Wãra kartama

Wãra yi bed’ea nabemamae

Nota jõbodoare

Nota jõbodoare
  1.  ¿Kʼãrẽ Babilonia zromara?

  2.  ¿Ewari sõbe berabarida tẽã Dayirã ẽdrʉbibarira zeibarabasi?

  3.  Medikoraba obʉde dayirã wa sãwũã zokʼabʉta

  4.  Kimaneba jĩgara wãbʉde

  5.  Piestarata

  6.  Kaya wuabemara kayabiseabʉta

  7.  Plata ʉ̃rʉ bedʼeabʉrʉde akʉza nokʼora nãã wãbʉrʉde

 1. ¿Kʼãrẽ Babilonia zromara?

¿Kʼãrẽa jarapanʉ «Babilonia pʉwʉrʉ zroma» jarakĩrãbʉta jõma religion zeri ẽãta? (Apocalipsis 17:5). Akʉdaya bedʼea ũbea.

  • Naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ ũdupanʉ. Iyi ʉ̃rʉ jarapanʉ, jewedabʉta ẽbẽrarã kabanabʉ ʉ̃rʉ akʉza pʉwʉrʉ zroma ʉ̃rʉ, adewara «zokʼabʉ naʉ̃ drʉadebema nokʼorata» (Apocalipsis 17:15, 18).

  • Maʉ̃ra naʉ̃ drʉadebema nokʼora ẽ adewara ne nẽdobarira ẽ. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ Babilonia zroma jõna tẽã, nokʼora naʉ̃ drʉadebemata akʉza ne nẽdobarirata makenana ẽ bayi (Apocalipsis 18:9, 15).

  • Sewidata jarabʉ Daizeze ʉ̃rʉ. Maʉ̃ra trʉ̃gapanʉ «yuwẽrã odebemata» maʉ̃ba jarakĩrãbʉ iyara kʼarebabʉta nokʼorara platabari akʉza iyita kʼarebapanʉ baera (Apocalipsis 17:1, 2). Sewidata jarabʉ ẽbẽra naʉ̃ drʉadebema akʉza iya bea wã ẽbẽra mejãchaʉta (Apocalipsis 18:23, 24).

Jẽda wãra yi 13, punto 6

 2. ¿Ewari sõbe berabarida tẽã Dayirã ẽdrʉbibarira zeibarabasi?

Daizeze Bedʼeaba jarasi Dayirã ẽdrʉbibari zeibarabasi 69 semana berabarida tẽã (akʉra Daniel 9:25).

  • ¿69 semanara kʼãrẽ ewaride ojʉ̃drʉsi? Ojʉ̃drʉsi poaga 455de Kristo nãã. Maʉ̃ poagadera Nehemíasʼra jẽda zesi Jerusalénma maʉ̃ pʉwʉrʉ ara oita akʉza jẽda maparãita (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

  • ¿Sõbe poaga edebʉ 69 semanabara? Ʉ̃kʉrʉ propesia Daizeze Bedʼeade jarabʉra ewari abara jarakĩrãbʉ poaga aba (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Maʉ̃ kʼarea semana abara jarakĩrãbʉ 7 poagata. Mawũẽra naʉ̃ propesia 69 semanara ũdubibʉ 483 poagata (69ta multiplikatara 7bari).

  • ¿Kʼãrẽ ewaride jõsi 69 semanara? Dayirãba poaga 455deba, poaga 483 bayeda juachabʉbʉrʉ poaga 29ta zeyi Kristo tẽã, a maʉ̃ poagade Jesura buru kʼoesi akʉza maʉ̃neba ʉ̃ta Dayirã ẽdrʉbibaribasi (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Jẽda wãra yi 15, punto 5

 3. Medikoraba obʉde dayirã wa sãwũã zokʼabʉta

Ʉ̃kʉrʉ medikorabara zokʼabʉ dayi wata. Mamina maʉ̃ jõma yibia ẽ kristianoraitara. Bari jaraita wata dia ẽ akʉza wuagabi ẽ dayi wata jẽda zokʼaita yara kõbarabidade (Deuteronomio 15:23).

