Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿Baqui bʌ i wocolel chaʼan maʼan cʌy?

¿Baqui bʌ i wocolel chaʼan maʼan cʌy?

¿Baqui bʌ i wocolel chaʼan maʼan cʌy?

«Tsaʼ j cʌyʌ jiñi cʼujts chaʼan maʼañic miʼ cʼamʼesan jiñi calobil tsaʼ jaxto bʌ chʼocʼa. Jin chaʼan tsaʼ cʌcʼʌ jumpʼejl letrero baqui miʼ yʌl ‹mach a chaʼlen ñuc cʼujts›. Pero an jaxto jumpʼejl hora tsaʼ caji cubin chaʼan com c ñucʼ i tsaʼ c tsʼʌbʌ juntsʼijt» (Yoshimitsu, chʼoyol bʌ ti Japón).

CHEʼ bajcheʼ tsaʼ ujti tiʼ tojlel Yoshimitsu, cheʼ bʌ juntiquil yom i cʌy jiñi cʼujts, miʼ taj cabʌl wocol. Cheʼ jaʼel, jiñi investigación mejlem bʌ an i pʌsʌ chaʼan lʌcʼʌ 90% am bʌ i ñopo i cʌyob miʼ chaʼ ñucʼob i maʼañic miʼ mejlel i yoque cʌyob. Jin chaʼan mi jatet woli a ñop a cʌy jiñi cʼujts ñumen wen cheʼ mucʼʌch a ñaxan chajpan chuqui mi caj a mel mi tsaʼ taja jiñi wocol muʼ bʌ i tilel. Laʼ laj qʼuel baqui tac bʌ.

I cʌlʌx mulʌntel nicotina. Cheʼ bʌ juntiquil lac piʼʌl añix uxpʼejl qʼuin tsiʼ ñucʼu jiñi cojix bʌ cigarro mi caj i yubin chaʼan cʌlʌx yom jiñi nicotina, i tiʼ chaʼpʼejlel semana miʼ majlel ti ñumel. Juntiquil tsaʼ bʌ i cʌyʌ jiñi cʼujts miʼ yʌl: «An i tajol maʼ wubin chaʼan cʌlʌx a wom i mucʼ jach i ñumel majlel». Anquese an i tajol ñumeñix cabʌl jab, muʼto caj i chaʼ ubin chaʼan yom i ñucʼ cʼujts. Mi cheʼ maʼ wujtel bajcheʼ jiñi, mach a waʼ mel bajcheʼ yubil maʼ wubin. Pijtan 5 minuto i mi caj i ñumel.

Wocol tac muʼ bʌ a wubin ti a bʌcʼtal. Ti ñaxan, tajol an wen yomoʼ bʌ wʌyel i wocol miʼ yubiñob chaʼan miʼ ñaʼtañob chuqui mi caj a melob, i an i tajol an muʼ bʌ i wen jujpʼelob. Cheʼ jaʼel, an cʼux bʌ miʼ yubiñob i bʌ tiʼ bʌcʼtal, miʼ yubiñob sacʼ pʌchʌlel, cʌlʌx ticwal yicʼot ojbal, ora miʼ michʼañob, mach wen yujilobic pijt o miʼ cajelob ti cʌlʌx pensar. Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel ili wocol, an i tajol mucʼ jach i jalʼan 4 o 6 semana.

Mi cheʼ maʼ wujtel, miʼ mejlel i coltañet ili tac:

● Wʌyen ti wen.

● Japʌ jaʼ yicʼot jugo o mele jumpʼejl dieta.

● Mele ejercicio, pero pʼisbil jach.

● Tam yom maʼ jap icʼ, i ñaʼtan chaʼan woli a wotsʌben sʌc bʌ icʼ jiñi a pulmon.

Muʼ bʌ i yʌqʼuet ti chaʼ ñucʼ cʼujts. Muʼ bʌ i mejlel i yʌqʼuet ti chaʼ yajlel ti ñucʼ cʼujts jiñʌch cheʼ an chuqui woli a ñusan o bajcheʼ yubil maʼ wubin. Jumpʼejl ejemplo, mi ñʌmʌl a ñucʼ cʼujts cheʼ bʌ an chuqui maʼ jap, japʌ ti ora i cheʼ bajcheʼ jiñi maʼañic mi caj i yʌqʼueñet a ñaʼtan jiñi cʼujts. Tajol ti wiʼil muʼto caj a ñumen ñusan a bʌ.

