MON ti ne Queensland, Lostrali an 1955. Pa bokou letan apre, mon manman, Estelle, ti konmans etidye Labib avek bann Temwen Zeova. Son lannen answit i ti batize e mon papa, Ron, ti vin dan laverite 13 an pli tar. Mon ti batiz dan lakanpanny Queensland an 1968.

Depi ler mon ti ankor en pti garson mon’n toultan kontan lir e enterese avek langaz. Ler nou fanmir ti pe al en landrwa dan loto, i ti bezwen agasan pour mon paran vwar mwan pe asize deryer dan loto pe lir en liv dan plas get peizaz. Me vi ki mon ti kontan lir sa ti ed mwan fer byen lekol. Ler mon ti lekol segonder dan lavil Glenorchy lo zil Tasmania, mon ti ganny detrwa pri pour mon bon performans akademik.

Me apre sa mon ti bezwen fer en desizyon enportan. Eski mon ti pou aksepte en labours pour al liniversite? Menm si mon ti kontan lir e aprann, mon rekonesan ki mon manman ti ed mwan devlop en pli gran lanmour pour Zeova. (1 Kor. 3:18, 19) Avek permisyon mon paran, mon ti deside ki dek ki mon ganny mon sertifika neseser mon ti pou aret lekol e konmans fer pionye. Sa ti arive an Zanvye 1971 kan mon ti annan 15 an.

 Diran sa wit an apre, mon ti annan sa privilez pour fer pionye Tasmania. Pandan sa letan mon ti marye en zoli fiy Tasmanian ki ti apel Jenny Alcock e pour kat-r-an nou ti servi konman pionye spesyal dan bann rezyon izole Smithon ek Queenstown.

An 1978 i ti premye fwa ki nou ti al dan en lot pei pour asiste en lasanble enternasyonal ki ti ganny fer Port Moresby, Papua New Guinea. Mon ankor rapel kan en misyonner ti fer en diskour dan langaz Hiri Motu. Menm si mon pa ti konpran en sou sa ki i ti pe dir, son diskour ti ankouraz mwan pour vin en misyonner, pour aprann lezot langaz e pour fer bann diskour parey i ti pe fer. Alafendefen, mon ti realize ki mannyer mon kapab servi mon lanmour pour langaz pour servi Zeova.

Kan nou ti retourn Lostrali, nou ti sirprann pour aprann ki nou ti’n ganny envite pour servi konman misyonner lo zil Funafuti, Tuvalu, ki ti apel Ellice Islands avan. Nou ti ariv laba an Zanvye 1979. I ti annan zis trwa proklanmater batize dan Tuvalu antye.

I pa ti fasil pour aprann langaz Tuvaluan. Sel liv ki zot ti annan dan sa langaz ti “Nouvo Testaman.” Vi ki i ti napa diksyonner, ni okenn kour pour aprann sa langaz, nou ti deside pour esey aprann 10 a 20 nouvo mo par zour. Me nou pa ti tarde pour remarke ki nou pa ti pe konpran vre sinifikasyon laplipar sa bann mo ki nou ti pe aprann. Dan plas dir dimoun ki devinen, en pratik demonyak, i mal, nou ti pe dir zot pa servi balans oubyen baton ki zot mars avek. Me nou ti bezwen aprann sa langaz pour nou kapab kondwir bann letid Labib ki nou ti’n konmanse, alor nou ti kontinyen eseye. Plizyer lannen pli tar, enn parmi nou bann premye etidyan Labib ti dir nou: “Nou vreman kontan ki zot kapab koz nou langaz aprezan. O konmansman, nou pa ti konpran en sou sa ki zot ti pe esey dir!”

Me ti annan en keksoz ki ti vreman ed nou pour aprann sa langaz pli vit. Lefet ki nou pa ti trouv okenn lakaz pour lwe, nou ti bezwen reste kot en fanmir Temwen dan sa vilaz prensipal. Sa ti vedir nou ti bezwen koz Tuvaluan partou, menm kot lakour. Vi ki nou pa ti koz Angle pour plizyer lannen, Tuvaluan ti vin nou langaz prensipal.

