Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

CAPÍTULO 5

«Yom mi lon c ñumen jacʼben i tʼan Dios bajcheʼ yumʌl»

«Yom mi lon c ñumen jacʼben i tʼan Dios bajcheʼ yumʌl»

Jiñi apóstolob tsiʼ cʌybeyob wen bʌ ejemplo jiñi xñoptʼañob cheʼ tsiʼ pʌsʌyob i xucʼtʌlel

Chucul ti Hechos 5:12–6:7

1-3. a) ¿Chuqui i mul jiñi apóstolob cheʼ bʌ tsaʼ pʌjyiyob majlel yaʼ ti Sanedrín, i chuqui yom miʼ wen ñaʼtañob? b) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel jiñi apóstolob?

 WEN michʼob jiñi juezob yaʼ bʌ añob ti Sanedrín, yaʼañob jiñi apóstolob. José Caifás, jiñi ñumen ñuc bʌ sacerdote i presidente bʌ yaʼ ti meloñibʌl, wen michʼ i mi yomicto i cʼʌmben i cʼabaʼ Jesús cheʼ bʌ miʼ suben jiñi apóstolob: «Tsaʼ lon c jamʌ subeyetla chaʼan maʼañic mi laʼ chʌn chaʼlen cʌntesa tiʼ cʼabaʼ jiñi wiñic. Pero tsaʼix laʼ butʼu Jerusalén ti laʼ cʌntesa. Ñaʼtʌbilʌch laʼ chaʼan chaʼan mi laʼ wʌqʼueñon lon c mulin cheʼ tsaʼ chʌmi jiñi wiñic» (Hech. 5:28). Ti yambʌ tʼan tsiʼ yʌlʌyob: «¡Cʌyʌxla subtʼan mi maʼañiqui muʼto caj laʼ qʼuel chuqui mi caj laʼ chaʼlen!».

2 ¿Chuqui mi caj i melob jiñi apóstolob? Jiñi tsaʼ bʌ i subeyob chaʼan miʼ chaʼleñob subtʼan jiñʌch Jesús come Jehová tsiʼ yʌqʼue i yeʼtel (Mat. 28:18-20). ¿Muʼ ba caj i cʌyob subtʼan tiʼ caj miʼ bʌcʼñañob i contrajob? ¿O mi caj i pʌsob i chʼejlel i xucʼul miʼ caj i yajñelob? Ti yambʌ tʼan, ¿majqui mi caj i jacʼbeñob i tʼan?, ¿i chaʼan Dios o i chaʼan wiñicob? Pedro tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel i ti ora tsiʼ yʌlʌ chuqui mi caj i melob.

3 ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac ñaʼtan ili? Come ili ora yom mi lac chaʼlen subtʼan i an i tajol mi caj laj contrajintel (Mat. 10:22). Tajol an chuqui maʼañic bʌ mi caj la cʌqʼuentel lac mel o mi caj i junyajl mʌctʌntel jiñi eʼtel (troñel) tsaʼ bʌ i yʌqʼueyonla Jehová. Junchajp muʼ bʌ caj i coltañonla chaʼan mi lac pʌs lac xucʼtʌlel jiñʌch cheʼ mi laj qʼuel chucoch tsaʼ pʌjyiyob majlel jiñi apóstolob yaʼ ti Sanedrín a i chuqui tsiʼ meleyob cheʼ bʌ tsaʼ chʼʌjquiyob.

«Jiñi i yángel Jehová tsiʼ jamʌ i puertajlel tac jiñi cárcel» (Hechos 5:12-21a)

4, 5. ¿Chucoch Caifás yicʼot jiñi yambʌ saduceojob tsaʼ wen michʼayob?