Anquese mach i cʼʌjñibalix maʼ wubin jiñi nicotina cheʼ bʌ an chuqui woli a mel, mach yomic i yʌl chaʼan maʼañix mi caj a wubin chaʼan chaʼ a wom ñucʼ cʼujts. Torben, tsaʼix bʌ la cʌlʌ ti ñaxan, miʼ yʌl: «Añix 19 jab tsaʼ j cʌyʌ jiñi cʼujts, pero cheʼ bʌ woli c jap café muʼto i tilel tic ñaʼtʌbal chaʼan com c ñucʼ». Iliyi xucʼu xucʼul mi caj i jilel majlel jiñi.

Pero wocolʌch miʼ mejlel ti cʌjyel mi a wujil jap lembal come jiñi lembal yicʼot jiñi cʼujts miʼ taj i bʌ. Tajol yomʌch maʼ yoque cʌy a jap i maʼañix maʼ majlel yaʼ baqui miʼ yʌjqʼuel lembal come jiñi am bʌ i chaʼ ñucʼuyob cʼujts tiʼ cajʌch miʼ japob. ¿Chucoch?

● Anquese tsʼitaʼ jach maʼ jap jiñi lembal mi caj a wubin chaʼan ñumen a wom jiñi nicotina, am bʌ i chaʼan jiñi cʼujts.

● Cheʼ bʌ maʼ jap a wicʼot yambʌlob tajol mi caj a mulan a ñucʼ cʼujts.

● Jiñi muʼ bʌ i japob lembal miʼ yʌqʼueñob i sʌt i ñaʼtʌbal i miʼ melob mach bʌ weñic. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «I woʼlel ti lembal [...] miʼ sʌtbeñob i pensar» (Oseas 4:11).

Muʼ bʌ a ñochtañob. Yajcan ti wen jiñi muʼ bʌ a ñochtañob. Jumpʼejl ejemplo, mach a ñochtan jiñi quixtañujob muʼ bʌ i ñucʼob cʼujts o muʼ bʌ i mejlel i xiqʼuetob a mel. Cheʼ jaʼel, ñajtʼesan a bʌ ti jiñi muʼ bʌ i wajleñetob chaʼan woli a chaʼlen wersa a cʌy jiñi cʼujts.

Cheʼ bajcheʼ yubil maʼ wubin yicʼot cʌlʌx pensar. Jumpʼejl estudio tsaʼ bʌ mejli miʼ yʌl chaʼan jiñi tsaʼ bʌ i chaʼ ñucʼuyob cʼujts tiʼ cajʌch woliyob ti pensar o michʼob. Mi a wom a chaʼ ñucʼ cʼujts tiʼ caj bajcheʼ yubil maʼ wubin, mele yambʌ muʼ bʌ i mejlel i coltañet, japʌ jaʼ, jachʼʌ chicle o loqʼuen ti xʌmbal. Butʼu a pensar ti chuqui wem bʌ, tajol miʼ mejlel a cʼajtiben i coltaya Dios ti oración o pejcan jiñi a Biblia (Salmo 19:14).

Mach bʌ utsʼatic ti ñaʼtʌntel

Mucʼ jach caj c tsʼitaʼ ñop.

I sujmlel: Anquese mucʼ jach a chaʼ tsʼitaʼ ñop miʼ mejlel i yʌqʼueñet a chaʼ mulan a ñucʼ, iliyi jiñʌch muʼ bʌ i chaʼ aqʼuet ti yajlel.

Cheʼ mic ñucʼ cigarro maʼañix mij cʌlʌx chaʼlen pensar.

I sujmlel: Jiñi investigación am bʌ mejlem an i yʌlʌ chaʼan cheʼ bʌ miʼ ñujqʼuel jiñi cigarro miʼ ñumen acʼ cʌlʌx pensar. Mi poj jamacña pañimil maʼ wubin chaʼan jach wolix a chaʼ aqʼuen a bʌcʼtal jiñi woli bʌ i cʼajtin.