Pa bokou letan apre ki nou ti’n ariv laba, bokou ti konmans enterese avek laverite. Me ki nou ti pou servi pour etidye avek zot? Nou ti napa okenn piblikasyon dan zot langaz. Ki mannyer zot  ti pou kapab fer letid personnel? Ler zot ti konmans vin lasal, ki kantik zot ti pou sante, ki piblikasyon zot ti pou servi e ki mannyer zot ti pou prepar zot bann renyon? Ki mannyer zot ti pou kapab progrese pour batize? Sa bann dimoun ki annan limilite ti bezwen nouritir spirityel dan zot prop langaz! (1 Kor. 14:9) Nou ti dir dan nou menm, ‘Eski en zour bann piblikasyon pou ganny tradwir dan langaz Tuvaluan, en langaz ki mwens ki 15,000 dimoun i koze?’ Larepons Zeova ti montre nou de keksoz: (1) I anvi ki son Parol i ganny anonse “lo bann zil elwannyen” e (2) i anvi ki bann dimoun ki lemonn i vwar konman ‘modes e annan limilite’ pran refiz dan son non.— Zer. 31:10; Tsef. 3:12.

An 1980, biro brans ti anvoy nou travay konman bann tradikter me nou pa ti santi nou kalifye. (1 Kor. 1:28, 29) O konmansman, nou ti aste en vye masin avek gouvernman ki ti rekopye bann piblikasyon an plizyer parti e nou ti servi sa pour enprim bann piblikasyon pour bann renyon. Nou ti menm tradwir sa liv The Truth That Leads to Eternal Life dan langaz Tuvaluan e enprim li par servi sa masin. Mon ankor rapel sa loder lank e sa ta zefor ki nou ti bezwen fer dan sa gro lasaler pour enprim tou sa piblikasyon avek nou lanmen. Sa letan nou ti napa kouran.

I ti difisil pour tradwir dan langaz Tuvaluan parski nou pa ti kapab get definisyon bann mo dan diksyonner oubyen fer resers dan bann liv Tuvaluan. Me par ler nou ti ganny led avek bann ki nou pa ti pe ekspekte. En zour bomaten mon’n manke e pres kot en dimoun ki ti opoz laverite. Sa met lakour, ki ti en msye en bon pti laz e en ansenyan avan, ti deswit rapel mwan ki nou pa devret pas kot li. Apre i ti dir: “Mon oule zis dir zot en pti keksoz. Dan zot tradiksyon, zot servi tro bokou laform pasif. Nou pa servi sa souvan dan langaz Tuvaluan.” Mon ti demann lezot e i ti annan rezon. Alor nou ti fer bann sanzman neseser. Par kont, mon ti enpresyonnen ki Zeova ti’n ed nou  atraver en dimoun ki pa kontan laverite me ki ti pe lir nou bann piblikasyon.

Premye piblikasyon ki ti ganny enprimen dan langaz Tuvaluan pour distribye avek manm piblik, ti lenvitasyon pour Memoryal. Apre sa nou ti enprim Nouvel Rwayonm No. 30, ki ti sorti an menm tan avek Angle. Pa i ti en lazwa pour donn bann dimoun en keksoz dan zot prop langaz! Ptitapti, i ti annan serten brosir e menm serten liv ki ti disponib dan langaz Tuvaluan. An 1983 biro brans Lostrali ti konmans enprim en Latour Veyer 24 paz tou le kat mwan, sa ti fer apepre set paragraf pour etidye sak semenn. Ki ti reaksyon bann dimoun? Vi ki bann dimoun Tuvalu i kontan lir, nou bann piblikasyon ti vin byen popiler. Ler nou ti ganny bann nouvo piblikasyon, stasyon radyo gouvernman ti anonse dan nouvel e par ler, sa ti menm vin gran tit dan nouvel. *

O konmansman nou ti tradwir lo papye. Pli tar, sa ki nou ti’n tradwir ti ganny tipe e retipe plizyer fwa avan ki i ti ganny anvoye biro brans Lostrali pour ganny enprimen. En letan, biro brans ti fer de ser tip sa ki nou ti’n tradwir lo konpiter, menm si zot pa ti konpran langaz Tuvaluan. Sa sistenm kot zot ti fer antre sa ki nou ti’n tradwir de fwa e konpar bann diferans lo konpiter, ti fer ki i ti annan mwens fot. Ler i ti’n ganny konpoze i ti ganny anvoye par avyon pour nou tyeke e apre reganny anvoye biro brans pour enprimen.