4 Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, cheʼ bʌ Pedro yicʼot Juan tsaʼ ñaxan subentiyob chaʼan miʼ cʌyob subtʼan, tsiʼ yʌlʌyob: «Maʼañic miʼ mejlel j cʌy lon cʌl jiñi tsaʼ bʌ lon j qʼuele yicʼot tsaʼ bʌ lon cubi» (Hech. 4:20). ¿Chuqui tsaʼ ujti ti wiʼil? Jiñi apóstolob tsaʼ chaʼ cajiyob ti subtʼan yaʼ ti templo i ñumento yaʼ ti «Corredor i chaʼan Salomón». Ilayi yaʼʌch baqui miʼ tempañob i bʌ cabʌl judíojob. Jiñi apóstolob tsiʼ meleyob milagro tac, tiʼ cʼoqʼuesayob jiñi cʼamoʼ bʌ i ti locʼsʌbe i xibʌlelob jiñi lac piʼʌlob. An tsaʼ bʌ cʼocʼayob anquese i yʌxñal jach Pedro tsiʼ tajayob. I cabʌl tsaʼ bʌ cʼocʼayob tsiʼ ñopoyob i sujmlel, cheʼ bajcheʼ iliyi «tsaʼ bej pʼojliyob jiñi muʼ bʌ i ñopob lac Yum, yonlel wiñicob yicʼot xʼixicob» (Hech. 5:12-15).

5 Caifás yicʼot jiñi yambʌ saduceojob «wen michʼob» tsiʼ yʌcʼʌyob ti ochel ti cárcel jiñi apóstolob (Hech. 5:17, 18). ¿Chucoch wen michʼob? Junchajp, come jiñi apóstolob woli (choncol) i pʌsob chaʼan Jesús tsaʼ chaʼ cuxtʌyi i jiñi saduceojob maʼañic miʼ ñopob chaʼan miʼ chaʼ cuxtesʌntel jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Cheʼ jaʼel, woli (yʌquel) i yʌlob chaʼan majqui jach miʼ ñop Jesús mi caj i taj i cuxtʌlel. Jiñi saduceojob miʼ bʌcʼñañob chaʼan jiñi lac piʼʌlob miʼ qʼuelob Jesús bajcheʼ i yumob, i tiʼ caj jiñi, jiñi romanojob mi caj i michʼañob yicʼot miʼ contrajiñob (Juan 11:48). Jin chaʼan, mach yomobic chaʼan jiñi apóstolob miʼ chaʼleñob subtʼan.

6. ¿Majqui miʼ yʌcʼob ti contrajintel jiñi i wiñicob Jehová, i chucoch mach yomic toj sajtel lac pusicʼal?

6 Ili ora jaʼel, jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tac miʼ yʌcʼob ti contrajintel jiñi i wiñicob Jehová. Miʼ cʼʌñob jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel yicʼot jiñi medios de comunicación chaʼan miʼ mʌctʌntel jiñi lac subtʼan. ¿Chucoch mach yomic miʼ toj sajtel lac pusicʼal cheʼ bʌ mi lac tsʼaʼlentel? Ñaxam bʌ, come jiñi wen tʼan muʼ bʌ lac sub miʼ yʌcʼ ti cʌjñel chaʼan lot jach muʼ bʌ i pʌsob jiñi mach bʌ i sujmic ñopbalʌl tac. I chaʼpʼejlel, come cheʼ bʌ jiñi lac piʼʌlob utsoʼ bʌ miʼ jacʼob jiñi i sujmlel miʼ cʌyob jiñi cʌntesa yicʼot costumbre tac tsaʼ bʌ i cʌñʌyob ti ñaxan (Juan 8:32).

7, 8. ¿Bajcheʼ tsiʼ coltayob jiñi apóstolob tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñi ángel, i chuqui yom mi laj cʼajtiben lac bʌ?

7 Cheʼ bʌ jiñi apóstolob woliʼ pijtañob chaʼan miʼ yujtel meloñel tiʼ tojlelob, tajol tsiʼ cʼajtibeyob i bʌ mi muqui caj i tsʌnsʌntelob (Mat. 24:9). Pero an chuqui tsaʼ ujti ti jiñi acʼʌlel: «Jiñi i yángel Jehová tsiʼ jamʌ i puertajlel tac jiñi cárcel» (Hech. 5:19). b Cheʼ jiñi tiʼ subeyob: «Cucula yaʼ ti templo i chʌn subenla jiñi tejclum pejtelel jiñi tʼan» (Hech. 5:20). ¿Bajcheʼ tsiʼ coltayob iliyi? Tsiʼ qʼueleyob chaʼan weñʌch chuqui woliʼ melob i tsiʼ yʌqʼueyob i pʼʌtʌlel chaʼan xucʼul miʼ yajñelob anquese miʼ tajob wocol. Yicʼotob i chʼejlel, «tsaʼ ochiyob ti templo cheʼ ti sʌcʼan i tsaʼ cajiyob ti cʌntesa» (Hech. 5:21).

