Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 8

Mi lac taj ñʌchʼtʌlel cheʼ mi lac locʼ ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya

Mi lac taj ñʌchʼtʌlel cheʼ mi lac locʼ ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya

«Laʼ lac ñaʼtan chuqui tac yom chaʼan ñʌchʼʌl mi la cajñel chaʼan mi lac pʼʌtʼesʌben lac bʌ lac pusicʼal» (RO. 14:19).

CʼAY 113 Jiñi ñʌchʼtʌlel am bʌ tiʼ tejclum Dios

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1. ¿Chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlel i familia José tiʼ caj jiñi tsʼaʼleya?

JACOB tsiʼ cʼuxbi pejtelel i yalobilob, pero ñumento jiñi José, am bʌ 17 i jabilel. ¿Bajcheʼ yilal tsiʼ qʼueleyob jiñi yambʌ i yalobilob? Maʼañic tsiʼ wis mulayob, jin chaʼan tiʼ tsʼaʼleyob José, anquese maʼañic chuqui melbil i chaʼan chaʼan miʼ tsʼaʼlentel. Pero jiñi i yuscuñob tsiʼ choñoyob bajcheʼ mozo i tiʼ subeyob jiñi i tat chaʼan juncojt jontol bʌ bʌteʼel tiʼ tsʌnsa jiñi cʼuxbibil bʌ i yalobil. Jiñi tsʼaʼleya tsiʼ jeme jiñi ñʌchʼtʌlel añoʼ bʌ tiʼ familia yicʼot tsiʼ yʌqʼueyob i chʼijiyemlel i tat (Gn. 37:3, 4, 27-34).

2. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Gálatas 5:19-21, ¿chucoch wen añʌch i wocolel cheʼ bʌ an tsʼaʼleya ti lac pusicʼal?

2 Ti Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi tsʼaʼleya o tsʌytsʌyñiyel pusicʼal * jiñʌch jumpʼejl tsʌts bʌ mulil loqʼuem bʌ ti «lac tsucul pusicʼal», muʼ bʌ i mejlel i mʌctan juntiquil chaʼan miʼ yochel tiʼ Yumʌntel Dios (pejcan Gálatas 5:19-21). Ti bele ora jiñi tsʼaʼleya miʼ yʌcʼ chaʼan jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) mach yomic i qʼuelob i bʌ, miʼ yujtel jatsʼ yicʼot michʼajel.

3. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili estudio?

3 Muʼ bʌ laj cʌn tiʼ tojlel i yuscuñob José jiñʌch chaʼan jiñi tsʼaʼleya miʼ ticʼlan bajcheʼ añonla la quicʼot yambʌlob yicʼot chaʼan miʼ jilel jiñi ñʌchʼtʌlel ti lac familia. Anquese joñonla maʼañic baqui ora mi caj lac mel (chaʼlen) tsaʼ bʌ i meleyob jiñi i yuscuñob José, yom mi laj cʼajtesan chaʼan xmulilonla yicʼot mejl i lotiñonla lac pusicʼal (Jer. 17:9). Jin chaʼan, an qʼuiñil mi la cubin tsʼaʼleya ti lac pusicʼal. Laʼ laj qʼuel ejemplo tac am bʌ ti Biblia muʼ bʌ caj i ticʼonla yicʼot mi caj i coltañonla lac ñaʼtan chuqui tac miʼ yʌcʼ chaʼan miʼ tejchel jiñi tsʼaʼleya ti lac pusicʼal. Ti wiʼil, mi caj lac tsajin bajcheʼ miʼ mejlel lac mʌlben (jotben) jiñi tsʼaʼleya yicʼot mi lac sʌclan jiñi ñʌchʼtʌlel.

¿CHUQUI MIʼ MEJLEL I YɅCʼ TI TEJCHEL JIÑI TSʼAʼLEYA TI LAC PUSICʼAL?

4. ¿Chucoch jiñi filisteojob tiʼ tsʼaʼleyob Isaac?

