Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

TEMAJ CHAʼAN ESTUDIO 16

Laʼ laj coltan jiñi i sujmlel chaʼan chʌmel

Laʼ laj coltan jiñi i sujmlel chaʼan chʌmel

«Cheʼ jini mi laj cʌn jini Espíritu muʼ bʌ i sub i sujmlel yicʼot jini espíritu muʼ bʌ i chaʼlen lot» (1 JN. 4:6).

CʼAY 73 Aqʼueñon lojon c chʼejlel yicʼot pʼʌtʌlel

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

Cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel, laʼ lac ñuqʼuesʌben i pusicʼal jiñi yambʌlob ti lac familia i mach la cotsan lac bʌ ti costumbre tac tsʼaʼ bʌ tiʼ wut Dios. (Qʼuele jiñi párrafo 1 yicʼot 2). *

1, 2. a) ¿Bajcheʼ an i loti quixtañujob jiñi Satanás? b) ¿Chuqui mi caj lac tsajin ti ili temaj?

SATANÁS, baqui «chʼoyol [...] pejtelel lot», an i loti jiñi wiñicob xʼixicob (quixtañujob) cʼʌlʌl tiʼ tejchibal pañimil (Jn. 8:44). Jiñi i lot tac jiñʌch tiʼ tojlel chʌmeñoʼ bʌ yicʼot chaʼan anto chuqui cuxul miʼ cʌytʌl cheʼ mi lac chʌmel. Cabʌl costumbre yicʼot muʼ bʌ i ñopob jiñi quixtañujob yaʼʌch chucul ti jiñi cʌntesʌntel tac. Jin chaʼan, an hermanojob yom bʌ miʼ chaʼleñob wersa chaʼan maʼañic miʼ cʌyob «jini isujm bʌ tʼan» cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel tiʼ familia o yaʼ tiʼ lumal (Jud. 3).

2 Cheʼ bʌ an majqui miʼ xicʼonla lac mel jumpʼejl costumbre tsʼaʼ bʌ tiʼ wut Dios, ¿chuqui mi caj i coltañonla chaʼan maʼañic mi laj cʌy lac ñop muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi chʌmel? (Ef. 6:11). Ixcu mi juntiquil hermano miʼ tajtʌl ti ili wocol, ¿bajcheʼ miʼ mejlel laj coltan yicʼot lac ñuqʼuesʌben i pusicʼal? Ti ili temaj mi caj laj qʼuel chuqui ti coltaya miʼ yʌqʼueñonla Jehová. Pero laʼ lac ñaxan qʼuel muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi chʌmel.

I SUJMLEL CHAʼAN JIÑI CHɅMEÑOʼ BɅ

3. ¿Baqui tac bʌ jiñi i wocolel jiñi ñaxam bʌ lot?

3 Dios yom tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi wiñicob xʼixicob miʼ chumtʌlob tiʼ pejtelel ora, mach chaʼañic miʼ chʌmelob. Jin chaʼan, Adán yicʼot Eva yom miʼ jacʼbeñob i tʼan Jehová, come tsiʼ yʌqʼueyob ili mandar: «Jini teʼ muʼ bʌ i yʌqʼueñet a cʌn chuqui utsʼat yicʼot chuqui jontol mach a cʼux, come ti jini qʼuin cheʼ maʼ cʼuxben i wut wersa mi caj a chʌmel» (Gn. 2:16, 17). Pero Satanás tsiʼ cʼʌñʌ juncojt lucum chaʼan miʼ suben Eva: «Maʼanic mi caj laʼ chʌmel». Eva tsaʼʌch i jacʼʌ jiñi lot i tsiʼ cʼuxbe i wut jiñi teʼ. Ti wiʼil, cheʼʌch tsiʼ mele jiñi ñoxiʼal (Gn. 3:4, 6). Cheʼ bajcheʼ jiñi, tsaʼ ochi jiñi chʌmel yicʼot jiñi mulil ila ti pañimil (mulawil) (Ro. 5:12).

4, 5. ¿Bajcheʼ an i bej loti quixtañujob jiñi Satanás?

