CɅNTESɅNTEL 14
Taja a tijicñʌyel ti a familia
1, 2. ¿Chuqui yom Jehová chaʼan jiñi familia tac?
JEHOVÁ tsiʼ waʼchoco jiñi ñujpuñel. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan tsiʼ mele (pʌtʌ) jiñi ñaxam bʌ xʼixic i tsiʼ pʌyʌ majlel baʼan jiñi wiñic. Wen tijicña tsiʼ yubi Adán i tsiʼ yʌlʌ tiʼ tojlel jiñi xʼixic: «Jiñʌch c bʌquel loqʼuem bʌ tic bʌquel yicʼot c bʌcʼtal loqʼuem bʌ tic bʌcʼtal» (Génesis 2:22, 23). Jehová yom chaʼan tijicñayob jiñi ñujpuñemoʼ bʌ.
2 Ili ora cabʌl wiñicob xʼixicob (quixtañujob) mach tijicñayobic tiʼ familia. Pero jiñi Biblia miʼ chʼʌm tilel principio yicʼot ticʼojel tac muʼ bʌ i mejlel i coltañob chaʼan wen yicʼot tijicña miʼ yajñelob (Lucas 11:28). Cheʼ jaʼel, miʼ pʌsbeñonla i melbal (chaʼlibal) tac Jehová yicʼot Jesús i jiñi familia tac tijicña mi caj i yajñelob mi mucʼʌch i lajiñob (Efesios 5:1, 2).
YOM BɅ DIOS CHAʼAN JIÑI ÑOXIʼALɅL
3, 4. a) ¿Bajcheʼ yom miʼ mel jiñi wiñic tiʼ tojlel i yijñam? b) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ miʼ ñusʌbeñob i bʌ i mul?
3 Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan juntiquil wem bʌ ñoxiʼalʌl yom miʼ cʼuxbin yicʼot miʼ qʼuel ti ñuc i yijñam (pejcan Efesios 5:25-29). Yom uts yicʼot i yijñam tiʼ pejtelel ora. Cheʼ jaʼel, yom miʼ cʌntan i mach yomic miʼ ticʼlan.
4 ¿Chuqui yom miʼ mel jiñi wiñic cheʼ bʌ miʼ taj i sajtemal i yijñam? Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Winicob [«chʌn», TNM] cʼuxbin laʼ wijñam. Mach tsʌtsic yom mi laʼ pejcan» (Colosenses 3:19). Ñoxiʼalʌlob, cʼajtesanla chaʼan mi laʼ taj laʼ sajtemal jaʼel. Cheʼ jaʼel, mi laʼ wom chaʼan Dios miʼ ñusan laʼ mul yom mi laʼ ñusʌben i mul laʼ wijñam (Mateo 6:12, 14, 15). Mi jiñi wiñic yicʼot xʼixic miʼ ñusʌbeñob i bʌ i mul, tijicña mi caj i yajñelob tiʼ ñujpuñel.
5. ¿Chucoch yom miʼ qʼuel ti ñuc i yijñam jiñi wiñic?
5 Jehová yom chaʼan jiñi ñoxiʼalʌl miʼ qʼuel ti ñuc i yijñam. Jiñi wiñic yom miʼ wen qʼuel bajcheʼ miʼ coltan. Yom miʼ yʌqʼuen i pislel yicʼot i bʌl i ñʌcʼ. Yom miʼ sʌclʌben i yorajlel chaʼan miʼ chaʼleñob tʼan yicʼot miʼ ñop i chʼʌmben i sujm. Wen ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ miʼ mel iliyi. Mi juntiquil wiñic maʼañic miʼ cʌntan i yijñam tajol maʼañic miʼ ñʌchʼtʌbentel i yoración (1 Pedro 3:7). Jehová junlajal miʼ qʼuel jiñi wiñic yicʼot xʼixic. Ñuc i cʼʌjñibal miʼ qʼuel jiñi quixtañujob muʼ bʌ i cʼuxbiñob.
6. ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ jiñi wiñic yicʼot jiñi xʼixic ‹juntiquilob jachix›?
