“Travers sa Pei”
“Travers sa Pei”
“Travers sa pei dan son longer ek son larzer.”—ZENEZ 13:17.
1. Ki lenstriksyon enteresan Bondye ti donn Abraam?
ESKI ou kontan fer bann vizit dan lakanpanny dan loto? Serten i prefer al lo bisiklet pour fer legzersis e anmenmtan apresye pli byen peisaz. I osi annan lezot ki kontan marse pour pran zot letan pour byen apresye en landrwa. Souvannfwa sa bann vwayaz pa dir pour lontan. Me mazin ki mannyer Abraam ti’n bezwen santi apre ki Bondye ti dir li: “Leve, travers sa pei dan son longer ek son larzer, akoz mon pou donn li avek ou”!—Zenez 13:17.
2. Ki bor Abraam ti ale apre ki i ti kit Lezip?
2 Annou egzamin konteks sa verse. Abraam avek son madanm ek lezot ti’n pas en pe letan Lezip. Zenez sapit 13 i dir nou ki zot ti kit Lezip avek zot troupo e zot ti al “Negeb.” Apre, Abraam ti deplas dan diferan landrwa dan Negeb ziska ki i ti al Betel. Apre ki en dispit ti leve ant son bann berze ek sa ki pour son neve Lot, i ti evidan ki zot ti pou bezwen separe pour trouv landrwa manze pour zot zannimo. Abraam pa ti ezite pour les Lot swazir premye. Lot ti swazir “Distrik Zourden,” en vale byen ver “parey zarden Zeova,” e apre plitar i ti reste Sodonm. Bondye ti dir Abraam: “Lev ou lizye, silvouple, e get depi kot ou ete, nor, sid, les ek was.” I probab ki Abraam ti dan en landrwa en pe o pre avek Betel, ki ti permet li vwar lezot rezyon sa pei. Me Abraam ti pou fer plis ki zis get sa pei. Bondye ti envit li pour “travers sa pei” e vin familye avek son lanvironnman ek son bann rezyon.
3. Akoz i kapab difisil pour vwar dan nou lespri vwayaz ki Abraam ti fer?
3 Nou pa konnen ki kantite Abraam ti travers sa pei avan ariv Ebronn, antouleka i ti konn Later Promiz pli byen ki laplipar nou ozordi. Mazin sa bann landrwa ki’n ganny mansyonnen dan sa resi—Negeb, Betel, Distrik Zourden, Sodonm ek Ebronn. Eski ou vwar li difisil pour esey vwar dan ou lespri kote sa bann landrwa ti ete? Pour bokou nou sa i en defi akoz napa bokou parmi pep Zeova ki’n vizit sa bann landrwa ki zot lir dan Labib. Napa bokou ki’n vwayaz partou dan sa pei. Me nou annan rezon pour anvi konn bann landrwa dan letan Labib. Akoz?
4, 5. (a) Ki mannyer Proverb 18:15 i relye avek konnesans ek konprenezon lo bann pei ki ti egziste dan letan Labib? (b) Ki nou realize ler nou lir Tsefanya sapit 2?
4 Parol Bondye i konsey nou: “Leker sa enn ki annan konprenezon i ganny konnesans, e zorey sa enn saz i fer zefor pour rod konnesans.” (Proverb 18:15) I annan plizyer keksoz ki en dimoun i kapab ganny konnesans lo la, me konnesans egzakt ki annan pour fer avek Zeova ek son fason azir i pli enportan. Sirman, sa ki nou lir dan Labib i esansyel pour ganny konnesans egzakt. (2 Timote 3:16) Me remarke ki konprenezon i enplike. Sa i abilite pour vwar en sitiasyon oprofon, pour rekonnet oubyen sezi ki relasyon son bann diferan laspe i annan avek kanmarad. Sa i vre konsernan bann lenformasyon lo bann landrwa mansyonnen dan Labib. Par egzanp, laplipar nou, nou konnen kote Lezip i ete. Me ki kantite nou konpran dan sa parol ki dir ki Abraam ti sorti Lezip pour al “Negeb,” plitar Betel, e apre Ebronn? Eski ou konpran ki relasyon sa bann landrwa i annan avek kanmarad?