Mamina medikoraba nekʼãrẽ awuara obʉ, maʉ̃rãra dayirãba zokʼaseabʉ, bari jaraita dayirã wa akʉbʉde kʼãrẽ nekayaba erbʉta, makina zokʼaita mawũã dayi wa jareita (hemodiálisis), dayi wa eababita baniaba (hemodilución), makinaba dayi wa zarranʉmʉne jẽda zebibʉta (maquina de recuperación de sangre), makinaba dayi wa bʉrga erbʉta dayi yara ãĩ dayi operabarabʉeda (maquina de circulación extracorpórea), mawũã bei ẽ bʼaita. Kristiano aba abakaʉba jidaibara nãã iyi wa sãwũã zokʼai ʉ̃rʉ iyi operabʉrʉde, medikoba tratamiento zokʼai jarabʉrʉde akʉza exámen obʉrʉde. Maʉ̃rãra mediko aba abakaʉba awuara zokʼapanʉ. Mõbemata kristianora aba abakaʉba nekʼãrẽ jidai naweda bia kʼawuaibara medikoba sãwũã zokʼaita wara. Naʉ̃ra bedʼeata widira bʉyikʉza:

  • Mʉ̃ wa kẽgʉdeba ãĩ wãbʉta ewari wĩka mawũã ẽ bʉrʉ ewari mejãcha pikidogobʉrʉ (bari jaraita makinaba dayi wa burga erbʉ pikibʉrʉde), ¿maʉ̃ba mʉ̃ krĩchara wabida aduʼa babika, maʉ̃ wara mʉ̃re baera akʉza maʉ̃ba idu zarrabi ẽã ewarade? (Deuteronomio 12:23, 24).

  • ¿Mʉ̃ara iduaribika mʉ̃ wadebemata medikoba ãĩ bʉemarẽã mawũã awuara bʼaita (bari jaraita makinaba mʉ̃ wa sʉgʉmarẽã mawũã ẽ bʉrʉ remedio bʉeita) akʉza jẽda mʉ̃ yarade eda bʉeita mawũã ẽ bʉrʉ kẽgʉde eda? ¿Mawũã obʉrʉba mʉ̃ krĩchara aduʼa babika Daizeze Bedʼeade kʼawuada kĩrãkʼa?

Jẽda wãra yi 39, punto 3

 4. Kimaneba jĩgara wãbʉde

Daizeze Bedʼeabara jarabʉ yi juwa jidabʉrãra yi idubʉ ẽ baibarata (ãĩba ẽ bʉrʉ) akʉza jarabʉ awuruʉ̃me jẽda juwua jida ẽ baibarata (1 Corintios 7:​10, 11). Mamina ʉ̃kʉrʉ kristianorãra, jãpe wãita krĩchabari naʉ̃ra bedʼea ũdubʉrʉde.

  • Mebẽãra akʉkĩrã ẽãta: Yumakẽrã juwa jidabʉbara nekʼãrẽ dia ẽ iyi mebẽrãra mawũã nekʼãrẽ neẽã amʉeita (1 Timoteo 5:8).

  • Mejãcha pobʉde: Mejãcha pobʉba bebʉde babiseabʉ iyi kimara (Gálatas 5:​19-21).

  • Yi kimaba jipade iduaribi ẽ Jeowa neũdukʼawua bʼaita: Yi kimaba nekʼãrẽ baduta obʉ mawũã Jeowa neũdukʼawua ba ẽ bamarẽã akʉza Jeowaba jarabʉrʉde ba ẽ baita (Hechos 5:29).

Jẽda wãra yi 42, punto 3

 5. Piestarata

Dai kristianorãrã eda wã ẽ piesta Jeowaba kãga ẽãnera. Mamina kristianora aba abakaʉba kʼawua jidaseabʉ ãya Daizeze Bedʼeade kʼawuada kĩrãkʼa, ãyi krĩchaba iduaribibʉbʉrʉ piesta bʼai ʉ̃rʉ. Akʉra naʉ̃ yizarata.