Mach mejlix j cʌy.

I sujmlel: Cheʼ mi lac ñaʼtan chaʼan mach mejlic laj cʌy maʼañic miʼ coltañonla. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Mi mach chʼejletic tiʼ yorajlel wocol tsʼitaʼ jach a pʼʌtʌlel» (Proverbios 24:10). Mach a wʌl chaʼan mach mejletic. Majqui jach miʼ ñop i cʌy i ñucʼ cigarro i miʼ jacʼ jiñi principio tac tsaʼix bʌ la cʌlʌ ti ili revista, mi caj i mejlel i mel.

Cheʼ bʌ mic ñop j cʌy ñumen comto mi cubin.

I sujmlel: Tajol ñumen a womʌch maʼ wubin, pero mi caj i lajmel cheʼ bʌ miʼ ñumel majlel jiñi semana. Mach a cʌy a chaʼlen wersa. Mi ñumeñix cabʌl uw o cabʌl jab i maʼ chaʼ ubin chaʼan a wom a ñucʼ cigarro, mucʼʌch caj i lajmel majlel, tajol ti chaʼpʼej uxpʼejl minuto, pero mach a tsʼʌy mi jumpʼejlic cigarro.

Mach mejlic j cʌy come an j cʼamʌjel tic jol.

I sujmlel: Mi woli a chʼʌm tsʼac tiʼ caj muqʼuet ti cʌlʌx pensar o an a chaʼan depresión, cʼajtiben jiñi a doctor chaʼan miʼ coltañet i mi caj i coltañet. Jumpʼejl ejemplo, tajol miʼ qʼuextʌbeñet jiñi a tsʼac muʼ bʌ i tsʼitaʼ coltañet majlel a cʌy jiñi cʼujts, pero mucʼʌch caj i bej coltañet ti jiñi cʼamʌjel am bʌ a chaʼan.

Maʼañix j cʼʌjñibal mi cubin mi tsaʼ c chaʼ ñucʼu jiñi cʼujts.

I sujmlel: Mi tsaʼ chaʼ yajliyet tiʼ ñucʼol jiñi cigararo, cheʼ bajcheʼ ujtem cabʌlob, mach yomic i yʌl chaʼan maʼañix chuqui miʼ mejlel a mel. Bej chaʼlen wersa. Añʌch a cʼʌjñibal, mucʼʌch a mejlel.

Romualdo jiñʌch juntiquil tsaʼ bʌ mejli i cʌy i ñuc cigarro. Veintiséis jab tsiʼ mele bajcheʼ jiñi, i ñumeñix ti treinta jab tsiʼ cʌyʌ i mel. Romualdo miʼ yʌl: «Mach cujilic jayajl tsaʼ c chaʼ mele, i cheʼ bʌ miʼ cujtel bajcheʼ jiñi maʼañic j cʼʌjñibal mi cubin c bʌ. Pero cheʼ bʌ tsaʼ cʌlʌ chaʼan weñʌch com ajñel tiʼ tojlel Jehová maʼañic tsaʼ j cʌyʌ j cʼajtiben i coltaya, i cheʼ bajcheʼ jiñi tsaʼ c yoque cʌyʌ jiñi cigarro».

Ti jiñi yambʌ tema mi cajel laj qʼuel chuqui muʼ bʌ i mejlel i coltañet chaʼan tijicña maʼ wubin cheʼ bʌ tsaʼix a cʌyʌ a ñucʼ cigarro.

[Recuadro yicʼot foto]

MACH YɅLɅYIC BAQUI BɅ CIGARRO MIʼ TSɅNSAÑONLA

Jiñi cigarro cabʌl jax bajcheʼ miʼ cʼʌjñel. An país tac baqui miʼ chojñel ti tienda naturista muʼ bʌ i cʼʌjñel tiʼ melol jiñi cigarro. Jiñi Organización Mundial de la Salud miʼ yʌl «chaʼan mach yʌlʌyic baqui bʌ cigarro miʼ tsʌnsañonla». Cabʌl cʼamʌjel muʼ bʌ i mejlel i tsʌnsañonla tiʼ caj jiñi cigarro cheʼ bajcheʼ jiñi cáncer yicʼot cheʼ bʌ mach weñix miʼ ñumel jiñi lac chʼichʼel ti lac pusicʼal. Jiñi xʼixicob muʼ bʌ i chaʼleñob cʼujts miʼ yʌcʼob ti wocol jiñi i yalobil cʌntʌbilto bʌ i chaʼañob. ¿Bajcheʼ yilal jiñi cʼujts tac?

