Wãra kartama

Wãra yi bed’ea nabemamae

Notas

Notas

1. JEOWA

Daizeze trʉ̃ra Jeowa akʉza iyi trʉ̃ba naʉ̃ta jarakĩrãbʉ. «Iya jaradara wãrĩnu aripe obʉ». Jeowabʉrʉ jõma oseabʉ akʉza nekʼãrẽ jõma parãna. Iya nekʼãrẽ oi jaradara jõma obʉ.

Daizeze trʉ̃ra, hebreodera bʉchu letra kimare. Maʉ̃ra kapũrĩa bedʼeadera jarabʉ YHWH mawũã ẽ bʉrʉ jarabʉ JHVH akʉza jaraseabʉ YHVH. Daizeze Bedʼea hebreodera Daizeze trʉ̃ra bʉchu 7.000 audre. Naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽbema ẽbẽrarãba Jeowa trʉ̃ra ãyi bedʼeade jarapanʉ.

Akʉra Yi 1, parrapo 15de

2. «DAIZEZEBA JÕMA BɄBISI IYI BEDʼEARA»

Daizeze Bedʼeara, Daizezeba oda. Iya jʉrʉsi ẽbẽrarãta iyi Bedʼea bʉdamarẽã. Kabildo abaʉba jarabari kĩrãkʼa iyi nezokʼaʼa karta bʉmarẽã, aramaʉ̃ta iyi nezokʼabara bʉyi maʉ̃ kartara. Mamina maʉ̃ kartara kabildode, mawũã yi nezokʼade ẽ. Maʉ̃ kĩrãkʼabʉ Daizeze Bedʼea bʉdarata, Daizezebara kʼarebasi iyi jaure zareaba iya krĩchabʉta jõma bʉdamarẽã. Daizeze jaure zareabara kĩrã awuara awuaraka kʼareba wãsi, ʉ̃kʉrʉara kʼãĩmokarade jaradiasi, wuabemarara ũdubisi ʉrʉmabʉde, maʉ̃ra ãyara bʉ wãsida.

Yi 2, parrapo 5

3. WÃRĨNU DAIZEZE BEDʼEARADEBEMA

Wãrĩnu Daizeze Bedʼearadebemabara, dayirãʼa nekʼãrẽ biata jaradiabʉ. Bari jaraita, Wãrĩnu Daizeze Bedʼearadebemaba jarabʉ naʉ̃ta, «ẽbẽra kayiruabara edebʉ dayirã nebia aduabita» maʉ̃ba jaradiabʉ ẽbẽrabawarabʉde daya kʼawuaseabʉta nebia oita mawũã ẽ bʉrʉ nemitia oita (1 Corintios 15:33). Wãrĩnu Daizeze Bedʼearadebemabara akʉza naʉ̃ta jaradiabʉ, «nekʼãrẽ yumakẽrãba u bʉra, akʉza maʉ̃ta jẽda jʉrepeyi» maʉ̃ba jaradiabʉ, daya nekʼãrẽ obʉra ariya dayimaʼa zeita (Gálatas 6:7).

Yi 2, parrapo 12

4. KʼÃRẼ Ʉ̃RABɄRɄ BERABARITA

Maʉ̃ bedʼeara Daizezedeba zebʉ. Maʉ̃ bedʼeadera jaraseabʉ, Daizezeba kʼãrẽta krĩchabʉta, sãwũã panamarẽãbʉta akʉza zokʼabʉ iya kʼawua oi bedʼeata. Adewara jarabʉ kʼãrẽta sãwũã berabarita. Maʉ̃ba Daizeze Bedʼeade jarabʉra jõma aripe berabari wã.

Yi 2, parrapo 13

5. KʼÃRẼ Ʉ̃RABɄRɄ BERABARITA DAYIRÃ ẼDRɄBIBARI Ʉ̃RɄ

Jõma Daizeze Bedʼearaba Dayirã ẽdrʉbibari ʉ̃rʉ jaradara aripe berabarisi Jesudeba. Akʉra « Kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabarita Dayirã ẽdrʉbibari ʉ̃rʉ» jarabʉ mae.

