Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

CɅNTESɅNTEL 6

¿Baqui añob jiñi chʌmeñoʼ bʌ?

¿Baqui añob jiñi chʌmeñoʼ bʌ?
  • ¿Chuqui to mi lac chaʼlen cheʼ chʌmeñoñixla?

  • ¿Chucoch mi lac chʌmel?

  • ¿Muʼ ba i yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel cheʼ mi laj cʌn chuqui i sujmlel chaʼan jiñi chʌmel?

1-3. ¿Baqui bʌ cʼajtiya tac miʼ melbeñob i bʌ jiñi quixtañujob chaʼan jiñi chʌmel, i baqui tac bʌ i jacʼbal miʼ yʌcʼob cabʌl ñopbalʌl tac?

ILI cʼajtiya tac wajalix bʌ caj i melbeñob i bʌ jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob), wen ñuc i cʼʌjñibal. Wen ñuc mi laj qʼuel ti lac pejtelel i jacʼbal ili cʼajtiya tac anquese mach junlajalic bʌ tejclum baʼ tilemonla.

2 Yaʼ ti cʌntesʌntel tsaʼ jaxto bʌ ujti laj qʼuel, ti laj cʌñʌ chaʼan Jesús tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel chaʼan i tojol lac mul, cheʼ jiñi tsiʼ jamʌ jiñi bij chaʼan mi lac taj laj cuxtʌlel tiʼ pejtelel ora. Cheʼ jaʼel, tsaʼ laj cʌñʌ chaʼan jiñi Biblia mi yʌl chaʼan «maʼañix majch miʼ caj ti chʌmel» (Apocalipsis [Revelación] 21:4). Come maxto tsʼʌctiyemic muʼ bʌ i yʌl jiñi texto, jin chaʼan, wʌle ora muʼto lac chʌmel. Cheʼ bajcheʼ jiñi rey Salomón am bʌ cabʌl i ñaʼtʌbal tsiʼ yʌlʌ: «Yujilob jiñi cuxuloʼ bʌ miʼ cajelob ti chʌmel» (Eclesiastés 9:5). Mi lac chaʼlen wersa chaʼan wen mi lac chumtʌl ti jujumpʼejl qʼuin, pero maʼañic mi laj cʌy laj cʼajtiben lac bʌ chuqui to mi lac chaʼlen cheʼ chʌmeñoñixla.

3 Cheʼ an majqui miʼ chʌmel lac chaʼan, tajol mi laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Chuqui to mi caj i chaʼlen? ¿Woli (choncol) to ba i yilan wocol? ¿Woli to ba i cʌntañon? ¿Muʼto ba mejlel j coltan? ¿Muʼto ba caj c chaʼ qʼuel?». Yambʌ ñopbalʌl tac cabʌl bajcheʼ miʼ yʌqʼueñob i jacʼbal jiñi cʼajtiya tac. An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan jiñi mach bʌ jontolobic miʼ majlelob ti panchan, pero jiñi jontoloʼ bʌ miʼ majlelob ti jumpʼejl ajñibʌl chaʼan miʼ yʌqʼuentelob i yilan wocol. An yambʌ miʼ yʌlob chaʼan mi lac majlel yaʼ baqui an i chʼujlel lac ñojteʼelob. Yicʼot an ñopbalʌl muʼ bʌ i yʌlob chaʼan mi lac majlel ti toj mulil yaʼ baqui añob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob, ti wiʼil mi lac chaʼ ilan pañimil (chʼocʼan) ti yambʌ bʌcʼtalʌl.

4. ¿Baqui bʌ cʌntesa an i yʌlʌyob cabʌl ñopbalʌl chaʼan jiñi chʌmel?