4 Jiñi chubʌʼañʌl tac. Isaac wen cabʌl i taqʼuin, jin chaʼan jiñi filisteojob tiʼ tsʼaʼleyob chaʼan tsaʼ pʼojli chuqui an i chaʼan (Gn. 26:12-14). Tsaʼto cʼoti i bujtʼibeñob ti lum jiñi pozo tac baqui miʼ locʼsʌben jaʼ i wacax (Gn. 26:15, 16, 27). An lac piʼʌlob ili ora lajaloʼ bʌ bajcheʼ jiñi filisteojob. Miʼ tsʼaʼleñob jiñi lac piʼʌlob ñumento bʌ i chubʌʼan bajcheʼob. Mach cojach miʼ mulʌbeñob chuqui añob i chaʼan, yom chaʼan maʼañobic i chaʼan jaʼel.

5. ¿Chucoch jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tiʼ tsʼaʼleyob Jesús?

5 Cheʼ mi lac mulan chaʼan wen miʼ qʼuelonla yambʌlob. Jiñi judíojob ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl tiʼ tsʼaʼleyob Jesús come tsaʼ wen qʼuejli ti ñuc tiʼ tojlel jiñi quixtañujob (Mt. 7:28, 29). Jesús chocbil tilel ti Dios yicʼot tsiʼ cʌntesa jiñi i sujmlel. Pero jiñi ñaxam bʌ miʼ yʌcʼob i bʌ ti ñopbalʌl tsiʼ jopʼoyob tʼan tiʼ tojlel chaʼan maʼañix miʼ qʼuejlel ti ñuc (Mr. 15:10; Jn. 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Chuqui mi laj cʌn? Chaʼan yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan maʼañic mi lac tsʼaʼlen jiñi hermanojob muʼ bʌ i wen cʼuxbintelob yaʼ ti congregación chaʼan wen tac bʌ i melbalob. Yom bʌ jiñʌch cheʼ mi lac lajibeñob i melbal (1 Cr. 11:1; 3 Jn. 11).

6. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Diótrefes chaʼan an i tsʌytsʌyñiyel i pusicʼal?

6 Jiñi eʼtel tac ti congregación. Ti ñaxam bʌ siglo, Diótrefes tiʼ tsʼaʼle jiñi ancianojob añoʼ bʌ tiʼ wenta jiñi congregación. Tsiʼ mulaj «i waʼchocon i bʌ cheʼ bajcheʼ yumʌl» tiʼ tojlel jiñi hermanojob, jin chaʼan tsiʼ jopʼo tʼan tiʼ tojlel jiñi apóstol Juan yicʼot yambʌ ancianojob chaʼan maʼañix miʼ qʼuejlelob ti ñuc (3 Jn. 9, 10). Anquese maʼañic miʼ cʼotel lac mel bajcheʼ Diótrefes, miʼ mejlel i tejchel i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal cheʼ bʌ juntiquil hermano miʼ yʌqʼuentel jumpʼejl tsijiʼ bʌ eʼtel (troñel) la com bʌ lac taj, ñumento cheʼ mi lac ñaʼtan chaʼan ñumen wen mi lac mel jiñi eʼtel bajcheʼ jiñi hermano.

Jiñi i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal maʼañic miʼ yʌcʼ ti colel wem bʌ lac melbal bajcheʼ jiñi cʼuxbiya, pʼuntaya yicʼot jiñi utslel. Jiñi lac pusicʼal lajal bajcheʼ jumpejt lum i jiñi ñichteʼ tac muʼ bʌ i colel yaʼi lajal bajcheʼ utsʼatax bʌ melbal. Pero jiñi tsʌytsʌyñiyel pusicʼal lajal bajcheʼ mach bʌ weñic pimel. (Qʼuele jiñi párrafo 7).

7. ¿Chuqui miʼ mejlel ti ujtel ti lac tojlel chaʼan jiñi i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal?

7 Jiñi i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal lajal bajcheʼ mach bʌ weñic pimel. Mi tsiʼ techeʼ i yʌcʼ i wiʼ ti lac pusicʼal, wocolix chaʼan mi lac locʼsan. Miʼ pʼʌtʼesan i bʌ ti mach tac bʌ weñic, bajcheʼ jiñi chañʼesa bʌ yicʼot cheʼ mi lac bajñel sʌclan lac wenlel. Jiñi i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal maʼañic miʼ yʌcʼ ti colel wem bʌ lac melbal bajcheʼ jiñi cʼuxbiya, pʼuntaya yicʼot jiñi utslel. Yom mi lac locʼsan ti lac pusicʼal cheʼ bʌ woli (choncol) i tejchel ti colel. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac mʌlben?