Bidis. Ili cigarro jiñʌch ñumen am bʌ i chaʼan alquitrán, nicotina yicʼot monóxido de carbono. Mi ñumen cʼʌjñel ti Asia.

Puro tac. Chaʼan miʼ mejlel iliyi miʼ ñaxan bicʼti tsepob i yopol jiñi tabaco i miʼ tepʼob ti jun o mi chaʼ cʼʌmbeñob jach jiñi i yopol. Cheʼ bajcheʼ melbil jiñi cʼujts, anquese maʼañic miʼ tsʼʌybentel i cʼʌcʼal mucʼʌch i cʌytʌl ti la quej jiñi nicotina.

Kreteks, o cigarro am bʌ i chaʼan clavo. Ili an i chaʼan sesenta por ciento tabaco i cuarenta por ciento an i chaʼan clavo. Pero ñumen an i chaʼan alquitrán, nicotina yicʼot monóxido de carbono.

Pipa. Ili miʼ yʌcʼonla ti wocol jaʼel, lajal bajcheʼ jiñi yan tac bʌ cigarro, miʼ mejlel i yʌqʼueñonla jaʼel jiñi cancér yicʼot yan tac bʌ cʼamʌjel.

Cʼujts maʼan bʌ i butsʼil. Cabʌl jax bajcheʼ miʼ mejlel iliyi, an jachʼbil jach bʌ, an muchʼul bʌ cʌmbil bajcheʼ rapé yicʼot gutkha, i miʼ tajtʌl yaʼ ti sureste chaʼan Asia. An i chaʼan jaʼel jiñi nicotina, pero cheʼ bʌ mi la cotsan ti la quej miʼ ñumel ti lac chʼichʼel. Mucʼʌch i mejlel i tsʌnsañonla jaʼel iliyi, lajal bajcheʼ yan tac bʌ cigarro.

Pipa am bʌ i chaʼan jaʼ (bongs, hookahs, narghiles, shishas). Ili tsaʼ mejli chaʼan i butsʼil jiñi cʼujts miʼ ñaxan ñumel ti jaʼ cheʼ bʌ maxto cʼot tiʼ tojlel jiñi lac piʼʌl. Pero mach yomic i yʌl chaʼan jiñi i butsʼil maʼañix miʼ yʌcʼ ti wocol jiñi lac pulmon, i miʼ yʌcʼ jiñi cáncer.

[Recuadro yicʼot foto]

MI AN MAJQUI A WOM A COLTAN

Wen chuqui yom maʼ wʌl. Suben jach chuqui muʼ bʌ i mejlel i coltan. Ñumen wen cheʼ maʼ suben «chaʼ ñopo, cujil chaʼan mucʼʌch a mejlel», i mach jiñic cheʼ maʼ suben «¡tsaʼix a chaʼ mele!».

Chʼʌmben i sujm. Chaʼlen wersa chaʼan mach lecojic maʼ wubin cheʼ bʌ an chuqui miʼ yʌl mach bʌ wen utsʼatic maʼ qʼuel. Suben jach bajcheʼ iliyi: «Mic chʼʌmbeñet i sujm, cujil chaʼan wocolʌch, pero wen cheʼ woliyʌch a chaʼlen wersa». Maʼañic baqui ora yom maʼ suben: «Ñumen weñetto cheʼ bʌ muʼto a cʼujts».

Yom wem bʌ amigojet. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Mi isujm miʼ cʼuxbiñonla laj cʌñʌ bʌ maʼanic miʼ cʌy i cʼuxbiñonla tiʼ pejtelel ora. Junlajalʌch bajcheʼ lac piʼʌl baʼ ora woli la cubin wocol» (Proverbios 17:17). Tiʼ pejtelel ora yom maʼ pʌs a pijt yicʼot a wutslel, mach yʌlʌyic bajcheʼ woliʼ ñusan.