4 Cabʌl ñopbalʌl miʼ ñaʼtañob chaʼan anto chuqui cuxul miʼ cʌytʌl lac chaʼan cheʼ mi lac chʌmel. Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ñopbalʌl tac am bʌ ti wajali yicʼot am bʌ wʌle ora, miʼ yʌlob chaʼan anto chuqui cuxul miʼ cʌytʌl lac chaʼan tiʼ pejtelel ora yicʼot chaʼan muʼto bi lac mejlel ti qʼueloñel, muʼto bi lac mejlel ti ñʌchʼtaya yicʼot muʼto bi lac mejlel ti pensar. Pero ¿bajcheʼ qui an jiñi? Cheʼ mi lac chʌmel, jiñi lac sicojc miʼ chʌmel jaʼel, maʼañix chuqui miʼ mejlel laj cʼajtesan, la cubin yicʼot maʼañix chuqui miʼ mejlel laj qʼuel. Cheʼ bʌ chʌmeñoñixla maʼañix chuqui miʼ cʼajtiyel lac chaʼan, maʼañix bajcheʼ yubil mi laj cubin. Come cheʼ bʌ miʼ chʌmel juntiquil, miʼ chʌmel jaʼel i sicojc, jin chaʼan maʼañix chuqui miʼ mejlel i melob.

¿CHUQUI MI LAC CHAʼLEN CHEʼ MI LAC CHɅMEL?

5, 6. Cheʼ bajcheʼ mi yʌl jiñi Biblia, ¿bajcheʼ yilal añob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob?

5 Jehová yujil chuqui mi lac chaʼlen cheʼ mi lac chʌmel come jiñʌch tsaʼ bʌ i Mele lac sicojc. Yujil baqui bʌ i sujmlel, cheʼ jaʼel, yaʼ tiʼ Tʼan muʼ bʌ lac taj yaʼ ti Biblia, miʼ tsictesan tiʼ sujmlel chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Jiñʌch baqui mi lac ñumen tsictesʌbentel jiñi cʌntesa: Cheʼ bʌ miʼ chʌmel juntiquil quixtañu, maʼañix chuqui cuxul miʼ cʌytʌl i chaʼan. Jiñi chʌmel mach lajalic bajcheʼ jiñi cuxtʌlel, jin chaʼan, jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob maʼañix chuqui miʼ qʼuelob, maʼañix chuqui miʼ ñʌchʼtañob yicʼot maʼañobix i pensar. Yicʼot maʼañix chuqui cuxul miʼ cʌytʌl i chaʼañob cheʼ tsaʼix chʌmiyob. Maʼañic chʼujlel mach bʌ yujilic chʌmel. *

¿Baqui tsaʼ majli i cʼʌcʼal jiñi ñichim?

6 Cheʼ bʌ Salomón tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi cuxuloʼ bʌ yujilob chaʼan mi caj i chʌmelob, ti wiʼil tiʼ tsʼijbu jaʼel chaʼan «maʼañix chuqui yujilob jiñi chʌmeñobix bʌ». Tsiʼ ñumen tsictesa chaʼan jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob, maʼañobix i cʼuxbiya, mi yujilobic to tsʼaʼleya yicʼot ‹maʼañix eʼtel, mi añic to chuqui miʼ wis ñaʼtañob i mel yaʼ ti [mucoñibʌl]› (pejcan Eclesiastés 9:5, 6, 10). Cheʼ jaʼel Salmo 146:4 mi yʌl cheʼ an majqui miʼ chʌmel, «miʼ toʼol jilel chuqui tsiʼ ñaʼtayob i mel», miʼ lajmel tiʼ pejtelel i ñaʼtʌbalob. La cujil chaʼan mucʼʌch lac chʌmel yicʼot maʼañix chuqui cuxul miʼ cʌytʌl lac chaʼan cheʼ miʼ chʌmel lac bʌcʼtal. Jiñi laj cuxtʌlel lajal bajcheʼ i cʼʌcʼal jumpʼejl ñichim (vela). Cheʼ bʌ miʼ yʌjpel i cʼʌcʼal jiñi, yaʼ jach miʼ jilel i maʼañix baqui miʼ chaʼ majlel ti tsʼʌjyel.