YOM AN LAC PECʼLEL YICʼOT TIJICÑAYONLA CHAʼAN CHUQUI AN LAC CHAʼAN

¿Bajcheʼ mi caj lac locʼsan ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya? Tiʼ coltaya jiñi chʼujul bʌ i yespíritu Dios miʼ mejlel lac locʼsan ti lac pusicʼal i mi lac pʌs lac pecʼlel yicʼot tijicñayonla chaʼan chuqui an lac chaʼan. (Qʼuele jiñi párrafo 8 yicʼot 9).

8. ¿Chuqui miʼ mejlel i coltañonla chaʼan mi lac locʼsan ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya?

8 Mi añʌch lac pecʼlel yicʼot tijicñayonla chaʼan chuqui an lac chaʼan mi caj lac mʌlben jiñi tsʼaʼleya. Cheʼ bajcheʼ ili maʼañic mi caj la cʌcʼ chaʼan miʼ colel ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya. Mi añʌch lac pecʼlel mach ñumen ñuquic mi caj laj qʼuel lac bʌ yicʼot maʼañic mi caj lac ñaʼtan chaʼan ñumento chuqui yom mi lac taj bajcheʼ yambʌlob (Gá. 6:3, 4). Jiñi wem bʌ mi qʼuel chuqui an i chaʼan tijicña mi yubin i bʌ i maʼañic mi caj i laj i bʌ yicʼot yambʌlob (1 Ti. 6:7, 8). Jiñi am bʌ i pecʼlel yicʼot tijicña chaʼan chuqui an i chaʼan wen mi caj i qʼuel juntiquil quixtañu cheʼ an chuqui miʼ yʌqʼuentel.

9. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Gálatas 5:16 yicʼot Filipenses 2:3, 4, ¿chuqui mi caj i coltañonla lac mel jiñi chʼujul bʌ espíritu?

9 I cʼʌjñibal lac chaʼan jiñi chʼujul bʌ i yespíritu Jehová chaʼan maʼañic miʼ colel jiñi tsʼaʼleya ti lac pusicʼal, chaʼan jin jach mi lac pʌs jiñi lac pecʼlel yicʼot chaʼan tijicñayonla ti chuqui an lac chaʼan (pejcan Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). Jiñi chʼujul bʌ i yespíritu Dios miʼ coltañonla laj qʼuel chuqui an ti lac pusicʼal yicʼot muʼ bʌ i ñijcañonla cheʼ an chuqui mi lac mel. Tiʼ coltaya Dios miʼ mejlel lac locʼsan jiñi mach tac weñic ti lac pensar yicʼot ti lac pusicʼal i mi la cʌcʼ ti ochel jiñi wen tac bʌ (Sal. 26:2; 51:10). Laʼ lac tsajin jiñi ejemplo i chaʼan jiñi Moisés yicʼot Pablo, tsaʼ bʌ i chaʼleyob wersa chaʼan maʼañobic i tsʌytsʌyñiyel i pusicʼalob.

Juntiquil xcolel ajñel miʼ majlel i suben Moisés yicʼot Josué chaʼan chaʼtiquil wiñicob woliyob ti eʼtel bajcheʼ xʼaltʼan yaʼ ti tejclum. Josué miʼ suben Moisés chaʼan miʼ mʌctañob, pero maʼañic miʼ mel. Moisés miʼ suben Josué chaʼan tijicña miʼ yubin cheʼ jiñi chaʼtiquil wiñicob tsaʼ aqʼuentiyob jaʼel jiñi chʼujul bʌ espíritu (Qʼuele jiñi párrafo 10).

10. ¿Chuqui tsiʼ mele Moisés cheʼ bʌ an chuqui tsaʼ cʼajtibenti? (Qʼuele jiñi dibujo am bʌ tiʼ tejchibal).