6 Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi ñoxiʼalʌl yicʼot i yijñam ‹mach chʌn chaʼtiquilobix, juntiquilob jachix› (Mateo 19:6). Jiñi ñujpuñemoʼ bʌ yom xucʼulob tiʼ tojlel i piʼʌl i maʼañic miʼ lotiñob yicʼot yambʌ (Proverbios 5:15-21; Hebreos 13:4). Cheʼ bʌ mi piʼleñob i bʌ, yomʌch ti chaʼticlel miʼ tijicñesañob i bʌ mach cojach yom miʼ bajñel ñaʼtan i bʌ juntiquil (1 Corintios 7:3-5). Jiñi wiñic yom miʼ cʼajtesan chaʼan «maʼanic [...] muʼ bʌ i tsʼaʼlen i bʌcʼtal», mucʼʌch i «weʼesan, miʼ cʌntan ti utsʼat». Jin chaʼan, yom miʼ wen cʼuxbin i yijñam yicʼot miʼ pʌsben i yutslel. Muʼ bʌ i ñumen mulan juntiquil xʼixic jiñʌch cheʼ jiñi i ñoxiʼal wen uts yicʼot miʼ cʼuxbin (Efesios 5:29).
YOM BɅ DIOS CHAʼAN JIÑI IJÑAMɅL
7. ¿Chucoch yomʌch an juntiquil i jol jiñi familia?
7 Pejtelel jiñi familia añʌch majqui yom miʼ tojʼesan chaʼan miʼ mejlel i tsʼʌctesañob i yeʼtel (troñel) ti jujuntiquil, yomʌch juntiquil i jol jiñi familia. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Com mi laʼ ñaʼtan, i jol pejtelel wiñicob jiñʌch 1 Corintios 11:3, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio).
Cristo, i jol xʼixic jiñʌch wiñic, i jol Cristo jiñʌch Dios» (8. ¿Bajcheʼ miʼ pʌs juntiquil xʼixic chaʼan mucʼʌch i qʼuel ti ñuc i ñoxiʼal?
8 I sujmʌch chaʼan pejtelel jiñi ñoxiʼalʌlob miʼ tajob i sajtemal. Pero mi jiñi ijñamʌl miʼ jacʼ muʼ bʌ i yʌl yicʼot miʼ coltan, jiñi i familia miʼ taj i wenlel (1 Pedro 3:1-6). Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Jini xʼixic laʼ i qʼuel ti ñuc i ñoxiʼal» (Efesios 5:33). Pero ¿ixcu mi mach xñoptʼañic? Jiñi xʼixic yomʌch miʼ qʼuel ti ñuc jaʼel. Jiñi Biblia miʼ chaʼ al: «Xʼixicob, yom mi laʼ wʌcʼ laʼ bʌ ti utsʼat tiʼ wenta laʼ ñoxiʼal. Cheʼ jini, mi maʼanic miʼ ñopob laʼ ñoxiʼal, mi caj i ñopob chaʼan utsʼat bʌ laʼ melbal, mach chaʼanic laʼ tʼan. Mi caj i qʼuelob toj bʌ laʼ melbal cheʼ mi laʼ jacʼbeñob ti utsʼat» (1 Pedro 3:1, 2). Jiñi wem bʌ i melbal jiñi ijñamʌl miʼ mejlel i coltan chaʼan i ñoxiʼal miʼ chʼʌmben i sujm yicʼot miʼ qʼuel ti ñuc chuqui miʼ ñop.
9. a) ¿Chuqui miʼ mejlel i mel jiñi xʼixic mi maʼañic miʼ mulan chuqui miʼ ñaʼtan i ñoxiʼal? b) ¿Baqui bʌ ticʼojel chaʼan jiñi ijñamʌlob mi lac taj ti Tito 2:4, 5?
9 ¿Chuqui miʼ mejlel i mel jiñi xʼixic mi maʼañic miʼ Génesis 21:9-12). Mi jiñi muʼ bʌ i yajcan i mel jiñi ñoxiʼalʌl maʼañic tiʼ contra muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia jiñi i yijñam yomʌch miʼ coltan (Hechos 5:29; Efesios 5:24). Cheʼ jaʼel, juntiquil wem bʌ ijñamʌl yomʌch miʼ cʌntan i familia (pejcan Tito 2:4, 5). Cheʼ bʌ jiñi i ñoxiʼal yicʼot i yalobilob miʼ qʼuelob chuqui miʼ mel tiʼ tojlelob, mi caj i ñumen cʼuxbiñob yicʼot i qʼuelob ti ñuc (Proverbios 31:10, 28).