4 Cheʼʌch bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ Dios, Adán yicʼot Eva tsaʼ chʌmiyob. Pero Satanás maʼañic tsiʼ cʌyʌ jiñi lot chaʼan bʌ jiñi chʌmel. Tsaʼ cʼoti i yorajlel i tsaʼ caji i puc yambʌ lot tac, bajcheʼ jiñi cʌntesa chaʼan cheʼ miʼ chʌmel juntiquil quixtañu anto chuqui cuxul miʼ cʌytʌl i chaʼan, tajol bajcheʼ jumpʼejl espíritu. Ili cʌntesa mach junsujm jach bajcheʼ miʼ yʌjlel i an i loti cabʌl quixtañujob cʼʌlʌl ili ora (1 Ti. 4:1).

5 ¿Bajcheʼ miʼ mel Satanás chaʼan cabʌl majqui miʼ ñopbeñob ili lot? Come yujil bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel i jiñʌch muʼ bʌ i cʼʌn chaʼan miʼ lotiñonla. Mach la comic chʌmel come melbilonla (pʌtbilonla) chaʼan mi lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora (Ec. 3:11, TNM). Jiñi chʌmel jiñʌch jumpʼejl laj contra (1 Co. 15:26).

6, 7. a) ¿Am ba mejli i muc Satanás jiñi i sujmlel chaʼan jiñi chʌmel? Tsictesan. b) ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla jiñi i sujmlel am bʌ ti Biblia?

6 Anquese Satanás wajalix tsaʼ caji i chaʼlen lot maʼañic mejlem i muc jiñi i sujmlel chaʼan chʌmel. Ti ili ora, ñumen añix quixtañujob yujiloʼ bʌ yicʼot woli (choncol) bʌ i pʌsob i sujmlel chaʼan jiñi chʌmel yicʼot jiñi pijtaya chaʼan chaʼ chʼojyel (Ec. 9:5, 10; Hch. 24:15). Miʼ tijicñesan lac pusicʼal yicʼot miʼ coltañonla chaʼan maʼañic mi lac bʌcʼñan i mi laj cʌmben i sujmlel chuqui miʼ yujtel cheʼ an majqui miʼ chʌmel. Jumpʼejl ejemplo, maʼañic mi lac bʌcʼñan chaʼan jiñi chʌmeñobix bʌ mi caj i ticʼlañoñobla o chaʼan woli (yʌquel) i yilañob wocol. La cujil chaʼan mach cuxulobix i maʼañix chuqui miʼ mejlel i melob. Lajal bajcheʼ wen tam ochemob i wʌyel (Jn. 11:11-14). Cheʼ jaʼel, maʼañic miʼ yubiñob bajcheʼ miʼ ñumel jujumpʼejl qʼuin. Jin chaʼan, cheʼ bʌ miʼ chaʼ chʼojyelob, jinto jaʼel jiñi añix bʌ cabʌl jab chʌmeñob, mi caj yubiñob chaʼan cheʼ bajcheʼ ujtel jaxto i mutsʼob i wut.

7 Tiʼ sujm jamʌ tsiquil yicʼot i sujmʌch chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Mach lajalic bajcheʼ jiñi i lot tac Satanás. Mach cojach miʼ lotin wiñicob xʼixicob, lecoj chuqui miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel tiʼ tojlel Dios. Chaʼan mi lac ñumen chʼʌmben i sujm bajcheʼ an i ticʼla quixtañujob jiñi i lot tac Satanás, laʼ laj qʼuel uxchajp wocol am bʌ i teche. Ñaxan, an i bibʼesʌbe i cʼabaʼ Jehová. I chaʼpʼejlel, an i yʌcʼʌ ti ñaʼtʌntel chaʼan mach cʼʌñʌlic cheʼ Jesús tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel. I yuxpʼejlel, an i ñumen pʼojlesʌbe i wocol yicʼot i chʼijiyemlel jiñi quixtañujob.