Akʉra Yi 2, parrapo 17de

6. NEBIATA ERBɄ DAIZEZEBARA NAɄ̃ DRɄAITA

Jeowabara naʉ̃ drʉa ẽjũã kĩrãwãreã bamarẽã kãgabasi akʉza ẽbẽrarã iyi kãgapanʉra bamarẽã. Jeowaba naʉ̃ ẽjũãita mawũã krĩchabʉra kĩrãdua ẽ. Maʉ̃ kʼarea aranʉ jõma makenañi ẽbẽra kayiruara akʉza ewari jõmaʉ̃nẽbayi iyi bedʼea ũrĩpanʉrãra.

Yi 3, parrapo 1

7. SATANA AKɄZA DIARU

Angel abaʉba ũrĩ ẽ basi Daizeze bedʼeara. Satana, maʉ̃bara jarakĩrãbʉ, «Daizeze nejʉrata». Satanabara Jeowara jʉra. Diaru (Ãtomĩa), maʉ̃bara jarakĩrãbʉ «yãrã jaramiata». Sewa nebʉrata jarabʉ baera Daizeze ʉ̃rʉ akʉza sewabʉ baera ẽbẽrarãta.

Yi 3, parrapo 4

8. ANGELERA

Jeowabara parãsi angelerãra naʉ̃ drʉa parãi nãã. Angelera parãsi ʉ̃tʉ bamarẽã. Ʉ̃tʉra angelera bʉ 100 millón audre (Daniel 7:10). Ãyi aba abaka trʉ̃ barabʉ akʉza krĩcha barabʉ. Ãyira angelmina ʉ̃tabʉta krĩcha ẽ, maʉ̃ba ãyara kãga ẽ ẽbẽrarãba ãyi kãgadaita. Angelerãra trajo awuara erbʉ. Ʉ̃kʉrʉra Jeowa kʼawapanʉ, ʉ̃kʉrʉbara jara wãpanʉ Daizezeba zokʼadata, kʼarebapanʉ akʉza samare wãita jaradiapanʉ ẽbẽra Daizeze ode nama egorodepanʉra. Adewara aripe berabaribʉ Daizezeba zokʼadata akʉza kʼarebabʉ Daizeze Nokʼo ʉ̃rʉ jaradiaita (Salmo 34:7; Apocalipsis 14:6; 22:8, 9). Aranʉ Jesuta iyi angelerata yõnañi Diarubawara (Ãtomĩa), Daizeze yõ ewaride. (Apocalipsis 16:14, 16; 19:14, 15).

Yi 3, parrapo 5; Yi 10, parrapo 1

9. KAYIRUA

Jeowaba kãga ẽãta obʉ. Kayiruata odara Daizezedeba jĩga wãbibʉ. Maʉ̃ kʼarea Jeowabara dayirã diabʉ kʼãrẽ leyta akʉza Daizeze Bedʼearata, maʉ̃ba kʼarebabʉ dayirãba krĩña kayirua oẽ baita. Naena Jeowaba parãnara kʼãrẽ kayirua neẽã parãsi. Mamina Adan Ebaʉ̃meba ũrĩna ẽ basi Daizeze bedʼeara, mawũã kayirua omiabasida akʉza mawũã zõnabape beibarita amaesida. Dayirã jõmaʉ̃ta Adanʼneba zebʉrʉ baera, zõnabape akʉza beipanʉ.

Yi 3, parrapo 7; Yi 5, parrapo 3

10. DAIZEZE YÕ EWARI

Daizeze yõ ewaridera jõma makenañi Diaru bedʼea ũrĩpanʉrãra akʉza nemitia opanʉrasida.

Yi 3, parrapo 13; Yi 8, parrapo 18

11. DAIZEZE NOKʼO

Maʉ̃ Nokʼora ʉ̃tʉbema, Jeowaba jʉrʉsi Jesuta iyi Nokʼo zokʼamarẽã. Adewara Jeowabara maʉ̃ Nokʼoʼa jõma makenabiyi yi ẽbẽra nemitia omiara. Daizeze Nokʼobara naʉ̃ drʉa jõma zokʼayi.

Yi 3, parrapo 14

12. JESU KRISTO

Jeowabara nããra parãsi Jesuta. Maʉ̃ tẽã Jesura nama egoro eda zokʼabʉesi dayirãbari beimarẽã. Jesu beida tẽã Jeowaba jẽda piradrʉbisi. Atiara Jesubara ʉ̃tʉ zokʼabʉ Daizeze Nokʼota.