5 Petet dan ou lektir Labib ou’n deza lir Tsefanya sapit 2. Dan sa sapit ou’n lir non bann lavil, dimoun, ek pei. Gaza, Askelonn, Asdod, Ekronn, Sodonm, Niniv, osi byen Kanaan, Moab, Amonn, ek Lasiri, tousala i ganny mansyonnen dan sa sapit. Eski ou ti kapab vwar dan ou lespri sa bann landrwa kot bann vre dimoun ti reste, dimoun ki ti enplike dan lakonplisman profesi Labib?
6. Akoz serten Kretyen in arive apresye bann map? (Vwar bwat.)
6 Bokou etidyan Parol Bondye in benefisye en kantite par konsilte map bann pei Labib. Zot fer sa pa akoz zot annan en tre gran lentere avek map, me akoz zot realize ki par servi map, zot kapab ogmant zot konnesans lo Parol Bondye. Map i osi kapab ed zot ogmant zot konprenezon, vwar ki mannyer bann lenformasyon ki zot deza konnen i relye avek lezot lenformasyon. Anmezir nou konsider serten legzanp, petet ou osi ou pou ogmant ou lapresyasyon pour Zeova e ganny en pli bon apersi lo bann resi dan son Parol.—Vwar bwat lo paz 14.
Distans i fer en Diferans
7, 8. (a) Ki keksoz enkrwayab ki Sanmson ti fer ki ti enplik Gaza? (b) Ki lenformasyon ki fer sa ki Sanmson ti fer pli enpresyonan? (c) Ki mannyer konnesans ek konprenezon lo sa resi ki enplik Sanmson i ed nou?
7 Ziz 16:2 i dir ki Ziz Sanmson ti Gaza. Ozordi sa non Gaza i aparet souvan dan nouvel, alor petet ou annan en lide apepre ki bor i ti sitye. Gaza ti dan teritwar Filisten obor Lakot Lamediterane. [11] Aprezan, annou lir Ziz 16:3: “Sanmson ti espere ziska minwi e apre i ti leve minwi e graponn laport lavil ek son de poto lo kote e redi zot avek son bar e met zot lo son zepol e anmenn zot anler lo montanny ki devan Ebronn.”
8 San dout, sa baro ek son poto akote en lavil for parey Gaza ti gro e lour. Mazin ou pe esey anmenn zot! Sanmson ti anmenn zot, me kote i ti anmenn zot, e ki kalite vwayaz i ti fer? Bon, Gaza i lo lakot ki apepre nivo lanmer. [15] Me Ebronn i dan les avek en laltitid 900 met—ki en bon pti monte. Nou pa kapab determin landrwa egzakt sa “montanny ki devan Ebronn,” me Lavil Ebronn i apepre 60 kilomet avek Gaza e i en bon pti montanny pour monte! Ler nou konn distans ki Sanmson ti marse, i fer son aksyon pran en nouvo dimansyon, pa i vre? Deplis rapel akoz Sanmson ti kapab fer en tel keksoz—“Lespri Zeova ti travay lo li.” (Ziz 14:6, 19; 1; 15:14) Konman Kretyen ozordi, nou pa ekspekte lespri Bondye pour fer nou vin for fizikman. Me sa menm lespri pwisan i kapab ogmant nou konprenezon lo bann keksoz spirityel profon e fer sa dimoun ki nou ete anndan for. (1 Korentyen 2:10-16; 13:8; Efezyen 3:16; Kolosyen 1:9, 10) Wi, konpran sa resi konsernan Sanmson i konvenk nou ki lespri Bondye i kapab ed nou.
9, 10. (a) Kwa ki ti enkli dan laviktwar Gideonn lo bann Madyanit? (b) Konman nou konnesans lo laspe zeografik sa resi i ede fer sa resi annan plis valer?