8 Yom mi laj cʼajtiben lac bʌ: «Cheʼ muqʼuic c taj wocol tac bajcheʼ iliyi, ¿muʼ ba caj c pʌs c ñopoñel yicʼot c chʼejlel chaʼan mic bej chaʼlen subtʼan?». Junchajp muʼ bʌ caj i coltañonla jiñʌch cheʼ mi laj cʼajtesan chaʼan jiñi ángelob woliʼ coltañonla chaʼan mi lac sub «ti tsʼʌcʌl chaʼan bʌ jiñi i Yumʌntel Dios» (Hech. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

«Yom mi lon c ñumen jacʼben i tʼan Dios bajcheʼ yumʌl i mach jiñic jiñi wiñicob» (Hechos 5:21b-33)

«Jin chaʼan tsiʼ pʌyʌyob majlel i tsiʼ yʌcʼʌyob tiʼ tojlel jiñi Sanedrín» (Hechos 5:27).

9-11. ¿Chuqui tsiʼ meleyob jiñi apóstolob cheʼ bʌ tsaʼ subentiyob i cʌy jiñi subtʼan, i chuqui ti ejemplo tsiʼ cʌybeyoñobla?

9 Caifás yicʼot jiñi juezob ti Sanedrín chajpʌbilobix chaʼan miʼ yʌqʼueñob i xotʼ i mul jiñi apóstolob. Jin chaʼan, tsiʼ chocoyob majlel jiñi soldadojob chaʼan miʼ pʌyob tilel, pero mach yujilobic chaʼan maʼix yaʼañob ti cárcel. Ñaʼtancu bajcheʼ yubil tsiʼ yubiyob i bʌ cheʼ bʌ tsiʼ qʼueleyob cheʼ maʼix yaʼañob anquese wen ñupʼul tsiʼ tajayob jiñi cárcel, «i jiñi xcʌntayajob yaʼ waʼalob yaʼ ti puerta». ¡Tajol tsaʼ toj sajtiyob i pusicʼal! (Hech 5:23). Jiñi capitán yaʼ ti templo ti ora tsiʼ yubi chaʼan jiñi apóstolob yaʼix chaʼ añob ti subtʼan yaʼ ti templo, jin chaʼan tsiʼ pʌyʌ majlel jiñi i soldadojob chaʼan miʼ majlel i chaʼ chucob jiñi apóstolob i tsiʼ pʌyʌyob majlel yaʼ ti meloñibʌl.

10 Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj qʼuele tiʼ tejchibal ili capítulo, jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel yaʼ ti ñopbalʌl tiʼ subeyob jiñi apóstolob chaʼan ti ora miʼ cʌyob jiñi subtʼan. ¿I chuqui tsiʼ meleyob? Pedro tsiʼ jacʼʌ tiʼ wenta i piʼʌlob: «Yom mi lon c ñumen jacʼben i tʼan Dios bajcheʼ yumʌl i mach jiñic jiñi wiñicob» (Hech. 5:29). Cheʼ bajcheʼ jiñi, jiñi apóstolob tsiʼ cʌybeyob wem bʌ ejemplo jiñi xñoptʼañob. Anquese mucʼʌch lac jacʼbeñob i tʼan «jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel», mach mejlic i xicʼonla chaʼan mi lac cʌy lac mel muʼ bʌ i mulan Dios o chaʼan mi lac mel mach bʌ añic miʼ mulan (Rom. 13:1). Jin chaʼan, mi tsiʼ yʌlʌyob chaʼan mi laj cʌy subtʼan maʼañic mi caj lac jacʼ come jumpʼejlʌch eʼtel tsaʼ bʌ i yʌqʼueyonla Jehová. Mi caj lac sʌclan bajcheʼ yambʌ miʼ mejlel lac sub jiñi wen tʼan.

11 Jiñi juezob tsaʼ wen michʼayob cheʼ bʌ tsiʼ qʼuelbeyob i chʼejlel jiñi apóstolob, jin chaʼan tsaʼto i ñopo i tsʌnsañob (Hech. 5:33). Jiñi apóstolob tsiʼ ñaʼtayob chaʼan mi caj i tsʌnsʌntelob, pero wen utsʼatax bajcheʼ tsiʼ coltayob Jehová.