10 Moisés an ñuc bʌ i yeʼtel tiʼ tojlel i tejclum Dios, pero maʼañic tsiʼ ñaʼta chaʼan jin jach yom miʼ taj jiñi eʼtel. Jumpʼejl ejemplo, ti jumpʼejl bʌ qʼuin, Jehová tsiʼ yʌqʼue chʼujul bʌ espíritu jaʼel junmojt ancianojob israelitajoʼ bʌ lʌcʼʌl bʌ añob ti jiñi tabernáculo. Ti wiʼil, Moisés tsaʼ cʼoti i yubin chaʼan chaʼtiquil ancianojob mach bʌ tsajñobic ti tabernáculo tsaʼ aqʼuentiyob jaʼel jiñi chʼujul bʌ espíritu yicʼot tsaʼ caji i chaʼleñob tʼan bajcheʼ xʼaltʼañob. ¿Bajcheʼ tsiʼ jacʼʌ Moisés cheʼ bʌ Josué tsiʼ cʼajtibe chaʼan miʼ mʌctañob? Maʼañic tsiʼ michʼ qʼuele ili chaʼtiquil wiñicob chaʼan Jehová tsiʼ yajcayob, tsiʼ yubi i tijicñʌyel chaʼan tsaʼ waʼchocontiyob bajcheʼ xʼaltʼañob (Nm. 11:24-29). ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Moisés?

¿Bajcheʼ miʼ mejlel i lajiñob jiñi ancianojob jiñi i pecʼlel Moisés? (Qʼuele jiñi párrafo 11 yicʼot 12). *

11. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i lajiñob Moisés jiñi ancianojob?

11 Laʼ lac ñaʼtan tiʼ tojlel juntiquil anciano muʼ bʌ i wen mulan i mel jumpʼejl eʼtel ti congregación, bajcheʼ i ñusʌntel jiñi Lac Tsictesʌbentel. Pero miʼ cʼajtibentel chaʼan miʼ cʌntesan yambʌ hermano chaʼan ti wiʼil jiñix mi caj i ñusan. Mi añʌch i pecʼlel bajcheʼ Moisés, maʼañic mi caj i yubin chaʼan maʼañix i cʼʌjñibal. Tijicña mi caj i mel.

12. ¿Bajcheʼ miʼ pʌsob yonlel i wiñicob Dios chaʼan añob i pecʼlel yicʼot chaʼan tijicñayob chaʼan chuqui añob i chaʼan?

12 Laʼ laj qʼuel chuqui miʼ yujtel jaʼel tiʼ tojlel chaʼtiquil uxtiquil hermanojob ñoxobix bʌ. Ti cabʌl jab miʼ yajñelob bajcheʼ coordinador i chaʼan ancianojob. Pero cheʼ miʼ tajob 80 i jabilel muqʼuix i cʌyob ili eʼtel. Jiñi superintendentejob i chaʼan circuito muʼ bʌ tajob 70 i jabilel miʼ pʌsob i pecʼlel cheʼ miʼ cʌyob ili eʼtel i miʼ melob yambʌ. I maxto jalic yonlel hermanojob tsaʼ loqʼuiyob ti Betel i añobix yambʌ i yeʼtel. Ili xucʼul bʌ hermanojob yicʼot hermanajob maʼañic miʼ michʼ qʼuelob jiñi wolix (yʌquelix) bʌ i melob jiñi eʼtel tsaʼ bʌ i cʌn meleyob.

13. ¿Chuqui tsaʼ mejli i yʌcʼ chaʼan Pablo miʼ tsʼaʼ qʼuel jiñi 12 apóstolob?

13 Jiñi apóstol Pablo yambʌ wem bʌ ejemplo come añʌch i pecʼlel yicʼot tijicña chaʼan chuqui an i chaʼan. Maʼañic tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan tiʼ pusicʼal miʼ colel jiñi tsʌytsʌyñiyel. Tsiʼ wen chaʼle wersa i mel i yeʼtel Dios, i tiʼ pecʼlel tsiʼ yʌlʌ: «Mach lajalic c ñuclel yicʼot yañoʼ bʌ apóstolob. Mach utsʼatonic cheʼ bʌ tsaʼ pʌjyiyon ti apóstol» (1 Cr. 15:9, 10). Jiñi 12 apóstolob tsaʼ ajñiyob yicʼot Jesús cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle subtʼan ila ti Lum, pero Pablo tsaʼ sujti ti xñoptʼan cheʼ bʌ yaʼix an ti panchan jiñi Jesús. Anquese tsaʼ ochi bajcheʼ xsubtʼan «tiʼ tojlel gentilob», maʼañic tsaʼ ajñi ti jiñi 12 apóstolob (Ro. 11:13; Hch. 1:21-26). Pero tijicña tsiʼ yubi chaʼan chuqui tsaʼ aqʼuenti i mel i maʼañic tiʼ tsʼaʼ qʼuele jiñi 12 apóstolob yicʼot cheʼ bʌ tsaʼ ajñiyob yicʼot Jesús.

