Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿A wujilix ba?

¿A wujilix ba?

Jiñi sinagoga tac ti ñaxam bʌ siglo: Ili foto miʼ tʼox pʌs bajcheʼ yilal jiñi sinagoga cheʼ ti ñaxam bʌ siglo yaʼ ti Gamla (Gamala), am bʌ 10 kilómetro i ñajtlel yaʼ ti mar chaʼan bʌ Galilea. Mi tsʼitaʼ aqʼueñonla lac ñaʼtan tajol bajcheʼ yilal jiñi sinagoga tac wajali.

¿Baqui tsaʼ tejchi jiñi sinagoga?

JIÑI tʼan sinagoga loqʼuem ti tʼan griego yom bʌ i yʌl «tempa bʌ». Cʼʌlʌl ti wajali, yaʼ ti lumal judíojob an cʼʌjñi jiñi sinagoga tac chaʼan yaʼ miʼ tempañob i bʌ chaʼan miʼ chʼʌmob i cʌntesʌntel yicʼot miʼ chʼujutesañob Dios, jin chaʼan weñʌch cheʼ miʼ subentel bajcheʼ jiñi. Yaʼ tiʼ Tsʼijbujel Hebreo maʼañic baqui miʼ tajtʌl ti tʼan sinagoga tac. Pero yaʼ tiʼ Tsʼijbujel Griego miʼ pʌstʌl chaʼan iliyi añix cheʼ ti ñaxam bʌ siglo.

Cabʌl wen yujiloʼ bʌ miʼ yʌlob chaʼan jiñi sinagoga tac tsaʼ tejchi ti cʼʌjñel cheʼ jiñi judíojob yaʼ cʌchʌlob ti Babilonia. Jiñi Encyclopaedia Judaica miʼ tsictesan: «Jiñi cʌchʌloʼ bʌ, come maʼañobic i Templo, añob ti yambʌ lum i yomob i taj i ñuqʼuesʌntel i pusicʼal chaʼan jiñi wocol tac, an i tajol miʼ tempañob i bʌ cheʼ ti Sábado i miʼ pejcañob jiñi Tsʼijbujel tac». Miʼ ñaʼtʌntel chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ cojliyob jiñi judíojob, tsaʼʌch i bej tempayob i bʌ chaʼan miʼ chaʼleñob oración yicʼot miʼ pejcañob jiñi Tsʼijbujel tac i tsiʼ meleyob sinagoga tac yaʼ baqui miʼ cʼotelob ti chumtʌl.

Cheʼ ti ñaxam bʌ siglo, jiñi sinagoga jiñix miʼ wen cʼʌjñel chaʼan miʼ chajpañob chuqui yom melol yicʼot chaʼan miʼ chʼujutesañob Dios jiñi judíojob añoʼ bʌ ti Mediterráneo, ti Medio Oriente yicʼot yaʼ ti Israel. Jiñi maestro Lee Levine, am bʌ yaʼ ti Universidad Hebrea de Jerusalén, miʼ yʌl: «Jiñʌch jumpʼejl ajñibʌl baqui miʼ mejlelob i pejcan jun, chaʼan miʼ chʼʌmob chʼujul bʌ bʌlñʌcʼʌl, baʼ miʼ yujtel mel bʌ, baqui jiñi judíojob miʼ yʌcʼob i taqʼuin yicʼot baʼ miʼ mejlel tempa bʌ tac chaʼan política o cheʼ an chuqui yomob i yʌl». Miʼ bej al: «I sujmʌch, wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ miʼ melob i chaʼan bʌ Dios». Jin chaʼan, miʼ mejlel lac ñaʼtan chucoch ti bele ora miʼ yajñel Jesús yaʼ ti sinagoga tac (Mr. 1:21; 6:2; Lc. 4:16). Yaʼi tiʼ chaʼle cʌntesa, tsiʼ yʌcʼʌ ticʼojtel yicʼot tsiʼ ñuqʼuesʌbe i pusicʼal yambʌlob. Cheʼ bʌ tsaʼ waʼchoconti jiñi congregación, jiñi apóstol Pablo ñʌmʌl chaʼan miʼ yajñel ti subtʼan yaʼ ti sinagoga tac. Come yaʼʌch baqui miʼ cʼotelob jiñi quixtañujob yomoʼ bʌ i cʌn chaʼan bʌ Dios, cheʼ bʌ Pablo miʼ cʼotel ti jumpʼejl tejclum yaʼʌch miʼ ñaxan majlel ti subtʼan yaʼ ti sinagoga (Hch. 17:1, 2; 18:4).