Levidans aksyon lespri sen dan kreasyon

“Par parol Zeova, lesyel ti ganny fer, e atraver lespri sorti dan son labous tou bann larme.”​—PS. 33:6.

1, 2. (a) Dan ki fason sa ki zonm in konnen lo lesyel ek later in ogmante o firamezir letan in pase? (b) Ki kestyon ki merit ganny reponn?

KAN Albert Einstein ti pibliy son teori lo relativity an 1905, ansanm avek bokou lezot syantis, zot ti krwar ki Lavwa Lakte ti sa sel galaksi dan liniver. Eski pa zot ti pe vreman souzestim grander liniver! Konmela zot dir ki dan liniver i annan plis ki 100 bilyon galaksi e dan serten parmi zot i annan plizyer bilyon zetwal. Anmezir ki bann teleskop pli avanse i ganny servi lo later, ouswa i ganny mete dan lespas, lakantite galaksi ki ganny dekouver i kontinyelman ogmante.

² Zis parey zot ti napa bokou konnesans syantifik konsernan liniver an 1905, zot konnesans lo later osi ti limite. I vre, bann dimoun ki ti pe viv 100-t-an pase ti konn plis ki zot zanset. Me, denozour, i pli fasil pour konpran labote ek sa fason konplike ki later i soutenir lavi konpare avek sa bann letan. San okenn dout, nou pou aprann plis ankor lo later ek liniver dan bann lannen ki pe vini. Me, i vreman byen pour demann nou lekor: Ki mannyer tousala in vin an egzistans? Nou kapab konn larepons sa kestyon akoz nou Kreater in devwal li atraver Lekritir Sen.

Kreasyon i en mirak

3, 4. Ki mannyer Bondye ti kree liniver e dan ki fason son bann travay i glorifye li?

³ Premye parol dan Labib i dir nou ki mannyer liniver ti vin an egzistans. I dir: “O konmansman, Bondye ti kree lesyel ek later.” (Zen. 1:1) Napa nanryen ki ti egziste dan liniver avan ki Zeova ti servi son lespri sen, setadir son lafors aktif pour kree lesyel, later ek tou lezot keksoz dan liniver. En artizan i servi son lanmen ek zouti pour fer keksoz, me Bondye li i servi son lespri sen pour fer son bann gran travay.

⁴ Dan en sans senbolik, Labib i refer avek lespri sen konman “ledwa” Bondye. (Lik 11:20; Mat. 12:28) Zeova i ganny glorifye atraver bann “travay son lanmen,” andotmo, bann keksoz ki i’n kree atraver son lespri sen. Psalmis David ti sante: “Lesyel pe anons laglwar Bondye; e latmosfer pe koz lo travay son lanmen.” (Ps. 19:1) San okenn dout, bann keksoz ki nou vwar dan kreasyon i donn laprev ki lespri sen Bondye i vreman pwisan. (Rom. 1:20) Ki mannyer i fer sa?

Pwisans Bondye ki napa limit

5. Donn legzanp pour montre pwisans ki lespri sen Zeova i annan pour kree.

⁵ Sa ptigin ki nou konnen lo sa gran liniver i donn levidans ki pwisans ek lenerzi Zeova pa zanmen fini. (Lir Izai 40:26. *) Lo kote lasyans denozour, bann dekouvert i montre ki matyer i kapab ganny transformen pour vin lenerzi e lenerzi i transformen pour vin matyer. Soley ki en zetwal, i en legzanp sa kalite transformasyon. Sak segonn, soley i transform apepre kat milyon tonn matyer pour  vin laklerte soley ek lezot form radyasyon. En ptigin sa lenerzi i ariv kot nou e i sifi pour soutenir lavi lo later. I evidan alor ki en pwisans ek lenerzi ekstraordiner ti neseser pour kree soley e osi tou sa plizyer bilyon zetwal. Zeova i posed sa lenerzi ki ti neseser e bokou plis ankor.

6, 7. (a) Akoz nou kapab dir ki tou keksoz ki Bondye in kree avek son lespri sen i vreman annord? (b) Kwa ki montre ki liniver pa ti vin an egzistans par azar?