TSAʼ BɅ I YɅLɅ JESÚS CHAʼAN JIÑI CHɅMEL

7. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla cheʼ bʌ Jesús tsiʼ laja jiñi chʌmel bajcheʼ wʌyel?

7 Cheʼ bʌ Jesucristo tsiʼ taja ti tʼan juntiquil i yamigo tsaʼ bʌ chʌmi, tsiʼ yʌlʌ chuqui miʼ chaʼleñob jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob. Ñaxan tsiʼ sube jiñi xcʌntʼañob i chaʼan: «Wʌyʌlix lac piʼʌl Lázaro». Jiñi xcʌntʼañob tsiʼ ñaʼtayob chaʼan woli (yʌquel) ti wʌyel tiʼ caj i cʼamʌjel. Maʼañic tsiʼ wen chʼʌmbeyob isujm, jin chaʼan, Jesús tiʼ tsictesʌbeyob: «Chʌmenix Lázaro» (pejcan Juan 11:11-14). Tsaʼix laj cʌñʌ chaʼan Jesús tsiʼ laja bajcheʼ wʌyel jiñi chʌmel. Jiñi i yamigo maʼañic tsajñi ti panchan mi tsajñic ti toj mulil ti cʼajc. Yicʼot maʼañic tsaʼ ajñi baqui an ángelob, mi jiñic to tsaʼ majli baqui an i ñojteʼelob tsaʼix bʌ chʌmiyob, cheʼ jaʼel maʼañic tsiʼ chaʼ yila pañimil ti yambʌ bʌcʼtalʌl. Lajal cheʼ bajcheʼ tsaʼ ochi tam bʌ i wʌyel, pero maʼañic miʼ chaʼlen ñajal. An yan tac bʌ texto muʼ bʌ i lajin jiñi chʌmel bajcheʼ wʌyel. Ti jumpʼejl bʌ qʼuin, Jesús tsiʼ tejchesa jiñi xchʼoc bʌ i yalobil Jairo, Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Mach chʌmeñic. Woli jach ti wʌyel» (Lucas 8:52, 53).

Jehová tsiʼ mele jiñi quixtañu chaʼan miʼ chumtʌlob tiʼ pejtelel ora wʌʼ ti Pañimil

8. ¿Chucoch mucʼʌch mejlel laj cʌl chaʼan Dios mach yomic chaʼan miʼ chʌmelob jiñi quixtañujob?

8 ¿Jimba yom Dios chaʼan miʼ chʌmel jiñi wiñicob xʼixicob? Mach jiñiqui. Jehová tsiʼ mele jiñi quixtañu chaʼan miʼ chumtʌlob tiʼ pejtelel ora wʌʼ ti Pañimil. Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ ti ili libro, Dios tsiʼ yʌcʼʌ ti chumtʌl jiñi Adán yicʼot Eva ti jumpʼejl i tʼojol jax bʌ paraíso yicʼot tsiʼ subeyob chaʼan maʼañic baqui ora mi caj i cʼamʼañob. Jehová yom tsiʼ yʌlʌ chaʼan wen miʼ chumtʌlob. ¿Am ba juntiquil tatʌl yom bʌ chaʼan i yalobil miʼ ñoxʼan yicʼot miʼ chʌmel? ¡Maʼañic! Jehová miʼ cʼuxbin i yalobilob yicʼot yom tsiʼ yʌlʌ chaʼan tijicña miʼ chumtʌlob tiʼ pejtelel ora wʌʼ ti Pañimil. Jiñi Biblia mi yʌl chaʼan «Dios tsiʼ yotsa tiʼ pusicʼal jiñi quixtañujob chaʼan miʼ mulañob chumtʌl tiʼ pejtelel ora» (Eclesiastés 3:11, TNM). Cheʼ bʌ Jehová tsiʼ meleyonla, tsiʼ yʌqʼueyonla ti lac pensar chaʼan mi lac mulan chumtʌl tiʼ pejtelel ora yicʼot tsaʼʌch i jambeyonla jiñi bij chaʼan miʼ tsʼʌctiyel jiñi muʼ bʌ lac mulan.