«Maʼañic mi caj i mejlel laʼ jisan» (Hechos 5:34-42)

12, 13. a) ¿Chuqui tiʼ sube Gamaliel jiñi juezob, i chuqui tsiʼ meleyob? b) ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i coltan i tejclum Jehová? c) Anquese Jehová maʼañic miʼ mʌctan chaʼan mi lac ñusan wocol, ¿chuqui miʼ mejlel lac ñop?

12 Cheʼ jiñi tsaʼ caji ti tʼan Gamaliel, c «juntiquil xcʌntesa Mandar muʼ bʌ i qʼuejlel ti ñuc tiʼ pejtelel jiñi tejclum» yicʼot ti jiñi juezob. Cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan miʼ jumucʼ locʼsʌntel jiñi apóstolob tsaʼʌch jacʼbenti i tʼan (Hech. 5:34). Cheʼ jiñi, tsaʼ caji i taj ti tʼan jiñi lac piʼʌlob tsaʼ bʌ i contraji jiñi romanojob. Ti ñaxan tsiʼ yʌlʌ chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi jiñi yumʌlob i chaʼan, tsaʼ pam pujqui jiñi i wiñicob. Yicʼot iliyi tiʼ subeyob chaʼan yom jach miʼ pʌsob i pijt i maʼañix miʼ bej mʌctañob jiñi apóstolob come tsaʼix chʌmi jiñi i yumob. Tiʼ subeyob: «Mic subeñetla chaʼan maʼañic mi laʼ wotsan laʼ bʌ laʼ wicʼot jiñi wiñicob yicʼot chaʼan mi laʼ cʌy laʼ ticʼlañob. Come mi ili eʼtel tilem ti wiñicob, mi caj i jilel. Pero mi tilemʌch ti Dios, jatetla maʼañic mi caj i mejlel laʼ jisan. Yom tsajaletla, tajol woli laʼ contrajin Dios» (Hech. 5:38, 39). Jiñi juezob tsaʼʌch i jacʼʌyob, pero tsiʼ yʌlʌyob chaʼan miʼ jajtsʼel jiñi apóstolob i tiʼ subeyob «chaʼan miʼ cʌyob tʼan tiʼ cʼabaʼ Jesús» (Hech. 5:40).

13 Ili ora jaʼel, Jehová miʼ cʼʌn wiñicob bajcheʼ Gamaliel chaʼan miʼ coltan i tejclum (Pr. 21:1). Miʼ cʼʌn jiñi chʼujul bʌ espíritu chaʼan miʼ ñijcan jiñi yumʌlob, juezob o muʼ bʌ i yʌcʼob ley tac chaʼan miʼ tsʼʌctiyel jiñi yom bʌ (Neh. 2:4-8). Pero an i tajol maʼañic miʼ mʌctan chaʼan mi lac ticʼlʌntel tiʼ caj mi lac melben i yeʼtel (1 Ped. 3:14). Mi cheʼ mi la cujtel bajcheʼ jiñi, an chaʼchajp yom bʌ mi lac ñop: Ñaxam bʌ, chaʼan Jehová mi caj i yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel chaʼan mi laj cuch. I chaʼpʼejlel, chaʼan jiñi laj contrajob maʼañic mi caj i mejlel i jisan jiñi la queʼtel (Is. 54:17; 1 Cor. 10:13).

14, 15. a) ¿Chuqui tsiʼ meleyob jiñi apóstolob cheʼ bʌ tsaʼ jajtsʼiyob, i chucoch? b) Alʌ jumpʼejl experiencia muʼ bʌ i pʌs chaʼan miʼ mejlel lac taj lac tijicñʌyel cheʼ bʌ mi lac ñusan wocol.

14 ¿Tsaʼ ba cʼuñʼayob yicʼot tsiʼ cʌyʌyob subtʼan jiñi apóstolob cheʼ bʌ tsaʼ jajtsʼiyob? Maʼañic. Tijicñayob «tsaʼ loqʼuiyob yaʼ baqui an jiñi Sanedrín» (Hech. 5:41). ¿Chucoch tijicñayob? Mach chaʼañic tsaʼ ticʼlʌntiyob, chaʼañʌch yujilob chucoch tsaʼ ticʼlʌntiyob, chaʼan i xucʼtʌlelob ti Jehová yicʼot woliʼ tsajcañob Jesús (Mat. 5:11, 12).

