Dan nou arsiv

Sa ki “inoubliyab” ti ariv zis a tan

“INOUBLIYAB!” Se koumsa ki bokou dimoun ti dekrir sa “Creation Drama” (Dram lo kreasyon). I ti ariv zis dan sa bon letan e i ti annan en gran lefe lo lespri sa bann ki ti vwar li. Anfet, sa “Dram lo kreasyon” ti donn en gran temwannyaz pour loue Zeova, zis en pti pe letan avan ki gouvernman Hitler ti konmans sa gran persekisyon vyolan lo pep Bondye Lerop. Me ti kwa sa “Creation Drama”?

An 1914, biro prensipal pep Zeova, Brooklyn, New York, Leta-z-ini ti lans “Photo-Drama of Creation.” I ti en progranm wit erdtan bann film ek slayd an kouler avek son. Plizyer milyon dimoun dan lemonn ti vwar sa “Photo-Drama.” Son pli pti versyon apele “Eureka Drama” ti osi ganny lanse an 1914. Me, ver 1920, sa bann slayd, film ek lekipman prozeksyon ti’n avarye. Me pourtan, i ti annan en gran demann pour bann prezantasyon “Photo-Drama.” Par egzanp, bann zabitan Ludwigsburg, Lalmanny ti demande, “Kan ki ‘Photo-Drama’ pou ganny zwe ankor?” Kwa ki ti kapab ganny fer?

Pour satisfer demann pour remontre ankor sa prezantasyon, dan bann lannen 1920, bann reprezantan lafanmir Betel Magdeburg, Lalmanny, ti aste bann film avek en lazans nouvel Pari, Lafrans, ek bann slayd avek bann lakonpannyen grafik Leipzig ek Dresden. Zot ti ganny met ansanm avek detrwa vye slayd “Photo-Drama” ki ti ankor kapab ganny servi.

Frer Erich Frost, en mizisyen byen talante, ti konpoz sa lanmizik ki ti pou ganny zwe pandan sa prezantasyon. Parol par deryer ti’n ganny pran dan nou liv Creation. Sanmenm sa versyon revize, “Photo-Drama” ti ganny en nouvo non, “Creation Drama.”

Sa nouvo dram ti menm longer ki “Photo-Drama.” I ti wit erdtan e i ti ganny zwe par morso tou le swar, enn deryer lot. I ti donn bann detay enteresan konsernan bann zour kreasyon, i ti repas lo listwar Labib ek listwar imen e i ti montre ki fo larelizyon in anbet limanite. “Creation Drama” ti ganny zwe Lotris, Lalmanny, Luxemburg, Laswis ek bann lodyans Alman dan lezot landrwa.

Erich Frost ti eksplike: “Pandan sa prezantasyon, mon ti ankouraz mon bann koleg, sirtou sa bann ki ti dan lorkes pour  servi bann moman poz pour al dan sak ranze e ofer lodyans nou bann zoli piblikasyon. Nou ti plas plis piblikasyon dan sa fason ki nou ti pou’n fer si nou ti pe al portanport.” Johannes Rauthe ki ti organiz sa prezantasyon Lapolonny e Repiblik Tyek konmela, i rapel ki bokou dimoun dan lasistans ti kit zot ladres pour ki zot ganny kontakte. Bokou retourn vizit ti kapab ganny fer gras a sa bann ladres.”

Dan bann lannen 1930, “Creation Drama” ti ganny zwe dan bann lasal plen e tou dimoun ti pe koz lo Temwen Zeova dan lavil. Ver 1933, pros en milyon dimoun ti’n vin get sa bann prezantasyon ki ti ganny organize par nou biro brans Lalmanny. Käthe Krauss i rapel: “Nou ti mars 10 kilomet tou le senk zour, zis pour nou vwar sa Dram, nou ti pas dan bwa, monte e desann bann montanny ek vale.” Else Billharz ti dir: “‘Creation Drama’ ti fortifye mon lanmour pour laverite.”

Alfred Almendinger i rakonte ki ler son manman ti vwar sa Dram, i “ti sitan enpresyonnen ki i ti aste en Labib e fouye pour rod sa mo ‘pirgatwar.’” Vi ki i pa ti vwar li dan Labib, i ti aret al legliz e i ti batize. Erich Frost i rapel: “En kantite dimoun ti konn laverite atraver ‘Creation Drama.’”​—3 Zan 1-3.

I pa ti’n pas bokou letan apre ki sa bann legzibisyon “Creation Drama” ti’n ariv lo son pik Lerop ki bann pei Eropeen ti adopte lide Hitler. Konmansman 1933, aktivite Temwen Zeova ti vin anba restriksyon Lalmanny. Depi sa letan e ziska dezyenm lager mondyal an 1945, bann serviter Zeova Lerop ti sibir bann gro persekisyon. Erich Frost ti ganny anmennen an egzil pour wit an. Me i ti sirviv e plitar i ti servi dan Betel Wiesbaden, Lalmanny. Pa i ti vreman byen ki sa “Creation Drama” ti ariv zis a tan pour donn kouraz sa kantite Kretyen pour fer fas avek bann leprev ki ti teste zot lafwa pandan Dezyenm Lager Mondyal.​—Dan nou arsiv Lalmanny.

[Portre lo paz 31]

En pano ki pe fer lavertisman “Creation Drama” an 1932

[Portre lo paz 31]

Sa nouvo dram ti ganny son non apre liv Schöpfung (Kreasyon)

[Portre lo paz 32]

Erich Frost ek son not lanmizik pour “Creation Drama”