⁶ Partou kot nou gete, nou trouv laprev ki tou keksoz ki Bondye in kree avek son lespri sen i vreman annord. Pour donn en legzanp: Meton ou ti annan en bwat avek bann boul diferan kouler ladan. Ou sekwe sa bwat e melanz sa bann boul byen. Apre sa, ou vid tou sa bann boul ater. Eski ou ekspekte ki tou boul menm kouler pou tonm o bor kanmarad, setadir tou boul ble ansanm, tou sa ki zonn ansanm, eksetera? Definitivman non! Tou sa ki arive par azar pa anmenn plis lord, me plito i anmenn plis dezord. Sa realite i enn ki ganny aksepte konman en lalwa prensipal dan lanatir. *

⁷ Me, ki nou vwar kan nou get dan lesyel ouswa servi teleskop pour get dan lespas? Nou vwar ki tou bann gran galaksi, zetwal ek plannet i dan en lord ekstraordiner e zot tou zot pe bouz avek en presizyon egzakt. Sirman, tousala pa’n vin par azar oubyen par en aksidan ouswa en leksplozyon dan liniver ki pa ti ganny kontrole. Alor, nou bezwen demann nou lekor: Ki kalite lafors ki ti ganny servi o konmansman pour fer sa liniver byen organize? Konman imen, i pa fasil zis atraver bann obzervasyon ek resers syantifik tousel pour konn sa lafors. Par kont, Labib i dir ki lespri sen Bondye i sa lafors pli pwisan dan liniver. En psalmis ti sante: “Par parol Zeova, lesyel ti ganny fer, e atraver lespri sorti dan son labous tou bann larme.” (Ps. 33:6) Kan nou get dan lesyel aswar, nou kapab vwar zis en ptigin sa “larme” zetwal avek nou lizye.

Lespri sen ek later

8. Ki kantite nou vreman konnen lo bann travay Zeova?

⁸ Sa ki nou konnen lo lanatir i vreman ptigin konpare avek tou sa ki i annan pour aprann. Lo lakantite ki nou konnen lo travay kreasyon Bondye, Zob sa zonm fidel ti dir: “Gete! Sa i zis en ptigin sa ki i’n fer, e nou’n tann zis en ptigin lo li!” (Zob 26:14) Plizyer syek pli tar, Lerwa Salomon, en obzervater kreasyon Zeova ki ti byen entelizan ti dir: “[Bondye in] fer tou keksoz zoli dan son letan. I’n menm met dezir pour viv pour en letan endefini dan zot leker, pour ki bann imen pa zanmen dekouver travay ki sa vre Bondye in fer depi o konmansman ziska lafen.”​—Ekle. 3:11; 8:17.

9, 10. Ki lafors Bondye ti servi kan i ti kree later e ki i ti kree pandan sa trwa premye zour kreasyon?

⁹ Par kont, Zeova in revel bann detay enportan konsernan son travay. Par egzanp, Labib i dir nou ki en kantite letan pase, lespri  sen Bondye ti aktif lo later. (Lir Zenez 1:2. *) Sa letan, ti napa bann kontinan ek lalimyer, e aparaman ti napa sa bon ler pour respire lo sirfas later.

¹⁰ Labib i dekrir sa ki Bondye ti fer pandan en seri zour kreasyon. Sa bann zour i al pour bann gran peryod letan, pa zis pour 24 erdtan. Lo premye zour kreasyon, Zeova ti fer lalimyer konmans aparet lo sirfas later. Sa prosesis ti pou fini pli tar kan soley ek lalin ti pou vin vizib apartir later. (Zen. 1:3, 14) Lo dezyenm zour, latmosfer ti konmans formen. (Zen. 1:6) Sa letan, i ti annan delo, lalimyer ek ler lo plannet later, me bann kontinan ti ankor anba delo. Ver konmansman trwazyenm zour kreasyon, Zeova ti servi son lespri sen pour fer bann kontinan pet delo, petet par servi bann lafors natirel pwisan dan sa later li menm. (Zen. 1:9) I ti pou annan lezot nouvo devlopman lo trwazyenm zour e pandan lezot peryod kreasyon pli tar.

Lespri sen ek tou sa ki vivan

11. Lefet ki kreasyon i konplike, i enplik bann laform simetrik ek labote, ki sa i montre?

¹¹ Lespri sen Bondye ti osi prodwir tou bann keksoz vivan dan kreasyon dan en fason vreman byen organize. Atraver son lespri sen, diran trwazyenm ziska sizyenm zour kreasyon, Bondye ti kree en varyete sirprenan bann plant ek zannimo. (Zen. 1:11, 20-25) Alor, dan kreasyon nou kapab trouv legzanp bann keksoz konplike, bann laform simetrik, ek labote ki reflekte en lentelizans ekstraordiner.

