Zot Pe Kontinyen Swiv Laverite

“Napa en pli gran lazwa pour mwan ki ler mon tande ki mon bann zanfan i swiv laverite.” —3 ZAN 4.

1. Lo kwa ki “laverite levanzil” i konsantre?

ZEOVA i aprouv selman bann ki ador li “an-espri e an verite.” (Zan 4:24) Zot obeir laverite, aksepte tou lansennyman Kretyen ki baze lo Parol Bondye. Sa “laverite levanzil” i konsantre lo Zezi Kri ek zistifikasyon souvrennte Zeova par mwayen Rwayonm. (Galat 2:14) Pour sa bann ki prefer mansonz, Bondye i les “en pisans ki anmenn zot dan lerer” me pour en dimoun ganny sove fodre ki i annan lafwa dan sa bon nouvel e swiv laverite.—2 Tesalonisyen 2:9-12; Efezyen 1:13, 14.

2. Akoz zapot Zan ti sirtou annan rekonesans, e ki kalite relasyon i ti annan avek Gayis?

² Bann proklanmater Rwayonm i bann konpanyon ‘ki partisip ansanm dan travay pour laverite.’ Parey zapot Zan ek son zanmi Gayis, zot determinen pour reste atase avek laverite e swiv li. Zan ti pe mazin Gayis ler i ti ekrir: “Napa en pli gran lazwa pour mwan ki ler mon tande ki mon bann zanfan i swiv laverite.” (3 Zan 3-8) Zan pa ti entrodwir Gayis avek laverite. Me vi ki sa zapot ti avanse dan laz, matir spirityelman, e annan lafeksyon parey en papa pour Gayis, alor i ti apropriye ki Zan i konsider Gayis ki aparaman ti pli zenn ki li konman enn son zanfan spirityel.

Laverite ek Ladorasyon Kretyen

3. Pour ki rezon ek benefis bann premye Kretyen ti zwenn ansanm?

³ Pour aprann laverite, bann premye Kretyen ti zwenn ansanm konman bann kongregasyon, souvan dan bann lakour prive. (Romen 16:3-5) Alor zot ti kapab resevwar lankourazman e ensit kanmarad pour annan lanmour e fer sa ki byen. (Ebre 10:24, 25) Plitar, Tertullian (c.155–​apre 220 N.L.) ti ekrir sa lo bann ki ti dir zot Kretyen: “Nou zwenn ansanm pour lir bann liv Bondye . . . Avek sa bann parol sen nou nouri nou lafwa, nou rasir nou lespwar, nou fortifye nou konfyans.”—Apology, sapit 39.

4. Ki rol sant kantik in zwe dan bann renyon Kretyen?

⁴ I tre probab ki bann premye Kretyen ti sante dan zot bann renyon. (Efezyen 5:19; Kolosyen 3:16) Profeser Henry Chadwick i ekrir ki Celsus, en komantater ki ti viv dan dezyenm syek ti vwar bann kantik ki bann Kretyen ti servi “telman zoli ki i pa ti kontan lefe ki zot ti fer lo son santiman.” Chadwick i  azoute: “Clement sorti Alekzandri i premye ekriven Kretyen pour diskite ki kalite lanmizik ki apropriye pour Kretyen servi. I rekomande ki i pa devret sa kalite lanmizik ki ganny asosye avek ladans erotik.” (The Early Church, paz 274-5) Zis parey bann premye Kretyen ti aparaman sant kantik letan zot ti zwenn ansanm, Temwen Zeova i osi souvan sant bann kantik baze lo Labib ki enkli bann parol pwisan pour loue Bondye ek son Rwayonm.

5. (a) Konman bann kongregasyon Kretyen dan premye syek ti ganny gidans spirityel? (b) Ki mannyer bann vre Kretyen in aplik parol Zezi ki ganny rikorde dan Matye 23:8, 9?