Me pa keksoz in sanze! Ozordi bann lekip tradiksyon i tip e koriz direk lo konpiter. Dan laplipar landrwa, bann piblikasyon i ganny konpoze dan sa menm pei e ganny anvoye atraver Enternet kot serten biro brans pour ganny enprimen. Nou nepli bezwen degaze pour al kot lapos pour anvoy sa ki nou’n tradwir par avyon.

Diran bann lannen, mwan ek Jenny ti ganny lezot responsabilite dan diferan rezyon Pasifik. An 1985 ler nou ti sorti Tuvalu, nou ti ganny anvoye biro brans Samoa. Laba nou ti ede tradwir dan langaz Samoan, Tongan ek Tokelauan e an plis kontiny sa louvraz ki nou ti pe fer an Tuvaluan. * Apre an 1996 nou ti ganny menm responsabilite kot biro brans Fiji, kot nou ti kapab siport sa travay tradiksyon ki ti pe ganny fer dan langaz Fijian, Kiribati, Nauruan, Rotuman ek Tuvaluan.

Mon touzour enpresyonnen avek devouman bann ki tradwir nou bann piblikasyon. Sa travay pa fasil e i ti fatigan. Par kont, sa bann dimoun fidel i esey imit Zeova ki anvi ki sa bon nouvel i ganny prese avek “tou zabitan later, tou nasyon, tribi, lalang ek pep.” (Rev. 14:6) Par egzanp, kan tradiksyon premye Latour Veyer ti pe ganny organize dan langaz Tongan, mon ti zwenn avek tou bann ansyen sorti Tonga pour demann zot lekel ki kapab ganny formen konman tradikter. Enn parmi sa bann ansyen ki ti annan en bon plas travay konman mekanisyen, ti pare pour kit son travay son landmen pour konmans travay konman  en tradikter deswit. Sa ti vreman tous mon leker, parski sa frer ti annan en fanmir e i ti napa en nide ki mannyer i ti pou ganny larzan. Me Zeova ti pran swen avek li ek son fanmir e pour plizyer lannen i ti travay dan tradiksyon.

Parey sa bann tradikter devoue, bann frer lo Konsey Direkter i vreman enterese pour prodwir bann piblikasyon dan tou langaz, menm bann langaz kot i napa bokou dimoun ki koze. Par egzanp, en fwa i ti ganny demande si tou sa zefor pour tradwir bann piblikasyon dan langaz Tuvaluan i vreman vo lapenn. Mon ti vreman ganny ankouraze pour lir larepons Konsey Direkter ki dir: “Nou pa vwar okenn rezon akoz zot devret aret tradwir dan langaz Tuvaluan. Menm si teritwar Tuvaluan pa tro gran konpare avek lezot langaz, bann dimoun laba i ankor bezwen konn bon nouvel dan zot prop langaz.”

An 2003, Jenny ek mwan ti ganny anvoye sorti dan Departman Tradiksyon Fiji pour al dan Servis Tradiksyon, Patterson, New York. I ti konmsi nou rev ti’n vin vre. Nou ti form parti en lekip ki ti ede devlop tradiksyon nou bann piblikasyon dan lezot langaz. Pour apepre de-z-an nou ti annan sa privilez pour vizit plizyer pei pour ede form bann lekip tradiksyon.

Aprezan les mwan fini rakont zot ki ti arive dan sa prezantasyon ki mon’n koz lo la o konmansman. An 2000, Konsey Direkter ti vwar li neseser pour ranforsi bann lekip tradiksyon partou dan lemonn. Avan sa, laplipar tradikter pa ti’n vreman ganny formen. Apre ki nou ti’n fer sa prezantasyon avek Komite Redaksyon, Konsey Direkter ti deside enplimant en progranm formasyon pour tou tradikter. Dapre sa progranm bann tradikter ti pou ganny formen pour pli byen konpran Angle, aprann bann teknik tradiksyon e ki mannyer pour travay ansanm konman en lekip.