Yi 4, parrapo 2

13. 70 SEMANA KʼÃRẼ Ʉ̃RABɄRɄ BERABARITA

Daizeze Bedʼeaba jarasi sõbede zeita Dayirã ẽdrʉbibarira. Jarasi zeita 69 semanane, maʉ̃ra jʉ̃drʉsi poaga 455de Kristo nãã (K.n.) akʉza maʉ̃ra jõita poaga 29de Kristo tẽã (K.t.).

¿Sãwũã kʼawuapanʉ dayirãbara jõma aribaesita poaga 29de Kristo tẽã? Semana 69ra jʉ̃drʉsi poaga 455de Kristo nãã. Nehemiasba pʉwʉrʉ Jerusalen ara ojʉ̃drʉside (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8). Abarika dayirãʼa jarabʉdade docena, dayirãbara krĩchabʉ 12ta, maʉ̃ kĩrãkʼa semana jarabʉdade krĩchabʉ ewari 7 bʉta. Mamina kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabaride 7 semana jarabʉbara mawũã ewarita jarabʉ ẽ, awuarabʉrʉ maʉ̃bara jarabʉ 7 poagata. Nama naʉ̃ kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabaride jarabʉra akʉpanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉta: «Ewari abara poaga ababʉ» (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Naʉ̃bara jarakĩrãbʉ semana ababʉra 7 poagabʉta, maʉ̃ba 69 semanara 483 poagabʉ (69ta multiplikara 7 ʉ̃me). Dayirãba juachadara poaga 455deba poaga 483 bayeda Kristo nãã, mawũãra poaga 29 idu zedayi Kristo tẽã (neẽ baera poaga serora). Poaga 29de buru kʼoesi Jesura, maʉ̃neba ʉ̃ta Dayirã ẽdrʉbibaribasi (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Maʉ̃ kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabari jarabʉbara, audu semana aba bʼaita jarasi, maʉ̃ra 7 poagabasi. Maʉ̃ poagade Dayirã ẽdrʉbibarira beasida. Maʉ̃ra berabarisi poaga 33de Kristo tẽã. Akʉza maʉ̃ tẽã poaga 36de Daizeze bedʼeata jaradia wãsida naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ mawũã judiora awabʉrʉ jaradiada ẽ basi (Daniel 9:24-27).

Akʉra Yi 4, parrapo 7de

14. ZEZE ŨBEA

Daizeze Bedʼeabara jaradiabʉ Jeowabʉrʉ nekʼãrẽ jõma osita akʉza iya parãsita Jesura nekʼãrẽ oi nãã (Colosenses 1:15, 16). Jesura Daizeze ʉ̃tabʉ ẽ. Akʉza iya krĩcha ẽ basi Daizeze kĩrãkʼa bʼaita. Awuarabʉrʉ iya jarasi: Mʉ̃ Zezera yi zroma mʉ̃ira (Juan 14:28; 1 Corintios 15:28). Mamina ʉ̃kʉrʉ religionba jaradiapanʉ Zeze ũbeabʉ ʉ̃rʉ, maʉ̃ra Daizezeta, yi Warrata akʉza jaure zareata, maʉ̃ra abarikabʉta. Bedʼea Zeze ũbeara Daizeze Bedʼeadera neẽ. Maʉ̃ra religionra zeri ẽãba jaradiada.

Jaure zareara, maʉ̃ra Daizeze zarea. Maʉ̃ jaure zareara yãrãba ũduda ẽ akʉza iya zokʼabʉ nebia oita. Jaure zareara ẽbẽra ẽ. Bari jaraita, nabema siglodebema kristianorãra «Jawurebiaba birabʉda». Akʉza Jeowaba jarasi: «Ewari jõĩta nʉmebʉrʉdʼera mʉ Jawurebiara mʉãrã diaya zhãrã jõmaʉ̃ã» (Hechos 2:1-4, 17).

Yi 4, parrapo 12; Yi 15, parrapo 17

15. KRUZ

¿Kʼãrẽa kristiano wãrĩnuarabara kruz zokʼa ẽ Daizeze kãgaita?