15 Cheʼ bajcheʼ ti ñaxam bʌ siglo, jiñi xñoptʼañonbʌla tijicñayonla cheʼ mi laj contrajintel tiʼ caj lac subtʼan (1 Ped. 4:12-14). Maʼañic mi lac mulan mi lac ticʼlʌntel, mi lac chʼʌjquel o mi la cotsʌntel ti cárcel, pero mucʼʌch la cubin lac tijicñʌyel cheʼ xucʼul mi la cajñel ti Jehová. Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel jiñi hermano Henryk Dornik, cabʌl bʌ jab tsaʼ ticʼlʌnti cheʼ bʌ an tiʼ yeʼtel juntiquil jontol (simaron) bʌ yumʌl. Ti agosto chaʼan 1944, Henryk yicʼot i yeran tsaʼ chojquiyob majlel baqui miʼ yʌjqʼuelob ti tsʌts bʌ eʼtel. Jiñi i contrajob tsiʼ yʌlʌyob: «Maʼañic miʼ jacʼob i mel maʼañic bʌ miʼ mulan Dios, tijicñayob yilal cheʼ miʼ ticʼlʌntelob». Jiñi hermano Dornik miʼ yʌl: «Maʼañic mic mulan cheʼ mic ticʼlʌntel, pero tijicñayon cheʼ wen tsaʼ mejli c ñusan jiñi wocol come cujil chaʼan woli c pʌs c xucʼtʌlel ti Jehová» (Sant. 1:2-4).

Cheʼ bajcheʼ jiñi apóstolob mi lac chaʼlen subtʼan «ti jujumpʼejl otot».

16. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌyob jiñi apóstolob chaʼan yom i subob jiñi wen tʼan ti tsʼʌcʌl? ¿I bajcheʼ mi lac lajin jiñi apóstolob?

16 Jiñi apóstolob ti ora tsaʼ chaʼ cajiyob ti subtʼan. «Ti jujumpʼejl qʼuin, […] tsiʼ chʌn chaʼleyob cʌntesa yicʼot tiʼ subuyob jiñi wen tʼan tac tiʼ tojlel Cristo yaʼ ti templo yicʼot ti jujumpʼejl otot» (Hech. 5:42). d Ili chʼejloʼ bʌ xñoptʼan yomobʌch i sub ti tsʼʌcʌl jiñi wen tʼan, tsaʼ majliyob ti ototʌl tac cheʼ bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Jesús (Mat. 10:7, 11-14). Tajol cheʼ bajcheʼ ili tsiʼ butʼuyob Jerusalén tiʼ cʌntesa. Jiñi i testigojonbʌla Jehová ti ili ora cʌmbilonla chaʼan cheʼ mi lac mel bajcheʼ jiñi apóstolob ti wajali. Cheʼ bʌ mi lac julaʼtan jiñi lac piʼʌlob tiʼ yotot mi lac pʌs chaʼan la comʌch lac sub ti tsʼʌcʌl jiñi wen tʼan yicʼot chaʼan tiʼ pejtelelob miʼ yubiñob. ¿Am ba i yʌcʼʌ Jehová i bendición ti jiñi subtʼan ti ototʌl tac? Añʌch. Ti ili cojix bʌ qʼuin, yonlel lac piʼʌlob an i jacʼʌyob jiñi wen tʼan, i cabʌlob jin tsiʼ yubiyob cheʼ bʌ an majqui tsaʼ cʼoti i julaʼtañob.

Miʼ yajcʌntel wiñicob chaʼan miʼ melob jumpʼejl «eʼtel i cʼʌjñibal bʌ» (Hechos 6:1-6)

17-19. ¿Chuqui ti wocol tsaʼ tejchi, i bajcheʼ tsiʼ tojʼesa jiñi apóstolob?