⁵ Dan bann kongregasyon Kretyen dan premye syek, bann sirveyan ti ansenny laverite, e bann asistan ministeryel ti asiste zot konpanyon Kretyen dan plizyer diferan fason. (Filipyen 1:1) En konsey direkter ki ti depan lo Parol Bondye ek lespri sen ti fourni gidans spirityel. (Akt 15:6, 23-31) Zot pa ti servi bann tit relizye akoz Zezi ti’n komann son bann disip: “Zot, zot pa devre apel personn ‘Met’ akoz zot tou, zot frer e zot annan zis en sel Met. E pa apel personn isi lo later ‘Papa’, akoz zot annan zis en sel Papa ki dan lesyel.” (Matye 23:8, 9) Dan sa bann laspe ek lezot i annan similarite ant bann premye Kretyen ek Temwen Zeova.

Persekite pour pres Laverite

6, 7. Kantmenm zot ti proklanm en mesaz lape, konman ki bann vre Kretyen ti ganny trete?

⁶ Menm si zot ti pres mesaz Rwayonm ki en mesaz lape, bann premye Kretyen ti ganny persekite, zis parey Zezi. (Zan 15:20; 17:14) Istoryen John L. von Mosheim ti apel bann premye Kretyen “en group zonm ki pa ti pou fer okenn ditor oubyen ofans lezot, ki pa ti ni menm mazinen oubyen annan okenn move lentansyon kont byennet leta.” “Bann Romen pa ti kontan bann Kretyen akoz zot ladorasyon ti senp, ki pa ti ditou parey avek bann seremoni sakre lezot dimoun,” Dokter Mosheim ti deklare. I ti azoute: “Zot ti napa bann sakrifis, tanp, zimaz, bann pret ki predir lavenir oubyen sistenm pret; e sa ti sifi pour fer lamazorite dimoun ki ti inyoran repros bann Kretyen, vi ki zot ti mazinen ki i pa posib pour annan en larelizyon san sa bann keksoz. Alor, zot ti konsider bann kretyen konmsi zot ate; e, dapre lalwa Romen, bann ki ti ganny akize konman ate ti ganny deklare konman bann pes dan lasosyete.”

⁷ Bann pret, artizan, ek lezot ki ti depan lo fer zidol pour viv ti ensit lafoul dimoun kont bann Kretyen, ki pa ti angaz dan bann pratik idolatri. (Akt 19:23-40; 1 Korentyen 10:14) Tertullian ti ekrir: “Tou maler ki dimoun ti gannyen, tou dezas ki ti arive avek leta, zot ti krwar se bann Kretyen ki ti lakoz tousala. Si larivyer Tiber i mont ziska oter miray; si larivyer Nil pa monte pour fer irigasyon, si lapli pa tonbe oubyen si later i tranble, si i annan en lafamin, si i annan en fleo, osito zot pou kriye: ‘Zet bann Kretyen avek bann lyon!’ ” Nenport kwa ki ti kapab arive, bann vre Kretyen ti “prezerv zot kont bann zidol.”—1 Zan 5:21.

Laverite ek Lafet relizye

8. Akoz sa bann ki pe swiv laverite pa selebre Nwel?

⁸ Parski ‘napa linyon ant lalimyer avek fernwanr’ bann ki pe swiv laverite i rezet bann lafet ki pa baze lo Labib. (2 Korentyen 6:14-18) Par egzanp, zot pa selebre Nwel, ki ganny fer le 25 Desanm. World Book Encyclopedia i admet ki “personn pa konn dat egzakt nesans Kris.” Encyclopedia Americana (Edisyon 1956) i deklare: “Satirnal, en lafet Romen ki ti ganny selebre dan milye Desanm, in vin sa model pour bokou koutim lanmizman ki nou vwar dan letan Nwel.” M’Clintock ek Strong’s Cyclopædia i dir: “Pa Bondye ki’n demann nou pour fer lafet Nwel, e i pa ni sorti dan N[ouvo] T[estaman].” E liv Daily Life in the Time of Jesus i fer sa obzervasyon: “Bann troupo . . . ti ganny anmase pandan liver; e zis sa lenformasyon tousel i endike ki sa dat tradisyonnel pour Nwel ki tonm dan letan liver, pa  kapab egzakt, vi ki Levanzil i dir ki bann berze ti deor.”—Lik 2:8-11.