JIÑI I LOT TAC SATANÁS AN I YɅCʼɅ WOCOL

8. Cheʼ bajcheʼ miʼ pʌs Jeremías 19:5, ¿chucoch miʼ bibʼesʌben i cʼabaʼ Jehová jiñi i lot tac Satanás chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ?

8 Jiñi i lot tac Satanás chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ miʼ bibʼesʌben i cʼabaʼ Jehová. Yaʼ ochem jiñi mach bʌ i sujmic cʌntesa chaʼan jiñi chʌmeñobix bʌ woliʼ pulelob ti cʼajc. ¿Chucoch miʼ yʌcʼ ti lecoj ajlel Dios ili lot tac? Come miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan Jehová, jiñi Dios yujil bʌ cʼuxbiya, lajal i melbal (chaʼlebal) bajcheʼ Satanás (1 Jn. 4:8). Jiñi miʼ yʌqʼueñonla lac chʼijiyemlel yicʼot miʼ low Jehová. Mach ñajʌyic lac chaʼan chaʼan tsʼaʼ miʼ qʼuel pejtelel jontolil (pejcan Jeremías 19:5).

9. ¿Chuqui miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel i lot tac Satanás chaʼan jiñi i cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Jesús muʼ bʌ i yʌjlel yaʼ ti Juan 3:16 yicʼot 15:13?

9 Jiñi i lot tac Satanás miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan mach cʼʌñʌlic tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel Jesús (Mt. 20:28). Yambʌ i lot Satanás jiñʌch cheʼ an lac chʼujlel mach bʌ yujilic chʌmel. Miʼ sujmʌch iliyi, yom i yʌl yubil chaʼan ti lac pejtelel muqʼuix lac mejlel ti chumtʌl tiʼ pejtelel ora, i maʼañix i cʼʌjñibal yubil cheʼ Jesús tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel chaʼan miʼ mejlel lac taj jiñi. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi chaʼañonla tsiʼ pʌsbeyonla jiñi ñumen ñuc bʌ cʼuxbiya (pejcan Juan 3:16; 15:13). Ñaʼtancu, ¿bajcheʼ miʼ yubiñob i bʌ Jehová yicʼot Jesús tiʼ caj ili cʌntesa muʼ bʌ i yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan maʼañic i cʼʌjñibal ili majtañʌl?

10. ¿Bajcheʼ an i ñumen pʼojlesʌbe i wocol yicʼot i chʼijiyemlel quixtañujob jiñi i lot tac Satanás?

10 Jiñi i lot tac Satanás an i ñumen pʼojlesʌbe i wocol yicʼot i chʼijiyemlel jiñi quixtañujob. Jumpʼejl ejemplo, jiñi am bʌ i sʌtʌyob i yalobil tajol miʼ subentelob chaʼan Dios tsiʼ pʌyʌ majlel ti panchan come anto yom i chaʼan yambʌ ángel. Ili lot maʼañic miʼ lajmesʌbeñob i chʼijiyemlel, mucʼ jach i ñumen aqʼueñob. Cheʼ jaʼel, jiñi cʌntesʌntel chaʼan jiñi infierno an i cʼʌñʌyob i coltañob i bʌ chaʼan chuqui miʼ melob, junchajp jiñʌch cheʼ jiñi Iglesia Católica miʼ pul ti cʼajc jiñi maʼañic bʌ miʼ ñopbeñob i cʌntesa (cʌmbiloʼ bʌ bajcheʼ hereje). Jumpʼejl libro chaʼan jiñi Inquisición española * miʼ yʌl chaʼan jiñi muʼ bʌ i chaʼleñob meloñel miʼ wʌn pʌsbeñob bajcheʼ yilal baqui miʼ caj i majlelob i yilan wocol jiñi herejejob, chaʼan cheʼ jiñi miʼ wʌn cʌyob i mul i maʼañic miʼ majlelob ti infierno cheʼ miʼ chʌmelob. Cheʼ jaʼel, an tejclum tac baqui miʼ ñaʼtañob chaʼan yomʌch miʼ chʼujutesañob i ñojteʼelob, miʼ yʌqʼueñob i ñuclel o miʼ cʼajtibeñob i bendición. I an muʼ bʌ i yʌqʼueñob i majtan come mach yomobic miʼ ticʼlʌntelob. Pejtelel i lot tac Satanás maʼañic miʼ ñuqʼuesan lac pusicʼal. Cojach miʼ pʼojlesan lac chʼijiyemlel yicʼot lac bʌqʼuen.