17 Jiñi congregación tsiʼ ñusa tsʌts bʌ wocol: Tsaʼ caji tʼox bʌ. Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, jiñi tsaʼto bʌ i chʼʌmʌyob jaʼ tsaʼ cʌyleyob yaʼ ti Jerusalén chaʼan miʼ ñumen cʌñob i sujmlel. I jiñi xcʌntʼañob yaʼ ti tejclum tsiʼ yʌcʼʌyob taqʼuin chaʼan miʼ mʌnbentelob bʌlñʌcʼʌl yicʼot yan tac bʌ i cʼʌjñibal bʌ i chaʼañob jiñi tsaʼto bʌ cʌyleyob (Hech. 2:44-46; 4:34-37). Pero tsaʼ caji jumpʼejl wocol come jin jach jiñi mebaʼ xʼixicob hebreajoʼ bʌ woliʼ yʌqʼuentelob «bʌlñʌcʼʌl ti jujumpʼejl qʼuin», pero «maʼañic woliʼ chʼʌjmelob ti ñuc» jiñi griegajoʼ bʌ (Hech. 6:1). Woli jach i yajcʌntel majqui miʼ coltʌntel, i jiñʌch muʼ bʌ i mejlel i ñumen acʼ tʼox bʌ.

18 Jiñi apóstolob cabʌlob i yeʼtel yaʼ ti congregación come woliʼ bej colel majlel. Jin chaʼan tsiʼ yʌlʌyob: «Mach weñic cheʼ mi lon j cʌy jiñi i tʼan Dios chaʼan mi lon c puc bʌlñʌcʼʌl» (Hech. 6:2). Tiʼ subeyob jiñi xcʌntʼañob chaʼan miʼ yajcañob 7 wiñicob «butʼuloʼ bʌ ti espíritu yicʼot tiʼ ñaʼtʌbal» chaʼan jiñi apóstolob miʼ yʌqʼueñob tiʼ wenta jiñi «eʼtel i cʼʌjñibal bʌ» (Hech. 6:3). Ili wiñicob yom weñob i melbal come mach cojach mi caj i pucob bʌlñʌcʼʌl, mi caj i yʌqʼuentelob tiʼ wenta taqʼuin, mi caj i chaʼleñob mʌñoñel i mi caj i melob registro tac. I cʼabaʼ ili wiñicob an ti griego, tajol cheʼ bajcheʼ ili miʼ coltan jiñi mebaʼ xʼixicob griegajoʼ bʌ chaʼan wen miʼ yubiñob i bʌ. Jiñi apóstolob tsiʼ meleyob oración, tsiʼ qʼueleyob chuqui tsaʼ ajli tiʼ tojlel ili wiñicob, i cheʼ jiñi tsiʼ waʼchocoyob jiñi 7 hermanojob chaʼan miʼ qʼuelob jiñi «eʼtel i cʼʌjñibal bʌ». e

19 ¿Yom ba i yʌl ili chaʼan jiñi 7 hermanojob tsaʼ bʌ yajcʌntiyob maʼañix miʼ cajelob ti subtʼan come mi caj i pucob bʌlñʌcʼʌl? Maʼañic. Esteban juntiquil tsaʼ bʌ yajcʌnti mi caj i pʌs i chʼejlel ti subtʼan (Hech. 6:8-10). Yambʌ jiñʌch Felipe, yaʼ ti Hechos 21:8 miʼ cʌjñel bajcheʼ jiñi «xsubtʼan». Ili miʼ pʌs chaʼan jiñi wiñicob tsaʼʌch bej cajiyob ti subtʼan.

20. ¿Bajcheʼ miʼ yajcʌntel jiñi ancianojob yicʼot siervo ministerial ili ora?