9. Akoz bann serviter Zeova dan lepase ek konmela in rezet selebrasyon Pak?

⁹ Bann bon sours in dir ki Pak ki ti swadizan komemor rezireksyon Kris, i annan keksoz pour fer avek fo ladorasyon. The Westminster Dictionary of the Bible i dir ki Pak ti “orizinalman lafet prentan pour onor bondye lalimyer ek prentan, Teutonic, koni dan langaz Anglo-Saksonn konman Eastre,” oubyen Eostre. Antouka, Encyclopædia Britannica (11 zyenm Edisyon) i deklare: “Dan Nouvo Testaman napa okenn lendikasyon ki lafet Pak ti ganny komemore.” Bann premye Kretyen pa ti selebre Pak e ozordi pep Zeova osi pa selebre li.

10. Ki komemorasyon Zezi ti entrodwir, e lekel ki’n obzerv li dan sa fason apropriye?

¹⁰ Zezi pa ti demann son bann disip pour komemor ni son nesans oubyen rezireksyon, me parkont i ti entrodwir Memoryal son lanmor sakrifisyel. (Romen 5:8) An realite, sa i sel levennman ki i ti demann son bann disip pour obzerve. (Lik 22:19, 20) Sa levennman annyel ki osi ganny apele Repa Senyer, i ankor pe ganny obzerve par bann Temwen Zeova.—1 Korentyen 11:20-26.

Partou dan Lemonn Laverite i ganny deklare

11, 12. Konman bann ki pe swiv laverite in toultan soutenir zot aktivite predikasyon?

¹¹ Bann ki konn laverite i konsider li en privilez pour dedye zot letan, lenerzi, ek lezot resours pour travay predikasyon sa bon nouvel. (Mark 13:10) Pour bann premye Kretyen zot aktivite predikasyon ti ganny soutenir par bann donasyon volonter. (2 Korentyen 8:12; 9:7) Tertullian ti ekrir: “Menm si i annan en bwat ki kapab met larzan, sa larzan ladan pa’n ganny mete konman en larzan ki’n ganny peye devan laport, konmsi larelizyon ti en tranzaksyon biznes. Enn fwa par mwan tou dimoun i kontribye en pti larzan—oubyen nenport moman ki i anvi, e selman si i anvi, e si i kapab; akoz personn pa ganny forse; i en kontribisyon volonter.”—Apology, sapit 39.

¹² Travay predikasyon Rwayonm mondyal Temwen Zeova i osi ganny soutenir par bann donasyon volonter. Apard bann temwen, dimoun ki enterese e rekonesan i vwar li en privilez pour siport sa aktivite par zot kontribisyon. La osi i egziste en similarite ant bann premye Kretyen ek Temwen Zeova.

Laverite ek Kondwit personnel

13. An sa ki konsern zot kondwit, ki konsey Pyer ki bann Temwen Zeova i port latansyon lo la?

¹³ Konman bann ki ti pe swiv laverite, bann premye Kretyen ti obeir konsey zapot Pyer: “Zot devre annan bonn kondwit parmi bann payen pour ki ler zot ganny akize pour mal fer, bann payen a rekonnet zot bonn aksyon e  rann glwar Bondye zour i pou vini.” (1 Pyer 2:12) Temwen Zeova i pran sa bann parol aker.

14. Ki pwennvi Kretyen lo bann divertisman imoral?

¹⁴ Menm apre ki apostazi ti’n aparet parmi zot, bann vre Kretyen ti rezet bann aktivite imoral. W. D. Killen, profeser listwar larelizyon, ti ekrir: “Dan dezyenm ek trwazyenm syek, tou lasal teat dan bann gran lavil ti en sant latraksyon; e kantmenm bann akter ti plizoumwen bann dimoun imoral, zot bann performans spektakiler ti konstaman satisfer bann move dezir ki ti egziste sa lepok. . . . Tou vre Kretyen ti vwar teat konman en keksoz degoutan. . . . Zot ti annan repinyans pour son bann konportman obsenn; e lenportans ki zot ti konstaman mete lo bann bondye payen ti ofans zot konviksyon relizye.” (The Ancient Church, paz 318-19) Ozordi bann vre disip Zezi i osi rezet bann divertisman obsenn e ki moralman degradan.—Efezyen 5:3-5.