9 Laviktwar Gideonn lo bann Madyanit i en lot resi ki montre lenportans pour konn distans ki enplike dan en resi Labib. Laplipar dimoun ki lir Labib i konnen ki Ziz Gideonn ek son larme 300 zonm ti defet en group anvaiser 135,000 zonm—konpoze par bann Madyanit, Amalekit, ek lezot ki ti lo laplenn Yizreel, obor montanny More. [18] Bann zonm Gideonn ti soufle tronpet, kraz bann po pour revel zot flanbo e kriye: “Lepe Zeova ek Gideonn!” Sa ti konfiz e fer bann lennmi per, zot ti konmans touy kanmarad. (Ziz 6:33; 7:1-22) Eski sa levennman ti enplik zis sanmenm, en sel aksyon en pti kou dan lannwit? Si ou kontinyen lir Ziz sapit 7 ek 8, ou pou dekouver ki Gideonn ti kontinyen sa latak. Ozordi, nou pa kapab idantifye tou sa bann landrwa ki’n ganny mansyonnen. Alor, zot kapab pa aparet lo bann map Labib. Toudmenm, nou kapab idantifye dekwa landrwa ki permet nou swiv aksyon Gideonn.
10 Gideonn ti sas larestan sa group depi Bet-sita e apre pran direksyon sid pour Abel-meola, ki obor Zourden. (Ziz 7:22-25) Sa resi i rakonte: “Gideonn ti ariv kot Zourden, li ek sa trwa san zonm ki ti avek li ti travers Zourden, zot ti fatige me zot ti kontinyen tay deryer zot.” Apre ki zot ti’n traverse, bann Izraelit ti tay deryer zot lennmi dan direksyon sid ver Soukot ek Penouel, pre avek Yabok, apre lo kolin Yogbea (ozordi, obor Amann, Zourden). An tou, zot ti tay deryer e lager avek zot lennmi en distans apepre 80 kilomet. Gideonn ti tyonbo e touy de lerwa Madyanit; apre i ti retourn dan son lavil, Ofra, pre avek landrwa kot lager ti konmanse. (Ziz 8:4-12, 21-27) I kler ki laviktwar Gideonn ti dir plis ki zis detrwa minit soufle tronpet, lev flanbo e kriye. Sa i met plis lanfaz lo sa komanter konsernan bann zonm lafwa: “Letan i manke pour mwan koz lo Zedeon [ek lezot ankor]. Malgre ki zot ti feb, zot ti repran lafors, zot ti vayan dan batay e bat bann larme etranze.” (Ebre 11:32-34) Bann Kretyen osi i kapab fatige fizikman, me pa i enportan ki nou kontinyen fer lavolonte Bondye?—2 Korentyen 4:1, 16; Galat 6:9.
Ki mannyer Dimoun i panse e reazir?
11. Ki vwayaz bann Izraelit ti fer avan e apre ki zot ti ariv Kades?
11 Serten dimoun i kapab get bann map Labib pour trouv landrwa, me eski ou krwar ki map i kapab ed nou konpran fason panse bann dimoun? Pran par egzanp bann Izraelit ki ti sorti montanny Sinai pour al ver Later Promiz. Apre ki zot ti’n aret detrwa fwa dan semen, zot ti finalman ariv Kades (oubyen, Kades-barnea). [9] Deterononm 1:2 i montre ki sa ti en vwayaz ki ti pran 11 zour, e i en distans apepre 270 kilomet. Apartir sa landrwa, Moiz ti anvoy 12 espyon dan Later Promiz. (Nonm 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26) Bann espyon ti al nor atraver Negeb, i posib zot ti pas Ber-seba, apre Ebronn, e ariv dan rezyon nor Later Promiz. (Nonm 13:21-24) Vi ki zot ti aksepte move rapor sa dis espyon, bann Izraelit ti bezwen ale vini dan dezer pour 40 an. (Nonm 14:1-34) Ki sa i montre konsernan zot lafwa ek zot volonte pour met konfyans dan Zeova?—Deterononm 1:19-33; Psonm 78:22, 32-43; Zid 5.