  1.  Religion zeri ẽãbara kruz zokʼabʉra dããraba. Nããra kruzʼra zokʼa panasi, nekʼãrẽ naʉ̃ drʉadebʉ kãgaita, dayi kakua neida oita, maʉ̃bara jarakĩrãbʉ daizeze zeri ẽã yiwidʼipanasita. Maʉ̃ kruz zokʼapanʉta, Jesu beida 300 poaga berabarida tẽã kristianorabara wuara zokʼada ẽ basi kruzʼra. Mamina nokʼo Constantinoba jarasi kruzʼra zokʼadaibarata kristianoraba opanʉ adamarẽã. Mawũã maʉ̃ kruzʼra jõmaʉ̃ba ũdukʼawuadamarẽã kristianoraba zokʼabʉta. Mamina wãrĩnubaira maʉ̃ kruz zokʼaira Jesudeba ze ẽ basi. Libro Encyclopedia católica ingledebʉba jarabʉ: «Kruzʼra zokʼapanasi badu ẽbẽraba Jesu zei nãã akʉza kristianora ẽãba» (New Catholic Encyclopedia).

  2.  Jesura bei ẽ basi kruzde. Bedʼea «kruzʼra» griegodera jarabʉ «bakuru abaʉta». Daizeze Bedʼea Nuevo testamentoba jarabʉ griegode, «mia kʼãrẽsida jara ẽãta bakuru ũmebʉta» (The Companion Bible). Jesu beisidera bakuru abaʉde juwa kachisida.

  3.  Jeowabara kãga ẽ dayirãba potodeba akʉza nekʼãrẽ omaneba iyaʼa yiwidʼidamarẽã (Éxodo 20:4, 5; 1 Corintios 10:14).

Yi 5, parrapo 12

16. JESU BEIDA JẼDA KĨRÃBEITA

Jesubara zokʼasi iyi kʼaidubemara iyi beida jẽda kĩrãbedamarẽã. Kristianorabara maʉ̃ta opanʉ poagaza ewari 14 nisanʼne. Maʉ̃ poagade israelitarabara paskua piestata opanasi. Jesu beida jẽda kĩrãbeita, yi ãba jʉrepanana panta akʉza binota berabaribi wãsida, maʉ̃ba jarabʉ baera Jesu kakuata akʉza iyi wata. Mamina yi ẽbẽra Jesuʉ̃meba zokʼadaibara kobasi panra akʉza dobasi binora. Yi ẽbẽra ewari jõmaʉ̃nẽ bʼaita krĩchabʉra wãbʉ Jesu beida jẽda kĩrãbepanʉmaʼa, mamina maʉ̃rabara ko ẽ panra akʉza do ẽ binora wawia ũdubipanʉ baera.

Yi 5, parrapo 21

17. DAYI BEBɄ (alma)

Traducción del Nuevo Mundo, maʉ̃nera jarabʉ alma, mamina naʉ̃bara jarabʉ (1) ẽbẽrata, (2) nedʉwʉrʉta (3) ẽbẽra bebʉta akʉza nedʉwʉrʉ bebʉta. Akʉdaya yizata:

  • Ẽbẽrata. «Noe ewaridera» «maʉ̃ne eda ẽbẽrã kabana ẽ ẽdrʉbita, ocho bebʉpanʉta (alma) maʉ̃ratrʉ ẽdrʉsida do zroma zesidera» (1 Pedro 3:20). Nama bedʼea alma jarabʉdera, jarabʉ ẽbẽrarãta. Noeta, yi kimata, yi wũãwũãra ũbeabʉta akʉza Noe ãĩgʉrãta.

  • Nedʉwʉrʉta. «Daizezeba jarasi: Drʉara nedʉwʉrʉ kĩrãtanabʉ bebʉba (alma) biraidua, nedʉwʉrʉ daya erbidabariba, nedʉwʉrʉ egorode erbari wãbʉba akʉza nedʉwʉrʉ meabemaba, maʉ̃ra ãyiza bamarẽã. Jõma aripe berabarisi» (Génesis 1:20, 24).

  • Ẽbẽra bebʉta akʉza nedʉwʉrʉ bebʉta. Jeowaba jarasi Moiseʼa: «Jõma beisida bʉ bebʉ (alma) beaita pananara» (Éxodo 4:19). Jesu nama egorode baside iya jarasi: «Mʉrã bigaua ovejarã akʉira. Ovejarã akʉita bigaura beubaria ovejarã kʼarea» (Juan 10:11).

    Ẽbẽraba jarabʉde iyi bebʉ jõma diaita nekʼãrẽ oita, maʉ̃ra Daizeze Bedʼeabara jarabʉ, maʉ̃ ẽbẽrabara nekʼãrẽ okĩrã obʉta (Deuteronomio 6:5; Mateo 22:37). Adewara Daizeze Bedʼeaba jarabʉ beida kakuara «bebʉ (alma) beidata» (Números 6:6; Proverbios 13:2; Ageo 2:13).