Laverite ek “bann Lotorite”

15, 16. Lekel bann “lotorite,” e konman bann ki ti pe swiv laverite ti konsider zot?

¹⁵ Kantmenm bann premye Kretyen ti annan en bon kondwit, laplipar lanperer Romen ti annan en fo pwennvi lo zot. Istoryen E. G. Hardy i dir ki bann lanperer ti vwar zot konman “plizoumwen bann fanatik enbesil.” Dan bann let ant Gouverner Pline le Jeune sorti Bitini ek Lanperer Trazan i montre ki bann dirizan pa ti konn byen vre natir Kristyanism. Konman ki bann Kretyen i vwar leta?

¹⁶ Parey bann premye disip Zezi, i kapab annan serten keksoz ki bann Temwen Zeova pa pou soumet avek gouvernman, “lotorite.” (Romen 13:1-7) Si i annan en konfli ant en demann imen ek lavolonte Bondye, zot pran sa pozisyon: “Nou devre obei Bondye plito ki zonm.” (Akt 5:29) Liv After Jesus—The Triumph of Christianity i dir: “Menm si bann Kretyen pa ti partisip dan ladorasyon lanperer, zot pa ti bann fouterdezord, e kantmenm bann payen ti vwar zot larelizyon diferan e parler ti ofans zot, zot pa ti prezant okenn vre menas pour lanpir.”

17. (a) Ki gouvernman bann premye Kretyen ti siporte? (b) Ki mannyer bann vre disip Kris ti aplik sa parol dan Izai 2:4 dan zot lavi?

¹⁷ Bann premye Kretyen ti bann siporter Rwayonm Bondye, zis parey bann patrias Abraam, Izaak, ek Zakob ti demontre lafwa dan sa ‘lavil promiz ki Bondye i konstrikter.’ (Ebre 11:8-10) Parey zot Met, bann disip Zezi ‘pa ti fer parti lemonn.’ (Zan 17:14-16) E an sa ki konsern lager ek konfli, zot ti rod lape par “forz zot lepe an pyos.” (Izai 2:4) Geoffrey F. Nuttall, en ansennyan listwar legliz ti fer resorti en similarite enteresan: “Latitid bann premye Kretyen anver lager ti pli parey pour bann dimoun ki apel zot lekor Temwen Zeova e nou trouv sa fe byen difisil pour admet.”

18. Akoz bann gouvernman napa okenn rezon pour per Temwen Zeova?

¹⁸ Vi ki zot ti soumet avek “bann lotorite” e pa siport okenn kote, bann premye Kretyen pa ti en menas pour okenn group politik. Ni bann Temwen Zeova. En zournalis sorti Nor Lanmerik ti ekrir: “Fodre en dimoun i annan en leta lespri vreman etrwat e mefyan pour krwar ki bann Temwen Zeova i prezant okenn kalite danze pour nenport sistenm politik, zot pa ni dir oubyen fer nanryen ki pou kree dezord e zot kontan lape parey en group relizye.” Bann lotorite ki byen enformen zot konnen ki zot napa nanryen pour per avek bann Temwen Zeova.

19. Konsernan taks, ki nou kapab dir lo bann premye Kretyen ek Temwen Zeova?

¹⁹ En fason ki bann premye Kretyen ti demontre respe pour “bann lotorite” se par pey zot taks. Ler Justin Martyr ti pe ekrir Lanperer Romen Antoninus Pius (138-161 N.L.), i ti dir ki bann Kretyen “ti pli pare ki tou lezot dimoun” pour pey zot taks. (First Apology, sapit 17) E Tertullian ti dir avek bann dirizan Romen ki zot bann kolekter taks i merit “rekonesan anver bann Kretyen” akoz zot ti konsyansyezman pey taks. (Apology, sapit 42)  Bann Kretyen ti benefisye avek Pax Romana, oubyen Lape Romen, avek son bann lalwa ek lord, bon semen, ek vwayaz par bato ki ti ase an sekirite. E parske zot ti rekonnet ki zot dwa sosyete, zot ti obeir parol Zezi: “Rann Sezar sa ki pour Sezar, e Bondye sa ki pour Bondye.” (Mark 12:17) Denozour, pep Zeova i swiv sa konsey e zot in ganny felisite pour zot lonnekte, par egzanp konsernan pey taks.—Ebre 13:18.