12. Ki nou kapab konklir lo lafwa bann Izraelit, e akoz sa i en keksoz ki nou devret reflesir lo la?
12 Reflesir lo sa resi lo en nivo zeografik. Si bann Izraelit ti demontre lafwa e swiv konsey Zozye ek Kaleb, eski zot ti pou’n bezwen fer tou sa vwayaz pour ariv Later Promiz? Kades ti apepre 16 kilomet avek Beer-lai-roi, kot Izaak ek Rebeka ti’n reste. [7] I ti annan mwens ki 95 kilomet pour al Ber-seba, ki ti sitye anba dan sid Later Promiz. (Zenez 24:62; 25:11; 2 Samyel 3:10) Apre ki zot ti sorti Lezip pour al montanny Sinai e apre en vwayaz 270 kilomet pour ariv Kades, ti konmsi zot ti devan laport Later Promiz. Dan nou ka, nou pres pour antre dan paradi lo later. Ki leson pour nou? Zapot Pol ti relye sitiasyon bann Izraelit avek sa konsey: “Alor annou fer tou zefor posib pour antre dan sa repo, pour ki personn pa tonbe par sa menm dezobeisans.”—Ebre 3:16–4:11.
13, 14. (a) Dan ki sitiasyon bann Gibeonnit ti pran en desizyon enportan? (b) Ki latitid bann Gibeonnit i demontre e ki leson nou devret aprann atraver sa?
13 Atraver sa resi konsernan bann Gibeonnit nou vwar en diferan latitid. Zot, zot ti met konfyans dan Bondye pour akonpli son lavolonte. Apre ki Zozye ti’n fer bann Izraelit travers larivyer Zourden pour ariv dan sa pei ki Bondye ti promet avek fanmiy Abraam, ti’n ariv ler pour retir bann Kananeen. (Deterononm 7:1-3) Bann Gibeonnit ti enkli parmi. Bann Izraelit ti anvai Zeriko ek Ai e zot ti enstal zot kan obor Gilgal. Bann Gibeonnit pa ti oule mor konman bann Kananeen modi, alor zot ti anvoy reprezantan kot Zozye an Gilgal. Zot ti fer krwar ki zot sorti an deor teritwar Kananeen pour ki zot kapab fer en lakor lape avek bann Ebre.
14 Sa bann reprezantan ti dir: “Zot bann serviter i sorti dan en pei byen lwen akoz non Zeova zot Bondye.” (Zozye 9:3-9) Zot lenz ek manze ti paret konfirmen ki zot ti sorti lwen, me an realite Gibeonn ti zis apepre 30 kilomet avek Gilgal. [19] Apre ki Zozye ek son bann sef ti dakor avek zot rapor, zot ti fer en lakor lape avek Gibeonn ek bann lavil pros avek Gibeonn. Eski trik bann Gibeonnit ti zis en fason pour evite ki zot ganny egzekite? Okontrer, i ti demontre en dezir pour ganny faver Bondye Izrael. Bann Gibeonnit ti ganny laprouvasyon Zeova e zot ti vin “bann dimoun ki anmas dibwa e al sers delo pour lasanble ek pour lotel Zeova,” fourni dibwa pour fer dife lo lotel sakrifis. (Zozye 9:11-27) Bann Gibeonnit ti kontinyen montre ki zot pare pour fer bann senp louvraz dan servis Zeova. I posib ki serten zot ti parmi bann Netinim ki ti sorti Babilonn e servi kot tanp. (Ezra 2:1, 2, 43-54; 8:20) Nou kapab imit zot latitid par fer zefor pour reste anpe avek Bondye e pare pour fer nenport travay dan son servis.
Pare pour fer Sakrifis
15. Akoz nou devret enterese avek zeografi dan resi Lekritir Grek Kretyen?
15 Zeografi bann pei Labib i enplike dan bann resi dan Lekritir Grek Kretyen, tel parey vwayaz ek minister Zezi ek zapot Pol. (Mark 1:38; 7:24, 31; 10:1; Lik 8:1; 13:22; 2 Korentyen 11:25, 26) Dan sa bann resi swivan, esey mazin sa bann vwayaz ki sa bann dimoun ti fer.
