Eski ou ti konnen?

Ki mannyer lavi ti ete pour bann lesklav dan lanpir Romen?

Dan lanpir Romen, bokou ti vin lesklav apre ki zot ti’n ganny kaptire par bann larme ouswa ganny kidnape. Bann ki ti ganny kaptire ti ganny vann e finalman zot pa ti vwar zot lakour ni zot fanmir ankor.

Bokou lesklav ti travay a mor dan bann min, me keksoz ti al pli byen pour bann labourer dan laferm ek bann nennenn. En lesklav ti kapab ganny forse pour met en feray dan son likou kot ti annan en lenskripsyon atase avek, ki ti promet en rekonpans pour sa enn ki retourn sa lesklav ki’n sove kot son met. Sa let F pour fugitivus (ki vedir en dimoun ki kontan sove) ti ganny marke lo fron sa bann ki ti abitye sove.

Liv Filemon dan Labib i montre ki mannyer zapot Pol ti fer en lesklav ki ti apel Onezim retourn kot son met, Filemon. Menm si Filemon ti annan sa drwa legal pour pini Onezim severman, Pol ti demann Filemon pour “resevwar li parey ou ti a resevwar mwan,” baze lo sa lanmour ek lanmitye ki zot ti annan pour kanmarad.​—Filemon 10, 11, 15-18.

Akoz pei Fenesi dan letan lontan ti renonmen pour zot tentir mov?

Fenisi, ki koresponn apepre avek Liban ozordi, ti renonmen pour son tentir mov (Tyrian purple dye). I ti ganny sa non akoz i ti sorti dan lavil Tir. Lerwa Salomon dan ansyen Izrael ti servi “lalenn mov” ki ti ganny fer par bann artizan sorti Tir pour dekor tanp.​—2 Kronik 2:13, 14.

Tentir mov ti sa tentir pli presye dan sa letan, akoz i ti demann en kantite travay pour prodwir li. Premyerman, bann peser ti anmas en kantite murex shellfish  *. Plis ki 12,000 ti ganny servi pour prodwir sa tentir pour tenn en sel lenz. Apre, sa bann pti kourpa ti ganny retire dan zot lakok pour ki zot bann glann ki ti annan sa tentir ti ganny tire. Bann dimoun ki fer tentir ti melanz li avek disel e met sa melanz kot i ganny ler e dan soley pour trwa zour. Apre sa zot ti met sa melanz dan en barik ki kouver e zot ti kwi li dousman dan delo sale pour ankor detrwa zour.

Pour plizyer santenn lannen, bann Fenisyen in gard sa komers e osi sa kapasite pour prodwir tentir mov. Bann lobze ki ti ganny servi pour prodwir sa tentir in ganny trouve otour lanmer Mediterane ziska dan was Cádiz, Lespanny.

[Not]

[Portre lo paz 15]

Feray ki ti met dan likou lesklav an Ronm

[Sorti kot]

© Vanni Archive/Art Resource, NY

[Portre lo paz 15]

[Sorti kot]

Avek permisyon SDC Colour Experience (www.sdc.org.uk)