12. (a) Ki fonksyon DNA? (b) Ki nou kapab aprann atraver sa fason ekstraordiner ki DNA i fonksyonnen?

¹² Egzamin DNA (deoxyribonucleic acid), ki zwe en rol pour transmet lenformasyon  bann diferan keksoz vivan avek son lot zenerasyon. Tou keksoz vivan lo later, enkli mikrob, zerb, balenn ble ek imen, i reprodwir an servan DNA. Menm si bann keksoz vivan lo later i vreman diferan avek kanmarad, DNA i transmet lenformasyon erediter dan en fason konstan e sa in ede pour gard sa distenksyon ant sak lespes tou dilon bann syek ki’n pase. Alor, dapre plan Zeova, tou bann keksoz vivan i annan zot rol pour zwe dan sa fason konplike ki lavi i ganny organize lo later. (Ps. 139:16) Sa laranzman efikas e annord i donn plis levidans ankor ki kreasyon i travay “ledwa” oubyen lespri sen Bondye.

Sa kreasyon pli enportan lo later

13. Ki mannyer Bondye ti kree zonm?

¹³ Apre ki en kantite lannen ti’n pase, Bondye ti’n fer tou keksoz, enkli tou keksoz vivan. Later ti nepli “vid e dezerte.” Selman, Zeova pa ti ankor fini servi son lespri sen pour kree. I ti pe al kree sa keksoz pli enportan lo later. Ver lafen sizyenm zour kreasyon, Bondye ti kree zonm. Ki mannyer Zeova ti fer sa? Par servi son lespri sen ek bann konponan dan later.​—Zen. 2:7.

14. Dan ki fason spesyal imen i diferan avek zannimo?

¹⁴ Zenez 1:27 i dir: “Bondye ti kree zonm dan son resanblans, dan resanblans Bondye i ti kree li. I ti kree zonm ek fanm.” Ganny kree dan resanblans Bondye i vedir ki Zeova ti kree nou avek sa abilite pour demontre lanmour, sa liberte pour swazir e menm pour batir en relasyon personnel avek nou Kreater. Sanmenm rezon ki nou laservel i vreman diferan avek sa ki pour zannimo. Zeova ti sirtou fer laservel imen dan en fason ki nou kontan pour aprann konn li pour touzour e osi bann keksoz ki i’n fer.

15. Ki lespwar Adan ek Ev ti annan?

¹⁵ O konmansman listwar imen, Bondye ti donn Adan ek son madanm Ev, later ek tou bann keksoz merveye ki lo la pour eksplore e apresye zot. (Zen. 1:28) Zeova ti donn zot nouritir annabondans ek en lakour ki ti en paradi. Zot ti annan sa loportinite pour viv pour touzour e vin paran plizyer bilyon zanfan parfe. Me, pa koumsa ki keksoz ti marse.

Rekonnet rol lespri sen

16. Ki lespwar nou annan malgre ki sa de premye imen ti rebele?

¹⁶ Olye obeir zot Kreater avek lapresyasyon, Adan ek Ev ti rebele akoz zot legoizm. Tou imen enparfe i zot desandans, e zot in soufer akoz sa. Me Labib i eksplike ki mannyer Bondye pou repar tou bann domaz ki sa move desizyon ki nou premye paran ti pran in anmennen. Labib i osi montre ki mannyer Zeova pou akonplir son plan ki i ti annan o konmansman. Later pou vin en paradi ki ranpli avek bann dimoun ere e an bonn sante ki pou viv pour touzour. (Zen. 3:15) Nou bezwen led lespri sen Bondye pour nou touzour annan lafwa dan sa lespwar tousan.

17. Ki kalite fason panse nou pa devret annan?

¹⁷ Nou devret priy Zeova pour ganny son lespri sen. (Lik 11:13) Si nou fer li, nou pou annan plis konviksyon ankor ki Bondye ki’n kree tou keksoz. Ozordi, i annan deplizanpli dimoun ki pa krwar dan Bondye ouswa ki krwar dan evolisyon. Me, selman zot propagann i napa en bon rezonnman oubyen fondman. Nou pa devret les sa bann move fason panse konfiz nou ouswa fer nou per. Tou Kretyen i devret prepar zot lekor pour ki zot kapab reziste sa kalite latak ek sa presyon ki vin avek.​—Lir Kolosyen 2:8.

