Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

Jiñi célula am bʌ i chaʼan jiñi levadura wen utsʼatax bajcheʼ melbil. Tiʼ yojlil jiñi célula tac chaʼan bʌ levadura an i chaʼan jiñi ADN i wen chajpʌbil bajcheʼ an. Jujumpʼejl célula an chuqui miʼ mel chaʼan miʼ qʼuextan jiñi molécula tac, iliyi ñuc i cʼʌjñibal chaʼan chʌn cuxul miʼ yajñel jiñi célula.

Muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi cuxtʌlel

Muʼ bʌ i pʌsbeñonla jiñi cuxtʌlel

Ti lac joytʌlel an chuqui tac cuxul bʌ muʼ bʌ i colel, miʼ ñijcan i bʌ yicʼot muʼ bʌ i pʼol i bʌ, i jiñi utsʼatax miʼ sujtesan ili Lum. Ili ora, ñumen laj cʌñʌ jiñi cuxul tac bʌ. ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla chaʼan bajcheʼ tsaʼ caji jiñi cuxtʌlel? Laʼ laj qʼuel.

Tsiquil chaʼan añʌch majqui tsiʼ mele jiñi cuxul tac bʌ. Jiñi cuxul tac bʌ melbil ti célula tac. Jujumpʼejl célula cabʌl chuqui miʼ mel chaʼan jiñi cuxul tac bʌ bej cuxul miʼ yajñel i miʼ mejlel i pʼol i bʌ. Iliyi baqui jach miʼ mejlel ti tajtʌl. Ñaʼtancu ti jiñi levadura muʼ bʌ i cʼʌjñel ti mejlel pan, iliyi melbil ti jumpʼejl jach célula. Cheʼ miʼ lajintel yicʼot jiñi célula tac am bʌ lac chaʼan, jiñi célula am bʌ i chaʼan jiñi levadura mach wen wocolic bajcheʼ an yilal. Pero tiʼ sujm, cheʼʌchi. Tiʼ yojlil jiñi célula tac chaʼan bʌ levadura an i chaʼan jiñi ADN i wen chajpʌbil bajcheʼ an. Jujumpʼejl célula an chuqui miʼ mel chaʼan miʼ qʼuextan jiñi molécula tac, iliyi ñuc i cʼʌjñibal chaʼan chʌn cuxul miʼ yajñel jiñi célula. Cheʼ bʌ an jumpʼejl célula maʼañix bʌ chuqui miʼ cʼʌn i weʼsan i bʌ, an chuqui miʼ mel chaʼan miʼ cʌy eʼtel. Cheʼ bajcheʼ iliyi, jiñi levadura cheʼ jach miʼ yajñel pero bej añixto i pʼʌtʌlel. Ti wiʼil, cheʼ bʌ jiñi xmel pan muqʼuix i cʼʌn, jiñi levadura muqʼuix i chaʼ chaʼlen eʼtel.

Jiñi científicojob cabʌlix jab cajel i tsajiñob jiñi célula tac am bʌ i chaʼan jiñi levadura chaʼan miʼ ñumen chʼʌmbeñob i sujm bajcheʼ miʼ chaʼlen eʼtel jiñi célula tac am bʌ i chaʼan lac piʼʌlob. Pero cabʌlto chuqui yom miʼ cʌñob. Ross King, juntiquil maestro chaʼan Inteligencia Artificial yaʼ ti Universidad Tecnológica Chalmers, am bʌ ti Suecia, miʼ yʌl: «Mach jasʌlic jiñi biólogojob chaʼan miʼ melob pejtelel jiñi experimento tac yom bʌ miʼ mejlel chaʼan miʼ chʼʌmbentel i sujm bajcheʼ miʼ chaʼlen eʼtel jiñi levadura, anquese mach wen wocolic yilal».

Cheʼ bʌ tsaʼix laj qʼuele pejtelel chuqui miʼ mel junchajp bajcheʼ jiñi célula am bʌ i chaʼan jiñi levadura, ¿chuqui maʼ wʌl jatet? ¿Am ba majqui tsiʼ mele maʼ wʌl? ¿Muʼ ba a ñaʼtan chaʼan junchajp wen utsʼatax bʌ bajcheʼ iliyi cheʼ jach tsaʼ waʼ tili?

Jiñi cuxtʌlel mucʼ jach i tilel ti yambʌ chuqui cuxul bʌ. Jiñi ADN an i chaʼan molécula tac cʌmbil bʌ bajcheʼ nucleótidos. Jujumpʼejl célula am bʌ i chaʼan lac piʼʌlob an i chaʼan 3 mil 200 millón nucleótidos. Jujumpʼejl nucleótido wen utsʼatax bajcheʼ acʼbil chaʼan miʼ coltan jiñi célula chaʼan miʼ mel jiñi enzima yicʼot proteína tac.

Jiñi científicojob miʼ yʌlob chaʼan cheʼ jiñi nucleótidos muqʼuic i tempan i bʌ bajcheʼ cʼamel miʼ mejlel, junyajl jach miʼ mejlel i melob jiñi ADN. Ili yom i yʌl chaʼan wen wocol chaʼan miʼ yujtel jiñi.

Tiʼ sujm, jiñi científicojob maʼañic baʼ ora mejlem i melob chuqui cuxul bʌ ti chuqui mach bʌ cuxulic.

Maʼañic yambʌ bajcheʼ jiñi i cuxtʌlel lac piʼʌlob. Tiʼ pejtelel chuqui tac cuxul bʌ, cojach jiñi lac piʼʌlob cabʌl chuqui miʼ mejlel i melob, yujilob bajcheʼ miʼ mejlelob ti ajñel yicʼotob yañoʼ bʌ i cabʌl bajcheʼ miʼ mejlel i pʌsob bajcheʼ yubil miʼ yubiñob. Miʼ mejlel lac ñusan lac bʌ tiʼ sumuclel, tiʼ yujtsʼil yicʼot bajcheʼ miʼ sub i bʌ chuqui tac jach an, i mi laj qʼuel jiñi color tac yicʼot jiñi an tac bʌ ti Pañimil. Cheʼ jaʼel, mi lac wʌn chajpan chuqui mi caj lac mel ti talto bʌ qʼuin i mi lac sʌclʌben i sujmlel jiñi laj cuxtʌlel. Pejtelel iliyi miʼ yʌqʼueñonla lac ñusan lac bʌ ti laj cuxtʌlel.

¿Chuqui maʼ wʌl jatet? Pejtelel ili tsaʼ bʌ la cʌlʌ, ¿cheʼ jach ba tsaʼ bajñel tili ti lac piʼʌlob chaʼan cuxul mi lac bej ajñel i mi lac pʼol lac bʌ? ¿O am ba juntiquil tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an, muʼ bʌ i cʼuxbiñonla i tsiʼ yʌqʼueyonla jiñi laj cuxtʌlel bajcheʼ lac majtan?