  • Ẽbẽra abaʉba jarara «bia berabarira piestade». Bʉara panʉseabʉ: «Biga». Maʉ̃ ẽbẽraba kʼawuakĩrãbʉbʉrʉ bʉa maʉ̃ piesta kʼãrẽa oẽãta bʉara jara ũrĩbiseabʉ.

  • Bʉ kimaba Daizeze ode bʉ ẽãba bʉaʼa jarara edekĩrãbʉta yi mebẽrãinʉ nekode wãita, mamina maʉ̃ ewaridera piestata opanʉ. Bʉ krĩchaba iduaribibʉbʉrʉ maʉ̃ piestama wãita, nãã bedʼeara bʉ kimaʉ̃me ãya opanʉbʉrʉ nekʼãrẽ religion zeri ẽãneba zebʉta, jarada bʉa oẽãta.

  • Bʉ zokʼabʉba plata diara piesta kʼarea mawũã ẽ bʉrʉ piesta ewaride. ¿Maʉ̃ta jidabe ẽ ka? Maʉ̃ bedʼea panʉita bʉyikʉza krĩchara, ¿mʉ̃a maʉ̃ta jidara mʉ̃ zokʼabʉba krĩchaika maʉ̃ piesta mʉ̃abida abarika onʉmʉta? ¿Mawũã ẽ bʉrʉ iya biga diabʉta ũdubikĩrãbʉka mʉ̃a obʉ kʼarea?

  • Ẽbẽra abaʉba bʉaʼa nebiata diara piesta ewaride. Iya jaraseabʉ: «Mʉ̃a kʼawuabʉ bʉara maʉ̃ piestara oẽãta, mamina mʉ̃a naʉ̃ nebiata diakĩrãbʉ bʉaʼa». Bʉmara, ¿iyara kʼãrẽa diakĩrãbai bʉaʼa maʉ̃ nebiara piesta ewaridera? Krĩchara naʉ̃ta, ¿iya ũdubikĩrãbʉka bʉa wãrĩnu ĩjã ẽãta mawũã jaraita bʉsida maʉ̃ piestade eda basita? Maʉ̃ ʉ̃rʉ bia krĩchada tẽã bʉa jidaseabʉ bʉ krĩchamabʉta. Mamina bʉa mawũã jidabʉrʉba bʉ krĩchara aduʼa bʼaibara Jeowaʉ̃me (Hechos 23:1).

Jẽda wãra yi 44, punto 1

 6. Kaya wuabemara kayabiseabʉta

Ẽbẽrarãta kãgapanʉ baera jʉra kʼawuapanʉ maʉ̃ra kayabi ẽ baita. Dayirãba krĩchabʉbʉrʉ kayabʉta mawũã ẽ bʉrʉ medikoba jarara daya kaya zroma erbʉta, maʉ̃ba wuabemara kayabiseabʉta akʉza beibiseabʉta, dayirãra jʉra kʼawuabaibara. Dayirãbara maʉ̃ta opanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉ baera: «Kãgara wuabemara bʉyikʉza kãgabʉ kĩrãkʼa» (Romanos 13:​8-10).

¿Dayirãbara sãwũã oũdubiseabʉ wuabema kãgabʉra? Daizeze Bedʼeaba jarabʉ kĩrãkʼa dayirãba kʼawuapanʉbʉrʉ dayirã kayabʉta mebẽrã kĩrãma ñega ẽ baibara, bʉra ẽ baibara akʉza juwa dia ẽ baibara. Dayirã mebẽrãba dayita iyi deda trʉ̃ ẽ bʉrʉ yi mebẽrã kaya ẽ marẽã, maʉ̃ kʼarea kĩrʉ ẽ baibara. Mõbemata dayita kayabʉbʉrʉ zõrãrã ãba yi jʉreda bariʼa jaraibara dayi buru kʼoei naena. Mebẽã aba juwa jidakĩrãbʉbʉrʉ nãã wãibara mediko eda kayabʉ kʼawuaita mawũã ẽ bʉrʉ kaya neẽ kʼawuaita. Maʉ̃ra oibara iyara nekayiruata obasi baera Daizeze o eda zei naena. Mawũã ũdubiyi wuabemara kãgabʉta akʉza opanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉ kĩrãkʼa: «Marabara krĩcharaidua mayitabʉrʉ nekʼãrẽ jʉrʉita, awuarabʉrʉ krĩchaidua wuabemarasida» (Filipenses 2:4).