¿BAJCHEʼ MIʼ MEJLEL LAJ COLTAN JIÑI I SUJMLEL AM BɅ TI BIBLIA?

11. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i xicʼoñobla lac mel costumbre tac jiñi lac piʼʌlob yicʼot lac familia?

11 Jiñi laj cʼuxbiya ti Dios yicʼot tiʼ Tʼan miʼ pʼʌtʼesañonla chaʼan mi lac jacʼben i tʼan Jehová cheʼ bʌ jiñi lac piʼʌlob o la camigojob miʼ xicʼoñobla lac mel costumbre tac chaʼan bʌ xchʌmelob, anquese mach chaʼañobic i jontolil. Come yomob i yʌqʼueñonla lac chʼijiyemlel, tajol muʼto i yʌlob chaʼan maʼañic mi laj cʼuxbin yicʼot maʼañic mi laj qʼuel ti ñuc jiñi chʼujlelʌl. O tajol miʼ yʌlob chaʼan ti lac mul mi caj i ticʼlañob jiñi cuxulobto bʌ. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj coltan jiñi i sujmlel am bʌ ti Biblia? Laʼ laj qʼuel principio tac am bʌ ti Biblia yicʼot bajcheʼ miʼ mejlel lac chʼʌm ti ñuc.

12. ¿Baqui tac bʌ jiñi costumbre chaʼan chʌmeñoʼ bʌ jamʌ tsiquil chaʼan mach chuculic ti Biblia?

12 Mach lac ñop jiñi cʌntesa yicʼot costumbre tac mach bʌ chuculic ti Biblia (2 Co. 6:17). An jumpʼejl país am bʌ yaʼ ti Caribe baqui jiñi quixtañujob miʼ ñopob chaʼan cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel, jiñi i «chʼujlel» muʼto i mejlel ti cʌytʌl chaʼan miʼ yʌqʼuen i toj i mul jiñi tsaʼ bʌ i ticʼlayob. Miʼ yʌjlel chaʼan jiñi i chʼujlel muʼto «mejlel i yʌcʼ cabʌl wocol yaʼ tiʼ lumal». An tejclum tac jaʼel yaʼ ti África baqui miʼ mʌcob jiñi espejo tac am bʌ tiʼ yotot jiñi tsaʼ bʌ chʌmi i jiñi i fotojlel tac ti wʌlʌc pat miʼ yʌcʼob yaʼ ti bojteʼ. ¿Chucoch? Come miʼ ñopob chaʼan jiñi tsaʼ bʌ chʌmi mach yomic miʼ chaʼ qʼuel i bʌ. Jiñi muʼ bʌ lac chʼujutesan Jehová, maʼañic mi lac ñop mi muqʼuic lac mel pejtelel ili tilem bʌ tiʼ lot Satanás (1 Co. 10:21, 22).

Cheʼ mi lac wen qʼuel muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia i mi lac pejcañob jiñi lac familia mach bʌ testigojobic, miʼ coltañonla chaʼan maʼañic mi lac taj cabʌl wocol. (Qʼuele jiñi párrafo 13 yicʼot 14). *

13. Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl Santiago 1:5, ¿chuqui yom mi lac mel mi maʼañic mi lac wen ñaʼtan mi jumpʼejl costumbre mach weñic tiʼ wut Jehová?