mulan chuqui miʼ ñaʼtan i ñoxiʼal? Miʼ mejlel i yʌl, pero wen jach yom miʼ mel. Jumpʼejl ejemplo, Sara an chuqui tiʼ sube Abrahán maʼañic bʌ tsiʼ mulaj. Pero Jehová tiʼ sube Abrahán: «Mele cheʼ bajcheʼ tsiʼ subeyet» (¿Chucoch Sara jiñʌch wem bʌ ejemplo chaʼan jiñi ijñamʌlob?
10. ¿Chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi cʌy bʌ yicʼot divorcio?
10 An xñujpuñelob ti ora bʌ miʼ cʌyob i bʌ o miʼ chaʼleñob i bʌ ti divorciar. Pero jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan «jini xʼixic mach i lon cʌy i ñoxiʼal» i jiñi wiñic mach yomic miʼ cʌy i yijñam (1 Corintios 7:10, 11). I sujmʌch chaʼan an wen tsʌts tac bʌ wocol baqui tajol yom miʼ cʌyob i bʌ, pero yomʌch miʼ ñaxan wen ñaʼtañob. * ¿I chuqui miʼ yʌjlel chaʼan jiñi divorcio? Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan juntiquil ñujpuñem bʌ cojach miʼ mejlel i chaʼlen i bʌ ti divorciar mi jiñi i piʼʌl miʼ chaʼlen tsʼiʼlel yicʼot yambʌ mach bʌ i yijñamic o i ñoxiʼalic (Mateo 19:9).
YOM BɅ DIOS CHAʼAN JIÑI TATɅLOB
Jesús juntiquilʌch wem bʌ ejemplo chaʼan jiñi familia.
11. ¿Chuqui jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan jiñi alpʼeñelob?
11 Tatʌlob, aqʼuenla bajcheʼ cʼamel i yorajlel chaʼan mi laʼ wajñel laʼ wicʼot laʼ walobilob come i cʼʌjñibalʌch i chaʼañob. Jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ mi laʼ pʌsben i chaʼan bʌ Jehová (Deuteronomio 6:4-9).
12. ¿Chuqui yom miʼ mel jiñi tatʌlob chaʼan miʼ cʌntan i yalobilob?
1 Pedro 5:8). *
12 Ti jujumpʼejl qʼuin ñumen an jontolil ila tiʼ pañimil (mulawil) Satanás. An quixtañujob yom bʌ i ticʼlañob la calobilob. Jiñi alpʼeñelob tajol miʼ wersa piʼlentelob. An tatʌlob wocol bʌ miʼ yubiñob chaʼan miʼ yʌlob yicʼot i yalobil iliyi. Pero yomʌch miʼ wʌn subeñob chaʼan ili jontol bʌ quixtañujob yicʼot miʼ pʌsbeñob i cʌntañob i bʌ. Tatʌlob, yom mi laʼ cʌntan laʼ walobilob (13. ¿Bajcheʼ yom miʼ cʌntesan i yalobilob jiñi tatʌlob?
13 Jiñi tatʌlob añob tiʼ wenta i pʌsben jiñi i yalobilob Jeremías 30:11). Jin chaʼan, mach a ticʼob ti a michʼajel. Tiʼ sujm mach laʼ womic laʼ low ti laʼ tʼan bajcheʼ jumpʼejl espada (Proverbios 12:18). Coltañob i ñaʼtan chucoch yomʌch miʼ jacʼob tʼan (Efesios 6:4; Hebreos 12:9-11; qʼuele jiñi nota 29).
chaʼan yom wen i melbalob. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel a mel? Anquese jiñi alʌlob yomʌch miʼ tijqʼuelob, mach yomic cʌlʌx tsʌts bajcheʼ maʼ mel (YOM BɅ DIOS CHAʼAN JIÑI ALOBOB
14, 15. ¿Chucoch jiñi alpʼeñelob yomʌch miʼ jacʼbeñob i tʼan i tatob?
14 Jesús tiʼ pejtelel ora tsiʼ jacʼbe i tʼan i Tat, jinto jaʼel cheʼ bʌ wocol ti melol (Lucas 22:42; Juan 8:28, 29). Jehová yom chaʼan jiñi alobob miʼ jacʼbeñob i tʼan i tatob (Efesios 6:1-3).