¿CHUCOCH MI LAC CHɅMEL?

9. ¿Baqui bʌ mandar tsiʼ yʌqʼue Jehová jiñi Adán yicʼot chucoch mach jumpʼejlic mandar wocol bʌ ti melol?

9 Cheʼ jiñi, ¿chucoch mi lac chʌmel? Chaʼan mi lac tajben i jacʼbal ili cʼajtiya yom mi lac tsajin chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlel jiñi ñaxam bʌ wiñic yicʼot tiʼ tojlel jiñi ñaxam bʌ xʼixic wʌʼ ti Pañimil. Jiñi Biblia miʼ tsictesan: «Lac Yum Dios tsiʼ yʌcʼʌ ti colel ti lum pejtelel i tʼojol bʌ teʼ yicʼot utsʼat bʌ chaʼan [...] bʌlñʌcʼʌl» (Génesis 2:9). Pero tsaʼ ajqʼui jumpʼejl mandar. Dios tsiʼ sube Adán: «Miʼ mejlel a cʼux i wut pejtelel teʼ am bʌ ti pʌcʼʌbʌl. Cojach jiñi teʼ muʼ bʌ i yʌqʼueñet a cʌn chuqui utsʼat yicʼot chuqui jontol mach a cʼux come ti jiñi qʼuin cheʼ maʼ cʼuxben i wut wersa mi caj a chʌmel» (Génesis 2:16, 17). Mach jumpʼejlic mandar wocol bʌ ti melol come an yan tac bʌ teʼ muʼ bʌ i yʌcʼ i wut yom bʌ cʼuxol. Jin chaʼan, tsaʼ aqʼuentiyob chaʼan miʼ pʌsob mi tsaʼʌch i qʼueleyob ti ñuc jiñi tsaʼ bʌ aqʼuentiyob ti Jehová, junchajp jiñʌch cheʼ mach xmulilobic tsaʼ mejliyob. Cheʼ tsaʼic i jacʼʌyob jiñi mandar, tsiʼ pʌsʌyob chaʼan mucʼʌch i qʼuelob ti ñuc i yumʌntel i Tat am bʌ ti panchan yicʼot chaʼan mucʼʌch i qʼuelob ti ñuc jiñi mandar.

10, 11. a) ¿Bajcheʼ tsaʼ cʼoti i ñusʌbeñob i mandar Dios jiñi ñaxan bʌ lac tat lac ñaʼ? b) ¿Chucoch cheʼ bʌ tsiʼ ñusʌbeyob i mandar Jehová jiñi Adán yicʼot Eva jiñʌch jumpʼejl tsʌts bʌ mulil?

10 Jiñi ñaxam bʌ lac tat lac ñaʼ maʼañic tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Jehová. Satanás tsiʼ cʼʌñʌ juncojt lucum chaʼan miʼ pejcan jiñi Eva, tsiʼ cʼajtibe: «¿Isujm ba tsiʼ yʌlʌ Dios: Mach yomic mi laʼ cʼuxben i wut pejtel jiñi teʼ am bʌ ti jiñi pʌcʼʌbʌl?». Jiñi xʼixic tsiʼ sube: «Miʼ mejlel j cʼux lojon i wut jiñi teʼ tac am bʌ ti pʌcʼʌbʌl. Pero Dios tsiʼ yʌlʌ: Mach yomic mi laʼ cʼux i wut jiñi teʼ am bʌ ti yojlil jiñi pʌcʼʌbʌl. Mach laʼ tʌl ame chʌmiquetla» (Génesis 3:1-3).