13 Mi maʼañic mi lac wen ñaʼtan mi jumpʼejl costumbre mach weñic tiʼ wut Jehová, laʼ laj cʼajtiben lac ñaʼtʌbal (pejcan Santiago 1:5). Cheʼ jiñi, laʼ lac wen sʌclan chuqui miʼ yʌl jiñi lac jun tac. I mi cheʼ yom mi laj qʼuel, laʼ laj cʼajtiben jiñi ancianojob ti laj congregación. Anquese maʼañic mi caj i subeñoñobla chuqui mi caj lac mel, mucʼʌch i pʌsbeñoñobla principio tac muʼ bʌ i mejlel i coltañonla, bajcheʼ muʼ bʌ i yʌjlel ti ili temaj. Cheʼ mi lac mel tac iliyi mi caj i ñumen chajpañonla chaʼan miʼ mejlel laj cʌn «chuqui wen yicʼot chuqui mach wenic» (He. 5:14).

14. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan maʼañic mi la cʌcʼ ti yajlel yambʌlob?

14 «Chaʼlenla tiʼ pejtelel chaʼan miʼ tsictiyel i ñuclel Dios. Mach mi laʼ wʌcʼ ti yajlel [yambʌlob]» (1 Co. 10:31, 32). Cheʼ miʼ cʼotel i yorajlel chaʼan mi lac ñaʼtan mi mucʼʌch caj la cotsan lac bʌ o maʼañic tiʼ melol jumpʼejl costumbre, yom mi lac chʼʌm ti ñuc i conciencia yambʌlob, ñumento i chaʼan bʌ la quermañojob. Maʼañic majqui la com la cʌcʼ ti yajlel (Mr. 9:42). Cheʼ jaʼel, mach la comic chaʼan lecoj miʼ ñaʼtañob ti lac tojlel jiñi mach bʌ testigojobic. Jiñi laj cʼuxbiya mi caj i ñijcañonla chaʼan wen jach bajcheʼ mi lac pejcañob come cheʼʌch mi la cʌqʼuen i ñuclel Jehová. Maʼañic mi caj lac chaʼlen leto (aʼleya tʼan) mi muqʼuic caj lac wajlen muʼ bʌ i melob. Yom mi laj cʼajtesan chaʼan jiñi cʼuxbiya wen pʼʌtʌl. Cheʼ wen jach bajcheʼ mi lac chaʼlen tʼan i mi lac chʼʌm ti ñuc jiñi yambʌlob, muʼto i mejlel laj cʼuñʼesʌbeñob i pusicʼal jiñi muʼ bʌ i contrajiñoñobla.

15, 16. a) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac suben yambʌlob muʼ bʌ lac ñop? Alʌ jumpʼejl ejemplo. b) ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo yaʼ ti Romanos 1:16?

15 Laʼ lac subeñob jiñi chumuloʼ bʌ ti lac tʼejl yicʼot lac familia chaʼan i testigojonla Jehová (Is. 43:10). Mi mucʼʌch lac wʌn tsictesʌbeñob muʼ bʌ lac ñop, mach wen wocolix mi caj la cubin chaʼan mi lac ñaʼtan yom bʌ mi lac mel mi tsaʼ tejchi wocol. Francisco, chumul bʌ ti Mozambique, miʼ yʌl: «Cheʼ bʌ joñon yicʼot quijñam Carolina tsaʼ j cʌñʌ lon i sujmlel, tsaʼ c sube lon c familia chaʼan maʼañix mi caj lon c chʼujutesan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Wocol tsaʼ lon c ñusa cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi jiñi i chich Carolina. Yaʼ baqui chumulon lojon ñʌmʌl i tsʼʌnsañob jiñi chʼujlelʌl, pero miʼ qʼuejlel bajcheʼ jumpʼejl costumbre i chaʼan bʌ ñopbalʌl. Ti wiʼil, juntiquil tiʼ familia yom miʼ wʌyel uxpʼejl acʼʌlel yaʼ baqui tsaʼ tsʼʌnsʌnti. Miʼ poj ñaʼtʌntel chaʼan ili miʼ ñʌchʼchocoben i chʼujlel jiñi tsaʼix bʌ chʌmi. I familia Carolina yom tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñʌch miʼ cʌytʌl ti wʌyel yaʼi».