15 Mi alpʼeñelet, tajol wocol maʼ wubin chaʼan maʼ jacʼben i tʼan a tatob. Pero cʼajtesan: Mi mucʼʌch a jaqʼueʼ tʼan, tijicña mi caj i yubin Jehová yicʼot a tatob (Proverbios 1:8; 6:20; 23:22-25). *
¿Chuqui mi caj i coltan jiñi xcolelob chaʼan xucʼulob ti Dios cheʼ mi xijqʼuelob i mel mach bʌ weñic?
16. a) ¿Bajcheʼ miʼ ñop Satanás i yʌqʼueñob i mel chuqui mach bʌ weñic jiñi xcolelob? b) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ jiñi a wamigojob miʼ cʼuxbiñob Jehová?
16 Satanás miʼ mejlel i cʼʌn a wamigojob yicʼot yambʌ xcolelob chaʼan maʼ mel mach bʌ weñic. Yujil chaʼan wocol mi caj a wubin chaʼan maʼañic maʼ jacʼ jiñi a xicʼol. Laʼ laj qʼuel jiñi ejemplo i chaʼan Dina, i yixicʼal (yixicpʼeñal) Jacob. Tsiʼ taja i yamigojob maʼañic bʌ miʼ cʼuxbiñob Jehová i jiñi tsiʼ yʌqʼue cabʌl wocol yicʼot tiʼ familia (Génesis 34:1, 2). Mi jiñi a wamigojob maʼañic miʼ cʼuxbiñob Jehová tajol mi caj i subeñetob a mel mach bʌ weñic. Mi tsaʼ mele, wen cʼux mi caj a wubin jatet, a familia yicʼot Jehová (Proverbios 17:21, 25). Jin chaʼan, wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ jiñi a wamigojob mucʼʌch i cʼuxbiñob Jehová (1 Corintios 15:33).
MIʼ MEJLEL A TAJ TIJICÑA BɅ A FAMILIA
17. ¿Chuqui añob tiʼ wenta jujuntiquil añoʼ bʌ ti familia?
17 Cheʼ bʌ yaʼ ti familia miʼ jacʼbeñob i ticʼojel tac Dios, maʼañic miʼ wen tajob wocol. Jin chaʼan, mi ñoxiʼalʌlet, cʼuxbin a wijñam yicʼot yom utset. Mi ijñamʌlet, qʼuele ti ñuc a ñoxiʼal, coltan ti chuqui miʼ ñaʼtan i mel yicʼot tsajcan jiñi ejemplo chaʼan jiñi xʼixic muʼ bʌ i yʌjlel ti Proverbios 31:10-31. Mi an a walobilob, pʌsbeñob i cʼuxbin Jehová (Proverbios 22:6). Mi ñoxiʼalʌlet yicʼot tatʌlet, yom wen maʼ mel a weʼtel bajcheʼ i jol jiñi familia (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). I jatetla alpʼeñeletbʌla, jacʼbenla i tʼan laʼ tatob (Colosenses 3:20). Yom mi laj cʼajtesan chaʼan jujuntiquil mi lac taj lac sajtemal, jin chaʼan yom an lac pecʼlel i mi laj cʼajtin i ñusʌntel lac mul. Bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, jiñi Biblia miʼ chʼʌm tilel i ticʼojel tac Jehová chaʼan miʼ tojʼesan jujuntiquil yaʼ ti familia.
^ parr. 10 Mi a womto a bej cʌn majlel, qʼuele jiñi i yopol 219 cʼʌlʌl 221 chaʼan jiñi libro «Chʌn ajñenla tiʼ cʼuxbiya Dios», melbil bʌ i chaʼan i testigojob Jehová.
^ parr. 12 Mi a womto a bej cʌn majlel, qʼuele jiñi video Sujten tiʼ yamigo Jehová cʌntesʌntel 17, melbil bʌ i chaʼan i testigojob Jehová.
^ parr. 15 Mi jiñi tatʌlob miʼ subeñob i yalobil chaʼan miʼ mel chuqui an tiʼ contra i mandar Jehová jiñi alob mach yomic miʼ jacʼ (Hechos 5:29).