16. Ki mannyer bann Kretyen an Bere ti montre lapresyasyon pour Pol?
16 Lo son dezyenm vwayaz misyonner (laliny mov lo map), Pol ti ariv an Filip, ozordi i Lagres. [33] Laba i ti rann temwannyaz, ganny anprizonnen e apre ganny large, e apre al Tesalonik. (Akt 16:6–17:1) Ler bann Zwif ti promot en rayot, bann frer Tesalonisyen ti ankouraz Pol pour al Bere, ki ti anviron 65 kilomet. An Bere, minister Pol ti en sikse, me bann Zwif ti vin eksit lafoul. Alors, “bann frer ti fer Pol ale deswit dan direksyon lanmer. . . . Bann zonm ki ti pe anmenn Pol ti akonpanny li ziska Atenn.” (Akt 17:5-15) Aparaman, serten ki ti’n fek vin krwayan ti pare pour mars 40 kilomet ziska Lanmer Eze, e pey pasaz lo en bato pour vwayaz apepre 500 kilomet. Sa vwayaz ti kapab danzere, me bann frer ti pare pour riske zot lavi e pas plis letan avek sa reprezantan Bondye.
17. Ki nou kapab pli byen apresye ler nou’n konpran distans ki i annan ant Mile ek Efez?
17 Lo son trwazyenm vwayaz (laliny ver lo map), Pol ti ariv kot por Mile. I ti anvoy en mesaz kongregasyon Efez, pour demann bann ansyen pour vin zwenn li. Zot ti pou bezwen vwayaz apepre 50 kilomet. Mazin sa bann ansyen pe aret fer sa ki zot ti pe fer pour al vwar Pol. I probab ki zot ti koz avek leksitasyon konsernan sa renyon anmezir ki zot ti marse. Apre sa renyon avek Pol e apre ki i ti’n priye, “tou dimoun ti plere e ser Pol dan zot lebra e anbras li.” Apre “zot ti akonpanny Pol kot bato” pour al Zerizalenm. (Akt 20:14-38) Zot ti’n bezwen annan bokou pour reflesir e koz lo la ler zot ti pe retourn Efez. Eski ou pa enpresyonnen par lapresyasyon ki zot ti montre pour mars sa distans pour rankontre en sirveyan ki ti pou ansenny e ankouraz zot? Eski ou vwar en keksoz ki ou kapab aplike dan ou lavi ek fason panse?
Aprann lo sa Pei ek sa ki devan nou
18. Ki nou kapab determinen pour fer an rapor avek bann landrwa ki ganny mansyonnen dan Labib?
18 Sa bann legzanp i montre nou akoz i enportan pour nou konn byen sa pei ki Bondye ti donn bann Izraelit e dan bokou resi Labib sa pei i zwe en rol enportan. (Deplis nou kapab ogmant nou konprenezon par aprann lo bann pei dan zalantour Later Promiz ki trouve dan bann resi Labib.) Ler nou ogmant nou konnesans ek konprenezon sirtou lo Later Promiz, nou devret mazin en keksoz enportan ki bann Izraelit ti devret fer pour antre e apresye sa pei ki ti koule avek “dile ek dimyel.” Zot ti devret annan lakrent pour Zeova e gard son bann komannman.—Deterononm 6:1, 2; 27:3.
19. Ki sa de paradi ki toultan merit nou latansyon?
19 Pareyman ozordi, nou bezwen fer nou par. Nou devret annan lakrent pour Zeova e reste atase avek son bann prensip. Letan nou fer sa, nou pou amelyor e devlop sa paradi spirityel ki egziste ozordi dan kongregasyon Kretyen dan lemonn antye. Nou pou konn pli byen son bann diferan laspe ek benediksyon. Deplis nou konnen ki i pou annan plis benediksyon. Zozye ti fer bann Izraelit travers Zourden pour ariv dan en pei prodiktif e satisfezan. Aprezan, nou annan bon rezon pour get sa Paradi fizik, sa bon pei ki devan nou avek konfyans.
Eski ou rapel?