16 ¿Chuqui tsiʼ meleyob Francisco yicʼot i yijñam? Francisco miʼ tsictesan: «Come mi lon j cʼuxbin Jehová i com lon c tijicñesan maʼañic tsaʼ c jacʼʌ lon c mel. Jiñi i familia Carolina tsaʼ wen michʼa. Tsiʼ yʌlʌyob chaʼan maʼañic woli lon c chʼʌm ti ñuc i chich, i chaʼan maʼañix mi caj i majlel i julaʼtañon lojon yicʼot i coltañon lojon. I maʼañic chuqui tsaʼ lon j cʌlʌ cheʼ bʌ tsaʼ michʼayob come tsaʼix lon c wʌn subeyob chuqui mi lon c ñop. Pero añʌch majqui tsiʼ coltayon lojon i tsiʼ yʌlʌyob chaʼan maʼañic wocol come tsaʼʌchix lon c jamʌ subu muʼ bʌ lon c ñop. Ti wiʼil, tsaʼ utsʼayob i tsaʼ caji c chaʼ pejcan lon c bʌ. Cheʼ jaʼel, an muʼ bʌ i cʼajtiñob jun tac loqʼuem bʌ ti Biblia cheʼ miʼ julaʼtañon lojon». Jin chaʼan, mach laj quisñin laj coltan jiñi i sujmlel chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ (pejcan Romanos 1:16).

LAʼ LAC ÑUQʼUESɅBEN I PUSICʼAL YICʼOT LAʼ LAJ COLTAN JIÑI CHʼIJIYEMOʼ BɅ

Jiñi i sujm bʌ amigojob miʼ ñuqʼuesʌben i pusicʼal yicʼot miʼ wen coltan jiñi am bʌ majqui tsaʼ chʌmi i chaʼan. (Qʼuele jiñi párrafo 17 cʼʌlʌl ti 19). *

17. Cheʼ bʌ an majqui miʼ chʌmel tiʼ familia juntiquil hermano, ¿chuqui mi caj i coltañonla chaʼan i sujm bʌ amigojonla?

17 Cheʼ bʌ juntiquil hermano an majqui miʼ chʌmel tiʼ familia, yom mi lac chaʼlen wersa chaʼan i sujm bʌ amigojonla, juntiquil i yermaño mejl bʌ i coltan cheʼ miʼ ñusan wocol (Pr. 17:17). ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan cheʼʌch mi lac mel, ñumento mi an chuqui woliʼ xijqʼuel i mel mach bʌ chuculic ti Biblia? Laʼ laj qʼuel chaʼpʼejl principio am bʌ ti Biblia.

18. a) ¿Chucoch tsiʼ chaʼle uqʼuel Jesús? b) ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel?

18 «Chaʼlenla uqʼuel yicʼot jini muʼ bʌ i chaʼleñob uqʼuel» (Ro. 12:15). Tajol maʼañic mi lac wen taj chuqui yom mi lac suben juntiquil lojwem bʌ i pusicʼal. Pero yom mi laj cʼajtesan chaʼan jiñi i yalel lac wut miʼ pʌs bajcheʼ mi la cubin lac bʌ. Cheʼ bʌ Lázaro tsaʼ chʌmi, María yicʼot Marta tsiʼ yucʼtayob i yeran i cheʼʌch jaʼel jiñi yambʌ i yamigojob. Cheʼ bʌ Jesús tsaʼ cʼoti tiʼ chʌmpʼejlel qʼuin «tsiʼ chaʼle uqʼuel» jaʼel, anquese yujil chaʼan mi caj i chaʼ cuxtesan (Jn. 11:17, 33-35). Jiñi i yuqʼuel tsiʼ pʌsʌ bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ Jehová cheʼ bʌ Lázaro tsaʼ chʌmi. Yicʼot tsiʼ pʌsʌ chaʼan Jesús mucʼʌch i wen cʼuxbin jiñi familia, i jiñi tsiʼ ñuqʼuesʌbe i pusicʼal María yicʼot Marta. Cheʼ bʌ jiñi hermanojob miʼ qʼuelob jaʼel jiñi laj cʼuxbiya tiʼ tojlelob i chaʼan mi lac chʼʌmob ti ñuc, yujilob chaʼan mach i bajñelob jach i chaʼan añob i coltʌntel tiʼ yamigojob.

19. ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla Eclesiastés 3:7 chaʼan mi lac ñuqʼuesʌben i pusicʼal juntiquil hermano?

19 «An i yorajlel mi lac ñʌjchʼel. An i yorajlel mi lac chaʼlen tʼan» (Ec. 3:7). Yambʌ bajcheʼ miʼ mejlel lac ñuqʼuesʌben i pusicʼal juntiquil hermano jiñʌch cheʼ mi lac ñʌchʼtan. Laʼ laj cʌy chaʼan miʼ chaʼlen tʼan i mi an chuqui mach weñic miʼ yʌl mach ti ora yom mi lac michʼan (Job 6:2, 3). Tajol ñumen tsʌts woliʼ ñusan tiʼ caj bajcheʼ woliʼ melob tiʼ tojlel jiñi i piʼʌlob mach bʌ testigojobic. Jin chaʼan, laʼ lac chaʼlen oración la quicʼot i laʼ laj cʼajtiben Jehová chaʼan miʼ yʌqʼuen i pʼʌtʌlel yicʼot i ñaʼtʌbal (Sal. 65:2). Mi yomʌch yilal, miʼ mejlel lac pejcʌben jiñi Biblia o jumpʼejl temaj am bʌ ti lac jun tac mejl bʌ i ñuqʼuesʌben i pusicʼal, bajcheʼ ujtem bʌ tiʼ tojlel yambʌlob.

20. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj?

20 Miʼ wen aqʼueñonla lac tijicñʌyel cheʼ la cujilix i sujmlel chaʼan jiñi chʌmel yicʼot jiñi pijtaya añoʼ bʌ i chaʼan jiñi añoʼ bʌ «ti mucoñibʌl chaʼan bʌ i cʼajtesʌntel» (Jn. 5:28, 29, TNM). Cheʼ jajayajl yom mi laj qʼuel, laʼ laj coltan ti lac tʼan yicʼot ti lac melbal jiñi i sujmlel am bʌ ti Biblia. Yaʼ ti yambʌ temaj mi caj lac tsajin yambʌ muʼ bʌ i cʼʌn Satanás chaʼan jiñi quixtañujob maʼañic miʼ cʌñob jiñi i sujmlel: jiñi i pejcʌntel xibajob. Mi caj laj qʼuel chucoch mach yomic mi lac mel jiñi ñusaqʼuin tac yicʼot pejtelel chuqui ochem bʌ tiʼ chaʼan bʌ xiba.

CʼAY 24 Laʼ letsiconla tiʼ wits Jehová

^ parr. 5 Satanás yicʼot i xibajob an i lotiyob cabʌl quixtañujob chaʼan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Jiñi lot tac an i yʌcʼʌ chaʼan jiñi quixtañujob miʼ techob costumbre tac mach bʌ loqʼuemic ti Biblia. Ili temaj mi caj i coltañonla chaʼan chʌn xucʼulonla ti Jehová cheʼ bʌ an majqui miʼ ñop i xicʼonla lac mel jiñi costumbre tac.

^ parr. 10 Jiñi Inquisición Española jumpʼejlʌch melobʌjʌl ti wajali tsaʼ bʌ i contraji yicʼot tsiʼ wen ticʼla jiñi quixtañujob maʼañic bʌ miʼ ñopob jiñi cʌntesa tac i chaʼan bʌ jiñi Iglesia.

^ parr. 56 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Chaʼtiquil Testigojob woliʼ ñuqʼuesʌbeñob i pusicʼal juntiquil i familia am bʌ majqui tsaʼ chʌmi i chaʼan.

^ parr. 58 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Juntiquil Testigo woliʼ sʌclan i sujmlel chaʼan costumbre tac chaʼan bʌ xchʌmelob i ti wiʼil miʼ tsictesʌben i familia chuqui ñopol i chaʼan.

^ parr. 60 MUʼ BɅ I PɅS JIÑI FOTO: Chaʼtiquil ancianojob ti congregación woliʼ coltañob juntiquil hermano am bʌ majqui tsaʼ chʌmi i chaʼan.