Akʉra Yi 6, parrapo 5de; Yi 13, parrapo 17; Yi 15, parrapo 17

18. JAURE

Bedʼea hebreode akʉza griegode, «jaure» ʉ̃rʉ jarabʉra, Traducción del Nuevo Mundodera kĩrãbio jaraseabʉ. Mamina jarabʉ jaurera mia kʼaiba ũduda ẽãta, pʉãdrʉ kĩrãkʼa mawũã ẽ bʉrʉ dayi iñãba kĩrãkʼa akʉza nedʉwʉrʉ iñãba kĩrãkʼa bʉ baera. Adewara jaraseabʉ angeleranta akʉza Daizeze jaure zareata. Daizeze Bedʼeabara jaradia ẽ ẽbẽra beibʉrʉdera zokʼaibidata (Éxodo 35:21; Salmo 104:29; Mateo 12:43; Lucas 11:13).

Akʉra Yi 6, parrapo 5de; Yi 15, parrapo 17

19. GEHENA

Maʉ̃ Gehenara Jerusalen koriwi trʉ̃basi, mamara babʉepanasi nekʼãrẽ zeri ẽãta. Mamara mia kʼãrẽsida jarada ẽ ẽbẽra zokʼaibʉta babʉedata akʉza nedʉwʉrʉ zakera babʉedata akʉza Jesu ewaride panana ẽbẽrarãsida. Mawũẽra maʉ̃ Gehenara, ẽbẽraba krĩchabʉ kĩrãkʼa bʉ ẽ, jaurede zʉbʉria obidata akʉza ẽbẽra beida mama eda zʉbʉria obida ẽ. Jesuba jaraside ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã Gehenama wãña aside, maʉ̃bara jarakĩrãbasi jipa beita (Mateo 5:22; 10:28).

Yi 7, parrapo 20

20. ZEZE Ʉ̃TɄBEMA

Maʉ̃ra Jesuba iyi kʼaidubemara jaradiada sãwũã yiwidʼibaita. Adewara jarapanʉ naʉ̃ yiwidʼira padre nuestro, mawũã ẽ bʉrʉ yiza yiwidʼita. Jesubara naʉ̃ta widimarẽã jaradiasi:

  • «Bʉ trʉ̃ra neneẽãbaide bʉa»

    Widipanʉ Jeowaʼa iyi trʉ̃ta neneẽã omarẽã. Mawũã ʉ̃tʉ panʉraba akʉza nama egorode panʉraba iyi trʉ̃ta, wawiadamarẽã.

  • «Dai Nokʼota nʉmadua»

    Widipanʉ Daizeze Nokʼoba jõma makenamarẽã Diaruba (Ãtomĩa) zokʼabʉra mawũã naʉ̃ drʉa ẽjũã kĩrãwãreã bamarẽã.

  • «Bʉa krĩñata odʼaidʼe bʼʉa» «druadʼebidʼa»

    Widipanʉ Daizezeba naʉ̃ drʉaita krĩchabʉra aripe omarẽã: ẽbẽra jõmaʉ̃ta iyi bedʼea ũrĩpanʉrãra neneẽã panamarẽã akʉza ewari jõmaʉ̃nẽ panamarẽã ẽjũã kĩrãwãreãnẽ. Maʉ̃ta kãgabasi Jeowabara ẽbẽra parãnaneba ʉ̃ta.

Yi 8, parrapo 2

21. ẼDRɄITA

Jeowaba ẽdrʉbisi ẽbẽrarã yi kayiruadeba akʉza beideba. Mawũã ẽdrʉbira nesidabasi yumakẽrã kayirua okata dayirã jõmaʉ̃bari beimarẽã, dayirã neneẽã badara Adanba aduabisi baera. Adewara kayiruadeba ẽdrʉbimarẽã nesidabasi, maʉ̃neba ẽbẽrarãta Daizeze neũdukʼawua badamarẽã. Jeowabara zokʼa bʉesi yi Warrata dayirã kayirua omiabari beimarẽã. Maʉ̃ kʼarea ẽbẽra jõmaʉ̃ta neneẽã baseabʉ ẽjũã kĩrãwãreãnẽra.

Yi 8, parrapo 21; Yi 9, parrapo 13

22. ¿KʼÃRẼA YIBIA KĨRÃBEITA POAGA 1914DE BERABARIDARA?

