nanryen fer, lebra krwaze e esper Senyer anmenn nou dan lesyel. Nou ti realize ki nou ti bezwen fer en keksoz pour konnen ki Senyer ti oule nou fer.”
Me bann frer kot biro prensipal pa ti kapab zis rekonmans sa travay ki zot ti’n fer pour plizyer lannen. Akoz non? Parski pandan ki bann frer ti dan prizon, serten lekipman ki ti ganny servi pour enprim bann piblikasyon ti’n ganny detrir. Sa ti dekourazan e serten frer ti mazinen si sa travay predikasyon ti’n fini.
Eski i ti annan dimoun ki ti ankor enterese avek sa mesaz ki bann Etidyan Labib ti pe anonse? Pour konn larepons sa kestyon, Frer Rutherford ti deside fer en diskour. Tou dimoun ti pou ganny envite pour asiste. Frer Macmillan ti dir: “Si personn pa ti asiste sa renyon, nou ti pou konnen ki nou travay predikasyon ti’n fini.”
Alor Dimans le 4 Me 1919, menm si Frer Rutherford ti vreman malad, i ti fer en diskour Los Angeles, Kaliforni ki annan pour tit, “The Hope for Distressed Humanity.” Apepre 3,500 dimoun ti asiste sa diskour e plizyer santenn lezot dimoun ti vini me zot pa ti kapab ekout sa diskour parski i ti napa ase plas. Son lannmen, ankor 1,500 dimoun ti asiste. Alor, bann frer ti’n ganny larepons zot kestyon. Wi, bann dimoun ti enterese!
Sa ki bann frer ti fer apre in annan en lefe lo lafason ki Temwen Zeova i anons sa bon nouvel ziska ozordi.
ZOT TI MET PARE POUR LOGMANTASYON A LAVENIR
Latour Veyer le 1 Out 1919 an Angle ti anonse ki i ti pou annan en lasanble Cedar Point, Ohio an Septanm. En zenn etidyan Labib sorti Missouri ki apel Clarence Beaty i rapel: “Tou dimoun ti anvi al sa lasanble.”
Plis ki 6,000 frer ek ser ti asiste. Sa ti bokou plis ki bann frer ti’n ekspekte. En keksoz ki ti fer sa lasanble pli eksitan ankor, i lefet ki plis ki 200 dimoun ti batize dan Lak Erie ki pa ti tro lwen.Senkyenm zour sa lasanble, le 5 Septanm 1919, Frer Rutherford ti fer en diskour ki annan pour tit, “Address to Co-laborers.” Pandan son diskour, i ti anonse ki i annan en nouvo magazin ki apel The Golden Age. * Sa magazin ti pou koz lo “bann keksoz enportan ki pe arive dan nou letan e i ti pou eksplike dapre Labib akoz sa bann levennman [ti] pe arive.”
Tou Etidyan Labib ti ganny ankouraze pour servi sa nouvo piblikasyon e anons sa bon nouvel avek devouman. En let ki ti dekrir ki mannyer nou travay predikasyon ti pou ganny organize ti dir: “Sak Kretyen batize i devret rapel ki i en gran privilez pour servi Bondye dan sa fason e zot devret sezi sa loportinite la konmela e fer tou sa ki zot kapab pour pres avek tou dimoun dan lemonn.” Bokou dimoun ti aksepte sa lenvitasyon pour anons sa bon nouvel! Ler Desanm ti’n arive, bann proklanmater devoue ti’n ganny plis ki 50,000 labonnman pour sa nouvo magazin.
A lafen lannen 1919, pep Zeova ti’n ganny reorganize e zot ti’n ganny lafors. An plis, plizyer profesi enportan ki annan pour fer avek bann dernyen zour ti’n ganny akonplir. Parey i ti’n ganny predir dan Malaki 3:1-4, pep Bondye ti’n ganny teste e rafinen. Dan en sans senbolik, pep Zeova ti’n ganny large dan lesklavaz “Gran Babilonn.” Osi, Zezi ti’n apwent “sa lesklav fidel e pridan.” * (Rev. 18:2, 4; Mat. 24:45) Aprezan bann Etidyan Labib ti pare pour fer sa travay ki Zeova ti’n konfye zot.
^ par. 22 The Golden Age ti ganny apele Consolation an 1937 e Awake! an 1946.