• Akoz nou devret anvi ogmant nou konnesans ek konprenezon lo bann pei dan letan Labib?
• Ki lenformasyon zeografik dan sa lartik ki’n eklersi ou plis?
• Ki leson ki’n sorti byen kler pour ou ler ou’n aprann plis lo laspe zeografi serten resi?
[Kestyon]
[Bwat/Portre lo paz 14]
“Vwar sa bon Pei”
Dan bann lasanble 2003 ek 2004, Temwen Zeova ti kontan pour ganny sa brosir “See the Good Land.” Sa nouvo piblikasyon ki disponib dan apepre 80 langaz, i ranpli avek bann map ek tablo ki an kouler ki montre diferan landrwa dan letan Labib, sirtou Later Promiz pandan diferan peryod letan.
Dan sa lartik, bann map spesifik in ganny endike par bann nimero paz an gro lekritir nwanr, parey [15]. Si ou annan sa nouvo brosir, pran en pe letan pour familyariz ou avek bann laspe spesifik ki kapab ed ou ogmant ou konnesans ek konprenezon lo Parol Bondye.
(1) Bokou map i annan en bwat ki eskplik bann senbol oubyen mark spesyal lo map [18]. (2) Laplipar map i annan en lendikasyon ki endik distans ki pou permet ou konpran groser oubyen distans ki enplike [26]. (3) Normalman, i annan lendikasyon ki vir ver nor, ki permet ou konpran direksyon [19]. (4) Souvan bann map i ganny penn pour endik oter bann diferan landrwa [12]. (5) Otour bann map, i annan let ek nimero ki ou kapab servi pour trouv bann lavil oubyen non [23]. (6) Lo sa de paz lendeks ki anann non bann landrwa [34-5], ou kapab vwar nimero paz an gro lekritir nwanr, swivi par en let ek en nimero, par egzanp E2. Apre ki ou’n servi sa bann zouti detrwa fwa, ou pou enpresyonnen pour konnen ki mannyer zot itil pour agrandir ou konnesans e aprofondi ou konprenezon.
[Tablo/Map lo paz 16, 17]
TABLO LO BANN REZYON
(Vwar prezantasyon dan piblikasyon)
A. Lakot gran Lanmer
B. Plato was avek Zourden
1. Laplenn Aser
2. Lakot Dor
3. Laplenn Saron
4. Laplenn Filisti
5. Sant les-was Vale
a. Laplenn Megido
b. Laplenn Zizreel
C. Bann Montanny was avek Zourden
1. Montanny Galile
2. Montanny Karmel
3. Montanny Samari
4. Sepela (pti montanny)
5. Rezyon Montanny Zida
6. Dezer Zida
7. Negeb
8. Dezer Parann
D. Araba (Rift Valley)
1. Basen Oula
2. Rezyon Lanmer Galile
3. Vale Zourden
4. Lanmer sale (Lanmer mor)
5. Araba (sid avek Lanmer sale)
E. Bann Montanny/Laplenn les Zourden
1. Basann
2. Gilead
3. Amonn ek Moab
4. Plato Edom
F. Montanny Liban
[Map]
Montanny Ermonn
More
Abel-meola
Soukot
Yogbea
Betel
Gilgal
Gibeonn
Zerizalenm
Ebronn
Gaza
Ber-seba
Sodonm?
Kades
[Map/Portre lo paz 15]
(Vwar prezantasyon dan piblikasyon)
KANAAN
Megido
GILEAD
Dotann
Sekenm
Betel (Louz)
Ai
Zerizalenm (Salenm)
Betleenm (Efrat)
Mamre
Ebronn (Makpela)
Gerar
Ber-Seba
Sodonm?
NEGEB
Reobot?
[Montanny]
Moria
[Lanmer]
Lanmer sale
[Larivyer]
Zourden
[Portre]
Abraam ti travers pei
[Map lo paz 18]
(Vwar prezantasyon dan piblikasyon)
Troas
SAMOTRAS
Neapolis
Filip
Anfipolis
Tesalonik
Bere
Atenn
Korent
Efez
Mile
ROD