Daniel kapitulo 4de kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabari jarabʉra, Daizeze Nokʼobara zokʼa jʉ̃drʉsi poaga 1914de.

Kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabarita. Jeowabara kʼãĩmokarabisi nokʼo Nabucodonosorta kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabari ʉ̃rʉ. Iya kʼãĩmokarasi, bakuru tʉbʉedata. Maʉ̃ tẽã bakuru karra tʉbʉedamaʼa jiorroba tajʉ̃sida, audu kobreba biʼia teitea tajʉ̃sida bakuru wari ẽ marẽã «7 ewari bayeda», maʉ̃ ewari jõbʉrʉdera akʉza jẽda waribasi (Daniel 4:1, 10-16).

Kʼãrẽta jarakĩrãbʉ. Bakurubara jarabʉ Daizezeba zokʼaita. Daizezebara zokʼabasi pʉwʉrʉ israelitarãra nokʼora Jerusalenʼneba, poaga bio bayeda (1 Crónicas 29:23). Mamina maʉ̃ra nokʼorabara ũrĩna ẽ basi Daizeze bedʼeata, maʉ̃ba ãya zokʼabadara mama taʉsi. Jerusalenra makenasida poaga 607de Kristo nãã (K.n.). Maʉ̃neba ʉ̃ta jʉ̃drʉsi «7ewari» (2 Reyes 25:1, 8-10; Ezequiel 21:25-27). Jesubara jarasi Jerusalenra zʉbʉria odaita «bʼʉdʼa ewarita arabayeedʼa» naʉ̃ ewarira «7 ewari» (Lucas 21:24). Mawũãera naʉ̃ ewarira Jesu nama egorode basimina jõma berabari ẽ basi. Jeowaba jarasi naʉ̃ «7 ewari» jõbodoidu iya ẽbẽra aba Nokʼo babita. Maʉ̃ Nokʼora Jesu. Maʉ̃bara ẽbẽra Daizeze odepanʉraita nebiata weyi (Lucas 1:30-33).

Kʼãrẽ ewari eda bʼaibasi. «7 ewarira» bʼaibasi 2.520 poaga. Dayirãba juachadara poaga 607deba 2.520 poaga bayeda Kristo nãã, jʉ̃ẽnañi 1914 idu (poaga serora neẽ baera). Poaga 1914de Jeowabara Jesuta, ʉ̃tʉ Nokʼo babisi.

¿Dayirãbara sãwũã kʼawuapanʉ «7 ewarira» basita 2.520 poaga? Daizeze Bedʼeaba jarabʉ ewari ũbea ẽzadrabʉra, basita 1.260 ewari (Apocalipsis 12:6, 14). Mawũẽra «7 ewarira», ũme ãba juacha deguewadera 2.520 ewari erbʉ. Nama naʉ̃ kʼãrẽ ʉ̃rabʉrʉ berabaride jarabʉra akʉpanʉ Daizeze Bedʼeaba jarabʉta: «Ewari abara poaga ababʉ». Maʉ̃ba 2.520 ewarira, wãrĩnubaira 2.520 poagabʉ (Números 14:34; Ezequiel 4:6).

Yi 8, parrapo 23

23. MIGUELRA ARKANGEL

Bedʼea arkangelbara jarabʉ «angelera nokʼota». Daizeze Bedʼeadera arkangelra abapai jarabʉ, maʉ̃ trʉ̃ra Miguel (Daniel 12:1; Judas 9).

Miguelra, Daizezeʉ̃me kʼẽrẽpabʉra angelera nokʼo. Daizeze Bedʼeaba jarabʉ: «Miguelta iyi angelebawara yõsida dama zromaʉ̃me» akʉza «iyi angelbawara yõsida» (Apocalipsis 12:7). Adewara Jesubara zokʼabʉ Daizeze angelerata iyira maʉ̃ra nokʼo baera. Maʉ̃ kʼarea Jesutrʉ abapai trʉ̃gapanʉ Miguel (Apocalipsis 19:14-16).