Ki ti rezilta sa progranm formasyon? En keksoz ki nou sir, sa in amelyor kalite tradiksyon. Sa in osi fer ki nou tradwir bann piblikasyon dan plis langaz aprezan. Ler nou ti konmans nou servis misyonner an 1979, magazin Latour Veyer ti disponib zis dan 82 langaz, tandis ki laplipar langaz zot ti ganny Latour Veyer detrwa mwan apre Latour Veyer an Angle. Me aprezan, Latour Veyer i ganny distribye dan plis ki 240 langaz, kot laplipar i sorti an menm tan ki Latour Veyer Angle. Nouritir spirityel i osi disponib dan plis ki 700 langaz. Plizyer lannen oparavan sa ti zis en rev.

An 2004, Konsey Direkter ti fer en lot desizyon vreman enportan, sa se pour tradwir Labib pli vit. Detrwa mwan apre sa, tradwir Labib ti konmans form par nou travay tradiksyon toulezour e sa in fer ki New World Translation in kapab ganny tradwir dan plizyer lezot langaz ankor. Depi 2014, sa  Labib in ganny enprimen swa antye swa an parti, dan 128 langaz, enkli detrwa langaz ki ganny koze dan Sid Pasifik.

Enn parmi mon pli bon souvenir i sa privilez ki mon ti gannyen pour asiste lasanble Tuvalu an 2011. I ti annan en gran lasesres pour plizyer mwan partou dan sa pei e i ti paret ki lasanble ti pou kennsel. Par kont, menm zour swar ki nou ti arive, i ti annan en gro lapli e lasanble ti kapab ganny fer. Mon ti annan sa gran privilez pour prezant New World Translation of the Christian Greek Scriptures dan langaz Tuvaluan, sa pli pti langaz pour ganny sa zoli kado. Apre sa lasanble, lapli ti tonm ankor. Alor tou dimoun ti termin sa progranm avek delo laverite e osi delo lapli annabondans!

Malerezman, Jenny, mon konpanyon fidel pour plis ki 35 an pa ti la pour vwar sa levennman inoubliyab. I ti mor an 2009 apre en gran lalit avek kanser pandan di-z-an. Ler i resisite, san dout i pou vreman kontan pour tande ki Labib ti ganny tradwir dan langaz Tuvaluan.

Depi sa, Zeova in beni mwan avek en lot zoli konpanyon, Loraini Sikivou. Loraini ek Jenny ti travay ansanm dan Betel Fiji e Loraini osi ti tradwir langaz Fijian. Alor ankor enn fwa mon annan en madanm fidel, ansanm nou servi Zeova e nou tou lede nou kontan langaz.

Ler mon mazin tou sa bann lannen ki’n pase, i vreman ankourazan pour vwar ki mannyer Zeova, nou Papa ki kontan nou, i kontinyen pran swen avek dimoun dan nenport ki langaz, ki swa gran oubyen pti. (Ps. 49:1-3) Mon’n vwar son lanmour lo figir bann dimoun ki zwaye ler pour premye fwa zot vwar nou bann piblikasyon dan zot langaz oubyen ler zot sant kantik dan langaz zot leker. (Akt 2:8, 11) Mon ankor rapel parol Saulo Teasi, en frer aze sorti Tuvalu. Apre ki i ti’n fini sant en kantik dan son prop langaz pour premye fwa, i ti dir: “Mon krwar ou devret dir Konsey Direkter ki sa bann kantik i pli zoli dan langaz Tuvaluan ki an Angle.”

Depi Septanm 2005, san ki mon ti ekspekte mon’n ganny sa privilez pour servi konman en manm Konsey Direkter Temwen Zeova. Menm si mon nepli kapab servi konman en tradikter, mon remersi Zeova ki’n permet mwan kontinyen siport sa travay tradiksyon ki pe ganny fer dan lemonn antye. Pa i en lazwa pour konnen ki Zeova i pran swen avek bezwen spirityel tou dimoun, menm bann ki lo bann zil elwannyen dan Losean Pasifik! Wi, parey sa psalmis ti sante, “Zeova in vin Lerwa! Ki later i dan lazwa. Ki bann zil i rezouir.”—Ps. 97:1.