14. ¿Chuqui mi caj lac mel mi añʌch lac pecʼlel yicʼot tijicñayonla chaʼan chuqui an lac chaʼan?

14 Mi añʌch lac pecʼlel yicʼot tijicñayonla chaʼan chuqui an lac chaʼan, lajalonla bajcheʼ Pablo yicʼot mi caj laj qʼuel ti ñuc jiñi eʼtel aqʼuebil bʌ i chaʼan Jehová jiñi yambʌ hermanojob (Hch. 21:20-26). Jehová waʼchocobil i chaʼan ancianojob ti congregación. Anquese xmulilob, miʼ qʼuelob bajcheʼ «majtan tac» (Ef. 4:8, 11). Cheʼ mi laj qʼuelob ti ñuc yicʼot mi lac jacʼ chuqui miʼ subeñoñobla jiñi ancianojob, i yamigojonla Jehová yicʼot mi caj lac taj lac ñʌchʼtʌlel yicʼot la quermañujob.

«LAʼ LAC ÑAʼTAN CHUQUI TAC YOM CHAʼAN ÑɅCHʼɅL MI LA CAJÑEL»

15. ¿Chuqui yom mi lac mel cheʼ an lac tsʼaʼleya?

15 Miʼ mejlel ti sajtel jiñi ñʌchʼtʌlel mi tsaʼ la cʌcʼʌ ti colel ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya. Yom mi lac choc loqʼuel ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya i mach yomic chaʼan mi la cʌcʼ ti colel tiʼ pusicʼal yambʌlob. Wen ñuc i cʼʌjñibal ili chaʼchajp chaʼan mi lac jacʼben i tʼan Jehová cheʼ yom mi lac bej sʌclan «chuqui tac yom chaʼan ñʌchʼʌl mi la cajñel chaʼan mi lac pʼʌtʼesʌben lac bʌ lac pusicʼal» (Ro. 14:19). ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan maʼañic miʼ colelob tiʼ pusicʼal yañoʼ bʌ jiñi tsʼaʼleya, i chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan an ñʌchʼtʌlel?

16. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj coltan yambʌlob chaʼan miʼ mʌlbeñob jiñi tsʼaʼleya?

16 Cheʼ bajcheʼ yilalonla yicʼot chuqui mi lac mel miʼ mejlel i wen ticʼlan yambʌlob. Ili pañimil (mulawil) yom chaʼan mi lac ‹chañʼesan lac bʌ› chaʼan chuqui an lac chaʼan (1 Jn. 2:16). Pero mucʼ jach i tech tsʼaʼleya. ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan maʼañic miʼ colelob tiʼ pusicʼal yañoʼ bʌ jiñi tsʼaʼleya? Junchajp jiñʌch cheʼ maʼañic mi lac chʌcʌ al chaʼan chuqui an lac chaʼan o muʼ bʌ lac ñaʼtan lac mʌn. Yambʌ jiñʌch cheʼ pʼisbil jach yom mi laj qʼuel lac bʌ yicʼot maʼañic mi lac wen al jiñi eʼtel tac am bʌ ti lac wenta ti congregación. Cheʼ ti bele ora mi la cʌl miʼ tech jiñi tsʼaʼleya. Pero cheʼ bʌ mi laj qʼuel ti ñuc jiñi yambʌlob yicʼot mi laj cʌn chuqui wen tac bʌ miʼ melob, mi caj laj coltañob chaʼan tijicñayob chaʼan chuqui añob i chaʼan, chaʼan an ñʌchʼtʌlel yicʼot chaʼan temel mi la cajñel ti congregación.

17. ¿Chuqui tsaʼ mejli i locʼsañob tiʼ pusicʼal jiñi i yerañob José, i chucoch?