Akʉra Yi 9, parrapo 4de

24. EWARI JÕBODOARE

Naʉ̃ bedʼeabara jarakĩrãbʉ kʼãrẽ berabarita naʉ̃ drʉade, Daizeze Nokʼoba Diaruba (Ãtomĩa) naʉ̃ drʉa zokʼabʉ jõma makenai nãã. Daizeze Bedʼeabara naʉ̃ ewari jõbodora kĩrãbio jarabʉ, «ewari nʉmʉta jõĩrã» akʉza jarabʉ «Beubari Bape bʼadʼata zebʉrʉdʼera» (Mateo 24:3, 27, 37). Daizezeba poaga 1914de yi warra Jesuta Nokʼobabisi, maʉ̃neba ʉ̃ta jarasida naʉ̃ ewari jõbodoarepanʉta akʉza maʉ̃ ewari jõbodora taʉyi naʉ̃ drʉa Diaruba (Ãtomĩa) zokʼabʉ makenabʉrʉde, Daizeze yõ ewaride (2 Timoteo 3:1; 2 Pedro 3:3).

Yi 9, parrapo 2

25. JẼDA PIRADRɄITA

Beida jẽda piradrʉira, Daizezeba ẽbẽra beidata jẽda bebʉ diabʉ zokʼai bamarẽã. Daizeze Bedʼeadera jarabʉ ẽbẽrarã nuewe jẽda piradrʉkʉadata. Daizezebara zarea diasi, Eliaʼa, Eliseoʼa, Jesuʼa, Pedroʼa akʉza Pabloʼa ẽbẽrarã beidata jẽda piradrʉbimarẽã. Jeowabara dayirã jarabʉ jẽda piradrʉbita ẽbẽra Daizeze bedʼea ũrĩbadarata akʉza Daizeze bedʼea ũrĩkabadarata naʉ̃ drʉade panamarẽã (Hechos 24:15). Adewara Daizeze Bedʼeabara jarabʉ ʉ̃kʉrʉ ẽbẽrarã jẽda piradrʉita ʉ̃tʉ bʼaita. Naʉ̃ra ẽbẽrarã, Daizezeba jʉrʉsi yi warra Jesuta kʼareba zokʼadamarẽã, maʉ̃rarã Daizezeba jʉrʉkʉadara (Juan 5:28, 29; 11:25; Filipenses 3:11; Apocalipsis 20:5, 6).

Yi 9, parrapo 13

26. JAITA AKɄZA ANGELERA KAYIRUARATA

Jaira bedʼeabʉ, ẽbẽra jai obʉdeba, jaibananeba akʉza ẽbẽra beidaʉ̃me bedʼeabibʉdeba. Maʉ̃ mawũã oira jipade zeri ẽ. Yi ẽbẽra jai obʉbara, ĩjãbʉ ẽbẽra beidara jaurede zokʼai bidata. Mamina maʉ̃ra wãrĩnu ẽ. Awuarabʉrʉ angelera kayiruarabara kãgabʉ ẽbẽrarãba Daizeze bedʼeata ũrĩna ẽ marẽã. Adewara Angelera kayiruarabara sewabʉ, bedʼeade nekayirua oideba, ẽbẽra nekʼãrẽ oda aripe jaradiabarideba, libro jai ʉ̃rʉ bedʼea barideba, jaideba akʉza ĩjãbibʉ jara ʉ̃rʉ, jõma angelera kayiruaraba obʉdeba. Adewara angelera kayiruarabara kʼarebabʉ kʼawuaita kʼãrẽ berabarita. Akʉza sewabʉ naʉ̃neba. Libro jai ʉ̃rʉ bedʼeabʉdeba, naipedeba, pelikuladeba, jai trãbideba, jemene jai obʉdeba akʉza jai barradeba. Angelera kayiruarabara kʼarebabʉ ãyi zarea diabʉde ãyita orramarẽã. Ʉ̃kʉrʉ beloriodera angelera kayiruaraba kãgabʉde opanʉ, maʉ̃ra ũdubipanʉ beidamaʼa nekʼãrẽ edepanʉne, poagaza beida jẽda kĩrãbepanʉne, ẽbẽra beida tẽã egorode wagaita ededade mõgarata kʼaidu bʉrebari bʉepanʉ akʉza nekʼãrẽ kĩrãtana beloriode opanʉne. Ʉ̃kʉrʉra angelera kayirua zarea ũduita dobʉ chirua kayirua bʉratʉmata, tabakota akʉza itʉata (Gálatas 5:20, 21; Apocalipsis 21:8).