20 Jiñi muʼ bʌ i waʼchocontelob ti congregación ili ora cheʼʌch miʼ yajcʌntelob cheʼ bajcheʼ tsaʼ mejli ti wajali. Jiñi hermanojob muʼ bʌ i yajcʌntelob bajcheʼ ancianojob o siervo ministerial yom miʼ pʌsob chaʼan añobʌch i chaʼan jiñi ñaʼtʌbal tilem bʌ ti Dios yicʼot yom miʼ pʌsob jiñi melbalʌl muʼ bʌ i yʌcʼ jiñi chʼujul bʌ espíritu. Jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij albil i chaʼañob chaʼan miʼ waʼchocontelob jiñi muʼ bʌ i tsʼʌctesañob jiñi muʼ bʌ i cʼajtintel (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Miʼ mejlel la cʌl chaʼan yajcʌbilob ti chʼujul bʌ espíritu come jiñi muʼ bʌ i cʼajtintel yaʼʌch tsʼijbubil ti Biblia, i tsaʼ bʌ i tsʼijbuyob jiñi Biblia ñijcʌbilob ti chʼujul bʌ espíritu. Jiñi hermanojob muʼ bʌ i waʼchocontelob cabʌl chuqui miʼ melob, junchajp muʼ bʌ i melob jiñi ancianojob jiñʌch cheʼ miʼ coltañob jiñi añobix bʌ i jabilel (Sant. 1:27). Yañoʼ bʌ miʼ chaʼleñob coltaya tiʼ melol i yotlel tempa bʌ, miʼ chajpañob colem tempa bʌ i an muʼ bʌ i coltañob jiñi Comité muʼ bʌ i pejcañob jiñi doctorob. I jiñi siervo ministerialob mucʼʌch i wen coltañob jaʼel jiñi congregación, i cheʼ bajcheʼ jiñi, jiñi ancianojob miʼ mejlelob ti cʌntesa yicʼot i cʌntan jiñi congregación. Pejtelel jiñi waʼchobiloʼ bʌ yomʌch miʼ tsʼʌctesañob i yeʼtel yaʼ ti congregación yicʼot ti organización, pero yomʌch miʼ chaʼleñob subtʼan jaʼel (1 Cor. 9:16).

«Tsaʼ bej pujqui majlel jiñi i tʼan Dios» (Hechos 6:7)

21, 22. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Jehová tsaʼʌch i yʌqʼue i bendición jiñi tsijiʼ bʌ congregación?

21 Jehová tsiʼ colta jiñi congregación chaʼan miʼ lʌtʼ jiñi contrajintel yicʼot chaʼan miʼ tojʼan jiñi wocol chaʼan bʌ tʼox bʌ. Tsiquil chaʼan Jehová wolʌch i yʌcʼ i bendición come ti Hechos 6:7 miʼ yʌl: «Tsaʼ bej pujqui majlel jiñi i tʼan Dios, i yaʼ ti Jerusalén tsaʼ wen pʼojliyob jiñi xcʌntʼañob. I wen cabʌl sacerdotejob tsaʼ sujtiyob ti xcʌntʼan». Ti Hechos mi lac taj yan tac bʌ muʼ bʌ i pʌs bajcheʼ tsaʼ bej coli jiñi congregación (Hech. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). Tijicñayonla cheʼ mi la cubin bajcheʼ woliʼ bej colel majlel jiñi subtʼan ti yan tac bʌ tejclum.

22 Laʼ lac chaʼ ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti ti ñaxan bʌ siglo. Jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tac mach cheʼic jach miʼ caj i cʌytʌlob, muʼto caj i ñumen contrajiñob jiñi xñoptʼañob. Cheʼ bajcheʼ mi caj laj qʼuel ti yambʌ capítulo, Esteban jiñʌch muʼ bʌ caj i ñumen tʌcʼlʌntel.

b Yaʼ ti Hechos 20 veces jamʌ tsiquil miʼ tajtʌl ti tʼan jiñi ángelob, ilayi jiñʌch baqui miʼ ñaxan tajtʌl ti tʼan anquese yaʼ ti Hechos 1:10 miʼ tajtʌl ti tʼan «chaʼtiquil wiñicob sʌsʌcoʼ bʌ i pislel», ili ángelobʌch jaʼel.

d Qʼuele jiñi recuadro « Jiñi subtʼan ‹ti jujumpʼejl otot›».

e Jiñi eʼtel tsaʼ bʌ aqʼuentiyob ñucʌch i cʼʌjñibal. Tajol jiñi wiñicob tsaʼ bʌ yajcʌntiyob mucʼʌch i tsʼʌctesañob pejtelel muʼ bʌ i cʼajtintel chaʼan miʼ waʼchocontelob bajcheʼ ancianojob. Pero jiñi Biblia maʼañic miʼ jamʌ al jalix tsaʼ caji ti waʼchocontel ancianojob o superintendentejob yaʼ ti congregación.

f Cheʼ ti ñaxam bʌ siglo an wiñicob chajpʌbiloʼ bʌ chaʼan miʼ waʼchocoñob jiñi ancianojob (Hech. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5). Ili ora, jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij miʼ waʼchocon superintendente chaʼan circuito, iliyob añob tiʼ wenta chaʼan miʼ waʼchocon ancianojob yicʼot siervo ministerial.