17 Miʼ mejlel lac mʌlben jiñi tsʼaʼleya. Laʼ lac chaʼ tajob ti tʼan jiñi i yuscuñob José. Cheʼ bʌ tsaʼix ñumi jabil chuqui tsiʼ melbeyob, tsaʼ cʼoti i tajob yaʼ ti Egipto. Pero José maʼañic tiʼ subu i bʌ ti ora majqui, tsaʼto i ñaxan qʼuele miʼ qʼuexelobix i melbal. Tsiʼ chajpa bʌlñʌcʼʌl tiʼ tojlel i yuscuñob, pero tsiʼ yʌlʌ chaʼan miʼ ñumen aqʼuentel jiñi i yijtsʼin, Benjamín (Gn. 43:33, 34). Jiñi i yerañob tsiʼ pʌsʌyob chaʼan maʼañobix i tsʼaʼleya tiʼ pusicʼal. Tsaʼʌch i pʌsʌyob chaʼan miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi Benjamín yicʼot i tat, Jacob (Gn. 44:30-34). Jiñi i yuscuñob José tsiʼ mʌlbeyob jiñi tsʼaʼleya, jin chaʼan tsaʼ chaʼ ajñi ñʌchʼtʌlel tiʼ tojlelob (Gn. 45:4, 15). Cheʼ jaʼel, mi tsaʼ lac locʼsa ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya, mi caj i yajñel ñʌchʼtʌlel ti lac familia yicʼot ti congregación.

18. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Santiago 3:17, 18, ¿chuqui mi caj i yujtel mi mucʼʌch lac sʌclan ñʌchʼtʌlel?

18 Jehová yom chaʼan mi lac mʌlben jiñi tsʼaʼleya yicʼot chaʼan mi lac sʌclan jiñi ñʌchʼtʌlel. Jin chaʼan, yom mi lac chaʼlen wersa come cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele ti ili estudio, miʼ mejlel i colel ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya. Cheʼ jaʼel, chumulonla ti ili pañimil baqui wen an tsʼaʼleya. Pero maʼañic mi caj la cʌcʼ ti colel mi añʌch lac pecʼlel yicʼot tijicñayonla chaʼan chuqui an lac chaʼan. Mi cheʼʌch mi lac mel, mi caj lac taj lac ñʌchʼtʌlel yicʼot yañoʼ bʌ, mi caj lac ñumen pʌs cʼuxbiya, pʼuntaya yicʼot chaʼan utsonla, cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ ti ili estudio (pejcan Santiago 3:17, 18).

CʼAY 130 Laʼ lac ñusʌben lac bʌ lac mul

^ parr. 5 Ti jiñi i yorganización Jehová an ñʌchʼtʌlel. Pero miʼ mejlel ti jilel mi tsaʼ la cʌcʼʌ ti colel ti lac pusicʼal jiñi tsʼaʼleya. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel chuqui tac miʼ yʌcʼ chaʼan miʼ tejchel jiñi tsʼaʼleya ti lac pusicʼal yicʼot chuqui yom mi lac mel chaʼan mi lac locʼsan i mi lac sʌclan ñʌchʼtʌlel.

^ parr. 2 YOM BɅ MIʼ ÑAʼTɅNTEL: Yaʼ ti Biblia, mi laj qʼuel chaʼan jiñi tsʼaʼleya o tsʌytsʌyñiyel pusicʼal mach cojach miʼ yʌc chaʼan juntiquil quixtañu miʼ mulan chuqui an i chaʼan yambʌ lac piʼʌl, yom chaʼan maʼañic i chaʼan jaʼel.

^ parr. 61 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO TAC: Ti jumpʼejl tempa bʌ i chaʼan ancianojob, miʼ subentel jiñi hermano añix bʌ i jabilel muʼ bʌ i ñusan Lac Tsictesʌbentel chaʼan miʼ cʌntesan juntiquil anciano xcolelto bʌ chaʼan miʼ chʼʌm tiʼ wenta jiñi eʼtel. Anquese jiñi hermano añix bʌ i jabilel miʼ wen mulan i mel jiñi eʼtel, miʼ jacʼ i mel chuqui tiʼ subeyob jiñi ancianojob. Miʼ suben chuqui yom miʼ mel jiñi xcolel yicʼot miʼ suben chaʼan weñʌch bajcheʼ tsiʼ ñusa.