Laverite—En Lyen ki inifye

20, 21. An rapor avek en lasosyasyon frer ki anpe, kwa ki evidan pour bann premye Kretyen ek bann serviter Zeova ozordi?

²⁰ Parski zot ti swiv laverite, bann premye Kretyen ti ini ansanm dan en lasosyasyon frer ki anpe, parey bann Temwen Zeova ozordi. (Akt 10:34, 35) En let enprimen dan The Moscow Times ti dir: “[Bann Temwen Zeova] i byen koni konman bann dimoun ki zantiy, bon, ek annan limilite, ki vreman fasil pour viv avek, pa zanmen met okenn presyon lo lezot dimoun e toultan rod lape dan zot relasyon avek lezot . . . Parmi zot napa bann ki pran gous, bann soular oubyen bann ki adikt avek drog, e rezon pour sa i tre senp: Zot senpleman fer zefor pour les zot ganny gide par zot konviksyon ki baze lo Labib dan tou keksoz ki zot fer oubyen dir. Si tou dimoun dan lemonn ti omwen esey viv an armoni avek Labib parey Temwen Zeova i fer, definitivman nou lemonn kriyel ti pou diferan.”

²¹ Encyclopedia of Early Christianity i deklare: “Legliz premye syek ti konsider zot lekor konman en nouvo fanmiy imen kot bann group ki ti avan ostil, Zwif ek non Zwif, ti pou kapab viv ansanm ini dan lape.” Temwen Zeova osi i en lasosyasyon frer enternasyonal ki kontan lape—vreman en nouvo sosyete imen. (Efeyen 2:11-18; 1 Pyer 5:9; 2 Pyer 3:13) Ler sef zofisye sekirite Pretoria Show Grounds an Sidafrik ti vwar konman ki bann Temwen sorti dan diferan ras ti pe zwenn ansanm dan lape dan en lasanble laba, i ti dir: “Tou dimoun i poli, dimoun pe koz zantiman avek kanmarad, sa latitid ki’n ganny demontre dan sa detrwa zour ki’n pase—i klerman montre sa bon degre moralite ki bann manm ou sosyete i annan, e ki zot viv ansanm parey en fanmiy ere.”

Ganny beni pour ansenny Laverite

22. Vi ki bann Kretyen pe pibliy laverite, ki pe arive?

²² Par zot kondwit ek aktivite predikasyon, Pol ek lezot Kretyen ti pe ‘pibliy laverite.’ (2 Korentyen 4:2) Eski ou pa dakor ki Temwen Zeova pe fer menm keksoz e pe ansenny tou nasyon laverite? Partou dan lemonn dimoun pe aksepte vre ladorasyon e pe vin kot ‘montanny lakaz Zeova’ par gran kantite. (Izai 2:2, 3) Tou le-zan, plizyer milye pe batize pour senboliz zot dedikasyon avek Bondye, e an rezilta bokou nouvo kongregasyon pe ganny formen.

23. Ki mannyer ou konsider sa bann ki pe ansenny tou nasyon laverite?

²³ Kantmenm zot sorti dan diferan lorizin, pep Zeova i ini dan vre ladorasyon. Sa lanmour ki zot demontre i idantifye zot konman bann disip Zezi. (Zan 13:35) Eski ou kapab vwar ki “Bondye i reelman parmi zot”? (1 Korentyen 14:25) Eski ou’n pran en pozisyon avek sa bann ki pe ansenny tou nasyon laverite? Si wi, fotespere ki ou toultan montre lapresyasyon pour laverite e rezwir sa privilez pour swiv laverite pour touzour.

Konman ou pou reponn?

• An sa ki konsern ladorasyon, ki similarite ki egziste ant bann premye Kretyen ek Temwen Zeova?

• Ki sa sel levennman relizye bann ki swiv laverite i obzerve?

• Lekel bann “lotorite,” e konman Kretyen i konsider zot?

• Konman ki laverite i en lyen ki inifye?

[Study Questions]

[Portre lo paz 19]

Zezi ti demann son bann disip pour obzerv Memoryal son lanmor sakrifisyel