11 Satanás tsiʼ yʌlʌ: «Maʼañic mi caj laʼ chʌmel. Yujil Dios mux i cajñel laʼ wut cheʼ mi laʼ cʼuxben i wut jiñi teʼ. Lajal mi caj laʼ wajñel bajcheʼ Dios. Mi caj la cʌn chuqui tac utsʼat yicʼot chuqui tac jontol» (Génesis 3:4, 5). Jiñi Diablo tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan jiñi Eva chaʼan weñʌch cheʼ miʼ cʼux jiñi wut teʼ tsaʼ bʌ subenti chaʼan maʼañic miʼ cʼux. Tsiʼ sube chaʼan mi caj i bajñel ñaʼtan chuqui wen yicʼot chuqui mach bʌ weñic o miʼ bajñel mel chuqui jach yom. Satanás tsiʼ jopʼbe i mul Jehová cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan tsiʼ chaʼle lot cheʼ bʌ tsiʼ sube chuqui mi caj i chaʼleñob cheʼ bʌ miʼ cʼuxbeñob i wut jiñi teʼ. Eva tsiʼ jacʼbe i tʼan jiñi Diablo, jin chaʼan tsiʼ cʼuxbe i wut jiñi teʼ. Ti wiʼil, tsiʼ yʌqʼue i ñoxiʼal chaʼan miʼ cʼux jaʼel. Adán yicʼot Eva yujilob chaʼan woliʼ melob chuqui ticʼbil i chaʼan Dios. Mach chaʼañic mach yujilobic jiñi tsaʼ bʌ i meleyob. Cheʼ bʌ tsiʼ cʼuxuyob i wut jiñi teʼ, tsiʼ ñusayob ti pʼis jiñi mandar mach bʌ wocolic ti melol. Cheʼ bajcheʼ jiñi, tsiʼ pʼajayob i Tat am bʌ ti panchan yicʼot i yumʌntel. Maʼañix i ñusʌbentelob i mul come maʼañic tsiʼ qʼueleyob ti ñuc jiñi Dios wen yujil bʌ cʼuxbiya.

12. ¿Chuqui miʼ mejlel i coltañonla chaʼan mi lac chʼʌmben isujm bajcheʼ yubil tsaʼ yubi Jehová cheʼ bʌ Adán yicʼot Eva tsiʼ contrajiyob?

12 Ñaʼtancu añic juntiquil a walobil maʼañic bʌ miʼ jacʼ a tʼan, maʼañic bʌ miʼ qʼuelet ti ñuc yicʼot maʼañic miʼ cʼuxbiñet. ¿Maʼañic ba miʼ yʌqʼueñet a chʼijiyemlel? Ñaʼtancu bajcheʼ cʼamel tsiʼ yʌqʼue i chʼijiyemlel Jehová cheʼ bʌ jiñi Adán yicʼot Eva tsiʼ contrajiyob.

Adán tsaʼ mejli ti tsʼubejn yicʼot tsaʼ chaʼ sujti ti tsʼubejn

13. ¿Chuqui mi caj i chaʼlen Adán tsiʼ yʌlʌ Jehová cheʼ bʌ miʼ chʌmel yicʼot chuqui i sujmlel jiñi?

13 Adán yicʼot Eva maʼañic tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Jehová, i maʼañix chucoch chʌn cuxul to miʼ yajñelob tiʼ pejtelel ora. Jin chaʼan tsaʼ chʌmiyob cheʼ bajcheʼ tsaʼ wʌn subentiyob. Tsaʼ junyajlel jiliyob. Maʼañic baqui tsaʼ chaʼ majliyob ti chumtʌl bajcheʼ chʼujlel. Jiñʌch tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ ti ñaʼtʌntel jiñi tʼan tsaʼ bʌ i sube Jehová jiñi ñaxam bʌ wiñic, tsaʼ yʌlʌ: «Tsʼubeñet. Mi caj a chaʼ sujtel ti tsʼubejn» (Génesis 3:19). Dios tsiʼ mele Adán ti tsʼubejn (Génesis 2:7). Ti ñaxan maxto añic jiñi Adán. Cheʼ bʌ Jehová tsiʼ sube chaʼan mi caj i chaʼ sujtel ti tsʼubejn, tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan chaʼan mi caj i junyajlel chʌmel. Lajal bajcheʼ jiñi tsʼubejn, Adán maʼañic i cuxtʌlel tsaʼ cʌyle.

14. ¿Chucoch mi lac chʌmel?