18. Kan nou pe egzamin lorizin liniver ek limanite, akoz i pa fer sans pour deswit rezet legzistans en Kreater entelizan?

¹⁸ Nou konfyans dan Labib e dan Bondye li menm pou definitivman ogmante si nou onnetman egzamin levidans ki siport kreasyon. Kan zot pe egzamin lorizin liniver ek bann imen, bokou pa oule krwar ki i annan en lot  lafors apard bann lafors natirel dan liniver. Me, si nou ti annan menm pwennvi avek zot, nou pa ti pou egzamin tou bann levidans dan en fason onnet. Deplis, nou pa ti pou pran an kont sa kantite levidans ki annan dan kreasyon ki byen annord e ki annan en bi. (Zob 9:10; Ps. 104:25) Konman Kretyen, nou asire ki Zeova, nou Kreater vreman entelizan, ti servi son lespri sen, setadir son lafors aktif pour kree tou keksoz.

Lespri sen ek nou lafwa dan Bondye

19. Ki laprev ou annan ki Bondye i vreman egziste e ki son lespri sen pe azir?

¹⁹ I pa neseser ki nou konn tou keksoz lo kreasyon pour nou kapab annan lafwa dan Bondye ensi ki lanmour ek lakrent pour li. Parey lanmitye avek en dimoun, lafwa dan Zeova pa zis baze lo bann fe. Zis parey relasyon antre zanmi i vin pli for anmezir zot konn kanmarad pli byen, nou lafwa dan Bondye i ogmante anmezir nou aprann plis lo li. Vreman, nou krwayans ki Bondye i egziste i vin deplizanpli for anmezir ki i reponn nou lapriyer e ki nou remark bon lefe ki aplik son bann prensip dan nou lavi i anmennen. Nou vin pli pros ankor avek Zeova kan nou vwar plis levidans ki i pe gid nou, protez nou, beni nou zefor dan son servis e kan i donn nou bann keksoz ki nou bezwen. Tousala i definitivman konfirmen ki Bondye i egziste e son lespri sen pe azir.

20. (a) Akoz Bondye ti kree liniver ek zonm? (b) Ki pou arive si nou kontinyen swiv gidans lespri sen Bondye?

²⁰ Labib i enn sa legzanp remarkab kot Zeova in servi son lafors aktif, parski “se Sent-Espri ki’n pous zonm pour anons mesaz Bondye.” (2 Pyer 1:21) En letid o profon lo Lekritir i kapab batir nou lafwa dan Bondye konman sa enn ki’n kree tou keksoz. (Rev. 4:11) I akoz son lanmour, enn son kalite atiran, ki Zeova ti vin Kreater. (1 Zan 4:8) Alor, annou fer tou sa ki nou kapab pour ed lezot aprann konn nou Zanmi ek bon Papa ki dan lesyel. Nou menm, si nou kontinyen les lespri sen gid nou, nou pou annan sa privilez pour aprann plis lo li pour touzour. (Gal. 5:16, 25) Annou kontinyen aprann plis ankor lo Zeova, son bann gran travay e demontre dan nou lavi sa lanmour eternel ki i’n demontre kan i ti servi son lespri sen pour kree lesyel, later ek bann imen.

[Not anba lo paz]

Eski ou kapab eksplike?

• Ki legzistans lesyel ek later i ansenny nou konsernan fason ki Bondye in servi son lespri sen?

• Ki loportinite nou annan vi ki nou’n ganny kree dan resanblans Bondye?

• Akoz nou devret egzamin levidans ki Bondye ki’n kree tou keksoz?

• Dan ki fason nou relasyon avek Zeova i kapab agrandi?

[Kestyon]

[Portre lo paz 15]

Ki sa lord dan liniver i ansenny nou lo kreasyon?

[Sorti kot]

Zetwal: Anglo-Australian Observatory/​David Malin

[Portre lo paz 16]

Ki rol DNA i zwe dan tou sa bann keksoz?

[Portre lo paz 18]

Eski ou pare pour defann ou lafwa?