Yi 10, parrapo 10; Yi 16, parrapo 4

27. JEOWABA NEJÕMA ZOKʼASEABɄ

Jeowabʉrʉ jõma oseabʉ, nekʼãrẽ jõmabʉra iya parãna baera (Apocalipsis 15:3). Maʉ̃ba nekʼãrẽ jõmabʉra iyide akʉza iyabʉrʉ jõma zokʼaseabʉ. Naʉ̃ba jarakĩrãbʉ iya parãnara jõma iya zokʼaseabʉta (Salmo 24:1; Isaías 40:21-23; Apocalipsis 4:11). Jeowabara iya nekʼãrẽ jõma parãnanera bʉ kʼãrẽ leyta akʉza zareabarabʉ jidaita kʼaita nokʼo bʼaita. Maʉ̃ kʼarea dayirãba iyi bedʼeata ũrĩnara akʉza kãgadara, ũdubidayi iyi arebʉta akʉza Jeowabʉrʉ nejõma zokʼaseabʉta adewara iyitrʉ zareabarabʉta nekʼãrẽ oira (1 Crónicas 29:11).

Yi 11, parrapo 10

28. URABɄEITA

Wũãwũã wabida to ẽ da krĩña urabʉeira zeri ẽ. Wũãwũã biteda abidadeba ʉ̃ta maʉ̃ra zokʼai bida baera. Maʉ̃ wũãwũãra mawũã yi papa yara ẽ.

Yi 13, parrapo 5

29. WA EDA KẼGɄDE BɄEITA

Wa eda kẽgʉde bʉeira, medikoraba zokʼabʉ, awuru ẽbẽra wata dayi kẽgʉde jõma eda bʉebʉ, mawũã ẽ bʉrʉ, naʉ̃ra wa kimarenebemata eda bʉebʉ naʉ̃rata iyira: plasmata, glóbulo rojota, glóbulo blancota akʉza plaquetata. Maʉ̃ wara awuru ẽbẽra wata zokʼaseapanʉ mawũã ẽ bʉrʉ dayi wa wagada peadata.

Yi 13, parrapo 13

30. SÃWŨÃ KʼAREBAI AÑA OBɄRɄDE ARA OITA

Dayirãbara jaradiaibara, ũrãgʼaibara, ara jaradiaibara dayirã wũãwũãrãra akʉza ãya nekʼãrẽ aña obʉrʉdera ibiade kʼẽãibara. Jeowabida abarika erbʉ yi wũãwũãrãra, iyara zʉbʉria oẽ, adewara iya kʼẽãbʉrʉde zʉbʉria oẽ (Proverbios 4:1, 2). Jeowabara yiza biata jaradiabʉ yibarira, wũãwũãra sãwũã kʼẽãi ʉ̃rʉ. Jeowaba ẽbẽra abaʉʼa ũrãgʼa diabʉrʉdera aripe obʉ, maʉ̃ba yi ẽbẽra maʉ̃ ũrãgʼa ũrĩbʉrʉdera sobiabʉ akʉza soiduba ũrĩkĩrãbʉ iya zokʼabʉta (Proverbios 12:1). Jeowabara jaradiabʉ akʉza kʼẽãbʉ iyi kʼaidupanʉrãra iyara wãrĩnu kãgabʉ baera. Jaradiabʉ sãwũã ara oibarata ãya aña krĩchabʉra, maʉ̃ba kʼarebabʉ ãyira Daizezeba kãgabʉde oita. Yibariraba ãyi wũãwũãra kʼẽãbʉrʉdera abarika oibara Jeowaba obʉ kĩrãkʼa, kʼarebaibara ãya kʼawuadamarẽã kʼãrẽa yibiata ãyi bedʼea ũrĩta akʉza jaradiaibara Jeowata kãgamarẽã adewara iyi Bedʼeata akʉza kʼarebara Daizeze Bedʼearadebemaba jarabʉ biʼia ũrĩmarẽã.

Yi 14, parrapo 13

31. ANGELERA KAYIRUARA

Naʉ̃ra angelera kayiruarãra kʼaiba ũduda ẽ, adewara mejãcha zareabarabʉ. Maʉ̃ra angelerãra ẽbẽra kayiruarabasi Daizeze bedʼea ũrĩ ẽ baside, mawũã Daizezeʉ̃me yi jʉrapanesi (Génesis 6:2; Judas 6). Maʉ̃ kʼarea naʉ̃ra angelerabara Diaruta (Ãtomĩa) orrasida, mawũã ãyi jõma Jeowarepanʉ ẽ (Deuteronomio 32:17; Lucas 8:30; Hechos 16:16; Santiago 2:19).

Yi 16, parrapo 4