14 Adán yicʼot Eva i wentʌlel maʼañic tsaʼ chʌmiyob cheʼ machic tsiʼ chaʼleyob mulil, pero come tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Dios, jin chaʼan tsaʼ chʌmiyob. Ili ora mi lac chʌmel come tilemonla tiʼ pʼolbal Adán jaʼel, i jiñʌch tsiʼ ñusʌbeyonla jiñi mulil yicʼot chʌmel (pejcan Romanos 5:12). Jiñi mulil lajal bajcheʼ tsʌts bʌ cʼamʌjel muʼ bʌ lac ñusʌben lac bʌ yicʼot maʼañic majqui miʼ mejlel ti colel. Muʼ bʌ lac taj chaʼan jiñi, jiñʌch cheʼ mi lac chʌmel, mach laj camigojic mi jumpʼejlic bendición, laj contrajʌch (1 Corintios 15:26). ¡Mi laj cʌqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová chaʼan tsiʼ tojo lac mul come tsiʼ locʼsayonla tiʼ cʼʌb jiñi jontol bʌ laj contra!

¿BAJCHEʼ MIʼ COLTAÑONLA CHEʼ MI LAJ CɅN I SUJMLEL CHAʼAN JIÑI CHɅMEL?

15. ¿Chucoch mi lac taj lac tijicñʌyel cheʼ mi laj cʌn baqui bʌ i sujmlel jiñi chʌmel?

15 Mi lac wen taj lac tijicñʌyel cheʼ mi lac ñaʼtan chaʼan jiñi Biblia miʼ tsictesan bajcheʼ añob jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj cʌñʌ, maʼañix miʼ yilañob wocol jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob. Mach yomic mi lac bʌcʼñan come maʼañix chuqui miʼ mejlel i tumbeñoñobla. Maʼañix miʼ cʼajtiñob i coltʌntel yicʼot maʼañix miʼ mejlel i coltañoñobla. Maʼañix miʼ mejlel i pejcañoñobla mi muqʼuic to i mejlel lac pejcañob. Jiñi wiñicob xʼixicob miʼ yʌqʼueñob taqʼuin jiñi ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti ñopbalʌl come miʼ ñopob jiñi lotintel baqui miʼ subentelob chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ miʼ mejlel i coltañob. Pero cheʼ mi laj cʌn baqui bʌ i sujmlel, maʼañix mi laj cʌcʼ lac bʌ ti lotintel.

16. ¿Majqui an i pucu jiñi cʌntesa ti cabʌl ñopbalʌl tac yicʼot bajcheʼ miʼ mel?

16 ¿Muʼ ba i ñop jiñi a ñopbal chuqui mi yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ? Cabʌl ñopbalʌl maʼañic miʼ ñopob. ¿Chucoch? Come Satanás tsaʼix i wen pucu jiñi cʌntesa. Miʼ cʼʌn jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl chaʼan miʼ yʌqʼuen i ñop jiñi quixtañujob chaʼan cheʼ mi lac chʌmel anto baqui miʼ majlel jiñi lac chʼujlel. Cheʼ jaʼel, miʼ cʼʌn yan tac bʌ lot chaʼan miʼ ñajtʼesan jiñi wiñicob xʼixicob tiʼ tojlel Jehová. ¿Bajcheʼ an i mele?

17. ¿Chucoch miʼ yʌcʼ ti wajlentel Jehová jiñi cʌntesa chaʼan toj mulil tiʼ cʼajc tiʼ pejtelel ora?