Jẽda wãra yi 56, punto 2

 7. Plata ʉ̃rʉ bedʼeabʉrʉde akʉza nokʼora nãã wãbʉrʉde

Dayirãbara dayirã mebẽrãbawara akʉza ẽbẽrarãbawara bedʼea abarika zebʉrʉde plata ʉ̃rʉ, bari jaradaita negosio obʉrʉde, nekʼãrẽ ne edabʉrʉde akʉza nedobʉrʉde, bari iba jara ẽ baibara awarabʉrʉ bʉibara kartade, mawũã ãyibawara bedʼeaka ẽ baita (Jeremías 32:​9-12). Mawũãsidu edaʉde bedʼea abarika zeda ẽ bayi, mawũã berabarira mesera ara odaibara akʉza ibiade.

Mebẽã abaʉta bedʼea zromata ara oauda ẽ bʉrʉ, plata ʉ̃rʉ akʉza dayi ʉ̃rʉ aña krĩchabibʉta, ¿kʼãrẽta oibara? (Akʉra Mateo 18: 15-17). Jesuba jarada kĩrãkʼa naʉ̃ta oibara:

  1. Nãã bedʼeaibara iyiʉ̃me, ũmepai (akʉra nejʉacha zake 15).

  2. Mawũãsidu maʉ̃ bedʼea zromata ara oze ẽ bʉrʉ edeibara mebẽã kongregasione kʼẽrẽpãbʉta aba, mawũã ẽ bʉrʉ ũme (akʉra nejʉacha zake 16).

  3. Maʉ̃ne ara oze ẽ bʉrʉ zõrãrã kongregasionebemabawara bedʼeaibara (akʉra nejʉacha zake 17).

Biga ẽ bayi dayirãba dayirã mebẽrãta nokʼora nãã edeita, dayirãba maʉ̃ta obʉbʉrʉ Jeowa trʉ̃ ʉ̃rʉ aña bedʼeabiseabʉ akʉza iyi kongregasion ʉ̃rʉ (1 Corintios 6:​1-8). Mamina edaʉde maʉ̃ ara oita wãibara nokʼora nãã (tribunalma), bari jaradaita yi juwa jidabʉra idubʉbʉrʉde, obʉdade wũãwũãra kʼaiba akʉita ãyi yi idubʉda tẽã (custodia de los hijos), bedʼea abarika zeita mawũã yi wũãwũãra ne diaita (pensión alimenticia), indemnizasion seguro debemata, nekʼãrẽ jõma aduada jaraita (declaración de bancarrota), yibariraba ãyi nebia kartade obʉrʉde ãyi wũãwũãra trʉ̃ne (testamento). Kristiano aba ibiade wãra nokʼoidu iya bedʼea zroma erbʉ ara oita, maʉ̃ra Jeowaitara mitia ẽ.

Kristiano aba nokʼo nãã wãbʉrʉbʉrʉ jaraita yi wũãwũã wawa odapeada kʼarea, iyi zrʉgadapeada kʼarea, yi mebẽrã beadapeada kʼarea akʉza iyi mejãcha poda kʼarea, maʉ̃ra nekayirua ẽ, Daizeze Bedʼeaba jarabʉ awuara wã ẽ.

Jẽda wãra yi 56, punto 3

a Poaga 455deba K.n. poaga 1 bayeda K.n. berabarisi 454 poaga. Poaga 1neba K.n. poaga 1 bayeda K.t. berabarisi poaga aba, poaga serora neẽ baera. Akʉza poaga 1 neba K.t. poaga 29 eda K.t. berabarisi 28 poaga, maʉ̃ra ũbeata juachabʉbʉrʉ (454ta, 1ta akʉza 28ta) zeyi poaga 483ta.