17 Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ, an ñopbalʌl muʼ bʌ i chaʼleñob cʌntesa chaʼan jiñi jontoloʼ bʌ mi caj i majlelob i tojob i mul ti cʼajc tiʼ pejtelel ora. Ili cʌntesa miʼ yʌcʼ ti wajlentel Jehová come Dios jiñʌch juntiquil wen yujil bʌ cʼuxbiya yicʼot maʼañic baʼ ora miʼ yʌqʼuen i toj i mul jiñi quixtañujob bajcheʼ jiñi (pejcan 1 Juan 4:8). ¿Chuqui maʼ wʌl jatet cheʼ maʼ qʼuel juntiquil tatʌl miʼ yotsʌben i cʼʌb i yalobil ti cʼajc chaʼan miʼ yʌqʼuen i toj i mul come maʼañic tsiʼ jacʼbe i tʼan? ¿Muʼ ba caj a qʼuel ti ñuc bajcheʼ jiñi? ¿Muʼ ba caj a mulan a cʌn? Maʼañic. Tajol mi caj a wʌl chaʼan jiñʌch juntiquil tatʌl wen jontol bʌ. Jin yom Satanás cheʼ mi lac ñop chaʼan Jehová miʼ yʌcʼ ti ilaya wocol quixtañujob ti cʼajc tiʼ pejtelel ora.

18. ¿Baqui tsaʼ loqʼui tilel jiñi lot chaʼan yom miʼ chʼujutesʌntel jiñi chʌmeñoʼ bʌ?

18 Satanás miʼ cʼʌn jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl chaʼan miʼ puc jiñi cʌntesa chaʼan jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob miʼ sujtelob ti chʼujlel yicʼot chaʼan yom miʼ qʼuejlelob ti ñuc yicʼot miʼ chʼujutesʌntelob. Jiñi cʌntesa mi yʌl chaʼan i chʼujlel jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob miʼ mejlelob ti sujtel bajcheʼ pʼʌtʌl bʌ la camigo o wen jontol bʌ laj contra. Come cabʌl quixtañu miʼ ñopob ili lotintel, jin chaʼan miʼ bʌcʼñañob, miʼ qʼuelob ti ñuc yicʼot miʼ chʼujutesañob. Jiñi Biblia miʼ cʌntesañonla chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ yʌquelob jach ti wʌyel yicʼot cojach yom mi lac chʼujutesan jiñi isujm bʌ Dios, Jehová, come jiñʌch tsaʼ bʌ i meleyonla yicʼot miʼ yʌqʼueñonla tiʼ pejtelel chuqui la com (Apocalipsis 4:11).

19. ¿Baqui bʌ yambʌ cʌntesʌntel loqʼuem bʌ ti Biblia miʼ mejlel lac chʼʌmben isujm chaʼan jiñi chʌmel?

19 Cheʼ la cujilix baqui añob jiñi chʌmeñoʼ bʌ, maʼañix mi caj lac lotintel tiʼ cʌntesa jiñi mach bʌ isujmic ñopbalʌl. Cheʼ jaʼel, mi lac ñumen cʌn jiñi yan tac bʌ cʌntesa am bʌ ti Biblia baqui mi yʌl chaʼan mi caj lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora ti jumpʼejl Paraíso wʌʼ ti Pañimil. Ili pijtaya mi lac ñumen ñop cheʼ mi laj cʌn chaʼan jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob maʼañic baqui mi caj i majlelob ti chumtʌl bajcheʼ chʼujlel.

20. ¿Baqui bʌ cʼajtiya mi caj laj qʼuel ti yambʌ cʌntesʌntel?

20 Añix ñumen cabʌl siglo cheʼ bʌ jiñi xucʼul bʌ Job tsiʼ mele ili cʼajtiya: «Cheʼ mic chʌmel lojon, ¿muʼ ba caj c chaʼ cuxtʌyel?» (Job 14:14). ¿Muʼ ba caj i mejlel i chaʼ aqʼuentelob i cuxtʌlel jiñi tsaʼix bʌ chʌmiyob? I jacʼbal muʼ bʌ i yʌcʼ jiñi Biblia miʼ yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel, cheʼ bajcheʼ mi caj laj qʼuel ti yambʌ cʌntesʌntel.

^ parr. 5 Yaʼ ti apéndice «¿Am ba i chʼujlel jiñi quixtañujob mach bʌ yujilic chʌmel?», mi caj a ñumen cʌn chaʼan jiñi tʼan chʼujlel.